1, 2. (a) Ñanyi mwingilo mukatampe ye bapele Solomone? (b) Ñanyi kintu kyalengejile Davida kwakamwa pa mwingilo ye bapele Solomone?

SOLOMONE bamukambizhe kutangijila mwingilo wanemene bingi wa kushimika nzubo ya Lesa mu Yelusalema. Bamwambijile kushimika nzubo ‘yabaya bingi kya kuba nkuwa yayo ne lukumo lwayo lwafwainwe kufika mu byalo byonse.’ Kyakijilemo kunema, ino nzubo yajinga “nzubo ya Yehoba Lesa wa kine.” Yehoba wakambizhe Solomone kutangijila uno mwingilo.—1 Moba 22:1, 5, 9-11.

² Mfumu Davida waketekejile’mba Lesa ukakwasha Solomone kwingila uno mwingilo, pano bino, Solomone wakijinga ‘mwanyike kabiji kechi wayukile bintu byavula ne.’ Nanchi wakonsheshe kuchinchika ne kwingila mwingilo wa kushimika nzubo ya Lesa nyi? Nanchi bwanyike ne kubula kuyuka bintu byavula byakonsheshe kumulengela kukankalwa kwingila uno mwingilo nyi? Pa kuba’mba engile bulongo, Solomone wafwainwe kuchinchika ne kuya na kwingila.

3. Solomone wafunjijileko ka kwi bashanji?

³ Solomone wafwainwa wafunjijile kwi shanji bya kuchinchika. Davida byo ajinga mwanyike, waipayile banyama bakaji bakwachile  mikooko ya bashanji. (1 Sam. 17:34, 35) Kabiji wamwesheshe kuchinchika kimye kyo alwile na kitonzhi wayukile bingi kulwa nkondo. Na bukwabo bwa Lesa, Davida waipayile Goliata na jibwe.—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Mambo ka Solomone o afwainwe kuchinchika?

⁴ Onkao mambo, kyayijilemo bingi Davida kutundaika Solomone kuchinchika ne kushimika nzubo ya Lesa. (Tangai 1 Byambo bya Moba 28:20.) Umvwe Solomone kechi wachinchikile ne, moyo wakonsheshe kumulengela kukankalwa kwingila mwingilo ye bamupele.

5. Mambo ka o kyanemena kuchinchika?

⁵ Byonkatu byo kyajinga kwi Solomone, ne atweba tukebewa bukwasho bwa Yehoba pa kuba’mba tuchinchike ne kwingila bulongo mwingilo. Onkao mambo, twafwainwa kulanguluka pa bakalume ba Lesa ba kala bachinchikile. Twakonsha kufunjilako kuchinchika ne kwingila bulongo mwingilo wetu.

6. Ñanyi kintu kyawama kyaubile Yosefwa kimwesha’mba wachinchikile?

⁶ Akilangulukai pe Yosefwa byo achinchikile kimye kyo bamwesekele kwi muka Potifwalo kuba’mba alaale nanji. Wafwainwa wayukile’mba mukafuma makatazho inge wakana kulaala nanji. Nangwa byonkabyo, wachinchikile ne kunyema.—Nte. 39:10, 12.

7. Lumbululai Lehaba byo amwesheshe kuchinchika. (Monai kipikichala kitanshi.)

⁷ Lehaba ke muntu mukwabo wachinchikile. Kimye bamwendela ntanda bena Isalela kyo bayile ku nzubo yanji mu Yeliko, wafwainwe kumvwa moyo ne kukana kwibatambwila. Bino na mambo a kuba’mba waketekejile mwi Yehoba, wachinchikile ne kufya bano banabalume kabiji wibabuujile jishinda ja kupita pa kuba’mba babule kwibepaya. (Yosh. 2:4, 5, 9, 12-16) Lehaba wayukile’mba Yehoba ye Lesa wa kine, kabiji waketekejile’mba ukapana kyokya kyalo ku bena Isalela. Kechi wachiine bantu nangwa mfumu wa Yeliko ne bashilikale banji ne. Pakuba wachinchikile, kabiji kuba bino kwapulwishe kisemi kyanji ne aye mwine.—Yosh. 6:22, 23.

8. Kuchinchika kwa kwa Yesu kwakwashishe byepi batumwa?

⁸ Batumwa ba kwa Yesu ba kishinka nabo bachinchikile. Bafunjijile kwi Yesu byo achinchikile. (Mat. 8:28-32; Yoa. 2:13-17; 18:3-5) Kuchinchika kwa kwa Yesu kwibakwashishe nabo kuchinchika. Basadusea byo bebemenejile ku ntundwa, batumwa bakaine kuleka kusapwila mu jizhina ja Yesu.—Byu. 5:17, 18, 27-29.

