Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 28

Shiinwai Kuba’mba Mwaitabila Bukine

Shiinwai Kuba’mba Mwaitabila Bukine

“Utwajijile kulondela bintu byo wafunjile ne byo bakukwashishe kumvwisha kuba’mba witabile.”—2 TIMO. 3:14.

LWIMBO 56 Yukishai Bukine

BIJI MU UNO MUTWE *

1. Tulumbulula ka inge twaamba’mba “bukine”?

“MWATAINE byepi bukine?” “Mwakomejile mu bukine nyi?” “Mwaikala mu bukine myaka inga?” Kampe bakimwipuzhapo kala ano mepuzho, nangwa kampe mwakipuzhapo kala bakwenu. Inge twaamba’mba “bukine” tulumbulula ka? Javula, twingijisha kino kyambo kulumbulula bintu byo twaitabilamo, jishinda jo tupopwelamo Lesa, ne byo twikala bwikalo bwetu. Bantu baji mu “bukine” bayuka mafunjisho a mu Baibolo, kabiji balondela mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwabo. Na mambo a kino, kechi baitabila mafunjisho a bupopweshi bwa bubela ne. Kabiji bekala na lusekelo mu bwikalo bwabo nangwa kya kuba bambulwa kulumbuluka.—Yoa. 8:32.

2. Kwesakana na byaamba Yoano 13:34, 35, ñanyi kintu kitanshi kyakonsha kulengela muntu kwiya mu bukine?

2 Ñanyi kintu kimulengejile kwiya mu bukine? Kampe byubilo byawama bya bantu ba Yehoba byo bimulengejile. (1 Pe. 2:12) Nangwa kampe butemwe bo bemwesheshenga bene na bene. Abino byo bintu bimona bavula inge baiya na kupwila kimye kitanshi, kabiji kechi balubamo ne. Kechi tukumya pa kino ne, mambo Yesu waambile’mba baana banji ba bwanga bakebayukila ku butemwe bo betemwa bene na bene. (Tangai Yoano 13:34, 35.) Pano bino, pa kuba’mba twikale na lwitabilo lwakosa, kuji bintu bikwabo byo twafwainwa kuba.

3. Ki ka kyakonsha kumweka inge lwitabilo lwetu lwaimenatu pa butemwe bwa bwina Kilishitu bumwesha balongo ne banyenga yetu mu kipwilo?

3 Lwitabilo lwetu kechi lwaimenatu pa butemwe bwa bwina Kilishitu buji na bantu ba Lesa ne. Mambo ka? Twambe’mba, mwina Kilishitu mukwetu, nangwatu mukulumpe mu kipwilo nangwa painiya walenga mambo akatampe. Nangwa mulongo nangwa nyenga wimufichisha ku muchima. Nangwa kampe umo waikala nsatuki, ne kwamba’mba kechi muji na bukine ne. Inge bintu bya uno mutundu byamweka, abya muketuntula ne kuleka kwingijila Yehoba nyi? Kishinka ke kino: Inge lwitabilo lwenu mwi Lesa lwaimena pa byuba bantu bakwenu kechi pa bulunda bwenu ne Yehoba mwine ne, kechi lukakosa ne. Lwitabilo nalo lujitu nobe kushimika nzubo, kechi mwafwainwa kwingijishatu bintu byanekena nabiji butemwe bwa bena Kilishitu ne, pakuba mwafwainwa kwingijisha bintu byakosa, ko kuba’mba kuchikamenamo kufunda Baibolo ne kukebakeba bishinka pa kuba’mba muyuke bukine pe Yehoba.—Loma 12:2.

4. Kwesakana na byaamba Mateo 13:3-6, 20, 21, bamo boba byepi inge lwitabilo lwabo lwaesekwa?

4 Yesu waambile’mba bamo bakatambula bukine “na lusekelo,” bino lwitabilo lwabo lukakooka inge baesekwa. (Tangai Mateo 13:3-6, 20, 21.) Kampe kechi bayukile’mba bakapitanga mu makatazho pa kulondela Yesu ne. (Mat. 16:24) Nangwa kampe balangulukilenga’mba kwikala mwina Kilishitu kulumbulula kwikalatu ku matwi nzoo kwa kubula makatazho. Pano bino, mu ino ntanda yatama, tukapitanga mu makatazho. Bintu byakonsha kupimpulwa ne lusekelo lwetu lwakonsha kukepa.—Sala. 6:6; Sapwi. 9:11.

