Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 41

Twingijila Lesa uji na “Lusa Lwavula”

Twingijila Lesa uji na “Lusa Lwavula”

“Yehoba ye wawama ku bonse, ne lusa lwanjei lwamwekela mu mingilo yanji yonse.”—SALA. 145:9.

LWIMBO 44 Lulombelo lwa Mulanda

BIJI MU UNO MUTWE *

1. Ñanyi bintu biya mu milanguluko inge mwalanguluka pa muntu uji na lusa?

 INGE twalanguluka pa muntu uji na lusa, twakonsha kufwanyikizha muntu wa kifyele, wawama muchima, kabiji mpanyi. Kabiji twakonsha ne kulanguluka pa jishimikila jaambile Yesu ja mwina Samaliya wajinga na kifyele. Muntu wa mu kisaka kikwabo ‘waubijile lusa’ Muyudea ye bapumine ku bangivi ne kumwangata bintu. Mwina Samaliya ye “wamubijile lusa” uno Muyudea ye bakozhezhe kabiji wamukwashishe. (Luka 10:29-37) Kino kishimpi kibena kwitufunjisha pa kyubilo kyawama kya lusa kiji na Lesa wetu. Lesa witubila lusa mambo witutemwa, kabiji witumwesha kino kyubilo pa juba pa juba mu mashinda avula.

2. Ñanyi jishinda jikwabo ja kumwesheshamo lusa?

2 Kuji ne jishinda jikwabo muntu mo akonsha kumweshesha lusa. Muntu wa lusa wakonsha kufuukulapo kubula kukambula walenga mambo. Jino jo jishinda jikwabo Yehoba jo etumwesheshamo lusa. Nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Aye kechi witubila monka mwayila mambo etu [ne].” (Sala. 103:10) Pano bino, pa bimye bimo Yehoba upana lujimuno lwakosa bingi ku muntu walenga mambo.

3. Ñanyi mepuzho o tusakukumbula?

3 Mu uno mutwe, tusakukumbula ano mepuzho asatu: Mambo ka Yehoba o amweshesha lusa? Nanchi kyakonsheka kukambula muntu ne kumumwesha lusa nyi? Kabiji ki ka kyakonsha kwitukwasha kumwesha lusa? Twayai tumone Mambo a Lesa byo asakukumbula ano mepuzho.

MAMBO KA YEHOBA O AMWESHESHA LUSA

4. Mambo ka Yehoba o amweshesha lusa?

4 Yehoba watemwa kumwesha lusa. Mutumwa Paulo wanembele’mba Lesa uji na “lusa lwavula.” Paulo walumbulwilenga kuba’mba Lesa uji na lusa mambo wapana luketekelo lwa bumi bwa myaka ne myaka mwiulu ku bantu bambulwa kulumbuluka, bakalume banji bashingwa. (Efi. 2:4-7) Bino Yehoba kechi umweshatu lusa lwanji ku bakalume banji bashingwa bonkatu ne. Nyimbi wa masalamo aye Davida wanembele’mba: “Yehoba ye wawama ku bonse, ne lusa lwanji lwamwekela mu mingilo yanji yonse.” (Sala. 145:9) Na mambo a kuba’mba Yehoba watemwa bantu, wibobila lusa inge wamonamo kishinka kyafwainwa kumulengela kuba byobyo.

5. Yesu wayukile byepi lusa lwa Yehoba?

5 Yesu ye mwine wayuka bulongo Yehoba byo atemwa kumwesha lusa. Yehoba ne Yesu bajinga bonse mwiulu pa myaka ya kukankalwa kubala Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda. (Maana 8:30, 31) Pa bimye byavula, Yesu wamwenenga Shanji byo aubijilenga lusa bantu bandengamambo. (Sala. 78:37-42) Javula Yesu pa kufunjisha waambanga bingi pa kino kyubilo kyawama kya Shanji.

