BA ALLEN * bashimikizha’mba: “Naakaminwe byo navilukijile kuno. Kechi nayukile inge nkekala na balunda jibiji ne.” Ba Allen bavilukila mu kipwilo kingi, kiji kwalepa makilomita 1,400 kufuma ko baikalanga kala.

Inge mwavilukila ku kipwilo kingi, ne anweba mwakonsha kwakamwa. Ki ka kyakonsha kwimukwasha kukwatankena pamo na balongo mu kipwilo mo mwavilukila? Mwakonsha kuba byepi inge kyamweka kukatazha? Kabiji ne anweba baji mu kipwilo mwakonsha kukwasha byepi boba bavilukilamo kukasuluka?

Langulukai pa kino: Inge muntu wajimbula kijimwa ne kwikijimba pakwabo, patanshi kimweka nobe kisakuuma. Pa kwikijimbula, bachibako mizhazhi yavula pa kuba’mba bekisende bulongo. Bino inge bekijimba jibiji, kitendeka kukoma ne kutwezha mizhazhi jibiji. Kyo kimotu, kuvilukila mu kipwilo kingi kwakonsha kwimulengela kumvwa nobe kichi kyo bajimbula. Kikalatu nobe mwatwezhezhe mizhazhi mu kipwilo mo mwajinga, mambo mwajinga na balunda kabiji mwapijilwe kupwila ne kusapwila na kipwilo. Bino byo mwavilukila mu kipwilo kingi, mwafwainwa kutwezha mizhazhi jibiji. Mwakonsha kuba byepi bino? Mafunde a mu Baibolo akonsha kwimukwasha. Twayai twisambeko pa amo.

Muntu utanga Mambo a Lesa moba onse “ukekala nobe kichi kyo bajimba ku tukola twa mema, kichi kipanga bipangwa mu kimye kyakyo, kabiji mabuula akyo kechi aleela ne. Ne bintu byonse byo oba bikalumbuluka.”—Sala. 1:1-3.

Byonkatu kichi byo kikoma bulongo inge bekijimba ku mema, mwina Kilishitu naye wafwainwa kutanganga Mambo a Lesa moba onse pa kuba’mba ekale na bulunda bwawama ne Lesa. Onkao mambo, twajijilai kutanga Baibolo moba onse ne kupwila kimye kyonse. Twajijilai na mutanchi wenu wa kupopwela kwa kisemi ne lufunjisho lwa pa bunke. Byonka byo mwakoseshanga bulunda bwenu ne Yehoba mu kipwilo mo mwafuma, byo byo mwafwainwa kubanga ne mu kipwilo mo mwavilukila.

“Yense ukokolosha bakwabo naye bakamukokolosha.”—Maana 11:25.

Inge kemusapwile na mukoyo, mukakwatankana bukiji na balongo mu kipwilo. Mukulumpe mu kipwilo aye Kevin waambile’mba: “Kitukwashishe amiwa ne mwinakwami ke kwingilako bupainiya bwa kukwasha aku tufikatu mu kipwilo mo twavilukijile. Mu kimye kichechetu, twayukile balongo bavula, bapainiya, ne nyaunda.” Ba Roger bavilukijile ku kipwilo kwalepele makilomita 1,600 kufuma ko baikalanga kala, baamba’mba: “Jishinda jawama ja kupijilwa na kipwilo kya katataka ke kwingila mu mwingilo kimye kyonse. Kabiji kyawama ne kubuula bakulumpe mu kipwilo amba mwipana kukwashako mingilo, nabiji kuwamisha Nzubo ya Bufumu, kwamba jashi mu sukulu inge mwinajo ufwapo, nangwa kusendako balongo mu motoka pa kuya na kupwila. Inge balongo ne banyenga bamona’mba mulongo waiya katataka uji na muchima wa kwipana, bamukasulukila bingi bukiji.”

“Shinkwishai michima yenu.”—2 Ko. 6:13.