9. Kinembelo kya 2 Timoti 1:7 kitukwasha byepi kuyuka mwine witupa bulume bwa kuchinchika?

⁹ Yosefwa, Lehaba, Yesu ne batumwa, kuchinchika kwabo kwibakwashishe kwingila mingilo yawama. Kuba bino kechi kwalumbulwilenga’mba beketekejile abo bene ne, bino baketekejile mwi Yehoba. Ne atweba tupita mu bintu bikebewa kuchinchika. Twafwainwa kuketekela mwi Yehoba, kechi kwiketekela atweba bene ne. (Tangai 2 Timoti 1:7.) Twayai twisambe pa mbaji ibiji ikebewa kuchinchika, ko kuba’mba mu kisemi ne mu kipwilo.

10. Mambo ka banyike bena Kilishitu o bafwainwa kuchinchika?

¹⁰ Banyike bena Kilishitu bapita mu makatazho avula akebewa kuchinchika pa kuba’mba bengijile Yehoba. Bakonsha kufunjilako kwi Solomone wachinchikile byo afuukwile bintu na maana pa kuba’mba apwishe kushimika nzubo ya Lesa. Nangwa kya kuba banyike bafwainwa kukookela lutangijilo lwa bansemi babo, bino banyike nabo bafwainwa kufuukulanga bintu bulongo. (Maana 27:11) Bafwainwa kuchinchika pa kuba’mba basale bulongo balunda, bya kisangajimbwe byawama, kuchinuzhuka byubilo byatama, ne kufuukulapo kubatizhiwa. Kikebewa kuchinchika, mambo bano banyike babena  kukana kuba bintu bikeba Satana wendeleka Lesa.

11, 12. (a) Mosesa wamwesheshe byepi kuchinchika? (b) Banyike bakonsha kufunjilako ka ku byaubile Mosesa?

¹¹ Kintu kimo kyanema banyike kyo bakonsha kuba ke kwibikila bikonkwanyi byawama. Mu byalo bimo, banyike bebakanjikizha kwibikila bikonkwanyi bya kufunda kufika palepa ne kutwela makito a kufola muzema wa mali. Mu byalo bikwabo, bwikalo bwakatazha kabiji kino kyakonsha kulengela baana kulanguluka’mba bafwainwa kuta muchima pa kukwasha bisemi byabo. Umvwe kya kuba ne anweba lo lukatazho lo muji nalo, langulukai pe Mosesa. Na mambo a kuba bamukomeshe ku mwana wamukazhi wa kwa Felo, Mosesa wakonsheshe kwibikila bikonkwanyi bya kwikala na mali avula ne kutumbalala. Kyamweka bansemi banji bena Ijipita ne bafunjishi bakebelenga’mba ekale pa kifulo kikatampe. Bino Mosesa wakaine bino byonse ne kusalapo kwingijila Yehoba. Mosesa washile bunonshi bonse bwa mu Ijipita ne kuketekela’mba Yehoba ukamukwasha. (Hebe. 11:24-26) Kuba bino kwalengejile Yehoba kumupesha pa kyokya kimye, kabiji ukekala na mapesho avula kulutwe.

¹² Mu jishinda jimotu,Yehoba ukapesha banyike bachinchika ne kwibikila bikonkwanyi mu mwingilo wa Lesa ne kutangizhako Bufumu mu bwikalo kwabo. Kabiji ukebakwasha kumwena bisemi byabo bintu bikebewa mu bwikalo. Mu myaka kitota kitanshi, nsongwalume Timoti watele muchima pa mwingilo wa Lesa, ne anweba byo byo mwakonsha kuba. *—Tangai Filipai 2:19-22.

13. Kuchinchika kwakwashishe byepi nyenga umo mwanyike kufikizha bikonkwanyi byanji?

¹³ Nyenga umo wa ku Alabama, U.S.A., wachinchikile pa kuba’mba ebikile bikonkwanyi mu mwingilo wa Lesa. Wanembele’mba: “Najinga bingi na bumvu kufumatu ku bwanyike. Kyankatazhanga kwisamba na bantu pa Nzubo ya Bufumu nangwa kwisamba na bantu bo nabula kuyuka mu mwingilo.” Bino na bukwasho bwa bansemi banji ne balongo mu kipwilo, uno nyenga wafikizhe kikonkwanyi kyanji kya kwikala painiya. Waambile’mba: “Ntanda ya kwa Satana itundaika bantu kufunda kufika palepa, kutumbalala, kwikala na muzema wa mali, ne kwikala na bintu byavula bingi. Bavula bakankalwa kwikala na bino bintu kabiji kukebesha bino bintu kwibaletelatu bijikila. Bino kwingijila Yehoba kwandetela bingi lusekelo ne kutondwa.”

