Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 38

Ingijishainga Bulongo Kimye kya Mutende

Ingijishainga Bulongo Kimye kya Mutende

“Mu kyalo mwajinga mutende kabiji kechi mwajinga nkondo mu yoya myaka ne, mambo Yehoba wamulengejile kukokoloka.”—2 MOBA 14:6.

LWIMBO 60 Bakwashai Bakapuluke

BIJI MU UNO MUTWE *

1. Ñanyi kimye po kyakonsha kukatazha kwingijila Yehoba?

ÑANYI kimye po kikatazha kwingijila Yehoba? Nanchi kimye kyo muji na makatazho avula nyi, inyi kimye kya mutende? Inge tubena kupita mu makatazho, tuketekelatu mwi Yehoba. Bino tuba byepi inge twaikala mutende? Nanchi bimye bimo tulubako kuba’mba kintu kyanema ke kwingijila Lesa nyi? Yehoba wajimwineko bena Isalela kuba’mba kino kyo kyakonsheshe kwibamwekela.—Mpitu. 6:10-12.

Mfumu Asa waingijile na ngovu kulekesha bupopweshi bwa bubela (Monai jifuka 2) *

2. Ñanyi kintu kyaubile Mfumu Asa kyo twafwainwa kufunjilako?

2 Twafwainwa kulondela Mfumu Asa waketekejile mwi Yehoba na muchima wanji yense. Waingijilanga Yehoba mu bimye byawama ne byatama. Mu bwikalo bwanji bonse, “Asa waingijilanga Yehoba na muchima wanji yense.” (1 Mfu. 15:14, tubyambo twa munshi.) Asa wamwesheshe’mba waingijilanga Yehoba na muchima yense kupichila mu kulekesha bupopweshi bwa bubela mu Yuda. Baibolo waamba’mba: “Wafumishemo bya kusokelapo bitapisho bya balesa bangi ne mapunzha atuntama, wakundawile mashiki azhila ne kutema bichi bya milumbulumbu byazhila.” (2 Moba 14:3, 5) Wafumishe ne nkambo yanji wa mukazhi aye Maaka pa bu inamfumu. Mambo ka? Mambo watundaikanga bantu kupopwela bankishi.—1 Mfu. 15:11-13.

3. Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?

3 Asa kechi wapeleletu pa konauna bankishi ne. Watundaikile bupopweshi bwa kine, ne kukwasha bantu ba mu Yuda kutendeka kupopwela Yehoba jibiji. Yehoba wapesheshe Asa ne bena Isalela mu kimye kya mutende. * Mu myaka jikumi ya bukalama bwa kwa Asa, “mu kyalo mwajinga mutende.” (2 Moba 14:1, 4, 6) Mu uno mutwe, tusakwisamba pe Asa byo aingijishe kimye kya mutende. Kabiji tusakwisamba pa bena Kilishitu batanshi baingijishe bulongo kimye kya mutende byonka byaubile Asa. Apa bino tukumbule ne buno bwipuzho: Inge mwikala mu kyalo kafulumende mo aswisha Bakamonyi ba kwa Yehoba kupopwela Lesa mu mutende, mwakonsha kwingijisha byepi bulongo kimye kya mutende?

ASA BYO AINGIJISHE KIMYE KYA MUTENDE

4. Kwesakana na byaamba 2 Byambo bya Moba 14:2, 6, 7, Asa waingijishe byepi kimye kya mutende?

4 Tangai 2 Byambo bya Moba 14:2, 6, 7. Asa wabuujile bantu amba Yehoba ye “[wibalengejile] kukokoloka konse konse.” Bino Asa kechi walangulukilenga’mba kimye kya mutende kyajinga kya kwikalatu na kwiyowa bwikalo ne. Watendekele mwingilo wa kushimika mizhi, masakwa, byamba, ne kulenga binzhilo. Wabuujile bantu ba mu Yuda amba: “Kyalo kikiji kyetu.” Asa watazhizhe mwepi? Walumbulwilenga’mba bantu bakonsheshe kukasuluka kwenda mu kyalo kibapele Lesa ne kushimika mizhi kwa kubula balwanyi ba kwibakatazha. Watundaikile bantu kwingijisha bulongo kimye kya mutende.

5. Mambo ka Asa o akoseshenga nzhita ya bashilikale?

5 Kabiji Asa waingijishe kimye kya mutende kukosesha nzhita yanji. (2 Moba 14:8) Nanchi kino kibena kulumbulula’mba kechi waketekejile mwi Yehoba nenyi? Ine. Asa wayukile’mba byo ajinga mfumu, wajinga mwingilo wanji wa kunengezha bantu ku makatazho aishilenga kulutwe. Asa wayukile’mba mutende wajinga mu Yuda kechi ukatwajijila ne, ne kine kino kyo kyamwekele.

