Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Nanchi Mwayuka Nyi?

Nanchi Mwayuka Nyi?

Ñanyi mwingilo waingilanga bakalama mu moba anembejilwengamo Baibolo?

MU KIMYE kyanembejilwengamo Baibolo, bakalama bajinga na mwingilo wa kulama kisemi nangwa bipe bya muntu mukwabo. Byambo bya Kihebelu ne Kingiliki byatuntululwa’mba “kalama” bimye bimo bilumbulula mukulumpe utangijila bakwabo nangwa utangijila kisemi.

Mwana wa mushakulu Yakoba aye Yosefwa byo ajinga muzha mu Ijipita, waikele kalama wa nzubo ya nkambo yanji mwina Ijipita. Kabiji uno mwina Ijipita “wapele Yosefwa bintu byanji byonse kuba’mba ebilamenga.” (Nte. 39:2-6) Mu kuya kwa kimye, Yosefwa byo aikele pa kifulo kikatampe mu Ijipita, watongwele kalama wa mu nzubo yanji.—Nte. 44:4.

Yesu byo ajinga pano pa ntanda, javula bantu baikalanga kwalepa na majimi abo. Onkao mambo, batongolanga bakalama ba kutangijila ba mingilo baingilanga mu majimi.

Bañanyi baikalanga pa bifulo bya bukalama? Nnembi wa mabuku mwina Loma wajingako mu myaka ya kala aye Columella waambile’mba kalume ye batongolanga kwikala kalama wafwainwe kwikala “muntu ye baeseka patanshi kabiji waingilapo kala yeo mwingilo.” Wafwainwe kwikala muntu uji “na byubilo byawama bimwesha kuba’mba ukatangijilanga bulongo kabiji kechi wakanama ne.” Wanungilepo’mba: “Kyakijilemo kunema ke kya kuba’mba kechi muntu wimona’mba wayuka bintu byo abula kuyuka ne, kabiji wafwainwe kwikala na muchima wa kukeba kufunda.”

Mu Mambo a Lesa baingijisha kyambo kya kalama kulumbulula mingilo imo ingijiwa mu kipwilo kya bena Kilishitu. Mutumwa Petelo watundaikile bena Kilishitu kwingijisha bya bupe bibapa Lesa ‘kukwashishamo bakwabo byo baji bakalama ba lusa lukatampe lwa Lesa.’—1 Pe. 4:10.

Yesu waingijishe kyambo kya kalama mu kishimpi kyanembwa pa Luka 16:1-8. Kabiji mu bungauzhi bwaamba pa kiyukilo kya kwikalapo kwanji pa Bufumu, Yesu walayile baana banji ba bwanga amba ukatongola “kalume wa kishinka kabiji wa maana,” nangwa’mba “kalama wa kishinka.” Mwingilo mukatampe wa uno kalama ke wa kunengezhezha baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kajo ka ku mupashi mu kimye kya ku mpelo. (Mat. 24:45-47; Luka 12:42) Tusanta bingi pa kwikala pa boba babena kutambula mabuku akosesha lwitabilo lwetu abena kunengezha uno kalama wa kishinka ne kwiasampanya mwaya ntanda yonse.