14. Ñanyi bimye bimo bansemi bena Kilishitu po bakebewa kuchinchika?

¹⁴ Bansemi bena Kilishitu nabo bakebewa kuchinchika. Bakulumpe benu ba nkito bakonsha kwimwambila kwingila nkito kupitaila pa kimye kyo mukotokelapo, kya kuba kemwingile ne bufuku ne ku mpelo ya mulungu, ne pa moba o mwikelapo na kupopwela kwa kisemi, kusapwila ne kupwila. Mwafwainwa kuchinchika pa kuba’mba mukane kwingila yoyo mingilo, kabiji baana benu nabo byo byo bakalondelanga. Kampe bansemi bamo mu kipwilo baswisha baana babo kuba bintu bimo byo mubula kuswisha mwanenu kuba. Bano bansemi bakonsha kwimushikisha ene mambo o mubujila kuswisha mwanenu kuba byuba baana babo. Nanchi mwakonsha kuchinchika ne kwibalumbulwila mu jishinda jawama nyi?

15. Kinembelo kya Salamo 37:25 ne kya Bahebelu 13:5 byakonsha kukwasha byepi bansemi?

¹⁵ Atweba bansemi twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba tukwashe baana betu kwibikila bikonkwanyi bya kwingijila Lesa ne kwibifikizha. Bansemi bamo bakankazhama kutundaika baana babo kutwela mu mwingilo wa bupainiya, kuya na kwingijila kubena kukebewa basapwishi ba Bufumu, kwingijila pa Betele nangwa kwingilako  mwingilo wa buntungi. Bansemi bakonsha kwakamwa’mba mwanabo kechi ukakonsha kwibakwasha inge bakota ne. Pano bino, bansemi bafuukula bintu bulongo bachinchika ne kuketekela mu milaye ya Yehoba. (Tangai Salamo 37:25; Bahebelu 13:5.) Jishinda jimo jo mwakonsha kumwesheshamo amba mwaketekela mwi Yehoba ke kukwasha mwanenu naye kuba byonkabyo.—1 Sam. 1:27, 28; 2 Timo. 3:14, 15.

16. Bansemi bamo bakwasha byepi baana babo kufikizha bikonkwanyi mu mwingilo wa Lesa, kabiji ñanyi bintu byawama byafumamo?

¹⁶ Ba mulume ne mukazhi ba ku United States, bakwashishe baana babo kwibikila bikonkwanyi mu mwingilo wa Lesa. Bashabo bano baana baambile’mba: “Baana betu saka bakyangye kutendeka kwenda ne kwamba, twibabuulanga lusekelo luji mu mwingilo wa bupainiya ne kukwasha bipwilo. Byo bakoma, kyo kikonkwanyi kyo bebikila. Kufikizha bikonkwanyi bya mu mwingilo wa Lesa kwibakwasha kushinda meseko aji mu ntanda ya kwa Satana ne kuta muchima pa kwingijila Yehoba.” Mulongo uji na baana babiji wanembele’mba: “Bansemi bavula bataya mali ne ngovu yabo kukwasha baana babo kufikizha bikonkwanyi byabo bya kwikala bashenyenye mu makayo, mu bya kisangajimbwe, ne kufunda kufika palepa. Kyanema bingi kwingijisha ngovu ne mali kukwasha baana betu kufikizha bikonkwanyi bikebakwasha kwikala na bulunda bwawana ne Yehoba. Kituletela bingi lusekelo pa kumona baana betu byo babena kufikizha bikonkwanyi bya kwingijila Lesa kabiji twingijila nabo pamo.” Mwafwainwa kuketekela kuba’mba Lesa ukapesha bansemi bakwasha baana babo kwibikila bikonkwanyi bya kwingijila Lesa.

17. Ambaipo bimye bikebewa kuchinchika mu kipwilo.

¹⁷ Twafwainwa kumwesha kuchinchika ne mu kipwilo. Bakulumpe mu kipwilo bakebewa kuchinchika kimye kyo babena kuchibila mambo ndengamambo, nangwa kimye kyo babena kukwasha bakolwa bo babena kukeba kubika mashi ku kipatela. Bakulumpe bamo baya ku tuleya na kukwasha bantu pa kuba’mba bekale balunda na Lesa. Nga banyenga bazhike bakonsha kuba byepi? Nabo bakonsha kwingilako pakatampe mwingilo wa Lesa kupichila mu kwingilako bupainiya, kuya na kwingijila kwakepa basapwishi ba  Bufumu, mwingilo wa buntungi, ne kutaanwa ku Sukulu wa Basapwishi ba Bufumu. Kabiji banyenga bazhike bakonsha ne kutaanwa ku Sukulu wa Gileada.

