1-2. Ñanyi ‘mingilo yawama’ ingila mukulumpe mu kipwilo?

 INGE mwi bankwasho mu kipwilo, ko kuba’mba mubena kwibikako kwikala na byubilo byafwainwa kwimukwasha kwikala mukulumpe mu kipwilo. Nanchi mwakonsha kwingilako uno “mwingilo wawama” nyi?​—1 Timo. 3:1.

² Ñanyi mingilo ingila mukulumpe mu kipwilo? Usapwila na mukoyo, kufunjisha ne kwingila mwingilo wa bukafunga. Kabiji utundaika balongo ne banyenga mu kipwilo mu bintu byo amba ne byo oba. O ene mambo Baibolo o aambila pa bakulumpe mu kipwilo bengila na ngovu amba “bya bupe”​—Efi. 4:8.

3. Ñanyi bintu byafwainwa kuba mulongo pa kuba’mba afikilemo kwikala mukulumpe mu kipwilo? (1 Timoti 3:1-7; Titusa 1:5-9)

³ Ñanyi bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mufikilemo kwingila bukulumpe mu kipwilo? Bintu bikebewa pa kuba’mba muntu afikilemo kwikala mukulumpe mu kipwilo byapusana na bikebewa pa kuba’mba muntu atwele nkito. Javula mu ino ntanda, muntu wakonsha kutwela nkito inge wafundapo mingilo imo ibena kukeba mukulumpe wa nkito. Kupusanako na kino, inge mukeba kwikala mukulumpe mu kipwilo, mwafwainwa kuba bintu byavula, kechi kusapwilatu ne kufunjisha ne. Mwafwainwa kufikizha bintu byo baamba pa 1 Timoti 3:1-7 ne Titusa 1:5-9. (Tangai.) Uno mutwe usakwamba pa bintu bisatu byanema bikebewa ku mukulumpe mu kipwilo. Balongo ne banyenga ne bantu babula bena Kilishitu bafwainwa kumuyuka’mba uji na byubilo byawama. Ulama bulongo ba mu kisemi kyanji ne kwipaana kwingijila kipwilo.

 KUYUKANYIKWA KU BANTU AMBA MUJI NA BYUBILO BYAWAMA

4. Kwikala “wabula kaneneno” kulumbulula ka?

⁴ Pa kuba’mba mufikilemo kwikala mukulumpe mu kipwilo, “mwafwainwa kwikala babula kaneneno,” ko kuba’mba balongo ne banyenga mu kipwilo bafwainwa kwimuyuka’mba muji na byubilo byawama kwa kubula kaneneno. Kabiji mwafwainwa kwikala “muntu ye bambapo bulongo ku bantu ba pangye.” Bantu babula bena Kilishitu bakonsha kukaana bintu byo mwaitabilamo, pano bino bafwainwa kuyuka’mba muji na byubilo byawama kabiji mwi ba kishinka. (Da. 6:4, 5) Iipuzhai’mba: ‘Nanchi balongo ne banyenga mu kipwilo ne bantu bapangye bangyuka’mba nji na byubilo byawama nyi?’

5. Mwakonsha kumwesha byepi amba ‘mwatemwa byawama’?

⁵ Inge ‘mwatemwa byawama,’ mwafwainwa kumonanga byawama mu bakwenu ne kwibasanchila pa byubilo byabo byawama. Kabiji mwafwainwa kubilanga bakwenu bintu byawama nangwatu inge kechi bemwambila’mba mwibakwashe ne. (1 Tesa. 2:8) Mambo ka kino kyubilo o kyanemena ku bakulumpe mu kipwilo? Mambo bengijisha kimye kyabo kufunga balongo ne banyenga ne kwingila mingilo mu kipwilo. (1 Pe. 5:1-3) Nangwa kya kuba bakulumpe mu kipwilo bengila mwingilo wabaya, bekala bingi na lusekelo na mambo a kwingijila bakwabo.​—Byu. 20:35.

6. Mu ñanyi mashinda mo mwakonsha kumweshesha’mba muji na muchima wa ‘kutambwila benyi’? (Bahebelu 13:2, 16; monai ne kipikichala.)

