Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 2

Mwakonsha Kutekenesha Bakwenu

Mwakonsha Kutekenesha Bakwenu

“Bano bo bonka bakwetu ba mingilo ba mambo a Bufumu bwa Lesa kabiji bantekenesha bingi.”—KOLO. 4:11.

LWIMBO 90 Itundaikainga Anweba Bene na Bene

BIJI MU UNO MUTWE *

1. Ñanyi makatazho abena kupitamo bakalume ba Yehoba bavula ba kishinka?

MWAYA ntanda, bakalume ba Yehoba bapita mu bintu bibalengela kwikala na bijikila nangwa bulanda. Nanchi mu kipwilo kyenu mujipo bantu babena kupita mu bino bintu nyi? Bena Kilishitu bamo babena kukolwa bikola bikatampe kabiji bakwabo bafwisha batemwe babo. Bakwabo kibakola bingi ku muchima pa kumona mulongo wabo nangwa mulunda nabo waleka kwingijila Yehoba. Kabiji bakwabo babena kumanama na bya malwa biponakotu. Bano balongo ne banyenga bonse bakeba lutekenesho. Twakonsha kwibakwasha byepi?

2. Mambo ka pa bimye bimo mutumwa Paulo o akebewanga lutekenesho?

2 Mutumwa Paulo wapichile mu bintu byavula byabikile bumi bwanji mu kizumba. (2 Ko. 11:23-28) Kabiji wajinga ne na “mwiba mu mubiji,” kabiji kyamweka uno mwiba wajinga kikola kyo ajinga nakyo. (2 Ko. 12:7) Kabiji kyamufichishe ku muchima kimye mulongo ye aingilanga nanji aye Demasa kyo amwalukilemo “na mambo a kutemwa bya mu buno bwikalo.” (2 Timo. 4:10) Paulo wajinga mwina Kilishitu washingwa waingilanga na kuchinchika kabiji wipaine kukwasha bakwabo, pano bino, bimye bimo naye waikalanga na bulanda.—Loma 9:1, 2.

3. Bañanyi batekeneshe Paulo ne kumutundaika?

3 Paulo watambwile lutekenesho ne bukwasho bo akebelenga. Wilutambwile byepi? Yehoba waingijishe mupashi wanji wazhila kukosesha Paulo. (2 Ko. 4:7; Fili. 4:13) Kabiji Yehoba waingijishe bena Kilishitu bakwabo kumutekenesha. Paulo walumbulwile bakwabo ba mingilo amba ‘bamutekeneshanga bingi.’ (Kolo. 4:11) Bamo bo atongwele pa mazhina ke Alisatakusa, Tikikusa, ne Mako. Bamukoseshanga ne kumukwasha kuchinchika. Ñanyi byubilo byakwashishe bano bena Kilishitu kwikala na muchima wa kutekenesha bakwabo? Twakonsha kufunjilako ka ku bano bantu byo twakonsha kwitekenesha ne kwitundaika atweba bene na bene?

KWIKALA BA KISHINKA BYONKA BYAJINGA ALISATAKUSA

Byonka byajinga Alisatakusa, ne atweba twakonsha kwikala balunda ba kishinka kupichila mu kutwajijila kwikala pamo na balongo ne banyenga mu “kimye kya bya malwa” (Monai mafuka 4-5) *