18. Banyenga bakulumpe bakonsha kumwesha byepi kuchinchika?

¹⁸ Banabakazhi bakulumpe bengila mwingilo wanema bingi mu kipwilo. Twibatemwa bingi bano banyenga. Bamo kechi bakonsha kwingila byonka byo baingilanga kala mwingilo wa Lesa ne, bino bakonsha kumwesha kuchinchika ne kutwajijila na kwingila mwingilo wa Lesa. (Tangai Titusa 2:3-5.) Nyenga mukulumpe ukebewa kuchinchika inge bakulumpe mu kipwilo bamutuma kuya na kukwasha nyenga mwanyike pa mvwajilo. Kechi ukaya na kumukajipila ne, bino ukesamba nanji bulongo pa bivwalo byo afwainwa kuvwala pa kuba’mba bipanenga mushingi ku bantu bonse. (1 Timo. 2:9, 10) Umvwe nyenga mukulumpe wafundako mwanyike na butemwe, mukafuma byawama.

19. (a) Balongo babatizhiwa bakonsha kuchinchika byepi? (b) Kinembelo kya Filipai 2:13 ne 4:13, kyakonsha kukwasha byepi balongo kuchinchika?

¹⁹ Balongo babatizhiwa nabo bakebewa kuchinchika pa kwingila mwingilo wa Lesa. Kipwilo kimwenamo bingi inge banabalume kebakanamine mingilo mu kipwilo. (1 Timo. 3:1) Pano bino, bamo kechi bebikako kukanamina mingilo mu kipwilo ne. Inge kya kuba mulongo walengelepo mambo kala, wakonsha kutendeka kulanguluka’mba kechi wakonsha kufikilamo kwikala nkwasho nangwa mukulumpe mu kipwilo ne. Nangwa kampe mulongo wakonsha kwilengulula’mba konsha waingila mingilo mu kipwilo ne. Umvwe byo byo kiji kwi anweba, mwafwainwa kuketekela’mba Yehoba ukemukwasha. (Tangai Filipai 2:13; 4:13.) Vulukai kuba’mba pa kimye kimo, Mosesa naye walangulukilenga’mba kechi wafikijilemo kwingila mwingilo ye bamupele ne. (Lupu. 3:11) Bino Yehoba wamukwashishe, kabiji mu kuya kwa kimye, Mosesa wachinchikile ne kwingila bulongo mwingilo ye bamupele. Mulongo wabatizhiwa naye wakonsha kuchinchika inge walomba kwi Lesa kufuma panshi ya muchima ne kutanga Baibolo pa juba pa juba. Kabiji kulanguluka languluka pa mashimikila a bantu bachinchikile nako kwakonsha kumukwasha. Wakonsha kulomba bakulumpe mu kipwilo kumufunjisha bya kwingila ne kwipana kwingila mwingilo yense ye bakonsha kumupa. Tubena kutundaika banabalume bonse babatizhiwa kuchinchika ne kwingila na mukoyo mu kipwilo.

20, 21. (a) Davida watundaikile byepi mwananji Solomone? (b) Nga atweba twafwainwa kwikala na ñanyi luketekelo?

²⁰ Mfumu Davida wabuujile Solomone amba Yehoba ukekala nanji kufikatu ne byo akapwisha kushimika nzubo ya Lesa. (1 Moba 28:20) Byambo byamwambijile bashanji byakwashishe Solomone kwingila nangwa kya kuba wajinga mwanyike kabiji kechi wayukile bintu byavula ne. Wachinchikile ne kuya na kwingila kabiji Yehoba wamukwashishe kushimika nzubo ya Lesa ikatampe mu myaka itanu na ibiji ne kichika.

²¹ Byonkatu Yehoba byo akwashishe Solomone, wakonsha kwitukwasha ne atweba kuchinchika ne kwingila bulongo mingilo yo etupa mu kisemi ne mu kipwilo. (Isa. 41:10, 13) Umvwe twachinchika mu kupopwela Yehoba, Yehoba uketupesha pa kino kimye ne kulutwe. Onkao mambo, ‘chinchikai ne kuya na kwingila.’