Nsemi kechi walengejile mwananji waelekele kumweka buleya ne; wamutambwijile na lusekelo (Monai jifuka 6) *

6. Yesu witukwashishe byepi kuyuka lusa luji na Shanji?

6 Byonkatu byo twaambilepo mu mutwe wafumako, Yesu waingijishe kishimpi kya mwana waelekele pa kuba’mba etukwashe kuyuka Yehoba byo atemwa kumwesha lusa. Uno mwana wafumine pa nzubo kabiji “wakonawine nsabo yanji yonse na mambo a bwikalo buncha.” (Luka 15:13) Mu kuya kwa kimye, walapijile kabiji wipelwile ne kubwela ku nzubo. Shanji waubile byepi? Uno nsongwalume kechi wapembejile kimye kyabaya pa kuba’mba amone bisakuba bashanji ne. Yesu waambile’mba: “Byo akijinga palepa byobya, shanji wamumwene ne kumubila lusa, kabiji wamunyemejile lubilo ne kumupakachilamo ne kumufyompa.” Uno shetu kechi waubile kintu kyakonsheshe kulengela mwananji kumweka buleya ne. Pakuba wamulekejileko mambo uno nsongwalume ne kumutambwila mu kisemi. Uno mwana waelekele walengele mambo akatampe, bino na mambo a kuba’mba walapijile, shanji wamulekejileko mambo. Uno shetu wa lusa mu kino kishimpi wimenako Yehoba. Yesu byo aingijishe kino kishimpi, witumwesheshe Shanji byo akeba kulekelako mambo bandengamambo balapila kya kine.—Luka 15:17-24.

7. Jishinda Yehoba jo amwesheshamo lusa jimwesha byepi amba uji bingi na maana?

7 Yehoba umwesha lusa mambo uji na maana akila. Na mambo a maana anji, Yehoba ufuukula bintu bikwasha bilengwa byanji. Baibolo waamba’mba “maana afuma mwiulu” “avula lusa ne bipangwa byawama.” (Yako. 3:17) Byonka biji nsemi wa butemwe, Yehoba wayuka kuba’mba baana banji bamwenamo byawama mu lusa lwanji. (Sala. 103:13; Isa. 49:15) Na mambo a lusa lwa Lesa, bantu baji na luketekelo lwa kwikala bwikalo bwawama kulutwe nangwa kya kuba bambulwa kulumbuluka. Na mambo a maana anji akila, Yehoba kimye kyonse ubila bantu lusa inge wamona kishinka kya kubila byobyo. Pano bino, Yehoba uyuka ne kimye kyo afwainwa kubula kubila muntu lusa. Na mambo a kuba’mba uji na maana akila, kechi ubila muntu lusa inge wamona’mba kuba bino kwakonsha kulengela muntu kuba byatama ne.

8. Ñanyi kintu kyafwainwa kubiwa bimye bimo, kabiji mambo ka?

8 Twambe’mba kalume wa Lesa wafuukulapo kwikala bwikalo buncha. Twafwainwa kuba byepi? Yehoba wabuujile Paulo kukambizha kipwilo ‘kuleka kupwanañana’ na uno muntu. (1 Ko. 5:11) Bandengamambo babula kulapila bebapanga mu kipwilo. Kupanga ndengamambo kukebewa pa kuba’mba tuzhikijile balongo ne banyenga ba kishinka ne kumwesha buzhile bwa Yehoba. Pano bino, bamo balanguluka’mba inge muntu bamupanga mu kipwilo, ko kuba’mba Lesa kechi wamubila lusa ne. Nanchi byo ibyo nyi? Twayai tumone.

NANCHI KUPANGA MUNTU MU KIPWILO KUMWESHA LUSA NYI?

Mukooko wakolwa bakonsha kumufumya pa jitanga, bino kafunga utwajijila kumulama bulongo (Monai mafuka 9-11)

9-10. Kwesakana na byaamba Bahebelu 12:5, 6, mambo ka o twakonsha kwambila’mba kupanga bandengamambo babula kulapila mu kipwilo ke lunengezho lumwesha lusa? Lumbululai.

