1-2. Ñanyi makatazho akonsha kupitamo bantu ba Yehoba ba kishinka?

 INGE bya malwa bitumwekela bwikalo bwetu bwakonsha kupimpulwa nobe mu kukopatu kwa jiso. Mulongo umo wa kishinka aye Luis a bamutaine na kikola kya kansa. Dokotala wamubuujile’mba washalatu na bañondo bacheche kufwa. Monika ne bamwatawanji bapayankene bingi kwingijila Yehoba. Kepo juba jimo, Monika ayukile’mba bamwatawanji nangwa kya kuba bajinga bakulumpe mu kipwilo baikelenga bwikalo bwa bukakongolo mutoma kubiji pa myaka yavula. Olivia, nyenga muzhike, bamwambijile kunyema mu nzubo yanji mambo kwaishilenga kinkunkwila kikatampe bingi. Byo abwelele wataine’mba kinkunkwila kyaonauna nzubo yanji. Bwikalo bwa bano bonse bwapimpwilwe nobe mu kukopatu kwa jiso. Nanchi ne anweba bintu byatama byakimumwekelapo kala byapimpwile bwikalo bwenu nobe mu kukopatu kwa jiso nyi?

² Ne atweba nangwa kya kuba twi bantu ba Yehoba ba kishinka, tupita mu makatazho ne kukolwa byonkatu byo kikala ku bantu bonse. Kabiji twafwainwa kuchinchika inge kebetukanye nangwa kwitumanyika ku bantu bashikwa bantu ba Lesa. Nangwa kya kuba Yehoba kechi wituzhikijila ku bino byatama byo tupitamo ne, bino witulaya’mba uketukwashanga. (Isa. 41:10) Na mambo a kuba’mba witukwasha, twafwainwa kwikala na lusekelo, kufuukula bintu bulongo ne kutwajijila kwikala ba kishinka kwi aye nangwa kya kuba makatazho abayepotu byepi. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa mashinda ana Yehoba mo etukwashisha inge tubena kupita mu makatazho mu bwikalo bwetu. Kabiji tusakwisamba pa bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba etukwashe.

 YEHOBA UKEMUZHIKIJILA

3. Umvwe bintu byatama bitumwekela, ñanyi bintu byo twakonsha kukankalwa kuba?

³ Lukatazho. Umvwe bintu byatama bitumwekela, kikatazha bingi kulanguluka ne kufuukula bintu bulongo. Mambo ka? Mambo kitukola bingi ku muchima. Twakonsha kukakilwa na mambo a bijikila. Twakonsha kumvwa nobe twavulañana ne kubula kuyuka bya kuba. Abino byo byaumvwine ne banyenga babiji bo twaambapo kala kimye kyo bapichilenga mu makatazho. Olivia waambile’mba: “Kinkunkwila kikatampe byo kyaonawine nzubo yami, navulañene bingi kabiji kechi nayukile ne bya kuba ne.” Monika naye waambile pa bamwatawanji bamufutukilemo’mba: “Kyanshinkishe bingi bulaka. Naumvwinetu nobe muntu wangasa mupenyi ku muchima. Nakankelwenga kwingila mingilo yonse. Mambo kintu kyo nalangulukanga’mba kechi kyakonsha kummwekela ne, kyo kyammwekejile.” Yehoba witulaya’mba uketukwasha byepi inge twaikala na bijikila?

4. Kwesakana na Filipai 4:6, 7, ñanyi kintu Yehoba kyo etulaya?

⁴ Byuba Yehoba. Kwesakana na byaamba Baibolo, Yehoba witulaya kwitupa “mutende [wanji].” (Tangai Filipai 4:6, 7.) Uno mutende ulumbulula byo tumvwa inge milanguluko ne muchima wetu bya kasuluka na mambo a kwikala na bulunda bwakosa ne aye. Uno mutende “wakila milanguluko ya bantu,” ko kuba’mba ke mutende wawama witukwasha bingi. Bavula bakilombapo kwi Yehoba kufuma panshi ya muchima kabiji byo bapwishishe kulomba bakasulukile bingi ku muchima ne mu milanguluko. Abya ne anweba mwakyumvwapo kala bino nyi? Inge ibyo, ko kuba’mba “mutende wa Lesa” ye wimulengejile kumvwa bino.

