1-3. (a) Twakonsha kumwesha byepi amba twanemeka bukine bwa mu Baibolo? Lumbululai. (Monai bipikichala bitanshi.) (b) Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo mu uno mutwe?

BANTU batemwa kubwezha bipe byo bapota. Masawakya amwesha’mba mu byalo bimo bantu bavula babwezha bipe mu mashitolo monka mo bebipotele. Kabiji bantu bapota bipe pa Intaneti bo batemwa bingi kubwezha bipe byo bapota. Babwezha bino bipe kampe na mambo a kuba’mba kechi bebitemwa ne, nangwa kechi biji bulongo ne. Onkao mambo, bafuukulapo kutambwilamo bipe bikwabo nangwa kwibabwezhezha mali.

² Nangwa kya kuba twakonsha kukeba kuba’mba betubwezhezhe mali a kipe kyo twapotele, pano bino kechi twakonsha kubwezha, nangwa ‘kupotolwesha’ “bukine” bwa mu Baibolo bo ‘twapotele’ ne. (Tangai Byambo bya Maana 23:23; 1 Timo. 2:4) Byonkatu byo twafunjile mu mutwe wafumako, twakonsha kupota bukine inge ketwikale na kimye kya kufunda Mambo a Lesa. Pa kuba’mba tupote bukine, twafwainwa kusankilapo bintu nabiji nkito ya kufola muzema wa mali, kuleka bisho ne byubilo byashikwa Lesa, kabiji twafwainwa kuyuka’mba balunda netu ne balongo betu bakonsha kwitushikwa. Nangwa byonkabyo, bintu byo tusankilapo kechi byakonsha kwesakana na mapesho o twikala nao inge twafunda bukine ne.

 ³ Bukine bwa mu Baibolo bwitulengela kumvwa byonka byaumvwine mwanamulume waambilepo Yesu mu kishimpi. Pa kuba’mba tuyuke buneme bwa kufunda bukine bwaamba pa Bufumu bwa Lesa, Yesu waambile kishimpi kya mupoteshi wayile na kukeba bamangalite bawama kabiji wataaine umo. Uno mangalite ye ataaine wafwanga mali avula kabiji “ponkapotu wayile ne kupotesha” bintu byonse byo ajinga nabyo ne kumupota. (Mat. 13:45, 46) Byo biji ne bukine bo twataaine bwaamba pa Bufumu bwa Lesa, ne bukinetu bukwabo bwanema bo twafunjile mu Mambo a Lesa. Twibunemekele bingi kabiji ponkapotu twasankijilepo byonse pa kuba’mba twibufunde. Inge twatwajijila kunemeka bukine, kechi ‘tukebupotolwesha ne.’ Pano bino, kyatamakotu ke kya kuba’mba bantu ba Lesa bamo baleka kunemeka bukine bo bafunjile kabiji bafuukulapo kwibupotolwesha. Kechi twafwainwa kuswisha kintu kya uno mutundu kwitumwekela ne. Pa kuba’mba tumweshe’mba twanemeka bukine kabiji kechi tukeba kwibupotolwesha ne, twafwainwa kulondelanga mukambizho wa mu Baibolo wa kuba’mba, ‘twajijilai kwenda mu bukine.’ (Tangai 3 Yoano 2-4.) Kwenda mu bukine kulumbulula kunemeka bukine ne kwingijisha bintu byo tufunda. Kuba bino kwanema kukila bintu byonse bya mu bwikalo. Twayai twisambe pa ano mepuzho: Bamo ‘bapotesha’ byepi bukine, kabiji mambo ka? Twakonsha kuba’mba byepi pa kuba’mba tubule kupotolwesha bukine? Kabiji twakonsha kuba byepi pa kuba’mba ‘tutwajijile kwenda mu bukine’?

4. Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, mambo ka bantu bamo o balekejile kwenda mu bukine?