9 Inge twaumvwa babijika pa kupwila amba muntu umo ye twayuka kabiji ye twatemwa “kechi ke Kamonyi wa kwa Yehoba ne,” tumvwa bingi bulanda. Twakonsha kutendeka kwiipuzha inge awo muntu bafwainwe kumupanga nangwa ne. Nanchi kupanga muntu mu kipwilo kumwesha lusa nyi? Ee. Kubula kujimunako muntu ubena kukebewa lujimuno kechi kumwesha maana, lusa, nangwa butemwe ne. (Maana 13:24) Nanchi kupanga muntu mu kipwilo kwakonsha kukwasha ndengamambo wabula kulapila kupimpula byubilo byanji ne kulapila nyi? Ee, kwakonsha. Bavula balengele mambo akatampe baambile’mba kwibapanga mu kipwilo kyo kintu kyakebewenga pa kuba’mba bayuke kubaya kwa mambo o balengele, kwibalengela kulapila ne kupimpula byubilo byabo ne kubwela kwi Yehoba.—Tangai Bahebelu 12:5, 6.

10 Langulukai pa kino kimwesho. Kafunga wamona kuba’mba mukooko wanji umo wakolwa. Wayuka’mba pa kuba’mba abuke kikola kiji na uno mukooko, wafwainwa kumufumya mu kipaka muji mikooko ikwabo ne kumulamina kwa bunke bwanji. Pano bino, mikooko ke bilelwa bibula kukeba kwikala bunke. Bikeba kwikala mu jitanga, kabiji yakonsha kuzhingila inge beyabanya. Nanchi kibena kulumbulula’mba kafunga wakanama inge wafuukulapo kubika mukooko wakolwa kwa bunke pa kuba’mba amubuke nyi? Ine. Wayuka kuba’mba inge waleka mukooko wakolwa kwikala pamo na jitanga jonse, kikola kyakonsha kusambukila mikooko ikwabo. Kubika mukooko wakolwa kwa bunke kuzhikijila jitanga jonse.—Esakanyaiko Bena Levi 13:3, 4.

11. (a) Mu ñanyi mashinda muntu ye bapanga mu kipwilo mo twakonsha kumwesakenya ku mukooko wakolwa? (b) Bantu bo bapanga mu kipwilo bakonsha kuba byepi, kabiji ñanyi bukwasho bo bakonsha kutambula?

11 Mwina Kilishitu inge bamupanga mu kipwilo, twakonsha kumwesakanya ku mukooko wakolwa. Na mambo a kuba’mba bulunda bwanji ne Yehoba bwaonaika, ko kuba’mba wakolwa. (Yako. 5:14) Onkao mambo, bimye bimo kikebewa kumufumya muntu wakolwa mu kipwilo ne kumubika kwa bunke. Lujimuno lwa uno mutundu lumwesha Yehoba byo atemwa mikooko yanji ya kishinka, kabiji lwakonsha kukwasha ndengamambo kuyuka kuba’mba walengele mambo akatampe ne kumulengela kulapila. Nangwa kya kuba bamupanga mu kipwilo, wakonsha kutwajijila kutanwa ku kupwila pa kuba’mba omvwenga mikambizho ya mu Baibolo ne kukosesha lwitabilo lwanji jibiji. Kabiji wafwainwa kutambulanga mabuku a kwingijisha aye mwine ne kutamba mutanchi wa JW Broadcasting®. Kabiji bakulumpe mu kipwilo inge bamona’mba ubena kupimpula byubilo byanji, bakonsha kumonapo bimye bya kumufundako pa kuba’mba bamukwashe kuwamisha bulunda bwanji ne Yehoba pa kuba’mba bakamubwezhe ne kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba jibiji. *

12. Ñanyi kintu kimwesha butemwe ne lusa kyakonsha kuba bakulumpe mu kipwilo ku ndengamambo wabula kulapila?