4. Alisatakusa wamwesheshe byepi kuba’mba wajinga mulunda wa kishinka wa kwa Paulo?

4 Alisatakusa wajinga mwina Kilishitu wafumine mu muzhi wa Tesalonika mu kibunji kya Makedonya, wajinga mulunda wa kishinka wa kwa Paulo. Kimye kitanshi Alisatakusa kyo atongolwa mu Baibolo, ke kimye Paulo kyo ayile ku Efisesa pa lwendo lwanji lwa busatu lwa bumishonale. Byo aingijilenga pamo ne Paulo, Alisatakusa bamukwachile ku kiombe kya bantu. (Byu. 19:29) Byo bamukasulwile, kechi wanyemene kuchina’mba bakamwipaya ne, pakuba watwajijile kwikala pamo ne Paulo. Byo papichile bañondo, batwajijile kwendela pamo ne Paulo mu Gilisi nangwa kya kuba balwanyi ba kwa Paulo batwajijile kukeba kumwipaya. (Byu. 20:2-4) Nobe mu mwaka wa 58 C.E. kimye Paulo kyo bamutwajile ku Loma saka aji kaili, Alisatakusa wayijile pamo ne Paulo pa luno lwendo lwalepele bingi, kabiji bwato bo bakanjijilemo bwaonaikijile pakachi. (Byu. 27:1, 2, 41) Byo bafikile mu Loma, kyamweka Alisatakusa waikeleko ne Paulo mu kaleya. (Kolo. 4:10) Kwambatu kine, uno mulunda nanji wamutundaikile bingi ne kumutekenesha Paulo.

5. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 17:17, twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale balunda ba kishinka?

5 Byonka byajinga Alisatakusa, ne atweba twakonsha kwikala balunda ba kishinka inge twatwajijila kwikala na balongo ne banyenga mu bimye byawama ne mu “kimye kya bya malwa.” (Tangai Byambo bya Maana 17:17.) Nangwatu inge makatazho apwa, mulongo nangwa nyenga yetu wajinga mu oo makatazho wakonsha kukebewa lutekenesho. Akilangulukai pe Frances, * wafwishishe bansemi banji bonse babiji na kikola kya kansa mu bañondo basatu. Waambile’mba: “Makatazho akatampe o tupitamo etulengela kumanama pa kimye kyabaya. Kabiji nsanchila bingi balunda nami ba kishinka bavuluka kuba’mba nkiji na bulanda nangwa kya kuba papita kimye kufuma pafwijile bansemi bami.”

6. Bukishinka buketulengela kuba ka?

6 Balunda ba kishinka bengijisha kimye ne ngovu yabo kukwasha balongo ne banyenga. Mulongo wa jizhina ja Peter bamukwachile na kikola kyatama bingi. Benakwanji abo ba Kathryn baambile’mba: “Ba mulume ne mukazhi bamo mu kipwilo kyetu betutwajileko kwi dokotala witubuujile byajinga kikola kya ba Peter. Bano ba mulume ne mukazhi bafuukwilepo kuba’mba kechi basakwituleka bunke bwetu ne, kabiji batwajijile kwitukwasha kimye kyonse inge ketukebe bukwasho.” Kitutekenesha bingi kwikala na balunda ba kine bakonsha kwitukwasha kuchinchika makatazho o tupitamo.

KWIKALA BAKETEKELWA BYONKA BYAJINGA TIKIKUSA

Byonka byajinga Tikikusa, twakonsha kwikala balunda baketekelwa inge bakwetu babena kupita mu makatazho (Monai mafuka 7-9) *

7-8. Kwesakana na byaamba Kolose 4:7-9, Tikikusa wamwesheshe byepi kuba’mba wajinga mulunda waketekejilwe bingi?

7 Tikikusa wajinga mwina Kilishitu wafumine mu nkambi ya Loma mu kibunji kya Asha, wajinga mulunda wa kwa Paulo wa kishinka. (Byu. 20:4) Nobe mu mwaka wa 55 C.E., Paulo wanengezhezhe kuba’mba bena Kilishitu bakonkanye pamo mali a kukwashishamo bena Kilishitu bajinga mu Yudea, kabiji kyamweka Paulo waswishishe Tikikusa kwingila uno mwingilo wanema. (2 Ko. 8:18-20) Mu kuya kwa kimye Paulo byo bamukashile mu Loma kimye kitanshi, Tikikusa ye wamukwashishenga. Watwalanga makalata anembanga Paulo ku bipwilo ne byambo bya kutundaika balongo mu Asha.—Kolo. 4:7-9.