⁴ Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, bantu bamo baswile mafunjisho anji mu kuya kwa kimye balekele kwenda mu bukine. Yesu byo ajishishe jibumba jikatampe mu jishinda ja kukumya, jino jibumba jamulondejile byo aabukijile ku bushiya bwa Kalunga ka Ngalilea. Kepo Yesu ebambijile byambo bibalengejile kukumya bya kuba’mba: “Umvwe mwabula kuja mubiji wa Mwana muntu ne kubula kutoma mashi anji, kechi mukekala na bumi ne.” Bano bantu kechi baipwizhe Yesu kwibalumbulwila mo atazhizhe ne, bino baambile’mba: “Bino byambo byakatazha bingi; ñanyi usakwibyumvwa?” Kabiji na mambo a kino, “baana banji ba bwanga bavula babwelele ku bintu byo bashile ne kuleka kwenda nanji.”—Yoa. 6:53-66.

5, 6. (a) Mambo ka bantu bamo o bashila bukine lelo jino? (b) Muntu wakonsha kufuma byepi mu bukine?

⁵ Kyatamakotu ke kya kuba’mba bantu bamo basankilapo bukine. Bamo kibalengela ke kubula kumvwisha ndumbulwilo yetu ya katataka ya Binembelo nangwa byambo byaambile mulongo bibafichishe ku muchima nangwa byubilo byanji. Bakwabo nabo balefulwa inge bebafundako na Binembelo nangwa inge babula kumvwañana na bakwabo mu kipwilo. Kabiji bakwabo basankilapo bukine na mambo a kupwanañana na bansatuki nangwa bantu bashikwa bukine. Abino byo bintu bimo byalengela bantu bamo “kufuma” kwi Yehoba ne mu kipwilo. (Hebe. 3:12-14) Bafwainwa kulondela byaubile mutumwa Petelo. Kimye jibumba kyo jashile Yesu na mambo a byambo byo aambile, Yesu waipwizhe batumwa banji inge nabo bakebelenga kumusha. Petelo wamukumbwile’mba: “Nkambo, tukaya kwi ñanyi? Anweba muji na byambo bipana bumi bwa myaka ne myaka.”—Yoa. 6:67-69.

⁶ Bakwabo nabo bafuma mu bukine pachepache, kampe kwa kubula ne abo bene kuyuka. Bantu basha bukine mu jino jishinda baji nobe bwato bufuma ku kitulu bitende-bitende. Baibolo witujimunako pa kino kuba’mba “tubule kukumpulwa.” (Hebe. 2:1) Muntu ufuukulapo kusankilapo bukine aye mwine wapusana na  muntu ufuma mu bukine pachepache kwa kubula kuyuka. Bulunda na Yehoba bwa uno muntu butendeka kukooka pachepache, ko kyakayanga wasankilapo bukine. Twakonsha kuchinuzhuka byepi kintu kya uno mutundu kwitumwekela?

7. Ñanyi kintu kiketukwasha kubula kupotolwesha bukine?

⁷ Pa kuba’mba tutwajijile kwenda mu bukine, twafwainwa kuswa ne kukookela byonse byamba Yehoba. Twafwainwa kunemeka bukine kukila bintu byonse bya mu bwikalo bwetu ne kulondela mafunde a mu Baibolo. Mfumu Davida mu lulombelo lwanji kwi Yehoba walayile’mba: “Nkendanga mu bukine bwenu.” (Sala. 86:11) Davida wafuukwilepo kutwajijila kwenda mu bukine bwa Lesa, ne atweba byo byo twafwainwa kuba. Umvwe twabula kuba bino, twakonsha kutendeka kuvuluka bintu byo twasankijilepo ne kukeba kwibibwelela. Bino twafwainwa kutwajijila kukwachisha bukine. Twayuka’mba kechi tusala bukine bo twakonsha kuswa ne bo twakonsha kulengulula ne. Twafwainwa kwendanga “mu bukine bonse.” (Yoa. 16:13) Twayai twisambe pa bintu bitanu kampe byo twaubile pa kuba’mba tupote bukine. Kwisamba pa bino kusakwitukwasha kubula kubwela ku bintu byo twasankijilepo.—Mat. 6:19.

