Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Ikalai na Kifyele Byonka Biji Yehoba

Ikalai na Kifyele Byonka Biji Yehoba

“Yehoba, Yehoba, Lesa wa lusa ne kifyele.”—LUPU. 34:6.

NYIMBO: 142, 12

1. Yehoba wisolwele byepi kwi Mosesa, kabiji mambo kino o kyanemena?

PA KIMYE kimo, Lesa wabuujile Mosesa jizhina janji ne byubilo byanji. Byubilo bitanshi byo amubuujile ke lusa ne kifyele. (Tangai Kulupuka 34:5-7.) Yehoba inge wakebele inge watongwele bulume bwanji nangwa maana. Bino Mosesa wakebeshenga kushiinwa’mba Lesa ukekala nanji ne kumukwasha, o ene mambo Yehoba o atongwejile kyubilo kya lusa ne kifyele kumwesha kuba’mba wipana kukwasha bakalume banji. (Lupu. 33:13) Nanchi kechi kitusangajika pa kuyuka’mba Lesa watendekejilepo kutongola bino byubilo kukila kutongola byubilo bikwabo nenyi? Mu uno mutwe, tusakwisamba pa kifyele, ko kuba’mba kyubilo kitulengela kubila bantu lusa na mambo a kumona buyanji bo babena kupitamo ne kukeba kwibakwasha.

2, 3. (a) Ñanyi kintu kimwesha’mba bantu balengelwe na kifyele? (b) Mambo ka o kyawamina kuyuka byaambapo Baibolo pa kifyele?

2 Bantu balengelwe mu kipasha kya Lesa. Na mambo a kuba’mba Yehoba ye mwine uji na kifyele, ne bantu bonse basemwatu na uno muchima wa kukeba kubila bakwabo kifyele. Nangwatu boba babula kuyuka Lesa wa kine bamwesha bakwabo kifyele. (Nte. 1:27) Mu Baibolo muji mashimikila a bantu bamwesheshe kifyele. Vulukai jishimikila ja banabakazhi babiji bapite balwijilenga mwana bayile kwi Solomone kuba’mba ebachibile mambo. Solomone byo aesekele bano banabakazhi kupichila mu kukambizha’mba mwana bamwabanye pakachi na mpoko, kifyele kya mwine mwina kyamwekele. Na mambo a kifyele, mwina mwana wakainye mfumu kwipaya mwana ne kwamba’mba mwana bamupane ku mwanamukazhi mukwabo. (1 Mfu. 3:23-27) Nangwa mwakonsha kuvuluka mwana wamukazhi wa kwa Felo wapulwishe Mosesa saka akiji lukeke. Nangwa kya kuba wayukile’mba uno mwana ye ataine wajinga mwana wa Bahebelu kabiji bafwainwe kumwipaya, “wamumvwijile lusa” ne kufuukulapo kumukomesha nobe mwananji wa kwisemena.—Lupu. 2:5, 6.

3 Mambo ka o kyanemena kwisamba pa kifyele? Mambo Baibolo wimutundaika kulondela Yehoba. (Efi. 5:1) Nangwa kya kuba Lesa walengele bantu kwikala na kifyele, bino bumbulwa kulumbuluka bo twaswaine kwi Adama bwitulengela kukebatu bintu bituwamina. Bimye bimo kyakonsha kwitukatazha kufuukulapo bya kuba, kana kukwasha bakwetu nangwa kwitatu muchima atweba bene. Bamo kibakatazha bingi kukwasha bakwabo. Ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha kwikala na muchima wa kukwasha bantu? Patanshi, mwafwainwa kulanguluka pe Yehoba byo emubila kifyele, ne bakwenu byo bemubila kifyele. Kya bubiji, mwafwainwa kulanguluka pa byo mwakonsha kwikala na kifyele byonka biji Lesa ne byawama bifumamo.

YEHOBA UJI BINGI NA KIFYELE

4. (a) Mambo ka Yehoba o atumijile bamalaika mu Sodoma? (b) Tufunjilako ka ku jishimikila ja kwa Lota ne baana banji ba bakazhi?

4 Mu Baibolo tutangamo mashimikila aamba pe Yehoba byo aubijile bantu kifyele. Akilangulukai pe Lesa byo aubijile Lota kifyele. Lota wajinga muntu waoloka kabiji “wajinga na bulanda bukatampe” na mambo a byubilo bya kwizozola bya bantu bajinga mu Sodoma ne Gomola. Onkao mambo, Lesa wafuukwilepo konauna bano bantu bajinga na byubilo byatama. (2 Pe. 2:7, 8) Lesa watumine bamalaika na kupokolola Lota. Bamalaika babuujile Lota ne kisemi kyanji kufumamo mu ino mizhi. “Byo akikankazhaminenga, na mambo a lusa lwa Yehoba lo amumwesheshe, bano [bamalaika] bakwachile pa kuboko kwanji ne pa kuboko kwa mukazhanji ne pa maboko a baana banji ba bakazhi babiji, ne kumulupulamo ne kumutwala pangye ya muzhi.” (Nte. 19:16) Nanchi kino kyamwekele kechi kimwesha’mba Yehoba wayuka makatazho apitamo bantu banji ba kishinka bimye bimo nenyi?—Isa. 63:7-9; Yako. 5:11; 2 Pe. 2:9.

