Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 47

Byo Twakonsha Kufunjilako ku Buku wa Bena Levi

Byo Twakonsha Kufunjilako ku Buku wa Bena Levi

“Binembelo byonse byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa kabiji bikwasha bantu.”—2 TIMO. 3:16.

LWIMBO 98 Binembelo Byanembelwe na Lutangijilo lwa Mupashi wa Lesa

BIJI MU UNO MUTWE *

1-2. Mambo ka bena Kilishitu o bafwainwa kufunda buku wa Bena Levi?

MUTUMWA Paulo wavulwilemo mulunda nanji nsongwalume Timoti amba: “Binembelo byonse byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa kabiji bikwasha bantu.” (2 Timo. 3:16) Bino byavwangamo ne buku Bena Levi. Mulangulukapo’mba ka pa uno buku wa mu Baibolo? Bamo bakonsha kumona uno buku amba muji mizhilo yavula ibula kwingila kwi atweba lelo jino, bino bena Kilishitu ba kine kechi byo byo balanguluka ne.

2 Nangwa kya kuba Buku wa Bena Levi wanembelwe myaka 3,500 yapitapo, bino Yehoba wamulama kuba’mba “tufunjileko.” (Loma 15:4) Na mambo a kuba’mba buku wa Bena Levi witukwasha kuyuka milanguluko ya Yehoba, twafwainwa kumufunda. Muji bintu byavula byo twakonsha kufunda mu uno buku wanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa. Twayai twisambeko pa mafunjisho ana.

BYO TWAKONSHA KUTOKESHA YEHOBA KU MUCHIMA

3. Mambo ka o bapainanga bitapisho pa Juba ja Kufuchilamo Mambo pa mwaka pa mwaka?

3 Lufunjisho lutanshi: Twafwainwa kusangajika muchima wa Yehoba pa kuba’mba atambwile bitapisho byetu. Pa Juba ja Kufuchilamo Mambo pa mwaka pa mwaka, bena Isalela bakonkananga pamo saka basenda ne banyama ba kutapisha. Bino bitapisho byavululangamo bena Isalela kuba’mba bafwainwe kwitokesha ku bubi. Bino pa jino juba Ñanga Mukatampe saka akyangye kuleta mashi a bitapisho Mwine Mwazhijisha, patanshi waubangapo kintu kimo kyanemene bingi kukila pa kulekelwa mambo kwa kisaka kya bena Isalela.

(Monai jifuka 4) *

4. Kwesakana na byaamba Bena Levi 16:12, 13, ñanga mukatampe waubanga byepi kimye kitanshi kyo atwelanga Mwine Mwazhijisha pa Juba ja Kufuchilamo Mambo? (Monai kipikichala kya pa nkupiko.)

4 Tangai Bena Levi 16:12, 13. Fwanyikizhai kyamwekanga pa Juba ja Kufuchilamo Mambo: Ñanga Mukatampe watwela mu tente wa lusambakeno. Kino kyo kimye kitanshi kyo atwela pa bimye bisatu byo afwainwa kutwela Mwine Mwazhijisha pa jije juba. Mu kuboko kumo walama kipe muji bya kufutumuna binunka bulongo, kabiji mu kuboko kukwabo walama kya kwapwilamo mujilo kya ngolode mwayula makala a mujilo. Waimana kulutwe ya kipembe kyavweta pa kibelo kya Mwine Mwazhijisha. Watwela Mwine Mwazhijisha na mushingi ne kwimana kulutwe ya jikwachi ja lulayañano. Mu bukifwanyikizho waimana ku meso a Yehoba Lesa. Kepo ñanga aitulwila bya kufutumuna binunka bulongo pa makala a mujilo, kabiji mu kibamba kyonse mwakutakanatu bwema bwawama. * Palutwe kacheche, watwela jibiji Mwazhijisha saka asenda mashi a mulambo wa bubi. Vulukai kuba’mba, patanshi waji kusoka bya kufutumuna binunka bulongo saka akyangye kupana mashi a mulambo wa bubi.

