1. Kwesakana na byaamba 1 Petelo 3:8, mambo ka o tumvwina bulongo kwikala na bantu betuta muchima?

TUMVWA bingi bulongo kwikala na bantu betuta muchima. Besekesha kuyuka byo tubena kulanguluka ne byo tubena kumvwa. Bakeba kuyuka bintu byo twakajilwa ne kwitukwasha, kampe kimye kimo boba bino kwa kubula ne kwibalomba. Tusanchila bingi bantu betuta muchima. *—Tangai 1 Petelo 3:8.

2. Mambo ka o twafwainwa kwibikilako kumweshanga bakwetu kifyele?

² Atweba bena Kilishitu bonse, tukeba kubila bantu kifyele ne lusa. Nangwa byonkabyo, kechi kyapela kuba bino ne. Mambo ka? Kishinka kimo ke kya kuba’mba twibambulwa kulumbuluka. (Loma 3:23) Onkao mambo, twafwainwa kwibikako kuleka muchima wa kwitemwatu atweba bene. Kabiji atweba bamo kyakonsha kwitukatazha bingi kubila bakwetu kifyele na mambo a nkomeno yetu nangwa bintu byo twapitamo mu bwikalo. Kikwabo, byubilo bya bantu betuzhokoloka byakonsha kwitulengela kubula kubila bakwetu kifyele. Mu ano moba a kupelako, bantu bavula kechi bobila bakwabo lusa ne, mambo “betemwatu abo bene.” (2 Timo. 3:1, 2) Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kushinda muteeto wa kubula kubila bakwetu lusa?

3. (a) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tutenga bantu muchima? (b) Ñanyi bintu byo tusakufunda mu uno mutwe?

³ Twakonsha kufunda kubila bantu lusa inge ketulondele Yehoba  Lesa ne Mwananji, Yesu Kilishitu. Yehoba ke Lesa wa butemwe kabiji wata bingi muchima bantu. (1 Yoa. 4:8) Yesu ulondelatu suka byubilo bya Shanji. (Yoa. 14:9) Byo ajinga pano pa ntanda, wafunjishe bantu byo bafwainwa kuta muchima bakwabo. Mu uno mutwe, patanshi tusakufunda pe Yehoba ne Yesu byo bamwesha’mba bata muchima bantu. Kepo tusakufunda ne byo twakosha kwibalondela.

4. Kinembelo kya Isaya 63:7-9 kimwesha byepi Yehoba byo ata muchima bakalume banji?

⁴ Baibolo witufunjisha’mba Yehoba wata bingi muchima bantu banji. Akilangulukai pe Yehoba byo aumvwinenga kimye bena Isalela kyo bamanaminenga. Baibolo waamba’mba: “Kimye kyonse kyo bapichilenga mu makatazho, kyamukolelenga bingi ku muchima.” (Tangai Isaya 63:7-9.) Palutwe kacheche, kupichila mu ngauzhi Zekaliya, Yehoba waambile’mba umvwe bantu banji babena kwibamanyika kijitu nobe babena kumanyika aye. Yehoba wabuujile bakalume banji amba: “Yense ukwata pe anweba ukwata pa kantu ka pa jiso jami.” (Zeka. 2:8) Kino kimweshatu patoka kuba’mba Yehoba wata bingi muchima bantu banji.