5. Byambo bya Lesa nabiji bitaanwa pa 1 Yoano 3:17, byakonsha kwitukwasha byepi kumwesha kifyele?

5 Yehoba umwesha kifyele kabiji ufunjisha ne bantu banji kwikala na kino kyubilo. Akilangulukai pa muzhilo umo Lesa ye apele bena Isalela. Umvwe muntu wakongola mali, wakonsheshe kupa kivwalo kyanji ku mwina oo mali kwikala kishiino kya kuba’mba ukabwezha nkongole. (Tangai Kulupuka 22:26, 27.) Pano bino, mwina mali wafwainwe kubwezha kivwalo ku wakongola mali juba saka jikyangye kuzhika, pa kuba’mba ekale na kya kwivweta pa kulaala. Bino inge mwina mali wakanama, wakonsha kukana kubwezha kivwalo ku wakongwele mali. Onkao mambo, Yehoba wafunjishe bantu banji amba kechi bafwainwa kwikala na uno muchima wa kubula kulangulukilako bakwabo ne. Bafwainwe kubila bakwabo kifyele. Nanchi ne atweba kechi twafwainwa kulondela jifunde paimenejile uno muzhilo nenyi? Nanchi twafwainwa kutalapotu pa makatazho abena kupitamo balongo bino saka tuji na bulume bwa kwibakwasha nyi?—Kolo. 3:12; Yako. 2:15, 16; tangai 1 Yoano 3:17.

6. Twakonsha kufunjilako ka kwi Yehoba byo atwajijile kukwasha bena Isalela bamusatukilanga?

6 Yehoba waubijile kifyele bantu banji bena Isalela kimye kyo balengele mambo. Tutanga’mba: “Yehoba Lesa wa bashakulu babo watwajijile na kwibajimuna kupichila mu baluwe banji, wibajimwinengako javula, mambo wibobijile lusa bantu banji ne mpunzha yanji ya kwikalamo.” (2 Moba 36:15) Nanchi ne atweba kechi twakonsha kubila kifyele bantu balapila ne kupimpula bwikalo bwabo kuba’mba batokeshenga Lesa ku muchima nenyi? Yehoba kechi usaka muntu nangwa umo amba akafwe kimye kyo akachibila bantu mambo ne. (2 Pe. 3:9) Onkao mambo, twayai tutwajijile kusapwila byambo bya Lesa bya lujimuno kufikatu ne kimye kyo akonauna babi.

7, 8. Ñanyi kintu kyalengejile kisemi kimo kuswa kuba’mba Yehoba wibamwesheshe kifyele?

7 Kuji mashimikila avula amwesha Lesa byo obila bantu kifyele. Akilangulukai pa kyamwekejile kisemi kimo kyajinga na kalombwana wa myaka 12, ye tusakutela’mba Milan. Mwajinga mu myaka ya mu ma 1990, kimye kyo kwajinga milukuchi ya mitundu. Milan, nkasanji wamulume, bansemi banji ne Bakamonyi bakwabo bajinga mu sakya, bafuminenga ku Bosnia kuya na kushonkena ku Serbia. Pa kuno kushonkena, bansemi ba kwa Milan po po bafwainwe kubatizhiwa. Byo bafikile pa mupaka wa kyalo, bashilikale baikizhe kino kisemi mu sakya mambo kyajinga kya mutundu mukwabo, ne kwambila bashajile mu sakya kutwajijila na lwendo. Byo papichile moba abiji, mushilikale waipwizhe mukulumpe wanji bya kuba na kino kisemi. Na mambo a kuba’mba mushilikale wajingatu pepi na kino kisemi, bonse baumvwine byo bamubuujile’mba, “Basende ukebaloze.”