5. Twakonsha kufunjilako ka ku byo baingijishanga bya kufutumuna pa Juba ja Kufuchilamo Mambo?

5 Twakonsha kufunjilako ka ku byo baingijishanga bya kufutumuna pa Juba ja Kufuchilamo Mambo? Baibolo umwesha kuba’mba milombelo ya bapopweshi ba Yehoba ba kishinka iji nobe bya kufutumuna binunka bulongo. (Sala. 141:2; Lum. 5:8) Vulukainga kuba’mba ñanga mukatampe wamweshanga mushingi mukatampe kimye kyo aletanga bya kufutumuna ku meso a Yehoba. Ne atweba pa kulomba kwi Yehoba, tulomba na mushingi mukatampe. Tuba bino mambo tumwakamwa. Tusanchila bingi Mulenga walengele bintu byonse pa kwituswisha kumusolomoka ne kufwenya kwipi ne aye byonkatu mwana byo asolomoka bashanji. (Yako. 4:8) Kabiji Lesa wituswisha kwikala balunda nanji. (Sala. 25:14) Tusanta bingi pa kino kintu kya kuba kechi tukeba kumufichisha ku muchima ne.

6. Twakonsha kufunjilako ka ku kishinka kya kuba’mba ñanga mukatampe wasokanga bya kufutumuna binunka bulongo saka akyangye kupana bitapisho?

6 Vulukai kuba’mba ñanga mukatampe wasokanga bya kufutumuna saka akyangye kupana bitapisho. Kupichila mu kuba bino, watokeshanga Lesa ku muchima pa kuba’mba atambwile bitapisho. Twakonsha kufunjilako ka ku kino? Yesu byo ajinga pano pa ntanda, waubile kintu kyanema bingi kyakila pa kupulusha bantu saka akyangye kupana bumi bwanji kwikala kitapisho. Ñanyi kintu kyonkakyo? Watwajijile kwikala wa kishinka ne kukookela Yehoba mu byonse pa kuba’mba Yehoba atambwile kitapisho kya bumi bwanji. Kupichila mu kuba bino, Yesu wamwesheshe kuba’mba kuba kyaswa muchima wa Yehoba kyo kintu kyawama bingi kukila bintu byonse. Yesu wabingishe, nangwa’mba wamwesheshe’mba Shanji ye uji na luusa lwa kulama bilengwa byanji.

7. Mambo ka bwikalo bwa kwa Yesu bonse pano pa ntanda o bwatokeshenga Shanji ku muchima?

7 Mu bwikalo bwanji bonse pano pa ntanda, Yesu watwajijile kukookela mizhilo yaoloka ya Yehoba. Meseko, makatazho, nangwatu kuyuka kuba’mba ukafwa lufu lwatama kechi byakonsheshe kumulengela kuleka kutumbijika bumfumu bwa Shanji ne. (Fili. 2:8) Kimye kyo apichilenga mu meseko, Yesu walombele “milombelo ya misashijilo, na kujijisha ne mipolo.” (Hebe. 5:7) Milombelo yanji ya kufuma panshi ya muchima yamwesheshenga kuba’mba wajinga wa kishinka kwi Yehoba kabiji yamukwashishe kutwajijila kukookela Lesa. Yehoba wamonanga milombelo ya kwa Yesu nobe bya kufutumuna binunka bulongo. Bwikalo bwa kwa Yesu bonsetu bwatokeshanga Shanji ku muchima ne kubingisha bumfumu bwanji.

8. Twakonsha kulondela byepi byaikalanga Yesu pano pa ntanda?

8 Twakonsha kulondela Yesu kupichila mu kwibikako kulama bulumbuluke ne kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne kumukookela. Inge twapita mu meseko, tulomba na mukoyo kwi Yehoba kuba’mba etukwashe mambo tukeba kumutokesha ku muchima. Kupichila mu kuba bino, tumwesha kuba’mba tutumbijika bukalama bwa Yehoba. Twayuka kuba’mba inge twaikala na byubilo byo ashikwa, Yehoba kechi ukateleka ku milombelo yetu ne. Bino inge ke tube bintu byatemwa Yehoba, twakonsha kushiinwa kuba’mba milombelo yetu ya kufuma panshi ya muchima ikekala nobe bya kufutumuna binunka bulongo kwi aye. Kabiji twakonsha kushiinwa kuba’mba bukishinka bwetu ne lukookelo bisangajika muchima wa Shetu wa mwiulu.—Maana 27:11.

