1. Twakonsha kwisamba byepi ne Yehoba?

 TUMVWA bulongo kwisamba na bantu bo twatemwa. Ba mulume ne mukazhi bomvwa bingi bulongo kwikala pamo na kwisamba. Banyike nabo bomvwa bulongo kwikala pamo na balunda nabo. Kabiji atweba bonse tumvwa bulongo kwikala pamo na kwisamba na bakwetu ba mu lwitabilo. Bino kyakilamo kunema, tumvwa bingi bulongo kwisamba ne Lesa wetu. Twakonsha kuba bino kupichila mu kulomba kwi aye, kutanga Mambo anji, kulanguluka languluka pa kyaswa muchima wanji ne pa byubilo byanji byawama. Kimye kyo twisamba ne Yehoba kyanema bingi.—Sala. 139:17.

2. Ñanyi makatazho o tupitamo?

² Nangwa kya kuba twiyowa kulomba ne kufunda Baibolo, bino bimye bimo kikatazha. Tuji na bya kuba byavula, kabiji kitukatazha kwikalapo na kimye kya kuba bino bintu. Nkito yetu, kulama kisemi, ne bintutu bikwabo byakonsha kwitulengela kukankalwa kwikalapo na kimye kya kulomba kwi Lesa, kufunda Baibolo, nangwa kulanguluka languluka pa byo tufunda.

3. Ñanyi bintu bikwabo byakonsha kwitujila kimye?

³ Kuji ne bintu bikwabo byakonsha kwitujila kimye. Umvwe twabula kujimuka, bintu bijitu bulongo byakonsha kwitujilanga kimye kya kuba ke tukankalwe kwikalapo na kimye kya kukosesha bulunda bwetu ne Yehoba. Langulukai pa bya kisangajimbwe. Atweba bonse tumvwa bulongo kwikalapo na bya kisangajimbwe. Bino nangwatu bya kisangajimbwe byawama nabyo  byakonsha kwitulengela kubula kwikala na kimye kyabaya kya kwingila mingilo ya Yehoba. Onkao mambo, twafwainwa kuyuka pa kupelela na bya kisangajimbwe.—Maana 25:27; 1 Timo. 4:8.

4. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

⁴ Mu uno mutwe, tusakwisamba pa ene mambo o twafwainwa kuyukila bintu byanemesha mu bwikalo bwetu. Kabiji tusakwisamba byo twakonsha kwingijishanga bulongo kimye kyetu ne Yehoba, ne byo twakonsha kumwenamo mu kwingijisha bulongo kimye kyetu.

5. Kulanguluka pa lujimuno luji pa Efisesa 5:15-17 kwakonsha kukwasha byepi banyike kusala bulongo bya kuba mu bwikalo bwabo?

⁵ Salai bwikalo bwawama. Banyike javula batemwa kwakamwa pa byo bakobanga mu bwikalo bwabo. Bafunjishi ku sukulu ne balongo babula kwitabila bakonsha kwibatundaika kuya ku sukulu mukatampe pa kuba’mba bakatwele nkito ya kufola muzema wa mali. Kufuukulapo kuba bino kukebewa kimye kikatampe. Pakuba bansemi ne balongo ne banyenga mu kipwilo bakonsha kutundaika banyike kwingijisha bumi bwabo mu mwingilo wa Yehoba. Ñanyi kintu kyakonsha kukwasha ukitwala watemwa Yehoba kufuukula bulongo bintu? Kutanga kinembelo kya Efisesa 5:15-17 ne kulanguluka-langulukapo kwakonsha kumukwasha. (Tangai.) Inge ukitwala wapwisha kutanga bino byepelo, wakonsha kwishikisha’mba: Nga “kyaswa muchima wa Yehoba” kyo ki ka? Ñanyi bintu byo nafwainwa kufuukula pa kuba’mba ntokeshe Lesa ku muchima? Kabiji ñanyi bintu byo nakonsha kufuukula bikankwasha kwingijisha bulongo kimye kyami? Vulukai kuba’mba tubena kwikala mu “moba atama,” kabiji katataka mpelo ya ino ntanda ilamwa ne Satana ifike. Onkao mambo, kyanema kwingijisha bumi bwetu kuba bintu bisangajika Yehoba.