5. Balongo ne banyenga yetu bavula bamwesha byepi amba bashiinwa’mba baji na bukine?

5 Balongo ne banyenga bavula bamwesha’mba bashiinwa kuba’mba baji na bukine. Mambo ka o twaambila bino? Inge kya kuba mukwabo wa mu lwitabilo wibakozha ku muchima, nangwa wamwesha byubilo byatama, lwitabilo lwabo kechi lukooka ne. (Sala. 119:165) Kimye kyonse inge baesekwa, lwitabilo lwabo lukoselako. (Yako. 1:2-4) Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mukoseshe lwitabilo lwenu?

‘YUKISHAI BULONGO LESA’

6. Lwitabilo lwa bena Kilishitu batanshi lwaimenejile pa ka?

6 Bena Kilishitu batanshi bakoseshe lwitabilo lwabo kupichila mu kuyukisha bulongo Binembelo ne mafunjisho a kwa Yesu Kilishitu, ko kuba’mba “bukine bwa mambo awama.” (Nga. 2:5) Buno bukine ke mafunjisho onse o twaitabilamo atweba bena Kilishitu, kubikapotu ne bishinka pa kitapisho kya bukuzhi kya kwa Yesu ne lusanguko lwanji. Mutumwa Paulo washiinwe kuba’mba ano mafunjisho ajinga a kine. Mambo ka? Mambo waingijishenga Binembelo “kwibashiina . . . amba kyamufwainwe Kilishitu kumanama ne kusanguka mu bafu.” (Byu. 17:2, 3) Bena Kilishitu batanshi baswile ano mafunjisho kabiji baketekejile mu mupashi wazhila kwibakwasha kumvwisha Mambo a Lesa. Bakebele bishinka pa kuba’mba bashiinwe’mba ano mafunjisho aimenejile pa Binembelo. (Byu. 17:11, 12; Hebe. 5:14) Lwitabilo lwabo kechi lwaimenejile pa butemwe bwa bakwabo bena Kilishitu ne, kabiji kechi baingijilanga Yehoba na mambotu a kuba’mba baumvwanga bulongo kupwanañana pamo na bakwabo ba mu lwitabilo ne. Pakuba lwitabilo lwabo lwaimenejile pa “kuyukisha bulongo Lesa.”—Kolo. 1:9, 10.

7. Lwitabilo lwetu lwaimena pa bukine bwa mu Baibolo luketukwasha byepi?

7 Bukine bwa mu Mambo a Lesa kechi bupimpulwa ne. (Sala. 119:160) Buno bukine kechi bupimpulwa inge mukwetu mwina Kilishitu witufichisha ku muchima nangwa walenga mambo akatampe ne. Kabiji kechi bupimpulwa inge ketupite mu bya malwa ne. Onkao mambo, twafwainwa kuyukisha mafunjisho a mu Baibolo ne kushiinwa kuba’mba a kine. Lwitabilo lwetu inge lwashimikwa pa bukine bwa mu Baibolo luketukwasha kubula kutelengela mu bimye bya meseko, byonka kimiko byo kilengela bwato kubula kukumpulwa na kinkunkwila. Mwakonsha kutwajijila byepi kushiinwa’mba muji na bukine?

‘UMVWISHAI KUBA’MBA MWITABILE’

8. Kwesakana na byaamba 2 Timoti 3:14, 15, ki ka kyalengejile Timoti kushiinwa’mba wafunjile bukine?

8 Timoti washiinwe’mba wajinga na bukine. Ki ka kyamulengejile kushiinwa? (Tangai 2 Timoti 3:14, 15.) Bainanji ne bankambo yanji babakazhi bo bajinga batanshi kumufunjisha “binembelo byazhila.” Bino ne aye mwine wafunjilenga bino binembelo. Kyafuminemo, ‘bamukwashishe kumvwisha kuba’mba etabile’ bukine bwajingamo. Mu kuya kwa kimye, Timoti, bainanji, ne bankambo yanji babakazhi bafunjile mafunjisho a bwina Kilishitu. Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, Timoti waumvwine bulongo pa kumona butemwe bwajinga na baana ba bwanga ba kwa Yesu, kabiji waikalanga kimye kyabaya na balongo ne banyenga mu kipwilo ne kwibakwasha. (Fili. 2:19, 20) Nangwa byonkabyo, lwitabilo lwanji kechi lwaimenejile pa butemwe bo atemenwe bantu ne, bino lwaimenejile pa mafunjisho o afunjilenga mu Baibolo kya kuba washiinwe’mba ajinga a kine kabiji amulengejile kukeba kwikala mulunda ne Yehoba. Ne anweba mwafwainwa kufunda Baibolo ne kushiinwa kuba’mba ano mafunjisho aamba bya kine pe Yehoba.

