1-2. Zadoka wajinga ñanyi? (1 Byambo bya Moba 12:22, 26-28)

 AKIFWANYIKIZHAI kino kyamwekele. Jibumba ja banabalume kukila 340,000 baishile na kuswanyika Davida kwikala mfumu wa bena Isalela. Pa moba asatu, bano banabalume baikele ku mitumba yajinga kwipi na Hebulona. Basekelenga, besambilenga ne kwimba nyimbo na lusekelo ya kutota Yehoba. (1 Moba 12:39) Pa jino jibumba pajinga ne mwanyike aye Zadoka. Bantu bavula kechi bakonsheshe kumuyuka ne. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamumwene kabiji wakebelenga’mba ne atweba tuyuke’mba wajinga pa jino jibumba. (Tangai 1 Byambo bya Moba 12:22, 26-28.) Zadoka wajinga ñanyi?

² Zadoka wajinga ñanga waingijilanga pamo na Ñanga Mukatampe aye Abiata. Zadoka wamonanga bimwesho kabiji Yehoba wamupele maana ne bulume bwa kuba kyaswa muchima wa Lesa. (2 Sam. 15:27) Bantu bayanga kwi Zadoka pa kuba’mba ebakwashe kuyuka mwakubila na bintu. Kabiji wajinga mwanamulume wachinchika. Mu uno mutwe, tusakwisamba pe Zadoka byo amwesheshe kino kyubilo kya kuchinchika.

3. (a) Mambo ka bapopweshi ba Yehoba o bafwainwa kuchinchikila? (b) Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

³ Mu ano moba a kupelako, Satana ubena kukebesha konauna lwitabilo lwa bantu ba Lesa. (1 Pe. 5:8) Twafwainwa kutwajijila kuchinchika byo tubena kutengela Yehoba kufumyapo Satana ne bwikalo bwanji bwatama. (Sala. 31:24) Twayai twisambe pa mashinda asatu o twakonsha kuchinchikilamo byonka byaubile Zadoka.

 TUNDAIKAINGA BUFUMU BWA LESA

4. Mambo ka bantu ba Yehoba o bafwainwa kuchinchikila pa kutundaika Bufumu bwa Lesa? (Monai ne kipikichala.)

⁴ Atweba bantu ba Yehoba tutundaika Bufumu bwa Lesa na muchima wetu yense, pano bino twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba tube bino. (Mat. 6:33) Mu ino ntanda ibi tukebewa kuchinchika pa kuba’mba tulondelenga mizhilo ya Yehoba ne kusapwila mambo awama a Bufumu. (1 Tesa. 2:2) Kabiji twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba tutwajijile kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda mu ntanda muji bantu baabenamo. (Yoa. 18:36) Bantu ba Yehoba bavula bapita mu lukatazho lwa bya mali, kwibamanyika nangwa kwibakasa na mambo a kukaana kwivwanga mu bya bumulwila ntanda nangwa kukaana kutwela mwingilo wa bushilikale.

5. Mambo ka Zadoka o afwainwe kuchinchika pa kutundaika Davida?

⁵ Zadoka kechi wayiletu ku Hebulona na kusekelela Davida byo bamuswanyikilenga pa bufumu ne. Wayile na bilwilo bya nkondo kabiji winengezhezhe kulwa na balwanyi. (1 Moba 12:38) Wipaine kulondela Davida ku nkondo ne kuzhikijila bena Isalela ku balwanyi babo. Zadoka kechi wajinga mushilikale wayukishe kulwa nkondo ne, bino wajinga mwanamulume wachinchika.

6. Ñanyi bintu byawama byaubile Davida byalengejile Zadoka naye kuchinchika? (Salamo 138:3)

⁶ Ñanga Zadoka wafunjile ku bañanyi kuchinchika? Wayukile banabalume bavula bajinga bingi na bulume ne kuchinchika. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bano banabalume bamulengejile kuchinchika. Umo pa bano banabalume wajinga Davida. Na mambo a kuchinchika, Davida ‘watangijilanga bena Isalela ku makondo’ kabiji wibalengejile bonse kumutundaika na muchima wabo yense. (1 Moba 11:1, 2) Kimye kyonse Davida waketekelanga Yehoba kumukwasha kushinda balwanyi banji. (Sala. 28:7; tangai Salamo 138:3.) Kwajinga ne banabalume bakwabo balengejile Zadoka kuchinchika nabiji Yehoyada ne mwananji kilobo aye Benaya kubikapotu ne bakulumpe bakwabo 22 ba mu mikoka batundaikilenga Davida. (1 Moba 11:22-25; 12:26-28) Bano banabalume bonse bafuukwilepo kutundaika Davida kwikala mfumu.