8. Kubula kwingijisha bulongo kimye kwakonsha kulengela byepi mwina Kilishitu kufuma mu bukine? Shimikizhaipo kyamwekele.

⁸ Kimye. Pa kuba’mba tubule kufuma mu bukine, twafwainwa kwingijishanga bulongo kimye kyetu. Umvwe twabula kujimuka, twakonsha kutendeka kutaya kimye kyabaya ku bya kisangajimbwe, ku bintu byo twatemwa kuba, nabiji kuya pa Intaneti, nangwa kutamba TV. Nangwa kya kuba bino bintu kechi byatama ne, bino byakonsha kwitujiila kimye kyo twikelapo na lufunjisho lwa pa bunke ne mingilo ya Lesa ikwabo. Kino kyo kyamwekejile nyenga wa jizhina ja Emma. * Kufumatu ku bwanyike, Emma watemenwe bingi bambili ne kukanjilapo. Mu kuya kwa kimye, watendekele kumona’mba ubena kwingijisha kimye kyabaya bingi ku bya kisangajimbwe. Onkao mambo, wakepesheko kimye kyo atayanga ku makayo ne bya kisangajimbwe. Kabiji watundaikilwe bingi byo atangile jishimikila ja nyenga Cory Wells watemenwe makayo a kukanjila pa banyama. * Emma luno wingijisha kimye kyabaya mu mwingilo wa Lesa ne kutaanwa pamo na balongo banji ne balunda nanji batemwa Lesa. Bulunda bwanji ne Yehoba bwakoselako kabiji uji na lusekelo mambo wayuka’mba ubena kwingijisha kimye kyanji bulongo.

9. Kukebesha bintu bya mu bwikalo kwakonsha kwitulengela byepi kuleka kutemwa bukine?

⁹ Bintu bya mu bwikalo. Umvwe tukeba kutwajijila kwenda mu bukine, kechi twafwainwa kukizhamo kunemeka bintu bya mu bwikalo ne. Kimye kyo twafunjile bukine, twayukile’mba kwingijila Yehoba kwanema bingi kukila bintu bya mu bwikalo. Kabiji twasankijilepo ne bintu byo twatemenwe pa kuba’mba twendenga mu bukine. Pano bino, mu kuya kwa kimye, twakonsha kumona bakwetu na kupota biñambañamba bya katataka nangwa kwikala na bintu bikwabo byo bapota na mali avula. Twakonsha kutendeka kumona nobe tubena kushalapo bintu byawama. Twakonsha ne kuleka kutondwa na bintu byanema bikebewa mu bwikalo ne kuleka kuta muchima pa kwingijila Lesa. Kabiji twakonsha kutendeka kukebesha kwikala na bintu byavula. Kino kyo kyamwekejile Demasa. “Kutemwa bya mu buno bwikalo” kwamulengejile kuleka mwingilo ye aingijilenga pamo ne  Paulo. (2 Timo. 4:10) Mambo ka Demasa o ashijile Paulo? Kampe watemenwe bingi bintu bya mu bwikalo kukila kwingijila pamo ne Paulo. Nangwa kampe kechi wakebelenga kusankilapo bintu byo atemwe pa kuba’mba engijilenga pamo ne Paulo ne. Baibolo kechi waambapo kyalengejile ne. Bino tubena kufunjilako ka? Kampe kala twatemenwe bingi bintu bya mu bwikalo. Inge twabula kujimuka, twakonsha kutendeka kwibitemwa jibiji ne kwitulengela kuleka kutemwa bukine.

10. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuchinuzhuka pa kuba’mba tutwajijile kwenda mu bukine?