12 Kyanema bingi kuvulukanga kuba’mba bandengamambo babula kulapila bo bonkatu bo bapanga mu kipwilo. Bakulumpe mu kipwilo bayuka kuba’mba bafwainwa kulangulukishapo saka bakyangye kufuukulapo kupanga muntu mu kipwilo. Bayuka kuba’mba Yehoba ujimuna bantu “monka mo kyafwainwa.” (Yele. 30:11) Batemwa bingi balongo mu kipwilo, kabiji kechi bakeba kuba kintu kyakonsha kwibonawina bulunda bwabo na Yehoba ne. Pano bino, bimye bimo, kintu kimwesha butemwe ne lusa kyo bafwainwa kuba ke kufumya ndengamambo mu kipwilo.

13. Mambo ka mwina Kilishitu umo mu Kolinda o bafwainwe kumupanga mu kipwilo?

13 Langulukai pa byaubile mutumwa Paulo na ndengamambo wabujile kulapila mu kimye kya bena Kilishitu batanshi. Mwina Kilishitu umo mu Kolinda waubilenga bulalelale na bamuka bashanji. Kyajinga kintu kya bunya. Paulo wayukile kuba’mba Yehoba wabuujile bena Isalela amba: “Mwanamulume wilaala na muka bashanji, walengesha bumvu bashanji. Bonse babiji bafwainwa kwibepaya.” (Levi 20:11) Pano bino, Paulo kechi wakonsheshe kukambizha kipwilo kuba’mba kipaye uno mwanamulume ne. Bino wabuujile bena Kolinda kupanga uno muntu mu kipwilo. Byubilo bincha bya uno mwanamulume byatendekele kulengela bakwabo mu kipwilo nabo kutendeka kwikala na byubilo byatama. Bamo kechi balangulukilengapo ne kuba’mba kintu kyo aubilenga ajinga mambo akatampe ne.—1 Ko. 5:1, 2, 13.

14. Paulo wamwesheshe byepi lusa mwanamulume ye bapangile mu kipwilo mu Kolinda, kabiji mambo ka? (2 Kolinda 2:5-8, 11)

14 Mu kuya kwa kimye, Paulo waumvwine kuba’mba awa mwanamulume wapimpula byubilo byanji. Walapijile kya kine. Nangwa kya kuba uno muntu waletele mwenga pa kipwilo, Paulo wabuujile bakulumpe mu kipwilo kuba’mba kechi wakebelenga “kwambishapo kyakosa pa kino kishinka ne.” Wibabuujile’mba: “Mwafwainwa kumulekelako mambo ne kumutekenesha.” Monai kine kintu kyalengejile Paulo kwibambila’mba bobe kino. Waambile’mba: “Pa kuba’mba abule kukizhamo kwikala na bulanda.” Paulo waumvwijile lusa uno mwanamulume walapijile. Mutumwa kechi wakebelenga kumona uno mwanamulume saka akizhamo kwikala na bulanda pa kintu kyo aubile kya kuba wikileka ne kulomba lulekelo lwa mambo ne.—Tangai 2 Kolinda 2:5-8, 11.

15. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kupana byepi lujimuno lwakosa kabiji pa kimye kimotu ne kumwesha lusa?

15 Byonka biji Yehoba, bakulumpe mu kipwilo batemwa kumwesha lusa. Bapana lujimuno lwakosa inge kyakebewa, bino bamwesha lusa inge paji bishinka bya kubila byobyo. Inge bakulumpe mu kipwilo ke babule kujimunako bandengamambo, ko kuba’mba kechi babena kumwesha lusa ne, babena kuswisha bundengamambo. Nanchi bakulumpe mu kipwilo bo bonkatu bafwainwa kumwesha lusa nyi?

KI KA KYAKONSHA KWITUKWASHA ATWEBA BONSE KUMWESHANGA LUSA

16. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 21:13, Yehoba uba byepi ku boba bakana kubila bakwabo lusa?