7. (a) Lelo jino bañanyi bo twakonsha kufunjilako pa kuba’mba twikale bachinchika? (b) Ñanyi bintu bimo byo tufunjilako ku byamwekejile Mulongo Nsilu kwesakana na byo bamwesha mu vidyo?

 ⁷ Kufunda pa bantu batundaika bukalama bwa Yehoba na kuchinchika, kuketulengela kwikala na bulume ne kuchinchika. Mfumu wetu aye Kilishitu Yesu wakaine byamutundaikilenga Satana kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. (Mat. 4:8-11; Yoa. 6:14, 15) Kimye kyonse waketekelanga Yehoba kumupa bulume. Ne lelo jino, tuji na bansongwalume bavula bingi bakaana kutwela mwingilo wa bushilikale nangwa kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. Mwakonsha kutanga byamwekejile bano bansongwalume bamo pa jw.org. a

KWASHAINGA BALONGO NE BANYENGA

8. Ñanyi kimye bakulumpe mu kipwilo kyo bakebewa kuchinchika pa kuba’mba bakwashe balongo ne banyenga?

⁸ Bantu ba Yehoba bekwasha abo bene na bene. (2 Ko. 8:4) Nangwa byonkabyo, pa bimye bimo bachinchika pa kuba’mba bobe bino. Inge kwabuuka nkondo, bakulumpe mu kipwilo bayuka’mba balongo ne banyenga bakebewa kwibatundaika, kwibatekenesha ne kwibakwasha kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba nangwa kwibakebela bintu byo bakajilwa. Na mambo a kuba’mba batemwa mikooko ya Lesa, bakulumpe mu kipwilo babika bumi bwabo mu kizumba pa kuba’mba bebanengezhezhe bintu byo bakeba. (Yoa. 15:12, 13) Kino kibalengela kuchinchika byonka byaubile Zadoka.

9. Kwesakana na byambo biji pa 2 Samwela 15:27-29, Davida wakambizhe Zadoka kuba ñanyi bintu? (Monai ne kipikichala.)

⁹ Davida bakebelenga kumwipaya ku mwananji aye Abisalomo. Wakebelenga kumwangata bufumu. (2 Sam. 15:12, 13) Davida wafwainwe kufuma mu Yelusalema ponkapotu. Waambijile bakalume banji amba: “Imanai, twayai tunyeme, mambo kafwako nangwa umo mwi atweba usakupuluka kwi Abisalomo ne!” (2 Sam. 15:14) Bakalume banji byo bayilenga, Davida wavulukile’mba kwafwainwe kushala muntu umo mu muzhi pa kuba’mba amubuulengako byalangulukilenga Abisalomo. Onkao mambo, watumine Zadoka ne bañanga bakwabo  kubwela mu muzhi pa kuba’mba bamujimunengako pa bintu byamwekelenga. (Tangai 2 Samwela 15:27-29.) Bafwainwe kwikala bajimuka. Bintu Davida byo aambijile bano bañanga byakatezhe bingi kabiji byabikile bumi bwabo mu kizumba. Abisalomo wajinga muntu wakanama, wa lwiso kabiji mwanamulume wa bujimbijimbi wasatukijile bashanji. Akifwanyikizhai byo akonsheshe kumuba Zadoka ne bañanga bakwabo inge wayukile’mba babena kumulondalonda ne kuzhikijila Davida.

10. Zadoka ne bakwabo bo ajinga nabo bazhikijile byepi Davida?

¹⁰ Davida waambijile Zadoka ne mulunda nanji mukwabo wa kishinka aye Hushai kuba’mba bomvwañane bya kuba. (2 Sam. 15:32-37) Kwesakana na byo baumvwañene, Hushai wibepekezhe kukwasha Abisalomo ne kumubuula jishinda jo afwainwe kwingijisha pa kuba’mba alukuke Davida. Baubile bino pa kuba’mba Davida ekale na kimye kya kwizhikijila. Hushai byo apwishishe kwisamba ne Abisalomo, wakabuujile Zadoka ne Abiata byo besambile. (2 Sam. 17:8-16) Byo bebabuujile, bano banabalume babiji nabo batumine muluwe kwi Davida. (2 Sam. 17:17) Na bukwasho bwa Yehoba, Zadoka ne bañanga bakwabo, baingijile mwingilo wanema bingi wa kuzhikijila Davida.​—2 Sam. 17:21, 22.