6. Ñanyi kintu kyasajilepo Maliya, kabiji mambo ka o kyawamijile?

⁶ Yukai bintu byanemesha. Pa kuba’mba twingijishenga bulongo kimye kyetu, twafwainwa kusalapo kimo pa bintu bibiji bijitu bulongo. Twakonsha kumona kino ku kyamwekele kimye Yesu kyo ayile na kufwakesha Maliya ne Mata. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, baumvwine bingi bulongo kutambwila Yesu, onkao mambo, Mata wafuukwilepo kunengezhezha Yesu kajo kavula bingi. Bino nkasanji aye Maliya, waikele kwajinga Yesu na kumvwa byo afunjishenga. Kyaubile Mata kechi kyatamine ne, bino Yesu waambile’mba Maliya “wasala kintu kyawama.” (Luka 10:38-42) Mu kuya kwa kimye, Maliya wafwainwa walubilemo kajo kanengezhezhe Mata pa joja juba, bino twaketekela’mba kechi walubilemo bintu byo afunjile kwi Yesu ne. Byonkatu Maliya byo aumvwine bulongo kwingijisha kimye kyanji kwikala na kuteleka kwi Yesu, ne atweba tumvwa bulongo kwingijisha kimye kyetu kwisamba ne Yehoba. Twakonsha kwingijisha byepi bulongo kimye kyetu?

7. Mambo ka o kyanemena kwikalapo na kimye kya kulomba, kufunda ne kulanguluka langulukapo?

⁷ Yukai kuba’mba kulomba, kufunda ne kulanguluka languluka ke lubaji lwa mpopwelo yetu. Umvwe tubena kulomba, twisamba ne Shetu wa mwiulu witutemwa bingi. (Sala. 5:7) Inge tubena kufunda Baibolo, ko kuba’mba tubena kufunda kwi Lesa Nsulo ya maana. (Maana 2:1-5) Inge ketulanguluke langulukepo pa bintu byo tufunda pe Yehoba, ko kuba’mba tubena kulanguluka pa byubilo byanji byawama ne kuvuluka bintu byawama byo akeba kwitubila atweba ne bantu bonse. Jino jo jishinda  jawama kwingijishishamo kimye kyetu. Pano ñanyi kintu kiketukwasha kwingijisha kimye kyetu bulongo?

8. Ñanyi bintu byo tufunjilako kwi Yesu byo aingijishe kimye kyanji byo ajinga mungye?

⁸ Inge kyakonsheka, salai mpunzha kwazhindama. Langulukai pa byaubile Yesu. Saka akyangye kutendeka mwingilo wanji pano pa ntanda, Yesu waikele mungye moba 40. (Luka 4:1, 2) Byo ajinga mungye bunke bwanji, Yesu walombelenga kwi Yehoba ne kulanguluka languluka pa kyaswa muchima wa Shanji pe aye. Kuba bino kwakwashishe Yesu kwinengezha ku meseko aishilenga kulutwe. Mwakonsha kufunjilako ka ku byaubile Yesu? Umvwe kisemi kyenu kyabaya, kyakonsha kwimukatazha kutaana mpunzha kwazhindama pa nzubo. Inge byo byo kiji, kebai mpunzha yazhindama pangye. Abino byo byuba ba Julie inge bakeba kwikalapo na kimye kya kulomba kwi Yehoba. Ba Julie ne bamwatawabo bekala mu nzubo icheche mu kyalo kya France, kabiji kyakatazha kutaana mpunzha ko bakonsha kwikala bunke kwa kubula wa kwibavulañanya. Ba Julie balumbulwile’mba: “Ngya na kupitañana ku mpunzha kwabula bantu pa juba pa juba. Umvwe nji bunke, ntatu muchima pa kwisamba ne Yehoba.”