BENA KILISHITU BATANSHI BYO BAINGIJISHE KIMYE KYA MUTENDE

6. Bena Kilishitu batanshi baingijishe byepi kimye kya mutende?

6 Nangwa kya kuba bena Kilishitu batanshi bebamanyikilenga, bino bimye bimo baikalangako mu mutende. Baubilenga byepi mu bino bimye bya mutende? Bano banabalume ne banabakazhi ba kishinka basapwilanga mambo awama kwa kubula kuleka. Jishimikila ja mu buku wa Byubilo jaamba’mba ‘baendelenga mu moyo wa kwakamwa Yehoba.’ Batwajijile kusapwila mambo awama, kabiji na mambo a kino, kipwilo “kyakomejilengakotu.” Yehoba wapesheshe mwingilo wa kusapwila ye baingijilenga mu bimye bya mutende.—Byu. 9:26-31.

7-8. Paulo ne bakwabo baubanga byepi mu bimye bya mutende? Lumbululai.

7 Bena Kilishitu batanshi baingilanga na ngovu kusapwila mambo awama mu kimye kya mutende. Mutumwa Paulo byo ayukile’mba wakonsheshe kusapwila kuba bantu bavula mu Efisesa, waikele mu uno muzhi na kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga.—1 Ko. 16:8, 9.

8 Paulo ne bena Kilishitu bakwabo basapwijile ku bantu bavula kimye kyo bapwishishe mambo a mukanda mu mwaka wa 49 C.E. (Byu. 15:23-29) Paulo ne bakwabo byo babuujile bipwilo byafuukwile jibumba jitangijila, baana ba bwanga baingijile na ngovu “kusapwila mambo awama a Yehoba.” (Byu. 15:30-35) Ki ka kyafuminemo? Baibolo waamba’mba “bipwilo byakoselenga mu lwitabilo ne bantu baitabijile bavujijilengako pa juba pa juba.”—Byu. 16:4, 5.

KWINGIJISHA BULONGO KIMYE KYA MUTENDE LELO JINO

9. Bintu biji byepi mu byalo byavula lelo jino, kabiji twakonsha kwishikisha amba ka?

9 Mu byalo byavula lelo jino, tusapwila saka twakasuluka. Nanchi mwikala mu kyalo mo bemuswisha kupopwela Lesa mu mutende nyi? Inge byo byo kiji, ishikishai anweba bene amba, ‘Mbena kwingijisha byepi kino kimye kya mutende?’ Mu ano moba a kupelako, jibumba ja Yehoba jibena kwingila mwingilo mukatampe wa kusapwila ne kufunjisha bantu mwaya ntanda yonse. (Mako 13:10) Kuji bintu byavula bingi byo twakonsha kuba pa kwingila uno mwingilo.

Bavula bamwenamo bintu byawama bingi inge baya na kwingila mwingilo wa kusapwila mu kyalo kingi nangwa kusapwila ku bantu bamba mulaka mukwabo (Monai mafuka 10-12) *

10. Kinembelo kya 2 Timoti 4:2 kitutundaika kuba byepi?

10 Mwakonsha kwingijisha byepi bulongo kimye kya mutende? (Tangai 2 Timoti 4:2.) Langulukaipo ne kumona inge kya kuba anweba nangwa umo mu kisemi kyenu wakonsha kwingilako pakatampe mwingilo wa kusapwila, nabiji kunembeshako bupainiya. Kino kechi kyo kimye kya kukeba bunonshi nangwa bintu byavula ne, mambo bino bintu kechi tukapuluka nabyo pa malwa akatampe ne.—Maana 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Yoa. 2:15-17.

11. Bamo bauba byepi pa kuba’mba basapwilenga mambo awama ku bantu bavula?

11 Basapwishi bavula bafunda mulaka mukwabo pa kuba’mba bamwingijishenga pa kusapwila ne kufunjisha. Jibumba ja Lesa jibatundaika kupichila mu kunemba mabuku ne bibaaba byaimena pa Baibolo bya kwingijisha pa kusapwila mu milaka yavula bingi. Mu 2010, mabuku etu anembelwe mu milaka kukila pa 500. Lelo jino, mabuku etu aji mu milaka kukila pa 1,000.