TWINGIJILA YEHOBA MAMBO TUMUSANCHILA KABIJI TWAMUTEMWA

(Monai jifuka 9) *

9. Mambo ka o bapainanga bitapisho bya mutende?

9 Lufunjisho lwa bubiji: Twingijila Yehoba mambo tumusanchila pa byo etubila. Tusakufunda luno lufunjisho lwanema byo tusakwisamba pa kintu kikwabo kyaubanga bena Isalela pa kupana kitapisho kya mutende. * Mu buku wa Bena Levi, tufundamo kuba’mba mwina Isalela yense wafwainwe kupana kitapisho kya mutende pa “kumwesha kusanta.” (Levi 7:11-13, 16-18) Mwina Isalela wapananga kino kitapisho na mambo a kuba’mba kyo kyo akebanga kuba, kechi kya kumukanjikizha ne. Onkao mambo, kino kitapisho kyajinga kya kwifuukwila mwine muntu na mambo a kutemwa Lesa wanji, Yehoba. Mwine muntu wapana kitapisho, kisemi kyanji, ne bañanga bajanga nyama ya nyama wa mulambo. Bino kwajinga byako bimo bya nyama byo batapishanga kwi Yehoba. Ñanyi byako byonkabyo?

(Monai jifuka 10) *

10. Bitapisho bya mulambo wa mutende byalumbululwa pa Bena Levi 3:6, 12, 14-16 bipasha byepi na kine kintu kyalengejile Yesu kuba kyaswa muchima wa Shanji?

10 Lufunjisho lwa busatu: Tupa Yehoba bintu byawamisha mambo twamutemwa. Yehoba wamonanga mafuta a nyama kuba’mba kyo kintu kyawama bingi ku nyama. Kabiji waambile kuba’mba byako bimo bya nyama, nabiji mafyo byanemene bingi kwi aye. (Tangai Bena Levi 3:6, 12, 14-16.) Onkao mambo, Yehoba waumvwanga bingi bulongo inge mwina Isalela wifuukwila mwine kupana byako byawama bya banyama ne mafuta kwikala kitapisho kwi aye. Mwina Isalela inge wapana kino kitapisho, wamweshanga kuba’mba ukeba kupa Lesa bintu byawamisha. Yesu naye wifuukwijilepo mwine kupana kwi Yehoba kintu kyawamisha bingi kupichila mu kumwingijila na mweo wanji yense na mambo a kumutemwa. (Yoa. 14:31) Kuba kyaswa muchima wa Lesa kwamuletelanga bingi lusekelo Yesu, kabiji watemenwe bingi mizhilo ya Lesa. (Sala. 40:8) Yehoba waumvwine bingi bulongo pa kumona Yesu byo epaine kumwingijila.

Kutemwa Yehoba kwitulengela kumupa bintu byetu byawamisha (Monai mafuka 11-12) *

11. Mwingilo wetu wipasha byepi na bitapisho bya mulambo wa mutende, kabiji kino kitutekenesha byepi?

11 Kwipana kwetu kwingijila Yehoba kujitu byonka byajinga bitapisho bya mulambo wa mutende, mambo kumwesha byo twamutemwa. Twingijila Yehoba papelela bulume bwetu, kabiji tuba bino mambo twamutemwa na muchima wetu yense. Yehoba umvwa bingi bulongo pa kumona bapopweshi banji bavula byo bepana kumwingijila na mambo a kumutemwa kya kine ne kutemwa mizhilo yanji. Kitutekenesha bingi pa kuyuka’mba Yehoba umona ne kunemeka byo tumwingijila ne kitulengela kumwingijila. Inge mwakota kabiji kechi mwingila kwesakana na byo mukeba ne, shiinwai kuba’mba Yehoba umona byo mwibikako kumwingijila. Kampe mwakonsha kulanguluka’mba kechi mwakonsha kwingijila Lesa pakatampe ne, bino yukai kuba’mba Yehoba umona butemwe bo mwamutemwa bwimulengela kukeba kumwingijila. Usanta bingi pa byo mwibikako kumwingijila papelela bulume bwenu.