8 Tikikusa watwajijile kwikala mulunda wa kwa Paulo waketekelwa. (Titu. 3:12) Byo kyafikilenga mu mwaka wa 65 C.E., kimye kyo bamukashile ja bubiji, Paulo wanembele’mba banabalume bena Kilishitu bavula mu kibunji kya Asha kechi bakebelenga kupwanañana ne aye ne, kyamweka bachiinenga balwanyi. (2 Timo. 1:15) Pakuba Paulo waketekejile Tikikusa kabiji wamupele ne mwingilo mukwabo. (2 Timo. 4:12) Kine, Paulo wasanchile bingi pa kwikala na mulunda wawama aye Tikikusa.

9. Twakonsha kwikala byepi byonka byajinga Tikikusa?

9 Twakonsha kwikala byonka byajinga Tikikusa kupichila mu kwikala mulunda waketekelwa. Kechi tulayatu kukwasha balongo ne banyenga yetu bakajilwa ne, bino tubapo bintu bimo pa kuba’mba twibakwashe. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Aba bakeba bukwasho inge bayuka’mba tukebakwasha, kibatekenesha bingi. Nyenga umo walumbulwile’mba: “Kechi tulukusha muchima inge kya kuba muntu walayile’mba usakwitukwasha waiya na kwitukwasha pa kyonka kimye kyo alayile’mba ukeya ne.”

10. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 18:24, babena kupita mu makatazho ne baji na bulanda bakonsha kutaana kwepi lutekenesho?

10 Aba babena kupita mu makatazho nangwa boba baji na bulanda javula kibatekenesha bingi inge babuulako mulunda nabo ye baketekela. (Tangai Byambo bya Maana 18:24.) Ba Bijay kibakolele bingi ku muchima mwanabo byo bamupangile mu kipwilo kabiji baambile’mba: “Nakebelenga muntu waketekelwa ye nafwainwe kubuulako byo naumvwinenga ku muchima.” Ba Carlos bebangachile mwingilo ye baingilanga mu kipwilo ye batemenwe bingi na mambo a kuba balubankenye. Baambile’mba: “Nakebelenga muntu waketekelwa ye nafwainwe kubuulako bintu byajinga ku muchima kwa kubula kunzhachisha.” Ba Carlos babuujileko bakulumpe mu kipwilo, kabiji bebakwashishe kupwisha lukatazho lo bajinga nalo. Kabiji kibatekeneshe bingi pa kuyuka’mba bakulumpe mu kipwilo kechi bakabuulako muntu mukwabo bintu byo besambile ne.

11. Twakonsha kwikala byepi balunda baketekelwa?

11 Pa kuba’mba twikale balunda baketekelwa, twafwainwa kwikala na kyubilo kya butekanye. Ba Zhanna byo bebanyemene ku bamwatawabo, kibatekeneshe bingi kupichila mu kubuulako mulunda nabo bintu byo bapichilengamo. Baambile’mba: “Mulunda nami watekenye ne kuteleka byo naambilenga, nangwa kya kuba napitulukangatu mu bintu bimo pa bimye byavula.” Ne anweba mwakonsha kwikala mulunda wawama kupichila mu kutelekesha inge mukwenu ubena kwamba.

KWIPANA KUKWASHA BAKWETU BYONKA BYAUBANGA MAKO

Bintu byawama Mako byo aubijile Paulo byamukwashishe kuchinchika, ne atweba twakonsha kukwasha balongo betu mu bimye bya malwa (Monai mafuka 12-14) *

12. Mako wajinga ñanyi, kabiji wamwesheshe byepi muchima wa kwipana?

12 Mako wajinga mwina Kilishitu Muyudea wafumine ku Yelusalema. Muvyala wanji aye Banabasa wajinga mishonale wayukanyikilwe bingi. (Kolo. 4:10) Kyamweka Mako wafumine mu kisemi kyanonkele, bino Mako kechi watele muchima pa bunonshi ne. Mu bwikalo bwanji bonsetu, Mako wamwesheshe muchima wa kwipana, kabiji uno muchima wamulengejile kukwasha bakwabo. Bimye byavula waingijilanga pamo na mutumwa Paulo ne mutumwa Petelo byo baingijilenga mingilo yabo, kabiji kyamweka Mako ye wibakebelanga bintu bya mu bwikalo. (Byu. 13:2-5; 1 Pe. 5:13) Paulo wamulumbulwile Mako amba wajinga umo pa bakwabo “ba mingilo ba mambo a Bufumu bwa Lesa” kabiji ‘bamukoseshanga.’—Kolo. 4:10, 11, tubyambo twa munshi.