9. Nangwa kya kuba wapayankene, Yesu wamwesheshe byepi amba wanemekele bulunda bwanji ne Yehoba?

⁹ Yesu wapayankene bingi mu bwikalo bwanji. Kimye kyo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda, mabumba a bantu amulondelanga ku mapunzha konse ko ayanga, kabiji bonse bakebanga kwikala ne aye. Pa kimye kimo, “bantu bonse mu muzhi bakonkene konka ku kibelo” kuba’mba bamumone. Nangwa byonkabyo, Yesu waikalangapo na kimye kya kulomba kwi Yehoba. Ku makya, saka pakifiita, wayanga “pangye kwa bunke” na kulomba kwi Shanji.—Mako 1:32-35.

10-11. Kwesakana na byaamba Mateo 26:40, 41, Yesu watundaikile baana banji ba bwanga kuba byepi kimye kyo bajinga mu bujimi bwa Ngesemani, bino ki ka kyamwekele?

¹⁰ Juba japeleleko pano pa ntanda, mwingilo wanji byo ajinga pepi kupwa, Yesu wayile jikwabo ku mpunzha kwa bunke na kulanguluka langulukapo ne kulomba kwi Lesa. Mpunzha ko ayile mwajinga mu bujimi bwa Ngesemani. (Mat. 26:36) Kabiji pa kyonkakye kimye, Yesu wajimwineko baana banji ba bwanga mu jishinda jawama pa buneme bwa kulomba.

¹¹ Langulukai pa kyamwekele. Kimye kyo bafikile mu bujimi bwa Ngesemani, kyajinga kimye kya bufuku, kampe bufuku saka bwapitaila kala pakachi ka bilo. Yesu wabuujile batumwa banji amba “labainga ne kukenkenta,” kabiji wayile na kulomba. (Mat. 26:37-39) Bino byo alombelenga, balaajile. Byo ebataaine saka balaala, Yesu wibambijile jikwabo amba “labainga ne kukenkenta ne kutwajijila  na kulomba.” (Tangai Mateo 26:40, 41.) Yesu wayukile’mba bajinga bingi na bijikila kabiji bakookele. Kabiji Yesu wamwene kuba’mba “mubiji wakooka.” Nangwa byonkabyo, Yesu wayile bimye bikwabo bibiji na kulomba, kabiji byo abwelele, wataaine baana banji ba bwanga balaala, kechi balombelenga ne.—Mat. 26:42-45.

12. Twakonsha kuba byepi inge kimye kimo tuji bingi na bijikila nangwa twakooka kya kuba twakankalwa kulomba?

¹² Salai kimye kyafwainwa. Bimye bimo twakonsha kwikala bingi na bijikila nangwa kukooka kya kuba twakankalwa ne kulomba kwi Lesa. Umvwe kintu kya uno mutundu kya kimumwekelapo kala, yukai kuba’mba kechi yenu bonkatu ne. Mwakonsha kuba byepi? Bamo batemwa kulomba kwi Yehoba saka bakyangye kulaala bataana kuba’mba kyawama kuba bino saka bukyangye kwijisha, ko kuba’mba saka bakyangye kutendeka kukunuka. Bakwabo bataana kuba’mba balomba bulongo inge baikala nangwa bafukama. Pano ibyepi inge muji bingi na bijikila nangwa mwalefulwa kya kuba kechi mwakonsha kulomba ne? Mubuulai Yehoba byo mubena kumvwa. Mwakonsha kushiinwa kuba’mba Shetu wa lusa ukomvwa.—Sala. 139:4.

