YEHOBA LESA utundaika bena Kilishitu kuba’mba bekalenga mu mutende kimye kyonse. Na mambo a kwikala ba mutende tulengela bapopweshi ba kine bonse kwiyowa mutende. Kino kyo kilengela bantu bakeba mutende kwiya mu kipwilo kya bena Kilishitu ba kine.

Ñanga umo wayile bingi nkuwa mu kyalo kya Madagascar wamwene Bakamonyi ba kwa Yehoba byo bakwatankana. Waambile’mba, ‘Inge kya kuba nafuukulapo kuya mu bupopweshi, bupopweshi bo nakonsha kuyamo ke bwa Bakamonyi.’ Mu kuya kwa kimye, walekele buñanga, kabiji mu bañondo balondejilepo wanembeshe masongola anji mwayila mizhilo, kabiji waikele mupopweshi wa Yehoba, Lesa wa mutende.

Byonka byaubile uno mwanamulume, bantu bavula bingi pa mwaka pa mwaka bataana mutende ye bakebesha mu kipwilo kya bena Kilishitu. Pano bino, Baibolo walumbulula’mba “kichima ne lutobo” byakonsha kupwisha bulunda ne kuleta makatazho mu kipwilo. (Yako. 3:14-16) Kyawamakotu ke kya kuba’mba Baibolo witubuula bya kuba pa kuba’mba tuchinuzhukenga ano makatazho ne kutwajijila kwikala mu mutende. Pa kuba’mba tumvwishe kino kishinka, twayai twisambe pa bintu byamwekele.

Ba Chris bashimikizhe’mba: “Kyankatazhanga bingi kumvwañana na mulongo ye naingilanga nanji nkito. Juba jimo byo twatobokelenga, bantu baishile na kumona kyamwekelenga.”

Ba Janet baambile’mba: “Nyenga ye naingilanga nanji mu busapwishi walekele kuya ne amiwa mu mwingilo kwa kubula ne kuyuka kyalengela ne. Kabiji walekele ne kwisamba ne amiwa. Kechi nayukile kyalengejile ne.”

Ba Michael bashimikizhe’mba: “Twisambilenga na bakwetu babiji pa foni pa kimye kimo. Bino umo pe abo waambilemba kyawama, kabiji amiwa namwene nobe wachiba foni wanji nanchi ne. Onkao mambo, natendekele kwamba byatama pe aye kuyuka’mba ubena kumvwa ne.”

Ba Gary baambile’mba: “Bapainiya babiji mu kipwilo kyetu batendekele kwikatazha. Umo watendekele kukajipila mukwabo. Kwitobosha pa bintu byabula ne kunema kwafichishe bakwabo ku muchima.”

Mwakonsha kumona nobe bino byamwekele kechi ajinga makatazho akatampe ne. Pano bino, byakonsheshe kufichisha ku muchima bano balongo ne banyenga bonse ne kuvulañanya mutende wa kipwilo. Nangwa byonkabyo, musakutemwa bingi pa kuyuka’mba bano balongo ne banyenga balondejile mafunde a mu Baibolo ne kupwana. Mwalanguluka’mba ñanyi mafunde a mu Baibolo o baingijishe?

“Kange mwitoboshenga mu jishinda ne.”(Nte. 45:24) Yosefwa wapele jino jifunde bakolojanji babwelelenga  kwi shabo. Bino byambo byawama bingi. Inge muntu keazhingile bukiji ne kukankalwa kwikanya, wakonsha kuzhingijisha bakwabo. Ba Chris bataaine kuba’mba bajinga na bwitote ne kubula kuswa bukiji inge bebafundako. Na mambo a kuba bakebelenga kupimpula byubilo byabo, bayile na kulomba lulekelo lwa mambo ku mulongo ye batobokele nanji kabiji batendekele kufwomonako bukaji. Mulongo mo bengijila byo amwene’mba ba Chris babena kwibikako kuwamisha byubilo byabo, naye wapimpwile byubilo. Lelo jino baji bingi na lusekelo ne kwingijila Yehoba saka bakwatankana.

“Kwa kubula kwisamba, bintu byo balangulukila jimo bivulañana.” (Maana 15:22) Ba Janet bafuukwilepo kuba’mba bafwainwa kukookela jino jifunde. Bayile na “kwisamba” na nyenga ye bapusenejilemo nanji. Byo besambilenga, ba Janet bashikishe mukwabo kwamba bintu byamuzhingijishe. Patanshi kyakatezhe, bino bintu byaendele bulongo na mambo a kuba’mba besambile saka batekanya. Nyenga wataaine kuba’mba byo alangulukilenga’mba ba Janet bo baubile kintu kyatama kechi byajinga bya kine ne. Walombele lulekelo lwa mambo, kabiji batwajijila kwingijila Yehoba pamo saka bakwatankana.