13. Kinembelo kya 2 Timoti 4:11 kimwesha byepi kuba’mba Paulo wanemekele mwingilo waingijile Mako mu bukishinka?

13 Mako waikele mulunda wa kwa Paulo. Kimye Paulo kyo ajinga mu kaleya kimye kyapeleleko mu Loma nobe mu mwaka wa 65 C.E., wanembejile Timoti nkalata ya bubiji. Mu ino nkalata, Paulo walombele Timoti kuba’mba akaye ku Loma pamo ne Mako. (2 Timo. 4:11) Paulo wanemekele bingi mingilo yaingijile Mako, onkao mambo, waambile kuba’mba Mako akekale ne aye pa kikye kimye kyanemene bingi mu bwikalo bwanji. Mako wakwashishe Paulo mu mashinda avula, nabiji kumukebela kajo ne bintu byo aingijishanga pa kunemba makalata. Bukwasho ne lutundaiko lo atambwile byafwainwa byamukwashishe Paulo kuchinchika lumanamo kufika ne kimye kyo bamwipayile.

14-15. Tufunjilako ka ku Kinembelo kya Mateo 7:12 pa kukwasha bakwetu?

14 Tangai Mateo 7:12. Inge tubena kupita mu makatazho, tusanchila bingi boba betukwasha mu mashinda apusana-pusana. Ba Ryan bajinga na bashabo bafwile mu mapuso baambile’mba: “Kuji bintu byavula bingi byo tuba pa juba pa juba bitendeka kukatazha inge kya kuba ubena kumanama. Kitekenesha bingi inge muntu wakukwasha, nangwatu inge wakubilatu kintu kicheche.”

15 Inge twata bakwetu muchima ne kumona byo babena kupitamo, twakonsha kumonapo mashinda a kwibakwashishamo. Nyenga umo wafuukwilepo kukwasha ba Peter ne ba Kathryn bo twaambapo kala kupichila mu kwibatwalako ku bipatela. Na mambo a kukolwa, ba Peter ne ba Kathryn kechi bakonsheshe kwendesha motoka ne, onkao mambo, uno nyenga walengela mutanchi pa kuba’mba balongo ne banyenga mu kipwilo bepanenga kusendako bano ba mulume ne mukazhi. Abya luno lunengezho lwaingijile nyi? Ba Kathryn baambile’mba: “Twaumvwinetu nobe betufumya kisendwa kyanema pa mutwe.” Kimye kyonse vulukainga’mba mwakonsha kutekenesha bakwenu inge mwibobilapotu nangwa tubintu tucheche.

16. Tufunjilako ka kwi Mako pa buneme bwa kutekenesha bakwetu?

16 Mwana wa bwanga wajingako kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda aye Mako wafwainwa wapayankene mu mwingilo. Wajinga na mingilo ya Lesa yanema bingi, kubikapotu ne kunemba Mambo Awama atelwa pa jizhina janji. Pano bino, Mako wamonangapo kimye kya kutekenesha Paulo, kabiji Paulo wakasulukanga kulomba bukwasho kwi Mako. Ba Angela bajinga na mulongo wabo ye baipayile ku bantu basanchila bingi boba bepaine kwiya na kwibatekenesha. Baambile’mba: “Inge balunda nobe bakeba kukukwasha kya kine, kechi kikatazha kwisamba nabo ne. Kabiji kechi bakankazhama ne.” Twakonsha kwiipuzha atweba bene amba, ‘Nanchi nayukanyikwa’mba nkwasha bena Kilishitu bakwetu mu mashinda apusana-pusana nyi?’