¹⁰ Balunda. Pa kuba’mba tutwajijile kwenda mu bukine, kechi twafwainwa kulondelanga byubilo byatama bya bakwetu ne. Kimye kyo twatendekele kwenda mu bukine, twalekele kupwanañana na balunda netu ne balongo betu babula Bakamonyi. Bamo kampe banemekele bintu byo twaitabilamo, pakuba bakwabo balengulwile. (1 Pe. 4:4) Nangwa kya kuba twibikako kumvwañana na balongo betu ne kwibobila lusa, bino twafwainwa kujimuka, mambo inge ne, na mambo a kukeba kwibatokesha ku muchima, twakonsha kulala mizhilo ya Lesa. Bino kechi tukaleka kumvwañana na balongo betu ne. Nangwa byonkabyo, tumvwina lujimuno luji pa 1 Kolinda 15:33 lwa kuba’mba twafwainwa kulengatu bulunda bwakosa na bantu batemwa Yehoba.

11. Twakonsha kuchinuzhuka byepi byubilo byatama?

¹¹ Milanguluko ne byubilo bifichisha Lesa ku muchima. Bonse benda mu bukine bafwainwa kwikala bazhila. (Isa. 35:8; tangai 1 Petelo 1:14-16.) Atweba bonse kimye kyo twafunjile bukine, twapimpwile byubilo byetu pa kuba’mba tulondelenga mafunde a mu Baibolo aoloka. Atweba bamo kala twajinga na byubilo byatama bingi. Pano bino, kechi twafwainwa kubwela jibiji ku byubilo bincha bya mu ino ntanda ne. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kukana lweseko lwa kukeba kubwela ku byubilo bincha? Twafwainwa kulangulukanga pa bupe bwanema Yehoba bo etupele pa kuba’mba twikale bazhila. Wapaine bumi bwa Mwananji ye atemwisha aye Yesu Kilishitu. (1 Pe. 1:18, 19) Pa kuba’mba tutwajijile kwikala bazhila kwi Yehoba, twafwainwa kutwajijila kuvulukanga kitapisho kya bukuzhi kya kwa Yesu.

12, 13. (a) Mambo ka o kyanemena kumonanga moba a kukookoloka byonka Yehoba byo eamona? (b) Ñanyi bintu byo tusakwisambapo?

¹² Bisho ne bya kisemwa bibula kutokesha Lesa ku muchima. Balongo betu, bantu bo twingila nabo nkito, ne bo tufunda nabo sukulu bakonsha kwitutundaika kuba’mba tusekelelenga nabo moba a kukookoloka. Twakonsha kukana byepi bintu bifichisha Yehoba ku muchima, nabiji bisho ne kusekelela moba a kukookoloka? Twakonsha kuba bino inge saka tumona bino bisho byonka Yehoba byo ebimona. Kabiji kutanga byambo mu mabuku etu byamwesha kwafumine bisho bya kusekelela moba a kukookoloka kwakonsha kwitukwasha bingi. Inge saka tuvuluka bishinka bya mu Binembelo bitulengela kubula kwivwanga mu bino bisho, tukashiinwa kuba’mba tubena kuba kintu “kimutokesha Nkambo ku muchima.” (Efi. 5:10) Kuketekela mwi Yehoba ne mu byambo byanji bya bukine kuketuzhikijila ku kitewa kya “kuchina bantu.”—Maana 29:25.

¹³ Kechi tukaleka kwenda mu bukine ne. Bukine bujitu nobe jishinda jo tukendangamo myaka ne myaka. Pano twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kwenda mu bukine? Twayai twisambe pa mashinda asatu.

14. (a) Kutwajijila kufunda bukine kwitukwasha byepi kubula kwibupotolwesha? (b) Mambo ka maana, mafunde ne milangwe o byanemena?