“Umvwe ke ulete mulambo wobe ku kya kusokelapo bitapisho kabiji wavuluka’mba uji na mambo na mulongo wobe, sha konka mulambo wobe. Patanshi kapwane na mulongo wobe apa bino ubwele ulambule mulambo wobe.” (Mat. 5:23, 24) Mwakonsha kuvuluka jino jifunde japaine Yesu mu Jashi ja pa Mutumba. Ba Michael kibakolele bingi ku muchima byo bayukile’mba kechi balangulukijileko mukwabo ne kumubila lusa ne. Bafuukwilepo kupwana na mukwabo. Bepelwile ne kuya na kulomba lulekelo lwa mambo ku mulongo ye baambijile byatama. Ki ka kyafuminemo? Ba Michael baambile’mba, “Mulongo wandekejileko mambo kufuma panshi ya muchima.” Bulunda bwabo bwakosele jibiji.

“Itekenyainga anwe bene na bene ne kwilekelako mambo umvwe umo uji na mambo na mukwabo.” (Kolo. 3:12-14) Bapainiya babiji baingila pa myaka yavula bebakwashishe ku mukulumpe mu kipwilo kulanguluka pa mepuzho nabiji ano a kuba’mba: ‘Nanchi atweba babiji tuji na luusa lwa kulengela bakwetu kumvwa kutama na mambo a byo twitobosha nyi? Nanchi kine tuji na bishinka byafwainwa kwitulengela kubula kwilekelako mambo ne kutwajijila kwingijila Yehoba mu mutende nyi?’ Bakookejile bibafunjileko mukulumpe mu kipwilo. Luno bakwatankana kabiji bengijila pamo mwingilo wa kusapwila mambo awama.

Kulondela lujimuno lwa mu Baibolo luji pa Kolose 3:12-14 kyo kintu kitanshi kyo twafwainwa kuba inge mukwetu witukozha ku muchima. Bavula bataana kuba’mba kwipelula kwibalengela  kulekelako bakwabo mambo ne kulubako. Inge mwamona’mba mwakankalwa kwikifumya ku muchima, nanchi mwakonsha kwingijisha jifunde jiji pa Mateo 18:15 nyi? Byambo bya kwa Yesu biji mu kino kyepelo byaamba pa bya kuba inge muntu walenga mukwabo mambo akatampe. Bino jino jifunde jakonsha kwikala kintu kitanshi kyo mwakonsha kuba. Mwafwainwa kuya ku mulongo nangwa nyenga ne kwisamba nanji mu jishinda jawama pa kuba’mba mupwishe lukatazho.

Bino Baibolo waambapo ne mashinda akwabo a kulondela. Pa kuba’mba ano mashinda engile bulongo twafwainwa kwikala na “bipangwa bya mupashi . . . butemwe, lusekelo, mutende, kutekanya, lusa, buwame, lwitabilo, kukooka muchima ne kwikanya.” (Nga. 5:22, 23) Byonka biji mafuta alengela munkinyi kwingila bulongo, ne bino byubilo bya Lesa bikwasha kuleta mutende.

Atweba bantu tuji na byubilo byapusana pusana kabiji byo bilengela’mba twikalenga na balunda bawama. Pano bino, kwikala na byubilo byapusana pusana kwakonsha kuleta makatazho. Mukulumpe mu kipwilo waingila pa myaka yavula waambile’mba: “Muntu uji na bumvu kimukatazha bingi kwikala na muntu walokota kabiji wa lusekelo. Lupusano lwabo lwakonsha kumweka nobe kechi lwanema ne, bino lwakonsha kuleta makatazho akatampe.” Nanchi mulanguluka’mba bantu bapusana mu byubilo kechi bakonsha kumvwañana nenyi? Akilangulukai pa byajinga batumwa babiji. Petelo wajinga byepi? Mwakonsha kulanguluka’mba walokotele bingi kabiji wajinga na kanswatu. Nga Yoano wajinga byepi? Mwakonsha kulanguluka’mba watemenwe bingi bakwabo kabiji walangulukangapo saka akyangye kwamba nangwa kuba kintu. Kuji bintu bimo byakonsha kwimulengela kulanguluka bino pa bano batumwa babiji. Kyamweka bajinga na byubilo byapusana. Pano bino, bakwatankene. (Byu. 8:14; Nga. 2:9) Onkao mambo, bena Kilishitu baji na byubilo byapusana bakonsha kwingijila pamo.