13. Biñambañamba byakonsha kwituvulañanya byepi kimye kyo tubena kulomba, kufunda nangwa kupwila?

¹³ Chinuzhukai byakonsha kwimuvulañanya kimye kyo mubena kufunda byambo bya Lesa. Kulomba kechi jo jishindatu jo twingijisha pa kuba’mba tukoseshe bulunda bwetu na Yehoba ne. Kufunda Mambo a Lesa ne kupwila kimye kyonse nabyo byakonsha kwitukwasha kufwenya kwipi ne Lesa. Abya kujipo byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mwiyowenga kufunda byambo bya Lesa ne kupwila nyi? Ishikishai’mba, ‘Ñanyi bintu bimvulañanya kimye kya kupwila nangwa kimye kyo mbena kufunda byambo bya Lesa?’ Nanchi kutambwila mafoni, kutambwila tubyambo pa foni nangwa kwitumina tubyambo nangwa pa biñambañamba bikwabo nyi? Lelo jino, bantu bavula bingi baji na bino biñambañamba. Bapesapesa bataana kuba’mba umvwe kya kuba muji na foni kipikipi, kikatazha kuta muchima pa bintu byo mubena kuba. Shayuka umo wafunda pa bilanguluka bantu naye waambile’mba: “Kyakatazha bingi kuta muchima pa byo ubena kuba, milanguluko ikalatu kungi.” Kubuñana ne kushonkena saka kukyangye kutendeka, kimye  kyonse betubuula kubika biñambañamba byetu pa kishinshi pa kuba’mba bibule kuvulañanya bakwetu. Nanchi twakonsha kuba bino ne kimye kyo tuji bunke pa kuba’mba biñambañamba byetu bibule kwituvulañanya kimye kyo tubena kulomba, kufunda ne kupwila nyi?

14. Kwesakana na byaamba Filipai 4:6, 7, Yehoba uketukwasha byepi kuta muchima pa bintu byo tubena kuba?

¹⁴ Lombai Yehoba kwimukwasha kutatu muchima pa kintu kyo mubena kuba. Umvwe mwamona’mba mubena kukankalwa kutako muchima kimye kyo mubena kufunda nangwa kimye kyo mubena kupwila, lombai Yehoba kwimukwasha. Inge mwaakamwa nangwa muji na bijikila, kyakonsha kwimukatazha kuleka kulanguluka pa bijikila byenu ne kuta muchima pa Mambo a Lesa. Pano bino, kyanema kuta muchima pa Mambo a Lesa. Lombai mutende wa Lesa ukalama muchima ne “milanguluko” yenu.—Tangai Filipai 4:6, 7.

15. Ñanyi kintu kimo kyo tumwenamo mu kwikalapo na kimye kya kufunda pe Yehoba?

¹⁵ Umvwe ke mwikalepo na kimye kya kwisamba ne Yehoba, kuteleka ne kulanguluka pe aye mukamwenamo bingi. Mukamwenamo byepi? Kitanshi, mukafuukulanga bintu byalumbuluka. Baibolo witubuula’mba “awa wenda na ba maana ukekala na maana.” (Maana 13:20) Onkao mambo, inge ke mwikalepo na kimye kya kufunda pe Yehoba, Nsulo ya maana, mukekala na maana. Kabiji mukayuka bya kusangajika muchima wa Lesa ne kuchinuzhuka kuba bintu bimufichisha ku muchima.

16. Kufunda byavula pe Yehoba kwitukwasha byepi kuwamishako busendwe bwetu bwa kufunjisha?

¹⁶ Kya bubiji, mukekala mufunjishi wawama. Umvwe tubena kufunjisha muntu Baibolo, kintu kikatampe kyo tukeba ke kumukwasha kufwenya kwipi ne Yehoba. Umvwe ke tulombe kimye kyonse kwi Yehoba ne kufunda pe aye, butemwe bo twamutemwa bukabaya kabiji tukakwasha ye tufunjisha Baibolo kutemwa Yehoba. Abino byo byaubanga ne Yesu. Walumbulwile biji Shanji mu jishinda jawama jakwashishe baana banji ba bwanga ba kishinka kutemwa Yehoba.—Yoa. 17:25, 26.