Baishai butemwe bwenu bo mwatemwa balongo. Melissa ne kisemi kyanji byo bavilukijile mu kipwilo kingi, bebikileko kulenga balunda jibiji. Melissa washimikizha’mba: “Twisambanga na balongo ne banyenga pa Nzubo ya Bufumu kupwila saka kukyangye kutendeka ne pa kupwisha. Kino kitukwashishe kwisamba nabo kimye kyabaya, kechi kwiimunatu ne.” Kabiji kibakwashishe ne kuyuka mazhina a balongo ne banyenga bukiji.  Kunungapo, baitanga balongo ne banyenga ku nzubo kwabo na kufwakasha. Onkao mambo baikele na balunda bavula. Melissa wanungapo’mba: “Twibapanga manambala etu a foni ne abo betupanga abo. Onkao mambo, kyapeelele kwitutumina foni ne kwitwitako inge kujiko mingilo ya kipwilo ne bikwabotu.”

Inge mumvwa bumvu kwisamba na bantu bo mwabula kuyuka bulongo, mwakonsha kutendekatu pache pache. Kampe mwakonsha kumwemwesela, nangwa kya kuba kechi kyapeela ne. Kumwemwesela kukalengela balongo kwimukasulukila. Baibolo waamba’mba: “Kutalako pacheche kwa lusekelo kulengela muchima kusangalala.” (Maana 15:30, tubyambo twa munshi.) Rachel wavilukijile ku mpunzha kwalepa na ko akomejile, waambile’mba: “Nji bingi na bumvu. Bimye bimo nekanjikizhatu kwisamba na balongo ne banyenga mu kipwilo kya katataka. Javula nkenkenta mu Nzubo ya Bufumu ne kumonapo muntu umo waikala bunke. Ndanguluka’mba kampe naye umvwa bumvu nobe amiwa.” Nanchi kechi mwakonsha kwibikila kikonkwanyi kya kwisambapo na mulongo nangwa nyenga kupwila saka kukyangye kutendeka nangwa pa kupwisha kupwila nenyi?

Kyakonsha kwimusangajika bingi inge mwalenga balunda mu milungu ichechetu yo mwavilukila mu kipwilo kikwabo. Bino mu kuya kwa kimye, bwenyi bonse bukapwa. Inge mwamona’mba bwenyi bwapwa, mwafwainwa kutwajijila kulenga balunda ba katataka.

Bichi bimo bibanda kwikizha mizhazhi, pakuba bikwabo bikizha bukiji mizhazhi. Kyo kimotu ne bantu, bamo papita kimye pa kuba’mba bakasuluke mu kipwilo kya katataka. Inge papita kimye kyabaya kufuma po mwavilukijile bino kechi mwakasuluka ne, kulondela ano mafunde a mu Baibolo alondelapo kwakonsha kwimukwasha:

“Kange tuleke kuba kyawama ne, mambo mu kimye kyafwainwa tukanowa umvwe twabula kukooka.”—Nga. 6:9.

Pakonsha kupita kimye kyabaya pa kuba’mba mukasuluke. Aba batanwa ku sukulu wa Gileada bebatuma kuya na kwingila bumishonale ku byalo bingi kabiji bekalako myaka yavula apa bino babwela ku kyalo kyabo. Kuba bino kwibakwasha kukosesha bulunda na balongo ba ku byalo ko bebatuma ne kufunda ngikelo ya bantu ba mu kyokyo kyalo.

Ba Alejandro baviluka bimye byavula bayuka’mba papita kimye pa kuba’mba muntu akasuluke mu kipwilo kyo avilukilamo. Bashimikizhe’mba: “Katataka papo byo twavilukilenga, bakazhi bami baambile’mba, ‘Balunda nami bonse bashala mu kipwilo kyo twafumamo.’” Ba Alejandro bavulwilemo bakazhi babo amba byo byo baambile ne myaka ibiji ya kunyuma kimye kyo bavilukilenga. Bino pa myaka ibiji yapichilepo, bakazhi babo baikele na balunda bavula.

“Kange mwambe’mba, ‘Mambo ka moba a kala o awamine kukila ano?’ ne. Mambo kwipuzha bino kumwesha kubula maana.”—Sapwi. 7:10.