12. Yehoba wamonanga byepi bitapisho bya mulambo wa mutende, kabiji kino kitutundaika byepi?

12 Twakonsha kufunjilako ka ku bitapisho bya mulambo wa mutende? Mujilo byo asokanga byako byawama bya nyama, bwishi bwayanga mwiulu kabiji kino kyasangajikanga bingi Yehoba. Onkao mambo, mwafwainwa kushiinwa’mba Yehoba utemwa bingi pa byo mwipana kumwingijila na mweo yense. (Kolo. 3:23) Aye usanta bingi pa byo mumwingijila. Nangwa kya kuba kechi mwingijila Yehoba kwesakana na mo mukebela ne, aye wanemeka bingi byo mumwingijila kabiji kechi ukalubako mwingilo wenu ne.—Mat. 6:20; Hebe. 6:10.

YEHOBA UPESHA JIBUMBA JANJI

13. Kwesakana na byaamba Bena Levi 9:23, 24, Yehoba wamwesheshe byepi kuba’mba waswishishe Alona ne baana banji kwikala bañanga?

13 Lufunjisho lwa buna: Yehoba ubena kupesha lubaji lwa pano pa ntanda lwa jibumba janji. Akilangulukai pa kyamwekele mu 1512 B.C.E. kimye kyo bafiikile tente wa lusambakeno ku Mutumba wa Sinai. (Lupu. 40:17) Mosesa ye watangijile kupwila kimye Alona ne baana banji kyo bebatongwele kwikala bañanga. Kisaka kya bena Isalela kyakonkene na kumona bañanga byo bapainenga bitapisho bya banyama kimye kitanshi. (Levi 9:1-5) Yehoba wamwesheshe byepi kuba’mba waswishishe bano banabalume kwikala bañanga? Kimye Alona ne Mosesa kyo bapesheshenga bantu, Yehoba watumine mujilo kufuma mwiulu ne kusoka milambo yashajile pa kya kusokelapo bitapisho.—Tangai Bena Levi 9:23, 24.

14. Tufunjilako ka kwi Yehoba byo atongwele Alona ne baana banji kwikala bañanga?

14 Mujilo wafumine mwiulu wamwesheshe byepi amba Lesa watongwele ñanga mukatampe? Yehoba watumine mujilo kufuma mwiulu kumwesha kuba’mba waswishishe Alona ne baana banji kwikala bañanga. Bena Isalela byo bwamwene Yehoba byo atundaikile luno lunengezho lwa kutongola bañanga, bajinga na bishinka bya kwibalengela kukookelanga bano bañanga. Nanchi bino byanema kwi atweba nyi? Ee. Ñanga mukatampe wa bena Isalela waimenangako ñanga mwine mukatampe. Kilishitu, Mwine Ñanga Mukatampe uji na bañanga 144,000 bo akalamanga nabo mwiulu.—Hebe. 4:14; 8:3-5; 10:1.

Yehoba ubena kupesha ne kutangijila jibumba janji. Ne atweba twijitundaika na muchima yense (Monai mafuka 15-17) *

15-16. Yehoba wamwesha byepi kuba’mba ubena kutangijila “kalume wa kishinka kabiji wa maana”?

15 Mu 1919, Yesu watongwele kajibumba kacheche ka balongo bashingwa kwikala “kalume wa kishinka kabiji wa maana.” Uno kalume utangijila mwingilo wa kusapwila kabiji upana “kajo pa kimye kyafwainwa” ku baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. (Mat. 24:45) Nanchi twimwena bishiino bimwesha’mba Lesa ubena kwingijisha kalume wa kishinka kabiji wa maana nyi?

16 Satana ne ntanda yanji babena kweseka kukeba kulekesha mwingilo wa kalume wa kishinka, kabiji kwa kubula bukwasho bwa Yehoba, kyakonsha kukatazha kalume kutwajijila kwingila mwingilo wanji. Nangwa kya kuba kwajinga makondo abiji a ntanda yonse, kumanyikwa, bwikalo kukatazha ne kujila bantu makusu pa mutwe, kalume wa kishinka kabiji wa maana watwajijila kunengezhezha kajo ka ku mupashi baana ba bwanga ba kwa Kilishitu baji pano pa ntanda. Akilangulukai pa kuvula kwa kajo ka ku mupashi ko tuji nako lelo ko tutambula kwa kubula kulipila mu milaka kukila pa 900. Kino ke kishiino kimwesha’mba Lesa ubena kutangijila kalume. Kabiji akilangulukai pa kintu kikwabo kimwesha mapesho a Yehoba. Kino kintu ke mwingilo wa kusapwila. Mambo awama kine abena kusapwilwa “pano pa ntanda ponse.” (Mat. 24:14) Kino kibena kumweshatu patoka kuba’mba Yehoba ubena kutangijila ne kupesha jibumba janji lelo jino.