9. Ñanyi bukine busatu bo mwafwainwa kushiinwa nabo?

9 Patanshi, twafwainwa kushiinwa na bukine busatu. Bukine butanshi, mwafwainwa kushiinwa kuba’mba Yehoba Lesa ye Mulenga wa bintu byonse. (Lupu. 3:14, 15; Hebe. 3:4; Lum. 4:11) Bwa bubiji, mwafwainwa kushiinwa kuba’mba Baibolo ke byambo byanembelwe na lutangijilo lwa Lesa byo apa bantu. (2 Timo. 3:16, 17) Bwa busatu, mwafwainwa kushiinwa’mba Yehoba uji na jibumba ja bantu bakwatankana bamupopwela na lutangijilo lwa kwa Kilishitu, kabiji jino jibumba ke Bakamonyi ba kwa Yehoba. (Isa. 43:10-12; Yoa. 14:6; Byu. 15:14) Kushiinwa na buno bukine kechi kulumbulula’mba mwafwainwa kuyuka byonse biji mu Baibolo ne. Kikonkwanyi kyenu kyafwainwa kwikala kya kwingijisha “bulume bwenu bwa kulanguluka” pa kuba’mba mutwajijile kushiinwa kuba’mba muji na bukine.—Loma 12:1.

INENGEZHAI KUKWASHA BANTU KUSHIINWA’MBA BABENA KUFUNDA BUKINE

10. Kununga pa kuyuka bukine, ñanyi bintu bikwabo byo twafwainwa kuba?

10 Inge mwashiinwa na buno bukine busatu pe Lesa, pa Baibolo, ne pa bantu ba Lesa, mwafwainwa kwingijisha Binembelo pa kukwasha bantu bakwabo kuyuka buno bukine. Mambo ka? Mambo byo tuji bena Kilishitu tuji na mwingilo wa kufunjisha bantu betuteleka bukine bo twafunda. * (1 Timo. 4:16) Kabiji byo twesekesha kukwasha bantu kushiinwa na bukine bwa mu Baibolo, ne atweba tukosesha lwitabilo lwetu mu buno bukine.

11. Twakonsha kulondela byepi byaubanga mutumwa Paulo pa kufunjisha bantu?

11 Mutumwa Paulo byo afunjishenga bantu, ‘wibetabishe pe Yesu kwingijisha Mizhilo ya Mosesa ne byaawile Bangauzhi.’ (Byu. 28:23) Twakonsha kulondela byepi byaubanga Paulo pa kufunjisha bantu bukine? Twafwainwa kuba byavula kechi kwibabuulatu byaamba Baibolo ne. Twafwainwa kukwasha bantu bo tufunjisha Baibolo kulangulukishapo pa Binembelo ne kufwenya kwipi ne Yehoba. Twafwainwa kwibakwasha kuswa bukine na mambo kuba’mba abo bene bashiinwa’mba babena kufunda bukine pe Lesa wetu wa butemwe, kechi kuswa bukine na mambo a kutemwatu byubilo byetu ne.

Anweba bansemi, kwashai baana benu kwikala na lwitabilo kupichila mu kwibafunjisha “bintu byazhika bya Lesa” (Monai mafuka 12-13) *

12-13. Bansemi bakonsha kukwasha byepi baana babo kutwajijila kwikala mu bukine?

12 Twaketekela anweba bansemi mukeba baana benu kutwajijila kwikala mu bukine. Mwakonsha kulanguluka’mba inge baikala na balunda bawama mu kipwilo bakonsha kwikala na lwitabilo lwakosa. Pano bino, pa kuba’mba baana benu bashiinwe’mba baji na bukine, bafwainwa kushiinwa’mba mafunjisho aji mu Baibolo a kine. Onkao mambo, bafwainwa kuba byavula kechi kwikalatu na balunda bawama ne. Bafwainwa kwikala na bulunda bwawama ne Lesa, ne kushiinwa kuba’mba mafunjisho aji mu Baibolo a kine.