Chinuzhukainga kwesakanya bantu bo mwasha mu kipwilo mo mwafuma ku baji mu kipwilo kyo mwavilukilamo. Kampe balongo mu kipwilo mo mwavilukila kechi balokota ne, nangwa kampe balokota kukila balongo mu kipwilo mo mwafuma. Mwafwainwa kutatu muchima pa byubilo byabo byawama, byonkatu byo mukeba’mba nabo batetu muchima pa byubilo byenu byawama. Bamo bavilukila mu bipwilo bya katataka bataana kuba’mba kuviluka kwabo kwibalengela kwiipuzha abo bene amba, ‘Nanchi natemwa “balongo bonse mwaya ntanda” nyi?’—1 Pe. 2:17.

“Lombainga, bakemupa.”—Luka 11:9.

Twajijilai kulomba bukwasho. Mukulumpe mu kipwilo wa jizhina ja David waambile’mba: “Kechi  mwafwainwa kulukutangatu bunke bwenu ne. Bintu byavula mwakonsha kwibingila na bukwasho bwa Lesa. Lombainga buno bukwasho!” Ba Rachel bo twaambapo kala nabo baitabizhe kino kishinka. Baambile’mba: “Inge kya kuba amiwa ne bamwatawami twamona kuba’mba kechi twakwatankana na kipwilo ne, tulombapo kwi Yehoba pa kino amba, ‘Anweba Yehoba tukwashai tuyuke inge pajipo bintu bimo byo tubena kuba bibena kulengela balongo kubula kukwatankana ne atweba.’ Kabiji tutendeka kwikala kimye kyabaya na balongo ne banyenga.”

Anweba bansemi, inge baana benu kibena kwibakatazha kwikala na balunda mu kipwilo, lombelainga pamo nabo pa kino. Bakwashai kulenga balunda kupichila mu kupwanañana na balongo ne banyenga bapusana pusana.

Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mukwashe baiya katataka mu kipwilo kyenu? Ibikaiko kuba’mba mwikale balunda nabo aku beyatu. Pa kuba’mba mube bino, mwafwainwa kulanguluka pa bintu byo mwakonsha kukeba’mba bakwenu bemubile inge mwavilukila ku kipwilo kikwabo, apa bino mwibobilabyo bakwenu. (Mat. 7:12) Nanchi mwakonsha kwitako mwenyi ku nzubo yenu juba jo mwikala na kupopwela kwa kisemi nangwa kutambila pamo mutanchi wa pa JW Broadcasting nyi? Nanchi mwakonsha kwibambila kuba’mba mukengile nabo mu mwingilo nyi? Inge mwibetako kuba’mba mujiile nabo pamo kajo ku nzubo yenu, kechi bakalubamo kino kintu kyawama ne. Ñanyi mashinda akwabo o mwakonsha kukwashishamo benyi mu kipwilo?

Ba Carlos baambile’mba: “Byo twafikiletu mu kipwilo kyo twavilukijilemo, nyenga witupele mazhina a mashitolo mo bapotesha bintu pa mutengo wawama. Kino kitukwashishe bingi.” Aba bavilukila ku mapunzha kuji nkiilo yapusana na ko bafuma bakonsha kumvwa bingi bulongo inge mwibakwasha kuyuka bya kuvwala ku mpunzha yenu kwesakana na byo iji, kana kwatwa bingi kyuya, kuji bingi mashika, nangwa kunoka bingi mvula. Kabiji mwafwainwa ne kwibakwasha kusapwila bulongo inge mwibabuulako biji nyaunda yenu, bisho bijimo ne bintu byaitabilamo bantu ba mu yoyo nyaunda.

Ba Allen batongolwa ku ntendekelo ya kino kibaaba baikala mwaka umo mu kipwilo kyo bavilukilamo. Bavuluka’mba: “Kimye kitanshi kyankatezhe bingi pa kuba’mba ngyuke balongo ne banyenga. Pano luno balongo ne banyenga bajitu nobe twasemwa jivumo jimo.” Ba Allen bataana kuba’mba kuviluka kechi kwibalengejile kusha balunda nabo ne. Bino baikala ne na balunda bakwabo bakatataka, kabiji kyamweka bano bakatwajijila kwikala balunda nabo mu bumi bwabo bonse.