5. Ambai byamwekele bimwesha’mba Yehoba ukwasha bakalume banji inge baikala mu makatazho.

⁵ Yehoba kechi ubilatu lusa bantu banji babena kuyanda ne. Bino ubapo kimo pa kuba’mba ebakwashe. Bena Isalela byo bayanjilenga mu buzha mu Ijipita, Yehoba wamwene byo bamanaminenga kabiji wafuukwilepo kwibapokolola. Yehoba waambijile Mosesa amba: “Kine namona kumanama kwa bantu bami . . . , kabiji naumvwa kujilakana kwabo . . . nayukishatu bulongo makatazho o babena kupitamo. Amiwa nkekila na kwibapokolola ku bena Ijipita.” (Lupu. 3:7, 8) Na mambo a kuba’mba Yehoba waumvwijile bantu banji lusa, wibapokolwele mu buzha. Byo papichile myaka, bena Isalela saka baji mu Ntanda ya Mulaye bebalukukanga ku balwanyi. Yehoba waubanga byepi? “Wibomvwinanga lusa na mambo a kubinza kwabo kwibaletelanga boba bebamanyikilenga ne boba bebayanjishenga.” Lusa lo lwalengelanga Yehoba kukwasha bantu banji. Wibapelenga bamitonyi ba kwibapokolola mu maboko a balwanyi babo.—Mito. 2:16, 18.

6. Ambai kyamwekele kimwesha’mba Yehoba ulangulukilako bantu nangwatu inge babula kwikala na milanguluko yawama.

 ⁶ Yehoba ulangulukilako bantu banji nangwatu inge baikala na milanguluko yabula kuwama. Akilangulukai byaubile Yona. Lesa watumine uno ngauzhi kuya na kwamba byambo bya luzhachisho ku bena Ninevwa. Bena Ninevwa byo balapijile, Lesa kechi wibonawine ne. Kino kintu kyamufichishe bingi ku muchima Yona. “Wazhingijile bingi” mambo bungauzhi bwanji bwa lonaiko kechi bwafikile ne. Bino Yehoba wamutekenyejile Yona ne kumukwasha kupimpula milanguluko yanji. (Yona 3:10–4:11) Mu kuya kwa kimye, Yona wakwatakenye kishinka kabiji Yehoba wamwingijishe kunemba jino jishimikila pa kuba’mba tufunjileko.—Loma 15:4. *

7. Jishinda Yehoba jo akwashishemo bantu banji jitukwasha byepi?

⁷ Jishinda Yehoba jo akwashishemo bantu banji jitukwasha kuyuka’mba ubila lusa bakalume banji. Wayuka kumanama kwetu. Yehoba “[wa]yuka michima ya bantu.” (2 Moba 6:30) Uyuka milanguluko ya mu muchima wetu, byo tumvwa ne bintu byo tukankalwa kuba. Kabiji ‘kechi uketuleka’mba twesekwe lweseko lwakila pa bulume bwetu ne.’ (1 Ko. 10:13) Uno mulaye byo etutekeneshapo.

8-10. Ñanyi bintu byalengejile Yesu kuta bantu muchima?

⁸ Yesu byo ajinga pano pa ntanda, watele bingi muchima bantu. Kuji bintu bisatu byamulengejile kuta bantu muchima. Kitanshi, byonka byo twaambapo kala, Yesu wamweshangatu suka byubilo bya Shanji wa mwiulu. Byonka biji Shanji, Yesu naye watemenwe bantu. Nangwa kya kuba wasangalele na mambo a bilengwa byonse byo akwashisheko Shanji kulenga, bino Yesu ‘watemenwe bingi bantu.’ (Maana 8:31) Butemwe bo bwalengejile Yesu kuta bantu muchima.

⁹ Kya bubiji, byonka biji Yehoba, Yesu wayukanga byajinga mu michima ya bantu. Wayukanga byo balangulukanga ne byo baumvwanga. (Mat. 9:4; Yoa. 13:10, 11) Onkao mambo, Yesu byo amwene’mba bantu bajinga bingi na bulanda wibomvwijile lusa ne kwibatekenesha.—Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Kya busatu, Yesu naye wapichilepo mu makatazho amo apichilengamo bantu. Yesu kyamweka wakomejile mu kisemi kya bayanji. Kupichila mu kwingijila pamo na shanji wa kushinda aye Yosefwa, Yesu wafunjile kwingila na ngovu mingilo ya ku mubiji. (Mat. 13:55; Mako 6:3) Kabiji kyamweka Yosefwa wafwile Yesu saka akyangye kupwisha mwingilo wanji pano pa ntanda. Onkao mambo, Yesu wayukile byo kyumvwanyika kufwisha muntu ye watemwa. Kabiji Yesu wayukile byo kyumvwanyika kwikala na balongo babula kwitabila bintu byo mwaitabilamo. (Yoa. 7:5) Abino bintu byo twaambapo ne bikwabotu, byakwashishe Yesu kuyuka makatazho apichilengamo bantu.