12. Bantu bamwenamo byepi inge baumvwa byambo bya Bufumu mu mulaka wabo? Ambaipo kimo kyamwekele.

12 Bantu bomvwa byepi inge baumvwa bukine bwa mu Mambo a Lesa mu mulaka wabo? Langulukai pa nyenga wamwenejilemo mu kushonkena mu muzhi wa Memphis, Tennessee, U.S.A. Kuno kushonkena kwajinga mu mulaka wa Kinyarwanda, mulaka ye bamba mu Rwanda, Congo (Kinshasa), ne mu Uganda. Kushonkena byo kwapwile, nyenga wamba mulaka wa Kinyarwanda waambile’mba: “Kino kyo kimye kitanshi kyo naumvwisha mutanchi wa ku mupashi pa myaka 17 yo naikala muno mu United States.” Kine, uno nyenga waumvwine bingi bulongo pa kushonkena mu mulaka wanji. Inge kyakonsheka, nanchi mwakonsha kufundapo mulaka mukwabo pa kuba’mba mukwashe bantu bamo mu nyaunda yenu nyi? Kikatakata inge kya kuba’mba mu nyaunda ya kipwilo kyenu muji bamo bamba mulaka ungi, kyakonsha kuwama bingi kufunda yeo mulaka. Mu kuba bino mukafuma byawama bingi.

13. Balongo betu mu Russia baingijishe byepi kimye kya mutende?

13 Mu byalo bimo balongo kechi bakasuluka kusapwila ne. Bimye bimo, makafulumende kechi aswisha mwingilo wetu wa kusapwila ne. Akilangulukai pa balongo betu mu Russia. Bebamanyikile pa myaka yavula bingi. Bino mu March 1991, kafulumende wibaswishishe kwingila mwingilo wa kusapwila saka bakasuluka. Pa kyo kya kimye, mu Russia mwajinga basapwishi ba Bufumu 16,000. Byo papichile myaka 20, basapwishi bafikile 160,000. Kwambatu kine, balongo betu baingijishe bulongo kimye kyo bebaswishe kusapwila saka bakasuluka. Kino kimye kya mutende kechi kyatwajijile ne. Pano bino, kupimpulwa kwa bintu kechi kwalengela balongo kuleka kwingijila Yehoba na mukoyo ne. Batwajijila kwingijisha mashinda apusana-pusana pa kuba’mba bengijilenga Yehoba.

KIMYE KYA MUTENDE KECHI KIKATWAJIJILA NE

Mfumu Asa byo alombele na mukoyo, Yehoba wakwashishe bena Yuda kushinda nzhita ikatampe ya bashilikale (Monai mafuka 14-15)

14-15. Yehoba wakwashishe byepi Asa?

14 Mu moba a kwa Asa, mutende ye bajinga nanji wapwile. Mambo nzhita ikatampe ya bashilikale kukila pa 1 milyonyi yaishile kufuma ku Etiopya. Mukulumpe wa ino nzhita wajinga Zela, kabiji washiinwe’mba aye ne nzhita yanji bakashinda muzhi wa Yuda. Bino Asa waketekejile mwi Lesa wanji, Yehoba, kechi mu kuvula kwa bashilikale ne. Asa walombele’mba: “Anweba Yehoba Lesa wetu, tukwashai, mambo twakinka manungo mwi anweba, ne mu jizhina jenu mo mo twaishila na kulwa na jino jibumba.”—2 Moba 14:11.

15 Nzhita ya bena Etiopya yabayile bingi, pano bino, Asa wayukile’mba Yehoba uji bingi na bulume kabiji ukakwasha bantu banji. Ne kya kine, Yehoba wakwashishe bantu banji kushinda nzhita ya bena Etiopya.—2 Moba 14:8-13.

16. Twayuka byepi amba mutende ye tuji nanji kechi ukatwajijila ne?

16 Nangwa kya kuba kechi twayuka byonse biketumwekela pa muntu pa muntu kulutwe ne, bino twayuka’mba mutende ubena kwiyowa bantu ba Lesa kechi ukatwajijila ne. Yesu waambijile jimo amba mu moba a kupelako, baana banji ba bwanga ‘bakebashikwa ku bisaka byonse bya bantu.’ (Mat. 24:9) Mutumwa Paulo naye waambile’mba “bonse bakeba kwikala na munema wa kunemeka Lesa mwi Kilishitu Yesu, nabo bakebamanyikanga.” (2 Timo. 3:12) Satana ‘wazhingila bingi.’ Onkao mambo, inge ke tulanguluke’mba bukaji bwanji kechi buketufikila ne, ko kuba’mba tubena kwibepatu.—Lum. 12:12.

17. Ñanyi bintu byakonsha kweseka lwitabilo lwetu?

