“Byo twatendekele kulwa na muvyala wami, namukwachile pa mujibu ne kumufina. Nakebelenga kumwipaya.”—Paul.

“Pa nzubo, nazhingilanga bingi bukiji pa tubintu tuchechetu. Nalalaulanga bipe, tubintu tukaisha baana, ne bintu byonse byo nakonsheshe kumona pepi.”—Marco.

Atweba bavula kechi twakonsha kwikala na bukaji bwajinga na bano bantu babiji ne. Pano bino, atweba bonse kitukatazha kwikanya pa bimye bimo. Kiji bino na mambo a kuba’mba twaswana bundengamambo ku muntu mutanshi aye Adama. (Loma 5:12) Byonka byajinga Paul ne Marco, bamo kibakatazha bingi kwikanya kuba bukaji. Bakwabo kibakatazha kwikanya mu milanguluko. Batwajijila kulanguluka pa bintu bibaletela moyo nangwa bibabwezha panyuma. Kabiji bakwabo kibakatazha bingi kukanya milanguluko ya kuba bulalelale, kukizhamo kutoma malwa, nangwa kwingijisha bizhima.

Bantu bakankalwa kwikanya mu milanguluko, mu bintu byo bakeba kuba, ne mu byubilo, betamishisha bwikalo bwabo. Pano bino, twakonsha kuchinuzhuka luno lukatazho. Twakonsha kuba byepi byobyo? Twakonsha kuba bino kupichila mu kwikala na kyubilo kya kwikanya. Pa kuba’mba tuyuke byo twakonsha kwikala na kino kyubilo, twayai twisambe mepuzho asatu: (1) Kwikanya kulumbulula ka? (2) Mambo ka o kwanemena? (3) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale na kino ‘kipangwa kya mupashi’? (Nga. 5:22, 23) Kabiji tusakwisamba ne byo twakonsha kuba inge kya kuba bimye bimo twakankalwa kwikanya.

Muntu wikanya kechi ubatu byonse byaiya mu milanguluko ne. Pakuba wikanya kwamba ne kuba bintu mu mashinda akonsha kufichisha Lesa ku muchima.

Yesu witumwesheshe kwikanya byo kulumbulula. Baibolo waamba’mba: “Bantu byo bamubilenga mwenga, aye kechi wibobilenga mwenga ne. Byo amanaminenga, kechi wachinyishenga bamumanyikilenga ne, bino wipaine aye mwine ku yewa uchiba mambo mo aolokela.” (1 Pe. 2:23) Yesu wikainye kimye balwanyi banji kyo bamubilenga mwenga ne kumupopela pa kichi kya lumanamo. (Mat. 27:39-44) Kabiji wikainye kimye bantangi ba bupopweshi bakanamine bingi kyo bamwipwizhe mepuzho avula pa kuba’mba bamone pa kumupela mambo. (Mat. 22:15-22) Kabiji wikainye kimye Bayudea kyo bazhingijile bingi ne kutola mabwe kuba’mba bamwase. Yesu kechi washinkenye nabo ne, pakuba “wafyamine ne kulupukamo mu nzubo ya Lesa.”—Yoa. 8:57-59.

Abya twakonsha kulondela byaubile Yesu nyi? Ee, twakonsha. Mutumwa Petelo wanembele’mba: “Kilishitu naye wimumanamijile, ne kwimushila mwa kulondela kuba’mba mulondelenga bulongo mu ngayo yanji.” (1 Pe. 2:21) Nangwa kya kuba twibambulwa kulumbuluka, twakonsha kulondela bulongo mu ngayo ya kwa Yesu kupichila mu kwikanya byonka byo ekanyanga. Mambo ka o kyanemena kuba bino?

Twafwainwa kwikanyanga pa kuba’mba tusangajikenga muchima wa Yehoba. Nangwa kya kuba twaingijila Yehoba mu bukishinka pa myaka yavula, bulunda bwetu ne aye bwakonsha kupwa inge ke tubule kwikanya mu byo tuba ne byo twamba.

Langulukai pa byaubile Mosesa “wajinga kimote kukila bantu bonse bajinga pano pa ntanda” pa kyokya kimye. (Bala. 12:3) Mosesa waumvwinenga byatamaukilenga bena Isalela pa myaka yavula kabiji wamwesheshe butekanye. Bino juba jimo, wakankelwe kwikanya. Wazhingijile kimye kyo batendekele kumunena na mambo a kubula kwikala na mema. Wapachijile bantu amba: “Umvwai, anweba bansatuki! Nanchi twimupe mema kufuma mu jino jibwe nyi?”—Bala. 20:2-11.

Mosesa wakankelwe kwikanya. Kechi wapaine munema kwi Yehoba kuba’mba ye wibapele mema mu jishinda ja kukumya ne. (Sala. 106:32, 33) Na mambo a kino, Yehoba kechi wamuswishishe kutwela mu Ntanda ya Mulaye ne. (Bala. 20:12) Kyamweka kufikatu ne juba jo afwile, Mosesa wilangulwishenga bingi pa kubuka bukaji.—Mpitu. 3:23-27.