11. Pa kukwasha balongo ne banyenga, twakonsha kuchinchika byepi byonka byachinchikile Zadoka?

¹¹ Inge betubuula kuya na kukwasha balongo ne banyenga babena kupita mu makatazho, twakonsha kuchinchika byepi byonka byachinchikile Zadoka? (1) Londelai mikambizho. Mu bimye bya uno mutundu, twafwainwa kutwajijila kwikala bakwatankana. Mwafwainwa kulondela mikambizho yafuma ku ofweshi wa musampi wa mu kyalo kyenu. (Hebe. 13:17) Pa kimye pa kimye, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kupitulukanga mu bintu byo banengezha kuba ne bibabuula jibumba ja Lesa kuba inge kwamweka bya malwa. (1 Ko. 14:33,40) (2) Chinchikai ne kwikala bajimuka. (Maana 22:3) Langulukilai jimo bya kuba. Mwafwainwa kujimuka pa kukwasha bena Kilishitu bakwenu. (3) Ketekelai mwi Yehoba. Yukai’mba Yehoba ukeba kwimuzhikijila anweba ne balongo ne banyenga. Ukemulengela kuyuka jishinda jawama ja kukwashishamo balongo ne banyenga.

12-13. Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako ku byapichilemo mulongo Viktor ne Vitalii? (Monai ne kipikichala.)

 ¹² Akilangulukai pa byapichilemo balongo babiji ba Viktor ne Vitalii, baingijilenga mwingilo wa kutwala kajo ne mema ku bena Kilishitu bakwabo mu Ukraine. Mulongo Viktor waambile’mba: “Twayanga na kufumpila kajo mu mapunzha apusana pusana. Javula twaumvwanga bantu na kuloza mata kipikipi. Mulongo umo wapaine kajo. Kano kajo kakwashishe basapwishi bavula pa kimye kyabayako. Byo twapaikilenga bintu mu motoka wetu, bomba walakachijile pa mpunzha palepele mamita 20 na po twajinga. Juba jonse nalombelenga kwi Yehoba kuba’mba ankwashe kuchinchika ne kutwajijila kukwasha basapwishi.”

¹³ Mulongo Vitalii waambile’mba: “Pa kwingila mwingilo wetu twafwainwe kuchinchika. Pa lwendo lutanshi twaendele maola 12. Mu jishinda naendelengatu na kulomba kwi Yehoba.” Vitalii wachinchikile kabiji waubilenga bintu na maana. Wanungilepo’mba: “Natwajijile kulomba kwi Yehoba kuba’mba ampe maana ne kunkwasha kuba bintu bulongo. Twaingijishengatu mikwakwa yonka yaswishishe kafulumende. Lwitabilo lwami lwakosejileko pa kumona balongo ne banyenga byo baingijijilenga pamo. Bafumishemo bintu byalalaukijile mu mikwakwa, kupaika kajo, bivwalo ne bintutu bikwabo bya kukwasha balongo ne banyenga kabiji betunengezhejile kajo ne mapunzha mwakukokolokela pa lwendo lwetu.”

TWAJIJILAI KWIKALA BA KISHINKA KWI YEHOBA

14. Twakonsha kumvwa byepi ku muchima inge muntu ye twatemwa waleka kwingijila Yehoba?

¹⁴ Lweseko lumo lukatampe kabiji lwakatazha bingi lo twakonsha kupitamo ke lolwa lwiya inge muntu umo mu kisemi nangwa mulunda netu waleka kwingijila Yehoba. (Sala. 78:40; Maana 24:10) Inge muntu waleka kwingijila Yehoba twamutemenwe bingi kyakonsha kwitukatazha bingi kuchinchika pa kuba’mba tuleke kupwanañana nanji. Inge kya kuba ne anweba mubena kupita mu luno lukatazho, ko kuba’mba byaubile Davida ne Zadoka byakonsha kwimukosesha.