17 Atweba bonse katatakatu tukapite mu bintu bikeseka bukishinka bwetu. Katatakatu bantu bonse pano ntanda bakapite mu “malwa akatampe, akyangye kumwekapo kala kufumatu ku ntendekelo ya pano pa ntanda kufika ne buji lelo.” (Mat. 24:21) Ba mu bisemi byetu baketwalukilamo ne mwingilo wetu bakamushinka. (Mat. 10:35, 36) Abya atweba bonse tukaketekela mwi Yehoba kwitukwasha ne kwituzhikijila byonkatu byaubile Asa nyi?

18. Kwesakana na byaamba Bahebelu 10:38, 39, ki ka kiketukwasha kwinengezha ku bintu bikamweka inge mutende wapwa?

18 Yehoba ubena kwitunengezha ku bintu bikamweka kulutwe pa kuba’mba lwitabilo lwetu lukose. Ubena kutangijila “kalume wa kishinka kabiji wa maana” kunengezha “kajo pa kimye kyafwainwa” kakebewa pa kuba’mba tutwajijile kukosa mu bupopweshi bwetu. (Mat. 24:45) Pano bino, twafwainwa kwibikako kukosesha lwitabilo lwetu mwi Yehoba.—Tangai Bahebelu 10:38, 39.

19-20. Kwesakana na byaamba 1 Byambo bya Moba 28: 9, ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha, kabiji mambo ka?

19 Byonka byaubile Mfumu Asa, ne atweba twafwainwa “kukeba Yehoba.” (2 Moba 14:4; 15:1, 2) Tutendeka kukeba Yehoba kupichila mu kufunda byavula pe aye ne kubatizhiwa. Twibikako kubayisha butemwe bo twatemwa Yehoba. Pa kuba’mba tuyuke inge butemwe bo twatemwa Yehoba bwabaya, twakonsha kwiipuzha’mba, ‘Nanchi ntanwa ku kupwila kimye kyonse nyi?’ Inge twatanwa ku kupwila kunengezha jibumba ja Yehoba, twikosesha kutwajijila kwingijila Yehoba ne kutambula lutundaiko lufuma ku balongo ne banyenga. (Mat. 11:28) Kabiji twakonsha kwiipuzha’mba, ‘Nanchi mfunda Baibolo pa bunke bwami kimye kyonse nyi?’ Inge muji na kisemi, nanchi mwikala na kupopwela kwa kisemi kimye kyonse nyi? Nangwa inge mwikala bunke, nanchi mwikala na kimye kya kupopwela uba nobe muji na kisemi nyi? Kabiji abya mwingilako papelela bulume bwenu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga nyi?

20 Mambo ka o kyanemena kwiipuzha ano mepuzho? Baibolo witubuula’mba Yehoba ukebakeba mu michima yonse ne kumona milanguluko yetu. Ne atweba byo byo twafwainwa kubanga. (Tangai 1 Byambo bya Moba 28:9.) Inge twamona’mba twafwainwa kupimpulako bikonkwanyi byo twibikila mu bwikalo, byubilo, nangwa milanguluko yetu, twafwainwa kulomba Yehoba kuba’mba etukwashe. Kino kyo kimye kya kwinengezhezha jimo ku meseko aji kulutwe. Kange muswishe kintu nangwa kimo kwimulengela kubula kwingijisha bulongo kimye kya mutende ne.

LWIMBO 62 Lwimbo Mupya

^ jifu. 5 Nanchi mwikala mu kyalo mo mupopwela Yehoba saka mwakasuluka nyi? Mubena kwingijisha byepi kimye mutende? Uno mutwe usakwimukwasha kumona byo mwakonsha kulondela byaubile mfumu wa bena Yuda aye Asa ne bena Kilishitu batanshi. Baingijishe bulongo kimye kya mutende.

^ jifu. 3 KULUMBULULA BYAMBO: Kyambo kya kuba’mba “mutende” kechi kilumbululatu kwikala kwa kubula nkondo ne. Kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa’mba mutende kilumbulula kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama, kuzhikijilwa ne kubula nkondo.

^ jifu. 57 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Mfumu Asa wafumishe bankambo yanji babakazhi pa kifulo kyabo mambo batundaikilenga bupopweshi bwa bubela. Bantu batundaikilenga Asa balondejile byo aubilenga ne konauna bankishi.

^ jifu. 59 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Ba mulume ne mukazhi bengila na mukoyo, bapeezhako bwikalo bwabo pa kuba’mba baye na kwingijila kubena kukebewa basapwishi bavula.