17. Mambo ka kulomba ne kufunda byambo bya Lesa o bikosesha lwitabilo lwetu?

¹⁷ Kya busatu, lwitabilo lwenu lukakoselako. Langulukai pa kimweka inge mwalomba Lesa kwimutangijila, kwimutekenesha nangwa kwimukwasha. Kimye kyonse Yehoba kyo akumbula ino milombelo, lwitabilo lwenu mwi aye lukoselako. (1 Yoa. 5:15) Ñanyi kintu kikwabo kyakonsha kukosesha lwitabilo lwenu? Lufunjisho lwa pa bunke. Vulukai kuba’mba, “lwitabilo lwiya pa kumvwa kintu.” (Loma 10:17) Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba twikale na lwitabilo lwakosa, kuji byavula byo twafwainwa kuba,  kechi kupelelatu pa kufunda ne. Ñanyi bintu bikwabo byo twafwainwa kuba?

18. Lumbululai ene mambo o twafwainwa kulanguluka langulukilanga pa mingilo ya Yehoba.

¹⁸ Twafwainwa kulanguluka langulukanga pa bintu byo tufunda. Langulukai pa byapichilemo nnembi wa Salamo 77. Wajinga bingi na bijikila mambo walangulukile’mba Yehoba waleka kumutala bulongo aye ne bakwabo bena Isalela. Ino milanguluko yamulengelanga kutoñama bufuku. (Byepelo 2-8) Pano waubile byepi? Wabuujile Yehoba amba: “Nkalanguluka langulukanga pa mingilo yenu kabiji nkalangulukanga pa bintu byo mwauba.” (Kyepelo 12) Ibyo kuba’mba nyimbi wa masalamo wayukile bintu Yehoba byo aubijile bantu banji bajingako kala, bino washikishe’mba: “Nanchi Lesa walubako kumwesha bibusa byanji, nangwa abya bukaji bwanji bwamulengela kuleka kuba lusa nyi?” (Kyepelo 9) Nyimbi wa masalamo walanguluka langulukanga pa mingilo ya Yehoba, lusa ne kifyele byo amwesheshe bantu banji kala. (Kyepelo 11) Ki ka kyafuminemo? Uno nyimbi wa masalamo washiinwe kuba’mba Yehoba kechi wakonsheshe kusha bantu banji ne. (Kyepelo 15) Ne anweba inge kemulanguluke languluke pa bintu Yehoba byo aubila bantu banji ne byo abena kwimubila, lwitabilo lwenu lukakosa.

19. Ñanyi bintu bikwabo byo tukamwenamo mu kufunda pe Yehoba?

¹⁹ Kya buna, kabiji kyakilamo kunema, butemwe bo mwatemwa Yehoba bukabaya bingi. Butemwe kyo kyubilo kyakila byubilo byonse. Akino kyubilo kikemukwasha kukookela Yehoba, kwipana kwingila mingilo pa kuba’mba mu mutokeshe ku muchima ne kuchinchika meseko aji onse. (Mat. 22:37-39; 1 Ko. 13:4, 7; 1 Yoa. 5:3) Kafwako kintu kyanema kukila kwikala balunda ne Yehoba ne.—Sala. 63:1-8.

20. Mwafuukulapo byepi pa kuba’mba mwikalenga na kimye kya kulomba, kufunda ne kulanguluka langulukapo?

²⁰ Yukai kuba’mba lulombelo, kufunda ne kulanguluka langulukapo ke lubaji lwa mpopwelo yetu. Byonka byaubanga Yesu, monaingapo kimye kya kwikala kwazhindama na kulomba, kufunda ne kulanguluka langulukapo. Chinuzhukai bintu byakonsha kwimuvulañanya. Lombai Yehoba kwimukwasha kutako muchima kimye kyo mubena kwingila mwingilo ya Lesa. Umvwe ke mwingijishe bulongo kimye kyenu luno, Yehoba ukemufweta na bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya ya Lesa.—Mako 4:24.