⁶ Mwakonsha kumwesha’mba muji na muchima wa ‘kutambwila benyi’ inge ke mubile bakwenu byawama kuvwangakotu ne boba babula balunda nenu ba pa muchima. (1 Pe. 4:9) Buku umo waamba pa Baibolo walumbulula’mba: “Muntu utambwila benyi umwesha lusa ne bantu bo abula kuyuka kabiji wibatambwila mu nzubo yanji.” Iipuzhai’mba, ‘Nanchi bantu bangyuka’mba ntambwila benyi nyi?’ (Tangai Bahebelu 13:2, 16.) Muntu utambwila benyi upapo bakwabo bintu byo bakajilwa nabiji boba babula pa kupuma kuboko kuvwangakotu ne bakalume ba Lesa bengila bingi na ngovu nabiji bakalama ba mwanzo ne bañambi beya na kwamba ma jashi mu kipwilo kyabo.​—Nte. 18:2-8; Maana 3:27; Luka 14:13, 14; Byu. 16:15; Loma 12:13.

7. Mukulumpe mu kipwilo wakonsha kumwesha byepi amba “kechi watemwa mali ne”?

⁷ “Kechi watemwa mali ne.” Kino kibena kulumbulula’mba kechi mwafwainwa kutesha muchima pa mali nangwa bintu bya ku mubiji ne.  Nangwa kya kuba mwi banonshi nangwa bayanji, mwafwainwa kutesha muchima ku bintu bya Bufumu mu bwikalo bwenu. (Mat. 6:33) Mwafwainwa kwingijisha bulume bwenu ne bintu bya ku mubiji pa kupopwela Yehoba, kukebela ba mu kisemi kyenu bintu byo bakeba ne kukwasha balongo ne banyenga mu kipwilo. (Mat. 6:24; 1 Yoa. 2:15-17) Iipuzhai’mba: ‘Mmona byepi mali? Nanchi ntondwa na bintu byo nji nabyo nyi, inyi nata muchima pa kukebesha mali ne bintu bya ku mubiji byavula?’​—1 Timo. 6:6, 17-19.

8. Mu ñanyi mashinda mo mwafwainwa kumwesha’mba ‘mwilama’ ne ‘kwikanya’?

⁸ Inge ‘mwilama bulongo’ ne ‘kwikanya’ ko kuba’mba mwayuka pa kupelela pa kuba bintu mu bwikalo bwenu. Kino kyavwangamo kubula kwikala kiji nangwa kitomi. Kabiji kyavwangamo ne kwikala na mvwajilo ne mwekelo yawama ne bya kukayakaya byawama. Kechi mwafwainwa kulondelanga bintu byatama byuba bantu ba mu ino ntanda ne. (Luka 21:34; Yako. 4:4) Mwafwainwa kutwajijila kwikala bakooka muchima nangwatu inge bemufichisha ku muchima. Kechi mwafwainwa kwikala “kitomi” nangwa kuyukanyikwa ku bantu’mba mutoma malwa avula ne. Iipuzhai’mba, ‘Nanchi bwikalo bwami bumwesha’mba nelama bulongo ne kwikanya nyi?’

9. Ñanyi bintu byavwangwa mu ‘kwikala na milanguluko yawama’ ne ‘kulama bintu bulongo’?

⁹ Inge mwaikala “na milanguluko yawama” ko kuba’mba mulanguluka pa byaamba mafunde a mu Baibolo pa kufuukula bintu mu bwikalo bwenu. Kabiji kulangulukishapo pa ano mafunde a mu Baibolo kwimulengela kwikala na maana ne kuyuka mwakubila bintu. Kechi mwafwainwa kuba kanswatu pa kufuukula bintu ne. Pakuba mwafwainwa kwikala na bishinka byonse bibena kukebewa pa kufuukula bintu. (Maana 18:13) Kuba bino kukemulengela kufuukula bintu kwesakana na bilanguluka Yehoba. Inge ‘mulama bintu bulongo’ ko kuba’mba mukobanga bintu bulongo kabiji pa kimye kyafwainwa. Bantu bakemuketekela ne kwimuyuka’mba mulondela mikambizho. Bino byubilo bikemulengela kwikala bakumwenako bawama. Pano twayai twisambe pa bikebewa bya mu binembelo byafwainwa kwimulengela kwikala mutwe wa kisemi wawama.

IKALAI MUTWE WA KISEMI WAWAMA

10. Mutwe wa kisemi ‘utangijila byepi bulongo ba mu nzubo yanji’?

¹⁰ Inge mwi mutwe wa kisemi kabiji mukeba kufikilamo kwikala mukulumpe mu kipwilo, ba mu kisemi kyenu nabo bafwainwa kwikala na byubilo byawama. Onkao mambo mwafwainwa ‘kutangijilanga bulongo ba mu nzubo yenu.’ Bantu bafwainwa kwimuyuka’mba mwi mutwe wa kisemi wa butemwe kabiji ulama bulongo ba mu nzubo yanji. Kino kyavwangamo kukwasha ba mu kisemi kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba. Mambo ka o kyanemena kuba bino? Mutumwa Paulo waambile’mba: “Umvwe muntu wabula kuyuka bya kutangijila bulongo ba mu nzubo yanji, wakonsha kulama byepi kipwilo kya Lesa?”​—1 Timo. 3:5.