17. Twakonsha kutundaika byepi jibumba Yehoba jo abena kwingijisha?

17 Twafwainwa kwishikisha’mba, ‘Nanchi nsanta pa kwikala mu lubaji lwa pano pa ntanda lwa jibumba ja Yehoba nyi?’ Yehoba witupa bishiino bijitu nobe mujilo wafumine mwiulu mu moba a kwa Mosesa ne Alona. Kine, tuji na bintu byavula bingi byo twafwainwa kusanchila Lesa. (1 Tesa. 5:18, 19) Twakonsha kumwesha byepi kuba’mba tubena kutundaika jibumba Yehoba jo abena kwingijisha? Tuba bino kupichila mu kwingijisha byo tufunda mu mabuku aimena pa Baibolo, byo tufunda pa kupwila, pa kubuñana ne pa kushonkena. Kikwabo, twakonsha kutundaika jino jibumba kupichila mu kwingila na mukoyo mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha.—1 Ko. 15:58.

18. Mwafuukulapo kuba byepi?

18 Twayai tutwajijile kwingijisha mafunjisho o twafunda mu buku wa Bena Levi. Twayai tusangajikenga muchima wa Yehoba pa kuba’mba atambulenga bitapisho byo tupana. Twayai twingijilenga Yehoba mambo tumusanchila pa byo etupa. Twayai tutwajijile kupa Yehoba bintu byetu byawamisha mambo twamutemwa na muchima yense. Kabiji twayai tutundaikenga jibumba jo abena kwingijisha lelo jino. Kupichila mu kuba bino byonse, tumwesha Yehoba kuba’mba twatemwa bingi pa kwikala Bakamonyi banji.

LWIMBO 96 Buku wa Lesa Wawama Bingi

^ jifu. 5 Mu buku wa Bena Levi muji mizhilo Yehoba yo apele bena Isalela. Atweba bena Kilishitu kechi tulondela ino mizhilo ne, pano bino, ino mizhilo itukwasha. Mu uno mutwe tusakwisamba pa mafunde anema aji mu buku wa Bena Levi.

^ jifu. 4 Bya kufutumuna byo basokanga pa tente wa lusambakeno bebimonanga’mba byazhila, kabiji bena Isalela bebingijishangatu pa kupopwela Yehoba. (Lupu. 30:34-38) Kafwako panembwa’mba bena Kilishitu batanshi basokanga bya kufutumuna pa kupopwela Lesa ne.

^ jifu. 9 Pa kuba’mba muyukilepo byavula pa bitapisho bya mutende, monai buku wa bubiji wa Insight on the Scriptures, ji. 526.

^ jifu. 54 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Pa Juba ja Kufuchila Mambo, ñanga mukatampe mu Isalela watwelanga Mwine Mwazhijisha saka asenda bya kufutumuna binunka bulongo ne makala a mujilo pa kuba’mba mu kibamba mukutakane bwema bwawama. Apa bino watwela Mwine Mwazhijisha na mashi a kitapisho kya mulambo wa bubi.

^ jifu. 56 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Mwina Isalela wapa ñanga mukooko wa kitapisho kya mulambo wa mutende kumwesha kuba’mba kisemi kyanji kibena kusanchila Yehoba.

^ jifu. 58 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Kimye Yesu kyo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda, wamwesheshe kuba’mba watemenwe bingi Yehoba kupichila mu kukookela mikambizho ya Lesa ne kukwasha baana banji ba bwanga kwiilama.

^ jifu. 60 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Nyenga wakoma nangwa kya kuba ukolwakolwa, ubena kupa Yehoba bintu byanji byawamisha kupichila mu kwingilako busapwishi bwa kunemba makalata.

^ jifu. 62 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Mu February 2019, Mulongo Gerrit Lösch wa mu Jibumba Jitangijila walupwile Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya ye bapitulukamo mu mulaka wa Kijeomani ku jibumba jikatampe ja bantu bajinga bingi na kizaku ne lusanchilo. Lelo jino, basapwishi ba mu Germany, byonka bibena kuba bano banyenga babiji, babena kwingijisha Baibolo wa katataka mu mwingilo.