5. Mutende wa Lesa ulama byepi milanguluko ne michima yetu?

⁵ Kabiji Filipai waamba’mba mutende wa Lesa “ukalama,” nangwa’mba kuzhikijila, “michima ne milanguluko yenu.” Kyambo kine kyatuntululwa’mba “ukalama” kyajinga kya bushilikale kabiji bekingijishanga kulumbulula bashilikale balamanga muzhi ne kumuzhikijila ku balwanyi. Bangikazhi ba mu yewo muzhi ye balamanga ku bashilikale, balaalangatu soko mambo bayukanga’mba bashilikale babena kusopa. Po pamotu, inge mutende wa Lesa walama michima ne milanguluko yetu tukasuluka, mambo twayuka’mba twazhikijilwa. (Sala. 4:8) Byonkatu byo kyamwekejile Hana, ne atweba twakonsha kukasuluka mu milanguluko nangwa kya kuba byo tubena kulomba kechi byamweka pa kyonkakyo kimye ne. (1 Sam. 1:16-18) Kabiji umvwe twakasuluka mu milanguluko, javula kitupeelela bingi kulanguluka bulongo ne kufuukulapo bintu byawama.

6. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba mutende wa Lesa etulengele kukasuluka mu michima ne mu milanguluko yetu? (Monai kipikichala.)

⁶ Byo twafwainwa kuba. Byonka byo kyaikalanga ku bangikazhi baikalanga mu yewa muzhi ye  twaambapo, ne atweba inge twaikala na makatazho, twafwainwa kulomba kwi Yehoba kuba’mba etukwashe. Mu ñanyi jishinda? Mwafwainwa kutwajijila kulomba kufikatu ne kimye mutende wa Lesa kyo afwainwa kwimulengela kukasuluka. (Luka 11:9; 1 Tesa. 5:17) Luis ye twaambapo kala, walumbulwile’mba aye ne mukazhanji Ana, bachinchikile byo bebabuujile’mba Luis washalatu na bañondo bacheche kufwa. Waambile’mba: “Pa bimye bya uno mutundu, kikatazha bingi kufuukula bulongo mashinda a kubukilwamo ne pa bintu bikwabo. Pano bino, nangwa kya kuba twapichilenga mu luno lukatazho, twakasulukile mu milanguluko mambo twalombele kwi Yehoba.” Luis ne mukazhanji baambile’mba babwezhezhe bwezhezhengapo kulomba na muchima yense kwi Yehoba kuba’mba ebakwashe kukasuluka mu milanguluko ne mu michima yabo ne kwibapa maana a kufuukula bingi bulongo. Kabiji wibakwashishe. Umvwe mubena kupita mu makatazho, twajijilai kulomba kwi Yehoba kabiji aye ukemupa mutende wanji ukalama michima ne milanguluko yenu.​—Loma 12:12.

YEHOBA UKEMUKOSESHA

7. Twakonsha kumvwa byepi ku muchima inge ketupite mu lukatazho lukatampe?

⁷ Lukatazho. Umvwe tubena kupita mu lukatazho, byo tulanguluka, byo tumvwa ku muchima ne byo tuba bipusanako na byo kikala inge kechi tuji mu lukatazho ne. Byonkatu bwato byo bebukumpula ku luvula, ne atweba tumvwatu nobe babena kwitukumpula ku makatazho o tupitamo. Ana, ye twaambapo kala waambile’mba wapichile mu makatazho avula bingi Luis byo afwile. Waambile’mba: “Kimye kimo naikalanga bingi na binyenge kabiji kino kyandengelanga kwilangulusha bingi. Kabiji kimye kimo nazhingilanga bingi inge natendeka kulanguluka’mba wafwa.” Ana winyengaikanga ne kumvwa ku muchima kutama inge kyamukatazha kufuukula bintu byafuukulanga bulongo mwatawanji aye Luis. Pa bimye bimo waumvwangatu nobe uji mu bwato bo bakumpula ku mvula wa kinkunkwila pa kalunga ka mema. Yehoba umvwa byepi inge tubena kupita mu makatazho avula bingi?