13 Pa kuba’mba bansemi bafunjishe baana babo bukine pe Lesa, nabo bene bafwainwa kufundanga Baibolo kimye kyonse. Bafwainwa kulangulukanga pa bintu byo bafunda. Inge ke bobe bino, bakafunjisha baana babo kutemwa Mambo a Lesa. Bafwainwa kufunjisha baana babo bya kwingijisha bingijisho byo twingijisha pa kufunda Baibolo, byonkatu byo bakwasha bantu bo bafunjisha Baibolo. Umvwe ke bobe bino, bakakwasha baana babo kutemwa Yehoba ne kuketekela jishinda jo engijisha pa kupana kajo ka ku mupashi, ko kuba’mba “kalume wa kishinka kabiji wa maana.” (Mat. 24:45-47) Bansemi, kechi mwafwainwa kupelelatu pa kufunjisha baana benu mafunjisho apeela a mu Baibolo ne. Bakwashai kwikala na lwitabilo lwakosa kupichila mu kwibafunjisha “bintu byazhika bya Lesa” kwesakana na jifumbi jabo ne bulume bwa kukwatakanya bintu.—1 Ko. 2:10.

FUNDAINGA BUNGAUZHI BWA MU BAIBOLO

14. Mambo ka o twafwainwa kufunjilanga bungauzhi bwa mu Baibolo? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Nanchi Mwakonsha Kulumbulula Buno Bungauzhi Nyi?”)

14 Bungauzhi bwa mu Baibolo ke lubaji lwanema bingi lwa Mambo a Lesa lwitukwasha kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba. Ñanyi bungauzhi bwakosesha lwitabilo lwenu? Mwakonsha kutongola bungauzhi bwaamba pa “moba a kupelako.” (2 Timo. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Bino ñanyi bungauzhi bukwabo bwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu? Abya mwakonsha kulumbulula bungauzhi bwanembwa mu Danyela kitango 2 nangwa mu Danyela kitango 11 byo bwafikile kala ne byo bwatwajijila kufika nyi? * Inge lwitabilo lwenu lwaimena pa ano mafunjisho azhika a mu Baibolo, kechi lukakooka ne. Akilangulukai pa balongo betu bo bamanyikile kya mama nafwa mu Germany kimye kya Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse. Nangwa kya kuba kechi baumvwishishe bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba pa moba a kupelako ne, bino bajinga lwitabilo lwakosa mu Mambo a Lesa.

Kufunda Baibolo ne bungauzhi bujimo kwakonsha kwitukwasha kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba mu kimye kya meseko (Monai mafuka 15-17) *

15-17. Kufunda Baibolo kwakoseshe byepi balongo betu kimye kyo bebamanyikilenga ku kafulumende wa Nazi?

15 Kimye kafulumende wa Nazi kyo alaminenga mu Germany, balongo ne banyenga yetu bavula bingi bebakashijile mu makampu a lumanamo. Hitler ne mukulumpe wa bashilikale ba SS aye Heinrich Himmler bashikilwe Bakamonyi ba kwa Yehoba. Nyenga umo washimikizhe’mba, Himmler wabuujile jibumba ja banyenga bajinga mu kampu umo wa lumanamo amba: “Yehoba wenu wakonsha kulama mwiulu, bino pano pa ntanda yetu tubena kulama! Tusakumona bakatwajijila kuchinchika, kana anweba nangwa atweba!” Ki ka kyakwashishe bantu ba Yehoba kutwajijila kwikala ba kishinka?

16 Bafundanga Baibolo bayukile’mba Bufumu bwa Lesa bwatendekele kulama mu 1914. Kechi bakuminye pa kumona byo bebamanyikilenga ne. Nangwa byonkabyo, bantu ba Yehoba bashiinwe kuba’mba kafwako kafulumende wa bantu wakonsha kukanya Lesa kuba kyaswa muchima wanji ne. Hitler wakankelwe kuzhiya bupopweshi bwa kine, kabiji wakankelwe kulenga kafulumende wakonsheshe kwikala na bulume kukila Bufumu bwa Lesa. Balongo betu bashiinwe kuba’mba juba jimo bukalama bwa kwa Hitler bukapwa.