11-12. Pa kuba’mba mwanamulume afikilemo kwikala nkwasho nangwa mukulumpe mu kipwilo, ba mu kisemi kyanji bafwainwa kwikala na byubilo bya mutundu ka? (Monai ne kipikichala.)

¹¹ Inge mwi nsemi wamulume, mwafwainwa ‘kwikala na baana bemunekenena kabiji baji na mushingi.’ Mwafwainwa kwibafunjishanga mu butemwe. Ibyo kuba’mba mukeba baana benu kwikala na lusekelo, kuseka ne kukaya byonka bikala baana bonse. Pano bino, inge ke mwibafunjishe mu jishinda jawama, bakemukookelanga, kwimunemeka ne kuba bintu bulongo. Kabiji mwafwainwa kukwasha baana benu kwibikako kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba, kwingijisha mafunde a mu Baibolo ne kwibakwasha kufikilamo kubatizhiwa.

¹² Mwafwainwa ‘kwikala na baana baitabila babula kwikala bwikalo buncha nangwa babula bansatuki.’ Inge mwana waitabila wikala pamo na bansemi banji walenga mambo akatampe, nanchi  nsemi ukatwajijila kwikala nkwasho nangwa mukulumpe mu kipwilo nyi? Inge uno nsemi wajinga na mulele wa kufunjisha baana banji ne kwibajimunako, kechi ukafikilamo kwikala nkwasho nangwa mukulumpe mu kipwilo ne.​—Monai Kyamba kya Usopa kya Kizungu kya October 15, 1996, ji. 21, mafu. 6-7.

INGIJILAINGA BALONGO NE BANYENGA MU KIPWILO

13. Mwakonsha kumwesha byepi’mba ‘mwakooka muchima’ kabiji ‘kechi mubilatu bintu monka mukebela muchima wenu’ ne?

¹³ Balongo baji na byubilo byawama bya bwina Kilishitu bakwasha bingi kipwilo. Mwanamulume “wakoka muchima” utundaika mutende. Inge mukeba bantu kwimuyuka’mba mwakooka muchima, mwafwainwa kutelekanga ne kulondela bibena kwamba bakwenu. Inge mubena kwisamba na bakwenu, nanchi mukalondelanga byafuukula bakwenu bavula inge kechi bibena kulala mizhilo nangwa mafunde a mu Baibolo nenyi? ‘Kubula kuba bintu monka mwakebela muchima wenu’ kulumbulula’mba kechi mwafwainwa kukebangatu’mba bakwenu balondele byonka byo mubena kukeba ne. Kyanema bingi kuteleka ku bibena kwamba bakwenu. (Nte. 13:8, 9; Maana 15:22) Kechi mwafwainwa kwikala “wa lutobo” nangwa “uzhingila bukiji ne.” Kino kibena kulumbulula’mba mwafwainwa kwikala bakooka muchima ne kunemeka bakwenu. Inge mwizhingijisha na bakwenu mwafwainwa kupwana nabo ne kwikala mu mutende. (Yako. 3:17, 18) Byambo byenu byawama bikafwomona michima ya bantu kuvwangakotu ne ya balwanyi betu.​—Mito. 8:1-3; Maana 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. Byambo bya kuba’mba “kechi . . . waitabila katataka ne,” ne “wa kishinka” bilumbulula ka?

¹⁴ Mulongo wafikilamo kwikala mukulumpe mu kipwilo, ‘kechi wafwainwa kwikala muntu waitabila katataka ne.’ Nangwa kya kuba kechi pafwainwa kupita myaka yavula kufuma kimye kyo mwabatizhiwe ne, bino mwafwainwa kwikala na kimye kyabaya kya kukosesha bulunda bwenu ne Yehoba ne kuyuka bya kufuukula bulongo bintu. Saka bakyangye kwimutongola kwikala mukulumpe mu kipwilo, mwafwainwa kwipelula  byonka byajinga Yesu ne kuketekela amba Yehoba ukemupa mingilo mu kipwilo. (Mat. 20:23; Fili. 2:5-8) Mwakonsha kumwesha’mba mwi ‘ba kishinka’ inge mwatwajijila kwingijila Yehoba, kukookela mikambizho yanji ne kulondela bintu Yehoba byo etubuula kwingijisha jibumba janji.​—1 Timo. 4:15.