16 Bena Kilishitu bonse bebikako kumwesha lusa byonka byuba Yehoba. Mambo ka? Kishinka kimo ke kya kuba’mba Yehoba kechi ukomvwa milombelo ya boba babula kubila bakwabo lusa ne. (Tangai Byambo bya Maana 21:13.) Kafwako nangwa umo mwi atweba ukeba kuba’mba Yehoba akanenga kumvwa milombelo yanji ne. Onkao mambo, twafwainwa kuchinuzhuka kwikala na muchima wabula lusa. Kechi tukana kuteleka ku mukwetu mwina Kilishitu ubena kumanama ne, bino kimye kyonse twafwainwa kumvwanga “kujila kwa mulanda.” Kabiji twibikako kulondela lujimuno lwa mu Baibolo lwa kuba’mba: “Mambo yense ubula kuba lusa bakamuchibila mambo kwa kubula kumubila lusa.” (Yako. 2:13) Inge twipelula ne kuvuluka kuba’mba ne atweba tukeba kwitubila lusa, kiketukwasha kubilanga bakwetu lusa. Twafwainwa kumwesha lusa kikatakata inge ndengamambo walapila bamubwezha mu kipwilo.

17. Mfumu Davida wamwesheshe byepi lusa kufuma panshi ya muchima wanji?

17 Bantu banembwa mu Baibolo bakonsha kwitukwasha kumweshanga lusa ne kuchinuzhuka kwikala na muchima washinta. Akilangulukai pa byajinga Mfumu Davida. Bimye byavula waubilanga bakwabo lusa kufuma panshi ya muchima. Nangwa kya kuba Saulo wakebelenga kumwipaya, Davida waubijile lusa uno mfumu ye bashingile manyi kwi Lesa, kabiji kechi washinkenye nanji nangwa kumuba kyatama ne.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Pa ñanyi bimye bibiji Davida po abujile kumwesha lusa?

18 Nangwa byonkabyo, pa bimye bimo Davida kechi wamwesheshe lusa ne. Kimye Nabala, mwanamulume washinchile bingi kyo aambijile Davida mwenga ne kukana kumupa kajo Davida ne bantu banji, Davida wazhingijile bingi kabiji wafuukwilepo kuya na kwipaya uno mwanamulume ne banabalume bonse ba mu nzubo yanji. Bino muka Nabala aye Abigaila wajinga na kifyele kabiji watekenye, kabiji bukiji bukiji watundaijile Davida ne kumupa kajo. Onkao mambo, Davida kechi waipayile Nabala ne bantu banji ne.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

19 Pa kimye kikwabo, Natana wabuujile Davida pa mwanamulume munonshi waangachile mukwabo muyanji mukooko wanji ye atemenwe. Davida wazhingijile bingi ne kwamba’mba: “Byonkatu Yehoba byo aji na bumi, uno muntu wauba kino kintu wafwainwa kufwa!” (2 Sam. 12:1-6) Davida wayukile Mizhilo ya Mosesa. Ngivi inge waiba mukooko wafwainwe kupingakenyapo mikooko ina pa yewo mukooko. (Lupu. 22:1) Onkao mambo, kwamba’mba awo muntu bafwainwa kumwipaya kwamwesheshenga kubula lusa. Natana waambile jino jishimikila pa kuba’mba akwashe Davida kuyuka’mba walengele mambo akatampe bingi. Kabiji Yehoba wamubijile lusa lukatampe Davida kukila byafwainwe kuba Davida inge kya kuba ngivi waibile mukooko waambilepo Natana mu kimwesho wajinga muntu wa kine.—2 Sam. 12:7-13.