8 Mushilikale byo akisambilenga na bashilikale bakwabo, kwaishile banabalume babiji babuujile kino kisemi amba nabo bajinga Bakamonyi. Bano banabalume babuujile kino kisemi amba balongo bashajile mu sakya bo bebabuujile kyamwekele. Baambijile Milan ne nkasanji kukanjila mu motoka wabo ne kupita pa mupaka mambo banyike bebaswishishenga kupitatu kwa kubula mapepala a kutwelela mu kyalo kingi. Kepo babuujile bansemi babo kupichila kunyuma ya kipabi kyajinga pa mupaka ne kukebataana kulutwe. Milan waumvwine bingi bulongo pa kino kyamwekele. Bansemi banji baipwizhe’mba: “Nanchi bashilikale basakwitutalangatu saka tuya nyi?” Byo bayilenga kyamwekelenga nobe bashilikale bebamwenenga, nanchi ne. Bano bansemi bataaine baana babo ku bushiya bwa mupaka. Batwajijile na lwendo lwabo lwa kuya na kushonkena kabiji bashiinwe kuba’mba Yehoba wakumbwile milombelo yabo. Baibolo witubuula’mba kwikala bimye bimo Yehoba byo abula kukumbula milombelo ya bantu banji ponkapotu inge baji na lukatazho. (Byu. 7:58-60) Nangwa byonkabyo, Milan washimikizha byo aumvwine pa kino kyamwekele, amba: “Namwene kuba’mba bamalaika bapofwile meso a bashilikale kabiji Yehoba ye witupokolwele.”—Sala. 97:10.

9. Yesu waubile byepi byo amwene jibumba ja bantu ja mulondejilenga? (Monai kipikichala kitanshi.)

9 Twakonsha kufunjilako byavula kwi Yesu. Waubijile lusa jibumba ja bantu bo ataaine, mambo “bajinga nobe mikooko yabula kafunga.” Waubile byepi pa kumona bano bantu? “Watendekele kwibafunjisha bintu byavula.” (Mat. 9:36; tangai Mako 6:34.) Yesu wapuseneko na Bafaliseo babulanga kukwasha bayanji. (Mat. 12:9-14; 23:4; Yoa. 7:49) Nanchi ne anweba kechi mwakonsha kubila lusa bantu babula kuyuka Lesa ne kwibakwasha byonka byaubile Yesu nenyi?

10, 11. Nanchi twafwainwa kumweshanga kifyele mu bintu byonsetu nyi? Lumbululai.

10 Kino kechi kibena kulumbulula’mba twafwainwa kumweshanga kifyele mu bintu byonsetu ne. Mashimikila atongolwa peulupo amwesha’mba Lesa umwesha kifyele po kyafwainwa. Mfumu Saulo wamwesheshe kifyele kyabula kufwainwa byo abujile kukookela mukambizho wa Lesa. Wakaine kwipaya Agagi wajinga mulwanyi wa bantu ba Lesa ne kubula kwipaya bilelwa byonse byawama. Kino kyalengejile Yehoba kukana Saulo kwikala mfumu wa bena Isalela. (1 Sam. 15:3, 9, 15, tubyambo twa munshi.) Yehoba ye Mutonyi waoloka. Umona biji mu michima ya bantu, onkao mambo uyuka po afwainwa kubula kubila bantu kifyele. (Jila. 2:17; Ezi. 5:11) Kimye kibena kwiya kyo akazhachisha bonse babula kumukookela. (2 Tesa. 1:6-10) Kino kechi kikekala kimye kya kubila kifyele bantu bo akazhachisha’mba babi ne. Pano bino, Lesa ukamwesha kifyele ku bantu baoloka kupichila mu kwipaya babi.

11 Kechi tuji na luusa lwa kuchibila bantu mambo amba bakafwa nangwa amba bakapuluka ne. Bino kyo twafwainwa kuba ke kwingila na ngovu kukwasha bantu kuyuka Lesa. Twakonsha kumwesha byepi kifyele ku bantu? Twayai twisambeko pa mashinda amo.

UBILAINGA BANTU KIFYELE NE KUYUKA PA KUPELELA

12. Mwakonsha kumwesha byepi kifyele ku bantu?

12 Kwashainga bantu kimye kyonse. Kumwesha kifyele ku bantu ne ku bena Kilishitu bakwetu ke kintu kyanema kyafwainwa kuba boba bebikako kulondela Yesu. (Yoa. 13:34, 35; 1 Pe. 3:8) Kifyele kilumbulula “kumanamina pamo na bakwetu.” Muntu uji na kifyele ukwasha bakwabo babena kuyanda, kampe kupichila mu kwibakwasha kupwisha lukatazho. Ne anweba mwafwainwa kwibikako kwikala na uno muchima wa kukwasha bantu. Nanchi kechi mwakonsha kukwashako mukwenu uji na makatazho nenyi?—Mat. 7:12.

Ubilainga bantu kifyele kupichila mu kwibakwasha (Monai jifuka 12)

13. Ñanyi byubilo bimwesha bantu ba Lesa inge kwamweka bya malwa?