8. Kwesakana na Isaya 33:6, ñanyi kintu kitulaya Yehoba?

⁸ Byuba Yehoba. Aye witulaya’mba uketukwasha. (Tangai Isaya 33:6.) Mvula wa kinkunkwila inge waiya, bwato butendeka kukumpauka bingi. Kunshi ya mato avula balengelako tubilapo tuji nobe towelo twa jisabi twiakwasha kubula kukizhamo kusunkena nangwa kupinuka inge kwaiya mwela nangwa mvula wa kinkunkwila. Kino kilengela bantu kwenda bulongo kwakubula kumvwa moyo ne kwibazhikijila ku mapuso. Tuno tubyela tulengela bwato kubula kukumpuka, twingila bingi bulongo inge bwato bubena kwenda kuya kulutwe. Po pamotu ne atweba, Yehoba uketukwasha inge twatwajijila kumwingijila mu bukishinka mu bimye bya makatazho.

9. Bingijisho bya kwitukwasha kukebakeba bishinka byakonsha kwitukwasha byepi kuyuka mwakubila na makatazho? (Monai kipikichala.)

 ⁹ Byo twafwainwa kuba. Umvwe mubena kupita mu makatazho akonsha kwimulengela kwikala bingi na bijikila, mwafwainwa kwibikako kuba bintu byakonsha kukosesha bulunda bwenu ne Yehoba. Kampe kechi mwakonsha kwingijila Yehoba byonka byo mwamwingijilanga kala ne. Bino vulukainga’mba Yehoba uswa kumwingijila kwesakana na papelela bulume bwetu. (Esakanyaiko Luka 21:1-4.) Pa kuba’mba mukoseshe bulunda bwenu ne Yehoba, ikalaingapo na kimye kya kufunda Baibolo pa bunke bwenu ne kulanguluka langulukapo. Mambo ka? Kwingijisha jibumba janji, Yehoba wanengezha mabuku ne mavidyo akonsha kwitukwasha kuyuka mwakubila na bijikila byetu inge tubena kupita mu makatazho. Pa kuba’mba mutaane bintu byakonsha kwimukwasha, mwafwainwa kwingijisha JW Library, Watch Tower Publications Index, ne Buku wa Kukwasha Bakamonyi ba kwa Yehoba Kukebakeba Bishinka. Monika, ye twaambapo kala waambile’mba waingijishe bino bingijisho kukebakeba bishinka byamukwashishe kuyuka bya kuba na makatazho akatampe o bapichilengamo. Pa kukebakeba bishinka mu bino bingijisho, wanembelemo kyambo kya kuba’mba “kuzhingila.” Pa bimye bikwabo wanembelemo byambo bya kuba’mba “bukamfutumfutu” ne “bukishinka.” Kabiji watanganga bishinka byo ataana kufikatu ne byo aumvwa’mba wakasuluka. Waambile’mba: “Inge natendeka kukebakeba bishinka naikalanga bingi na bijikila, bino ko kyakayanga naumvwangatu nobe Yehoba wampakachilamo ne kuntekenesha. Byo natwajijile kutanga, nayukile kuba’mba Yehoba wayukile bijikila byonse byo najinga nabyo kabiji wankwashishenga kuyuka mwakubila.” Ne anweba Yehoba wakonsha kwimukwasha kuyuka mwakubila na makatazho ne kwikala bakasuluka.​—Sala. 119:143, 144.