17 Byaitabijile bano balongo ne banyenga byajinga bya kine. Kechi papichile ne myaka yavula ne, kafulumende wa Nazi bamufumishepo, kabiji Heinrich Himmler, yenka waambile’mba “atweba yetu tubena kulama pano pa ntanda” wanyemene kuchina’mba bakamwipaya. Byo anyemenenga, wasambakene Mulongo Lübke ye bakashile kabiji wamuyukile. Himmler saka akakilwa bingi waipwizhe Mulongo Lübke amba: “Obewa ufunda Baibolo, ki ka kisakumweka luno?” Mulongo Lübke walumbulwijile Himmler amba Bakamonyi ba kwa Yehoba bayukile kuba’mba kafulumende wa Nazi kechi ukatwajijila ne, ne kuba’mba bakebakasulula. Himmler, mwanamulume waambanga byatama bingi pa Bakamonyi ba kwa Yehoba, pa kikye kimye kechi wajinga na bya kwamba ne. Kechi pabanjile ne, wikujikile. Ki ka kyo tubena kufunjilako? Kufunda Baibolo ne bungauzhi bujimo kwakonsha kwitukwasha kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Lesa ne kushiinwa kuba’mba tukatwajijila kuchinchika kimye kya lumanamo.—2 Pe. 1:19-21.

18. Kwesakana na byaamba Yoano 6:67, 68, mambo ka o twafwainwa “kuyukisha bulongo bintu ne kwikala na milangwe yonse” yaambilepo Paulo?

18 Atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kumweshanga butemwe, mambo ko kayukilo ka bena Kilishitu ba kine. Bino twafwainwa ne “kuyukisha bulongo bintu ne kwikala na milangwe yonse.” (Fili. 1:9) Mambo inge twabula kuba bino, twakonsha kulondela “mafunjisho a bubela a bantu bajimbaika bakwabo,” kubikapotu ne bansatuki. (Efi. 4:14) Baana ba bwanga bavula byo balekele kulondela Yesu, mutumwa Petelo wamwesheshe kuba’mba washiinwe’mba Yesu wajinga “na byambo bipana bumi bwa myaka ne myaka.” (Tangai Yoano 6:67, 68.) Nangwa pa kyo kya kimye Petelo kechi wayukile bishinka byonse pa bino byambo ne, bino watwajijile kwikala wa kishinka mambo waumvwishishe bukine pe Kilishitu. Ne anweba mwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu mu mafunjisho a mu Baibolo. Inge mwauba bino, mukatwajijila kwikala na lwitabilo lwakosa nangwa mukapite mu bintu bya mutundu ka, kabiji mukakwasha bakwenu nabo kwikala na lwitabilo lwakosa.—2 Yoa. 1, 2.

LWIMBO 72 Sapwilainga Bantu pa Bukine bwa Bufumu

^ jifu. 5 Uno mutwe usakwitukwasha kuyuka kuba’mba bukine buji mu Baibolo bwanema bingi. Kabiji usakwamba ne byo twakonsha kushiinwa’mba twaitabila bukine.

^ jifu. 10 Pa kuba’mba mwisambenga bulongo na bantu pa mafunjisho atanshi a mu Baibolo, monai bibaaba bya kuba’mba “Kwisamba na Bantu,” byanembelwe mu Kyamba kya Usopa kutendeka mu mwaka wa 2010 kufika mu 2015. Bino bibaaba biji na mitwe ya kuba’mba “Nanchi Yesu Lesa Nyi?” ne “Ñanyi Kimye Bufumu bwa Lesa kyo Bwatendekele Kulama?

^ jifu. 14 Pa kuba’mba muyuke byavula pa buno bungauzhi, monai Kyamba kya Usopa kya June 15, 2012, ne kya May 2020.

^ jifu. 60 KULUMBULULA KIPIKICHALA: Pa kupopwela kwa kisemi, bansemi babena kufunjisha baana bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba pa malwa akatampe.

^ jifu. 62 KULUMBULULA KIPIKICHALA: Mu kimye kya malwa akatampe, kino kisemi kechi kikakumya pa bintu bikamwekanga ne.