11. Ñanyi kimye Yesu kyo amwesheshe patoka’mba watele bantu muchima? Lumbululai. (Monai kipikichala kya pa nkupiko.)

¹¹ Yesu wamwesheshe patoka byo atele bantu muchima kupichila mu kuba bya kukumya. Kechi waubile bya kukumya na mambotu a kuba’mba wafwainwe kwibyuba ne. ‘Waubilanga lusa’ boba bamanaminenga. (Mat. 20:29-34; Mako 1:40-42) Fwanyikizhai Yesu byo aumvwine kimye kyo afumishe mu jibumba mwanamulume washinkile matwi kabiji wajinga kamama ne kumutwala kwa bunke ne kumubuka, nangwa byo asangwile mwana umotu wa mwanamukazhi wafwijilwe. (Mako 7:32-35; Luka 7: 12-15) Yesu waumvwijile lusa bano bantu kabiji wakebele kwibakwasha.

12. Kinembelo kya Yoano 11:32-35 kimwesha byepi Yesu byo atele muchima Mata ne Maliya?

¹² Yesu waumvwijile lusa Mata ne Maliya. Byo amwene bulanda bo bajinga nabo na mambo a lufu lwa mulongo wabo aye Lazalasa, “Yesu wajijile ne mipolo.” (Tangai Yoano 11:32-35.) Kechi wajijile na mambotu a kuba’mba muntu wafwile wajinga mulunda nanji ne. Yesu wayukile’mba usakuya na kumusangula Lazalasa. Onkao mambo, Yesu wajijile na mambo a kuba’mba wayukile bulanda bwajinga na balunda nanji pa kufwisha mulongo wabo.

13. Mambo ka o tutundaikilwa pa kuyuka’mba Yesu ubila bantu lusa?

¹³ Tutundaikwa bingi pa kuyuka’mba Yesu ubila bantu lusa. Ibyo kuba’mba atweba kechi tuji nobe Yesu ne, mambo twibambulwa kulumbuluka. Pano bino, twamutemwa mambo waubilanga bantu lusa. (1 Pe. 1:8) Kitutundaika bingi pa kuyuka’mba luno Yesu ke Mfumu wa Bufumu bwa Lesa. Katatakatu afumyepo buyanji bonse. Na mambo a kuba’mba Yesu wajinga muntu byo aishile pano pa ntanda, ukakwasha bantu ne kwibafumya mu malwa onse o babena kupitamo na mambo a kwikala mu ntanda ibena kulamwa ne Satana. Kine, twatokwa bingi pa kwikala na Kalama wakonsha “kwitumvwina lusa pa kubula kukosa kwetu.”—Hebe. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Kinembelo kya Efisesa 5:1, 2, kitutundaika kuba ka?

¹⁴ Inge twalanguluka pa byubilo bya kwa Yehoba ne Yesu, tutundaikwa kubila bakwetu lusa. (Tangai Efisesa 5:1, 2.) Kechi twakonsha kuyuka biji mu michima ya bakwetu byonka biyuka Yehoba ne Yesu ne. Nangwa byonkabyo, twakonsha kwesekesha na ngovu kuyuka bibena kumvwa bakwetu ne byo bakajilwa. (2 Ko. 11:29) Kupusanako na bantu betemwatu bene baji mu ino ntanda, atweba twibikako kuta ‘muchima ku bintu bya bakwetu kabiji kechi tulangulukatu pa bintu byetu byonka ne.’—Fili. 2:4.

15. Bañanyi bafwainwa kumweshanga lusa?

¹⁵ Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kumweshanga lusa. Bayuka kuba’mba baketotolwela na mambo a byo balama mikooko ya Lesa. (Hebe. 13:17) Pa kuba’mba bakulumpe mu kipwilo bakwashe balongo ne banyenga bafwainwa kwikala na lusa. Pano bakonsha kumwesha byepi lusa?