YEHOBA UKEMUKWASHA

10. Tumvwa byepi inge ketupite mu bya malwa?

¹⁰ Lukatazho. Pa bimye bimo umvwe bya malwa bitumwekela tukooka ne kwikala bingi na bijikila. Twakonsha kumvwatu byonka byumvwa muntu wikozha wanyemanga kapela pano luno wenda na kusunkuta. Kimo kimye kyakonsha kwitukatazha kuba bintu bulongo byonkatu byo twaubanga kala nangwa kubula kwikala na kizaku kya kwingila mingilo yo twaingilanga kala bulongo. Byonka byajinga Elaija, ne atweba twakonsha kukooka kya kuba ketukankalwe ne kubuuka, ketukebetu kulaala. (1 Mfu. 19:5-7) Inge twaumvwa kukooka Yehoba walaya’mba ukoba ka?

11. Ñanyi jishinda jikwabo Yehoba mo etukwashisha? (Salamo 94:18)

¹¹ Byuba Yehoba. Yehoba witulaya’mba uketukwasha. (Tangai Salamo 94:18.) Byonkatu  muntu unyema kapela wikozha byo akeba kumukwasha pa kuba’mba endenga bulongo, ne atweba tukeba kwitukwasha pa kuba’mba tutwajijile kwingijila Yehoba bulongo. Mu bimye bya uno mutundu, Yehoba witulaya’mba: “Amiwa Yehoba Lesa wobe nakukwata ku kuboko kobe kwa kilujo, Yami mbena kukwambila namba, ‘Kuchina ne, amiwa nkakukwasha.’” (Isa. 41:13) Mfumu Davida naye bamukwashishe. Byo apichilenga mu meseko ne kumwikazha bufinda ku balwanyi banji, waambile pe Yehoba amba: “Kuboko kwenu kwa kilujo kunkwasha.” (Sala. 18:35) Pano nga Yehoba witukwasha byepi?

12. Bañanyi Yehoba bo afwainwa kwingijisha kwiya na kwitukwasha inge twakooka?

¹² Javula Yehoba wingijisha bakwetu kwitukwasha. Byo byo kyajinga ne kwi Davida. Byo aumvwine kukooka, mulunda nanji aye Yonafwanyi wayile na kumukosesha ne kumutundaika. (1 Sam. 23:16, 17) Kabiji Yehoba watumine Elisha kuya na kukwasha Elaija. (1 Mfu. 19:16, 21; 2 Mfu. 2:2) Lelo jino, Yehoba wakonsha kwingijisha ba mu kisemi kyetu, balunda netu nangwa bakulumpe mu kipwilo kwitutundaika. Nangwa byonkabyo, inge twaikala na bijikila, kimye kimo twakonsha kwitolwela ne kukeba kwikalatu kwa bunke bwetu. Kuba bino kujitu bulongo. Pano ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba Yehoba etukwashe?

13. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba Yehoba etukwashe? (Monai kipikichala.)

¹³ Byo twafwainwa kuba. Kange mwitolwelenga ne. Inge ketwitolwele, ndangulukilo yetu ipimpulwa kabiji tutatula kulangulukatu pe atweba bene ne pa makatazho o tubena kupitamo. Kabiji kino kyakonsha kwitulengela kubula kufuukulanga bintu bulongo. (Maana 18:1) Pa bimye bimo, atweba bonse tukeba kwikala kwa bunke, kikatakata inge tubena kupita mu bya malwa. Pano bino, inge twatwajijila kwikala kwa bunke bwetu kimye kyabaya twakonsha kulengela bantu Yehoba bo abena kwingijisha kubula kwitukwasha. Onkao mambo, nangwa bintu bikatazhepotu byepi kimye kyo tubena kupita mu bya malwa, twafwainwa kuswa ba mu kisemi kyetu, balunda netu ne bakulumpe mu kipwilo kwitukwasha. Bamonainga’mba Yehoba bo bo abena kwingijisha kuba’mba bemukwashe.​—Maana 17:17; Isa. 32:1, 2.