15. Mambo ka Zadoka o afwainwe kuchinchika pa kuba’mba atwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba? (1 Bamfumu 1:5-8)

¹⁵ Zadoka watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba kimye mulunda nanji aye Abiata kyo alekele kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Kino kyamwekele ku mpelo ya bukalama bwa kwa Davida. Davida byo ajinga pepi kufwa, mwananji Adoniya wakebelenga kwangata bufumu Yehoba bo alayile kupa Solomone. (1 Moba 22:9, 10) Abiata wafuukwilepo kutundaika Adoniya. (Tangai 1 Bamfumu 1:5-8.) Kuba bino, kwamwesheshenga’mba Abiata kechi wajinga wa kishinka kwi Davida ne Yehoba ne. Kino kyalengejile Zadoka kwikala na bulanda kabiji kyamufichishe bingi ku muchima. Aye ne Abiata baikele bañanga ba Lesa kukila myaka 40. (2 Sam. 8:17) Basendanga “jikwachi ja Lesa wa kine.” (2 Sam. 15:29) Ku ntendekelo bano banabalume babiji batundaikanga bufumu bwa kwa Davida kabiji baingijile ne mingilo ikwabo yavula ya Yehoba.​—2 Sam. 19:11-14.

16. Ñanyi bintu byakwashishe Zadoka kutwajijila kwikala wa kishinka?

¹⁶ Zadoka watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba nangwa kya kuba Abiata wafutukijilemo Davida. Davida byo ayukile’mba Adoniya wakebelenga kwangata bufumu, waambijile Zadoka, Natana ne Benaya kuswanyika Solomone pa Bufumu. (1 Mfu. 1:32-34) Zadoka watundaikilwe ne kutwajijila kuchinchika na mambo a kwikala wa kishinka ku bapopweshi ba Yehoba nabiji Natana ne bantu bakwabo batundaikanga Mfumu Davida. (1 Mfu. 1:38, 39) Solomone byo aikele mfumu, “watongwele Zadoka ñanga kupingakena pe Abiata.”​—1 Mfu. 2:35.

17. Twakonsha kuba byepi byaubile Zadoka inge muntu ye twatemwa waleka kwingijila Yehoba?

¹⁷ Twakonsha kulondela byepi byaubile Zadoka? Inge muntu ye mwatemwa wafuukulapo kuleka kwingijila Yehoba, mwafwainwa kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba. (Yosh. 24:15) Yehoba ukemupa bulume ne kwimukwasha kuchinchika.  Lombainga kwi Yehoba kimye kyonse ne kutwajijila kupwanañana na bapopweshi bakwenu ba kishinka. Yehoba wanemeka bingi bukishinka bwenu kabiji ukemufweta.​—2 Sam. 22:26.

18. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku byapichilemo Mulongo Marco ne Nyenga Sidse?

¹⁸ Akilangulukai pa byapichilemo Mulongo Marco ne mukazhanji aye Sidse, bajinga na baana babiji babakazhi bakoma balekele kwingijila Yehoba. Mulongo Marco waambile’mba: “Baana inge basemwa, twibatemwa bingi kabiji twibazhikijila ku bintu byonse byakonsha kubika bumi bwabo mu kizumba. Onkao mambo, kikola bingi ku muchima inge baleka kwingijila Yehoba.” Mulongo Marco watwajijila kwamba’mba: “Yehoba watwajijila kwitukwasha kuchinchika. Yehoba witukwasha kabiji twitundaika na mukazhami. Inge naikala na bulanda nangwa na bijikila, mukazhami wantekeneshanga ne kundengela kuchinchika kabiji inge mukazhami waikala na bijikila, ne amiwa namutekeneshanga ne kumutundaika.” Nyenga Sidse wanungilepo’mba: “Tuchinchika mambo Yehoba witupa bulume bwa kuba bino. Najinga bingi na bulanda mambo nepelengamo mambo kuba’mba yami nalengejile baana betu kuleka kwingijila Yehoba. Onkao mambo, namubuujile Yehoba kuba’mba ankwashe. Byo papichile ka kimye kacheche, nyenga ye namonañenepo nanji kala waishile. Wankwachile pa bipuzhi ne kuntala kabiji wañambijile’mba: ‘Nyenga Sidse, kange wizhachishenga’mba yobe walengejile ne.’ Yehoba wankwasha kutwajijila kumwingijila na lusekelo.”

19. Ñanyi kintu kyo mwafuukulapo kuba?

¹⁹ Yehoba ukeba bapopweshi banji bonse kwikala bachinchika byonka byajinga Zadoka. (2 Timo. 1:7) Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi ukeba’mba tuketekele mu bulume bwetu ne, pakuba ukeba’mba tuketekele mwi aye. Onkao mambo, inge kemupite mu bintu bikebewa’mba muchinchike, mwafwainwa kulomba kwi Yehoba kuba’mba emukwashe. Mwafwainwa kushiinwa’mba ukemukwasha kuchinchika byonka byachinchikile Zadoka.​—1 Pe. 5:10.