15. Nanchi mukulumpe yense mu kipwilo wafwainwa kuyukisha kwamba bulongo majashi nyi? Lumbululai.

¹⁵ Binembelo byamba’mba bakalama bafwainwa ‘kuyuka kufunjisha.’ Nanchi kino kibena kulumbulula’mba mwafwainwa kuyukisha bulongo kwamba majashi nyi? Ine. Bakulumpe mu kipwilo bavula nangwa kya kuba kechi bayukisha kwamba bulongo majashi ne, bafunjisha bingi bulongo bantu mu mwingilo kabiji bengila bingi bulongo mwingilo wa bukafunga. (Esakanyaiko 1 Kolinda 12:28, 29 ne Efisesa 4:11.) Nangwa byonkabyo mwafwainwa kutwajijila kuwamishako busendwe bwenu bwa kufunjisha. Mwafwainwa kuba byepi bino?

16. Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mwikale mufunjishi wayuka bulongo kufunjisha? (Monai ne kipikichala.)

¹⁶ “Ukwachisha mambo a kishinka.” Pa kuba’mba mwikale mufunjishi wayuka bulongo kufunjisha, mwafwainwa kwingijishanga mambo a Lesa pa kufunjisha ne pa kufundako balongo ne banyenga. Tangainga Baibolo ne mabuku alumbulula Baibolo. (Maana 15:28; 16:23.) Inge mubena kutanga, langulukai pa byo mwafwainwa kwingijisha bintu byo mubena kutanga mu Baibolo. Kimye kyo mubena kufunjisha, ibikaingako kufika pa muchima bantu bo mubena kwambako. Mwakonsha kuwamishako busendwe bwenu bwa kufunjisha inge ke mwipuzheko bakulumpe mu kipwilo bayuka kufunjisha kuba’mba bemukwashe. (1 Timo. 5:17) Bakulumpe mu kipwilo ‘bafwainwa kutundaika’ balongo ne banyenga mu kipwilo. Nangwa byonkabyo, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kujimunako balongo ne banyenga mu kipwilo nangwatu ‘kwibakajipila.’ Bafwainwa kumweshanga lusa pa kuba bino. Inge mwaikala bakooka muchima, kumwesha butemwe ne kwingijisha mambo a Lesa pa kufunjisha, mukekala mufunjishi wayuka kufunjisha bulongo mambo mukalondelanga Yesu mufunjishi wayukisha.​—Mat. 11:28-30; 2 Timo. 2:24.

 TWAJIJILAI KUKANAMINA

17. (a) Bankwasho bafwainwa kuba byepi pa kuba’mba batwajijile kukanamina bukulumpe mu kipwilo? (b) Ñanyi bintu byafwainwa kuyuka bakulumpe mu kipwilo inge babena kwisamba pa mulongo ne kumona inge wafikilamo kwikala bakulumpe mu kipwilo? (Monai ne kakitenguluzha ka kuba’mba, “ Langulukaingapo Bulongo Kimye kyo Mubena Kwisamba pa Balongo Bafwainwa Kwikala Bakulumpe mu Kipwilo.”)

¹⁷ Bankwasho bamo inge balanguluka pa byubilo byo bafwainwa kwikala nabyo pa kuba’mba bafikilemo kwikala bakulumpe mu kipwilo, bamona nobe kechi bafikilamo ne. Pano bino, vulukainga kuba’mba Yehoba ne jibumba janji kechi baketekela’mba mwafwainwa kumweshanga bino byubilo byonse sukasuka ne. (1 Pe. 2:21) Kabiji mupashi wa Yehoba ye wafwainwa kwimukwasha kwikala na bino byubilo. (Fili. 2:13) Nanchi kujipo kyubilo kimo kyo mwafwainwa kwikala nakyo nyi? Lombai kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kwikala nakyo. Kebakebai bishinka pa kyokyo kyubilo ne kwipuzhako bakulumpe mu kipwilo kuba’mba bemukwashe kwikala nakyo.

18. Bankwasho bonse bebatundaika kuba ka?

¹⁸ Twayai atweba bonse kuvwangakotu ne bakulumpe mu kipwilo tutwajijile kwikala na byubilo byawama byo twisambapo mu uno mutwe. (Fili. 3:16) Nanchi mwi bankwasho nyi? Twajijilai kukanamina bukulumpe mu kipwilo. Lombai kwi Yehoba kwimufunjisha pa kuba’mba emwingijishenga pakatampe mu mwingilo wanji kabiji kwashainga balongo ne banyenga mu kipwilo. (Isa. 64:8) Tubena kulomba kuba’mba Yehoba emupeshe kufikilamo kwikala mukulumpe mu kipwilo.