Tubena kufunjilako ka? Nangwa kya kuba twabanda mu bukine, kechi twafwainwa kwingijisha ñambilo yatama ku boba betuzhingijisha nangwa boba babena kukebewa kwibololako ne. (Efi. 4:32; Kolo. 3:12) Ibyo kuba’mba monka mu kuya na kukoma, butekanye nabo buya na kukepa. Bino vulukai kyamwekejile Mosesa. Kechi tukeba konauna jizhina jawama jo twalenga ne Yehoba pa myaka yavula yo twamwingijila mu bukishinka na mambo a kukankalwa kwikanya ne.Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale na kino kyubilo kyanema?

Lombai mupashi wazhila. Mambo ka? Mambo kwikanya ke kipangwa kya mupashi wa Lesa, kabiji Yehoba upana mupashi wanji ku boba bamulomba. (Luka 11:13) Yehoba wakonsha kwingijisha mupashi wanji kwitupa bulume bo tukeba. (Fili. 4:13) Kabiji wakonsha kwitukwasha kwikala na bipangwa bikwabo bya mupashi nabiji butemwe, kabiji butemwe buketukwasha kwikala na kyubilo kya kwikanya.—1 Ko. 13:5.

Chinuzhukainga bintu byakonsha kwimulengela kukankalwa kwikanya. Mwafwainwa kuchinuzhuka bintu nabiji makeyala a pa Intaneti ne bya kisangajimbwe bitundaika byubilo byatama. (Efi. 5:3, 4) Twafwainwa kuchinuzhuka bintu byakonsha kwitulengela kuba byatama.  (Maana 22:3; 1 Ko. 6:12) Muntu uponena bukiji mu lweseko lwa kukeba kuba bulalelale wafwainwa kuchinuzhuka mabuku aamba pa bya butemwe ne mafilimu.

Kyakonsha kwitukatazha kulondela luno lujimuno. Pano bino, inge twibikako, Yehoba uketupa bulume bukebewa pa kuba’mba twikanyenga. (2 Pe. 1:5-8) Uketukwasha kwikanya mu milanguluko, mu ñambilo ne mu byubilo. Paul ne Marco bo twaambapo ku ntendekelo, bafunjile kwikanya kuba bukaji. Kabiji langulukai pa mulongo umo wazhingilanga bingi inge ubena kwendesha motoka, kabiji javula watobokanga ne na bakwabo bendesha myotoka. Waubile byepi pa kino kintu? Waambile’mba: “Nalombangapo na mukoyo pa juba pa juba. Natanganga bibaaba byaamba pa kwikanya ne kuvulukapo byepelo bimo bya mu Baibolo. Nangwa kya kuba papita myaka yavula na kwingijila pa kino kyubilo, bino kintu kinkwasha ke kwivululamo pa juba pa juba kuba’mba nafwainwa kwikanya. Kabiji ntendekako bukiji kuya ku mingilo yami pa kuba’mba mbulenga kuba bintu lubilo lubilo.”

Bimye bimo, twakonsha kukankalwa kwikanya. Inge kino kyamweka, twakonsha kuchina kusolomoka Yehoba mu milombelo. Pano bino, kyo kimye kyo twafwainwa kulombapo na mukoyo. Onkao mambo, mwafwainwa kulomba kwi Yehoba bukiji bukiji. Mulombai kuba’mba emulekeleko mambo ne kwimukwasha, kabiji mwafwainwa kumona kuba’mba kechi mwabwezhapo kintu kimo kyonka kyo mwalubankenye ne. (Sala. 51:9-11) Yehoba kechi ukakana kuteleka ku milombelo yenu ne. (Sala. 102:17) Mutumwa Yoano wituvululamo kuba’mba mashi a Mwana Lesa “etutokesha ku bundengamambo bonse.” (1 Yoa. 1:7; 2:1; Sala. 86:5) Vulukainga kuba’mba Yehoba kimye kyonse utundaika bakalume banji kulekelako bakwabo mambo. Onkao mambo, shiinwai kuba’mba ne aye naye uketulekelako mambo etu.—Mat. 18:21, 22; Kolo. 3:13.

Yehoba kechi waumvwine bulongo Mosesa byo akankelwe kwikanya pa kimye kimo mu kiselebwa ne. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamulekejileko mambo. Kabiji Mambo a Lesa aamba’mba Mosesa ke muntu wajinga na lwitabilo lwakosa. (Mpitu. 34:10; Hebe. 11:24-28) Yehoba kechi waswishishe Mosesa kutwela mu Ntanda ya Mulaye ne, bino ukamuswisha kwikala mu Paladisa ne kumupa luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka. Ne atweba twakonsha kwikala na luno luketekelo inge twibikako kwikala ne kino kyubilo kyanema kya kwikanya.—1 Ko. 9:25.