¹⁴ Kitanshi, twajijilai kufunda bukine buji mu Mambo a Lesa ne kulanguluka langulukapo. Mwafwainwa kumonangapo kimye kya kufunda bukine buji mu Mambo a Lesa pa juba pa juba.  Kuba bino kukemukwasha kutemwa bukine ne kubula kwibupotolwesha. Byambo bya Maana 23:23 bitubuula’mba: “Pota bukine kabiji kange wibupotolweshe ne.” Kabiji byaamba ne kuba’mba twafwainwa kupota ne “maana, mafunde ne milangwe.” Kechi twafwainwa kupelelatu pa kuyuka bukine ne. Twafwainwa kwingijishanga bintu byo tufunda mu bwikalo bwetu. Milangwe itukwasha kukwatakanya byambo bya Yehoba byonse. Maana etukwasha kuba bintu byo twayuka. Bimye bimo, bukine bwitujimunako ne kwitumwesha mo twafwainwa kupimpulako. Twafwainwa kumvwinanga luno lujimuno. Baibolo waamba’mba lujimuno lwawama kukila siliva.—Maana 8:10.

15. Mushipi wa bukine wituzhikijila byepi?

¹⁵ Kya bubiji, twajijilai kwingijisha bukine pa juba pa juba. Nyingai mushipi wa bukine mu lubunda wenu. (Efi. 6:14) Mu kimye kyanembejilwengamo Baibolo, mushipi wanyinganga mushilikale wazhikijilanga lubunda wanji ne binungwa bya mubiji bya mukachi. Pano bino, pa kuba’mba mushipi azhikijile mushilikale, kechi wafwainwe kumukasa nzenzekela ne. Pano nga mushipi wetu wa bukine wituzhikijila byepi? Inge twakwachisha bukine nobe mushipi ye twanyinga mu lubunda, buketuzhikijila ku milanguluko yatama ne kwitukwasha kufuukula bintu bulongo. Inge twaesekwa nangwa ketupite mu makatazho, bukine bwa mu Baibolo buketukwasha kuba bintu byawama. Byonkatu mushilikale byo enyinganga mushipi pa kuya ku nkondo, ne atweba twafwainwa kutwajijila kukashisha mushipi wetu wa bukine. Twafwainwa kwibikako kulondela bukine bo tufunda. Kabiji mu mushipi wa mushilikale mo mo bakashilanga kikwa kya mpoko. Kino kituleta ku kishinka kya busatu kyafwainwa kwitukwasha kutwajijila kwenda mu bukine.

16. Kufunjisha bantu bukine kwitukwasha byepi kutwajijila kwenda mu bukine?

¹⁶ Kya busatu, ingilaingako papelela bulume bwenu mwingilo wa kufunjisha bantu bukine bwa mu Baibolo. Kuba bino kukemukwasha kukwachisha ku “mpoko ya mupashi, ko kuba’mba mambo a Lesa.” (Efi. 6:17) Atweba bonse twafwainwa kwibikako kuwamisha busendwe bwetu pa kuba’mba tufunjishenga ne “kulumbulula bulongo mambo a bukine.” (2 Timo. 2:15) Byo twingijisha Baibolo pa kukwasha bantu kupota bukine ne kukana mafunjisho a bubela, ne atweba kitukwasha kuyukisha bukine ne kwibutemwa. Umvwe ketube bino, tukatwajijila kwenda mu bukine.

17. Mambo ka o mwanemekela bingi bukine?

¹⁷ Bukine ke bupe bwawama bingi bwitupa Yehoba. Buno bupe bwitukwasha kwikala na kintu kyanema bingi, ko kuba’mba bulunda bwakosa na Shetu wa mwiulu. Yehoba witufunjisha bintu byavula bingi, pano bino, ino ke ntatwilotu. Lesa witulaya kuba’mba ukatwajijila kwitufunjisha bukine myaka ne myaka. Onkao mambo, nemekai bukine nobe jibwe ja buneme. Twajijilai ‘kupota bukine kabiji kange mwibupotolweshe ne.’ Byonka byaubile Davida, ne atweba tukatwajijila kufikizha mulaye ye twalayile Yehoba wa kuba’mba: “Nkendanga mu bukine bwenu.”—Sala. 86:11.