Kampe mu kipwilo kyenu muji mulongo uji na ñambilo ne byubilo bimuzhingijisha. Pano  bino, mwafwainwa kuyuka kuba’mba Kilishitu wafwijile yewo muntu, ne anweba mwafwainwa kumumwesha butemwe. (Yoa. 13:34, 35; Loma 5:6-8) Kechi mwafwainwa kupwisha’mba kuba waikala mulunda nenu ne, bino kyawama kwishikisha’mba: ‘Nanchi uno mulongo ubena kulala mizhilo ya mu Binembelo nyi? Nanchi ukebatu kunkozha ku muchima nyi? Inyi tujitu na byubilo byapusana?’ Kabiji kyakilamo kunema ke bwipuzho bwa kuba’mba: ‘Ñanyi kyubilo kyanji kyawama kyo nakonsha kufunjilako?’

Bwipuzho bwapelako bwanema bingi. Inge kya kuba’mba awo muntu kalokwete bino anweba kechi mwatemwa kwambaamba ne, langulukai pa byo kimupelela kwisamba na bantu mu mwingilo. Mwakonsha kwingila nanji mu mwingilo ne kumona byo mwakonsha kufunjilako. Inge kya kuba aye watemwa kupapo bakwabo bintu, bino anweba kechi mukeba kupana ne, nanchi kechi mwakonsha kufunjilako kwi aye ne kuyuka lusekelo lufuma mu kupapo bintu bakote, bakolwakolwa nangwa kukwasha bakajilwa nenyi? Kishinka ke kya kuba’mba, nangwa kya kuba muji na byubilo byapusana na mulongo nangwa nyenga, mwakonsha kukwatankana nanji inge mwata muchima pa bintu byawama byo oba. Kuba bino kechi kukafikenatu kwimulengela kwikala balunda ba pa muchima ne, bino kukemukwasha kutendeka kupwanañana nanji ne kuleta mutende pakachi kenu, ne mu kipwilo.

Yodia ne Shinchike kyamweka bajinga na byubilo byapusana nangwa ndangulukilo yapusana. Pano bino, mutumwa Paulo wibatundaikile kwikala “na mulanguluko umo mwi Nkambo.” (Fili. 4:2) Nanchi ne anweba mwibikako kukwatankana ne kwikala mu mutende nyi?

Mambo ka o twafwainwa kulekela kulangulukila bakwetu byatama? Milanguluko yatama twakosha kwiyesakanya ku bikoma nseku mu bujimi. Inge twabula kwiisekulamo bukiji, yakonsha kutamisha bujimi bonse. Ne bukaji inge bwayula mu muchima wa muntu, bwakonsha konauna  mutende wa kipwilo. Bino inge twatemwa Yehoba ne bakwetu tukebikako kubula kuswisha byubilo byo twapusenamo kuvulañanya mutende ubena kwiyowa bantu ba Lesa.

Inge ketupwishe makatazho bukiji ne kupwana na bakwetu, mukafuma byawama bingi. Akilangulukai pa byapichilemo Kamonyi umo. Waambile’mba: “Namwene’mba nyenga umo wammonangatu nobe ne mwana mucheche. Naumvwanga bingi kutama ku muchima. Na mambo a kuba natwajijile kumuzhingijila, natendekele kumuzazukila. Nalangulukilenga’mba, ‘Na mambo a kuba’mba kechi umpa mushingi ne, ne amiwa kechi nsakumupanga mushingi ne.’”

Bino uno Kamonyi watendekele kulangulukapo pa byubilo byanji. Waambile’mba: “Natendekele kuyuka bintu byo natamishanga, kabiji naumvwine bingi kutama. Namwene kuba’mba nafwainwa kupimpulako ndangulukilo yami. Byo nalombele kwi Yehoba pa luno lukatazho, napotejile uno nyenga bupe bwawama ne kumutwajila kabiji namunembejile kakalata ka kulomba lulekelo lwa mambo pa byubilo byami byatama. Kufumatu kyokya kimye kechi twikatazhapo ne.”

Bantu bonse bakeba kwikala mu mutende. Nangwa byonkabyo, bwitote ne kukeba kuzhikijila kifulo kyo bajipo bilengela bavula kutendeka kuba bintu bibula kuleta mutende. Abino byo byuba bantu bavula babula kupopwela Yehoba, bino bapopweshi batelwa pa jizhina janji bafwainwa kutundaika mutende ne lukwatankano. Mutumwa Paulo bamutangijile ku mupashi kunemba’mba: “Nemusashijila namba mwendenga monka mwayila lwito lo mwaichilwe, na kwipelula konse, kukooka muchima, ne na butekanye, saka mwitekenya anwe bene na bene mu butemwe, ne kwibikishako kulama buumo bwa mupashi mu mutende ulengela kukwatankana.” (Efi. 4:1-3) Uno “mutende ulengela kukwatankana” wanema bingi. Twayai tutundaikenga mutende ne kupwisha bukiji bukiji makatazho o twikala nao na balongo ne banyenga.