YEHOBA UKEMUTEKENESHA

14. Ñanyi bintu bimo byakonsha kwitulengela kumvwa moyo?

¹⁴ Lukatazho. Kimye kimo twakonsha kupita mu makatazho akonsha kwitulengela kumvwa moyo. Mu Baibolo muji bantu ba Lesa ba kishinka baamba pa bimye byo bapichilenga mu makatazho ne kumvwa moyo na mambo a kwibakatazha ku balwanyi babo ne bintu bikwabo. (Sala. 18:4; 55:1, 5) Ne atweba kampe tubena kupita mu meseko  pa sukulu, pa nkito, mu kisemi nangwa ku kafulumende. Nangwa kampe twakonsha kukolwa bingi ne kumvwa moyo amba tusakufwa. Mu bimye bya uno mutundu, twakonsha kukankalwa ne bya kuba. Yehoba wakonsha kwitukwasha byepi mu makatazho a uno mutundu?

15. Kwesakana na Salamo 94:19, ñanyi bintu Yehoba byo etulaya kwitubila?

¹⁵ Byuba Yehoba. Witutekenesha ne kwitusangajika. (Tangai Salamo 94:19.) Uno salamo wakonsha kwitulengela kulanguluka pa kashimbi waumvwa moyo ne kukankalwa kulaala na mambo a kutatauka kwa mvula. Twakonsha kufwanyikizha bashanji baiya, bamunyamuna, batwajijila kumulelezha kufikatu ne kimye kyo aponena mu tulo. Nangwa kya kuba mvula watwajijila na kutatauka, ukasuluka ne kuzhikijilwa na mambo a kuba’mba uji mu maboko a bashanji babena kumutekenesha. Umvwe ketupite mu makatazho akonsha kwitulengela kumvwa moyo, ne atweba tukakeba Shetu wa mwiulu kwitunyamuna ne kwitulama mu maboko nobe mwana kufikatu ne kimye kyo twakonsha kumvwa’mba twakasuluka ne kuzhikijilwa. Pano ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba Yehoba etutekeneshe?

16. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba Yehoba etutekeneshe? (Monai kipikichala.)

¹⁶ Byo twafwainwa kuba. Isambainga ne Yehoba mu lulombelo ne kutanga Mambo anji kimye kyonse. (Sala. 77:1, 12-14) Onkao mambo, inge muji na bijikila kintu kitanshi kyo mwafwainwa kuba ke kulomba kwi Shenu wa mwiulu. Mubuulai Yehoba bijikila byenu ne bintu bibena kwimulengela kumvwa moyo. Mutelekai kupichila mu kutanga mambo anji kabiji ukemutekenesha. (Sala. 119:28) Mukataana’mba binembelo bimo mu Baibolo bikemutekenesha, kikatakata inge mubena kumvwa moyo. Mabuku nabiji buku wa Yoba, wa Masalamo ne wa Byambo bya Maana akonsha kwimutekenesha bingi kuvwangakotu ne byambo bya kwa Yesu biji mu Mateo kitango 6. Kulomba kwi Yehoba ne kutanga Mambo anji kukemutekenesha bingi.

17. Twafwainwa kushiinwa’mba Yehoba ukoba ka?

¹⁷ Twafwainwa kushiinwa’mba Yehoba uketukwasha inge ketupite mu makatazho mu bwikalo bwetu. Yehoba kechi uketulekelela ne. (Sala. 23:4; 94:14) Yehoba walaya kwituzhikijila, kwitukosesha, kwitukwasha ne kwitutekenesha. Kinembelo kya Isaya 26:3 kyaamba pe Yehoba amba: “Mukapokolola boba bemuketekela; Mukebapa mutende wa myaka ne myaka, Mambo baketekela mwi anweba.” Onkao mambo, ketekelainga mwi Yehoba ne kuba bintu byakonsha kumulengela kwimukwasha. Umvwe mwauba bino, mukekala na bulume nangwatu mu bimye bya malwa.