Mfumu Davida kechi waubijile lusa mwanamulume wa mu jishimikila ja kwa Natana ne (Monai mafuka 19-20) *

20. Twakonsha kufunjilako ka kwi Davida?

20 Davida byo azhingijile bingi, wafuukwilepo kuba’mba Nabala ne bantu banji bafwainwe kufwa. Kabiji mu kuya kwa kimye, Davida waambile’mba mwanamulume munonshi wa mu kishimpi kya kwa Natana bafwainwe kumwipaya pa kyo aubile. Davida wajinga muntu wa lusa, pano mambo ka o abujile kubila lusa uno ngivi? Akilangulukai pa bintu byamwekele mu bwikalo bwa kwa Davida pa kyokya kimye. Jiwi janji ja mu muchima jamuzhachishenga. Muntu inge wabula kubila mukwabo lusa kimwesha kuba’mba bulunda bwanji na Lesa kechi bwawama ne. Yesu wajimwineko baana banji ba bwanga amba: “Kilekai kuzhachisha bakwenu pa kuba’mba bakabule kwimuzhachisha; mambo monka mo muzhachishisha bakwenu, ne anweba mo mo bakemuzhachishisha.” (Mat. 7:1, 2) Onkao mambo, twayai tutwajijile kuchinuzhuka kwikala na muchima washinta ne kwibikako kwikala na “lusa lwavula” byonka biji Lesa wetu.

21-22. Ñanyi mashinda amo o twakonsha kumwesheshamo lusa?

21 Inge tuji na lusa, kechi tupelelatu pa kumvwina bakwetu lusa ne. Lusa belulumbulula’mba “kifyele kimwekela mu byubilo.” Onkao mambo, atweba bonse twafwainwa kulanguluka pa bantu babena kukebewa bukwasho mu kisemi kyetu, mu kipwilo, ne mu nyaunda. Umvwe ke tube bino, tukamonangapo mashinda avula a kumwesheshamo lusa. Abya kujipo muntu ubena kukebewa lutekenesho nyi? Nanchi twakonsha kumukwashako mu bintu bimo, nabiji kumupapo kajo nangwa bukwashotu bukwabo nyi? Nanchi muntu ye babwezha mu kipwilo kya bwina Kilishitu ubena kukebewa mulunda wawama wa kumutekenesha ne kumutundaika nyi? Abya twakonsha kubuulako bakwetu byambo bya lutekenesho biji mu mambo awama nyi? Jino ke jishinda jimo jawama jo twakonsha kumwesheshamo lusa ku bantu.—Yoba 29:12, 13; Loma 10:14, 15; Yako. 1:27.

22 Inge twayuka kuba’mba bamo babena kukebewa bukwasho, tukamona kuba’mba kuji mashinda avula o twakonsha kwibamwesheshamo lusa. Umvwe ke tumweshe lusa, tusangajika bingi muchima wa Shetu wa mwiulu, Lesa uji na “lusa lwavula.”

LWIMBO 43 Lulombelo lwa Kusanta

^ jifu. 5 Lusa ke kyubilo kimo kya Yehoba kyawama bingi, kabiji kyo kyubilo kyo twafwainwa kwikala nakyo atweba bonse. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa ene mambo Yehoba o amweshesha lusa kimye kyonse inge wapana lujimuno ku muntu, ne atweba byo twakonsha kumweshanga kino kyubilo byonka.

^ jifu. 11 Pa kuba’mba muyuke bantu bo bapanga mu kipwilo byo bakonsha kuwamisha bulunda bwabo ne Lesa, ne bakulumpe mu kipwilo byo bakonsha kwibakwasha, monai kibaaba kya kuba’mba “Kuwamisha Bulunda Bwenu ne Yehoba” kiji mu kyonka kino Kyamba kya Usopa.

^ jifu. 60 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Shetu saka aji pa musemi wa nzubo yanji, wamona mwananji waelekele saka abena kubwela pa nzubo, wamunyemena ne kumupakachilamo.

^ jifu. 64 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Mfumu Davida uji na bijikila mambo jiwi janji ja mu muchima jibena kumuzhachisha, onkao mambo, wazhingila bingi pa kumvwa jishimikila jaamba Natana ne kwamba’mba mwanamulume munonshi wafwainwa kufwa.