16. Mukulumpe mu kipwilo uji na lusa uba byepi, kabiji kino kyanemena ka?

¹⁶ Mukulumpe mu kipwilo uji na lusa, umonapo kimye kya kwisamba na balongo ne banyenga mu kipwilo. Wibepuzha mepuzho ne kuteleka ku byo babena kwamba saka atekanya. Kino kyanema bingi kikatakata inge mukooko ubena kukeba kwambapo bimo biji ku muchima wanji bino wakankalwa kulumbulula bulongo. (Maana 20:5) Mukulumpe mu kipwilo inge ke engijishe kimye kyanji mu jino jishinda kikalengela balongo ne banyenga kumuketekela, kwikala balunda nanji ne kumutemwa.—Byu 20:37.

17. Balongo ne banyenga bavula bamba’mba ñanyi kyubilo kyanema kyafwainwa kwikala na bakulumpe mu kipwilo? Ambai byaambilepo bamo.

¹⁷ Balongo ne banyenga bavula bamba’mba kyubilo kyanema kyafwainwa kwikala na bakulumpe mu kipwilo ke lusa. Mambo ka? Nyenga Adelaide waambile’mba: “Kipeela bingi kwisamba nabo, mambo wayuka kuba’mba basakumvwisha kyo ubena kwibabuula. Kabiji wakonsha kuyuka’mba baji na lusa kupichila mu byo bakumbula inge ubena kwisamba nabo.” Mulongo umo usanta bingi pa lusa lwamumwesheshe mukulumpe mu kipwilo. Waambile’mba: “Mipolo yayengelejile mu meso a mukulumpe mu kipwilo byo alangulukilenga pa lukatazho  lo napichilengamo. Kechi nkalubamo kino ne.”—Loma 12:15.

18. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tumweshenga bakwetu lusa?

¹⁸ Pano bino, bakulumpe mu kipwilo kechi bo bonkatu bafwainwa kubilanga bantu lusa ne. Atweba bonse twafwainwa kwikala na kino kyubilo. Twakonsha kumwesha byepi kino kyubilo? Ibikaingako kuyuka makatazho abena kupitamo kisemi kyenu ne balongo ne banyenga mu kipwilo. Mweshainga kuba’mba mwata muchima banyike, bakolwa, bakote ne boba bafwisha balongo babo. Bepuzhai bemubuule byo babena kupitamo. Mwafwainwa kutelekesha inge kebemulumbulwile. Bamweshai kuba’mba mwaumvwisha byo babena kupitamo. Inge mwakonsha bakwashai. Inge ketube bino ko kuba’mba tuji na butemwe bwa kine.—1 Yoa. 3:18.

19. Mambo ka o twafwainwa kubujila kumina kumo pa kukwasha bakwetu?

¹⁹ Kimye kyo tubena kukwasha bakwetu, kechi twafwainwa kumina kumo ne. Mambo ka? Mambo bantu boba bintu byapusana-pusana inge babena kupita mu makatazho. Bamo bakasuluka kwamba, bino bakwabo kechi bakeba kwamba ne. Nangwa kya kuba tubena kukeba kwibakwasha kechi twafwainwa kwibepuzhanga mepuzho akonsha kwibalengela kumvwa bumvu ne. (1 Tesa. 4:11) Nangwatu inge betubuula byonse, kechi twakonsha kuswa byonse byo baamba ne. Twafwainwa kuvulukanga’mba abye byobyo bomvwa. Twafwainwa kupelawizha kumvwa ne kubanda kwamba.—Mat. 7:1; Yako. 1:19.

20. Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?

²⁰ Kununga pa kuta muchima bakwetu mu kipwilo, twafwainwa ne kuta muchima bantu bo tusapwilako. Twakonsha kumwesha byepi amba twata bantu muchima pa kwingila mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga? Buno bo bwipuzho bo tukakumbula mu mutwe walondelapo.