13 Kukwasha baponenwa na bya malwa. Buyanji bupitamo bantu baponenwa na bya malwa bulengela bavula kwipana kwibakwasha. Bantu ba Yehoba bayukanyikwa’mba bepana kukwasha baponenwa na bya mwala. (1 Pe. 2:17) Nyenga umo mwina Japan waikalanga ku mpunzha kwapichile kitentanshi kikatampe ne kinkunkwila kya mema mu 2011. Waambile’mba kyamutekeneshe bingi ne kumutundaika pa kumona mwingilo waingijile balongo bafumine mu mapunzha akwabo a mu Japan ne mu byalo bingi wa kuwamisha mazubo aonaikile. Wanembele’mba: “Kino kyamwekele kyankwashishe kuyuka’mba Yehoba wituta bingi muchima. Kabiji Bakamonyi bakwetu nabo betutemwa bingi. Balongo ne banyenga mwaya ntanda babena kwitulombelako.”

14. Mwakonsha kukwasha byepi bakolwa ne bakote?

14 Kwashainga bakolwa ne bakulumpe. Umvwe twamona bakwetu babena kumanama na makatazho afuma mu bundengamambo bwa kwa Adama, twibobila kifyele. Tubena kutengela kimye kukolwa ne bukote kyo bikapwa. Tulomba kuba’mba Bufumu bwa Lesa bwiye. Bino twafwainwa kutwajijila kukwasha bantu. Akilangulukai pa byanembele ba Jan Boon pa bainabo bakolelwe kikola kya kavulamya kiya na mambo a bukote. Juba jimo bainabo betamishijile mu bivwalo. Byo bewamishenga, baumvwine bantu bakonkonsheshe ku kinzhilo. Bano bantu bajinga Bakamonyi babakazhi baiyanga na kwibamona. Bano Bakamonyi baipwizhe bano bainetu inge pajingapo mingilo yo bakebelenga kwibakwashako. Baumvwine bumvu, bino baswile’mba, “Ee mwane koiji.” Banyenga bakwashishe bano bainetu kwiwamisha. Kepo bebatekejilepo ne makabekabe kabiji baikele kebesambe ne kwisamba. Mwanabo wibasanchijile bingi pa mingilo yo baingijile. Wanembele’mba: “Bakamonyi nebanemeka bingi mambo byonka byo basapwila byo byo boba.” Nanchi ne anweba kifyele kimulengela kwingila papelela bulume bwenu kukwasha bakolwa ne bakote nyi?—Fili. 2:3, 4.

15. Ñanyi bintu byawama bifumamo mu mwingilo wetu wa kusapwila?

15 Funjishainga bantu pe Lesa. Makatazho ne bijikila biji na bantu byo bitulengela kwibakwasha kwikala balunda na Lesa. Jishinda jawama kubilamo bino ke kwibafunjisha pe Lesa ne pa bintu Bufumu bwanji byo bukobila bantu. Jishinda jikwabo ke kwibakwasha kuyuka buneme buji mu kulondela mizhilo ya Lesa. (Isa. 48:17, 18) Nanchi mwakonsha kwingilako pakatampe mu mwingilo wa kusapwila, mwingilo unemeka Yehoba ne kumwesha kifyele ku bantu nyi?—1 Timo. 2:3, 4.

MU KUBILA BANTU KIFYELE MUFUMA BYAWAMA

16. Ñanyi bintu byawama bifumamo inge ke mubile bakwenu kifyele?

16 Bashayuka ba bya michi bamba’mba kubila bantu kifyele kulengela kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama ne kwimutemwa ku bantu. Umvwe mwakwasha bantu babena kuyanda, mukekala ba lusekelo, kubula kwakamwa, bakasuluka ne kukepeshako bijikila. Kya kine, mu kubila bantu kifyele mufuma bintu byawama bingi. (Efi. 4:31, 32) Bena Kilishitu bepana kukwasha bakwabo bekala bingi na lusekelo, mambo bayuka’mba babena kuba kyaswa muchima wa Lesa. Inge kemube bino, mukekala nsemi wawama, kwikala bulongo mu masongola ne kwimutemwa ku bantu. Aba bobila bakwabo kifyele nabo javula bebakwasha ku bantu inge bakajilwa.—Tangai Mateo 5:7; Luka 6:38.

17. Mambo ka o mukebela kwikala na kifyele?

17 Kuyuka kuba’mba mu kubila bantu kifyele mufuma byawama kechi kyo kine kintu kyafwainwa kwimulengela kufunda kwikala na kifyele ne. Kine kintu kyafwainwa kwimulengela kuba kifyele ke kukeba kulondela ne kutumbijika mwine Nsulo ya butemwe ne kifyele, Yehoba Lesa. (Maana 14:31) Ye mwine uji na kifyele. Twayai tutwajijile kwibikako kubila bakwetu kifyele byonka byuba Lesa pa kuba’mba twitemwenga atweba bene na bene ne kwikala bulongo na bantu mu kimasamasa.—Nga. 6:10; 1 Yoa. 4:16.