TEKENESHAINGA BAKWENU

17. Kulanguluka pa 2 Kolinda 1:3, 4 kwitutundaika byepi kutekenesha bakwetu?

17 Kechi kyakatazha kuyuka balongo ne banyenga babena kukebewa lutekenesho ne. Pa kutekenesha bakwetu, twakonsha kwingijisha byambo byonka byaingijishe balunda netu pa kwitutekenesha. Nyenga wafwishishe bankambo yanji babakazhi aye Nino waambile’mba: “Yehoba wakonsha kwitwingijisha kutekenesha bakwetu inge kya kuba twipana atweba bene kuba’mba etwingijishe.” (Tangai 2 Kolinda 1:3, 4.) Ba Frances bo twaambapo kala baambile’mba: “Byambo biji pa 2 Kolinda 1:4 bya kine. Twakonsha kutekenesha bakwetu na lutekenesho lonka lo tutambula.”

18. (a) Mambo ka bamo o bakonsha kuchiina kutekenesha bakwabo? (b) Twakonsha kutekenesha byepi bakwetu bulongo? Shimikizhaipo bimo byamwekele.

18 Twafwainwa kumonangapo mashinda a kukwashishamo bakwetu nangwa kya kuba twakonsha kuchina. Kampe twakonsha kwakamwa’mba kechi twayuka bya kwamba nangwa bya kuba na muntu ubena kupita mu bya malwa ne. Mukulumpe mu kipwilo wa jizhina ja Paul uvuluka bantu bamo byo bebikileko kumutekenesha kimye kyafwile bashanji. Waambile’mba: “Namwene kuba’mba kechi kibapelejile kwiya na kwisamba ne amiwa ne. Kechi bayukile bya kwamba ne. Pano bino, nebasanchila bingi pa byo bakebeshe kuntekenesha ne kunkwasha.” Mulongo wa jizhina ja Tajon waikalanga ku mpunzha kwapichile kitentanshi kikatampe naye waambile’mba: “Kechi mvuluka byambo byonse byantumijilenga bantu kimye kyo kwapichile kitentanshi ne, bino kyo mvuluka ke kya kuba’mba bantele muchima kabiji bakebelenga kuyuka inge bintu byajinga bulongo.” Twakonsha kutekenesha bakwetu bulongo inge kya kuba twibata muchima.

19. Mambo ka o mwafuukwilapo kutwajijila kutekenesha bakwenu?

19 Byo tubena kunangijila ku mpelo ya buno bwikalo, bintu mu ntanda bisakutaminangakotu kabiji bwikalo nabo busakuyangatu na kukatezhako. (2 Timo. 3:13) Kabiji tukatwajijilatu na kwiletela makatazho amo atweba bene na mambo a bambulwa kulumbuluka, onkao mambo, tukatwajijila kukeba lutekenesho. Kintu kimo kyakwashishe mutumwa Paulo kuchinchika makatazho onse kufika ne ku mpelo ya bumi bwanji ke lutekenesho lwafumanga ku bena Kilishitu bakwabo. Twayai twikale ba kishinka byonka byajinga Alisatakusa, kwikala baketekelwa byonka byajinga Tikikusa, ne kwipana kukwasha bakwetu byonka byajinga Mako. Inge saka tuba bino, twakonsha kukwasha balongo ne banyenga kutwajijila kwikala na lwitabilo lwakosa.—1 Tesa. 3:2, 3.

^ jifu. 5 Mutumwa Paulo wapichile mu makatazho avula bingi mu bwikalo bwanji. Mu kimye kyo apichilenga mu makatazho, bakwabo mo baingijilanga bamutekeneshanga. Tusakwisamba pa byubilo bisatu byalengejile bano balunda nanji kumutekenesha. Kabiji tusakwisamba pa byo twakonsha kufunjilako ku bano bantu bya kutekenesha bakwetu.

^ jifu. 5 Mazhina amo mu uno mutwe apimpulwa.

LWIMBO 111 Bintu Bitulengela Kusangalala

^ jifu. 56 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Alisatakusa ne Paulo batwajijile kwikala pamo kimye kyaonaikile bwato pa kalunga ka mema.

^ jifu. 58 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Tikikusa wajinga na mwingilo wa kutwala makalata Paulo o anembejile bipwilo.

^ jifu. 60 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Mako wakwashishe Paulo mu mashinda apusana-pusana.