1. Ñanyi lwito Yesu lo aichile banabalume bana bakwatanga masabi, kabiji baubile byepi?

BAANA ba bwanga abo ba Petelo, Andeleo ne Yakoba baingilanga mwingilo wa kukwata masabi. Fwanyikizhai byo bakuminye pa kumvwa Yesu wibeta’mba: “Ndondelai, kabiji nsakwimwalula ke ba kukwata bantu.” * Bano banabalume baubile byepi? Baibolo waamba’mba: “Ponkapotu bashile makonde abo kebamulondele.” (Mat. 4:18-22) Kuswa luno lwito kwapimpwile bwikalo bwabo. Balekele kukwata masabi ne kutendeka ‘kukwata bantu bomi.’ (Luka 5:10) Lelo jino, Yesu ubena kwita bantu baji na michima ya bukishinka batemwa bukine. (Mat. 28:19, 20) Nanchi mwaswa lwito lwa kwa Yesu lwa kwikala ba kukwata bantu nyi?

2. Mambo ka o kyanemena kulangulukishapo pa kufuukulapo kwikala ba kukwata bantu, kabiji ki ka kiketukwasha kufuukula?

² Kampe mwatendekele kala kufunda Baibolo kabiji mubena kukeba kwikala musapwishi wa mambo awama. Inge mubena kukankazhama kuswa lwito lwa kwa Yesu, kange mulefulwe ne. Kukankazhama kubena kulumbulula’mba mwayuka kuba’mba kino ke kintu kyanema bingi kyo mwafwainwa kufuukulapo kuba. Kya kine, Baibolo waamba’mba Petelo ne balunda nanji bashile makonde abo “ponkapotu.” Nangwa byonkabyo, Petelo ne mulongo wanji kechi bafuukwile kino kwa kubula kulangulukapo  ne. Bayukile Yesu ne kuswa kuba’mba ye Mesiasa saka papita ne bañondo batanu na umo. (Yoa. 1:35-42) Ne anweba kampe mwafunda byavula pe Yehoba ne Yesu, kabiji mubena kukeba kutwajijila kufwenya kwipi ne Yehoba. Bino kechi mwafuukulapo bino kwa kubula kulanguluka pa bintu byavwangwamo ne. Ki ka kyakwashishe Petelo, Andeleo ne bakwabo kufuukulapo kulondela Yesu?

3. Ñanyi byubilo byakonsha kwitutundaika kuswa lwito lwa Yesu?

³ Baana ba bwanga ba kwa Yesu batanshi bajinga na kizaku, bayukile bya kwingila mwingilo wabo bulongo, bachinchikile kabiji baingilanga na ngovu. Abino byubilo byo bibakwashishe kwingila bulongo mwingilo wa kukwata bantu. Uno mutwe waamba pa byo mwakonsha kwikala na bino byubilo pa kuba’mba mwingilenga bulongo mwingilo wa kusapwila mambo awama ne kufunjisha.

4. Ki ka kyatundaikile Petelo kuyuka bulongo mwingilo wa kukwata bantu?

⁴ Mu mwingilo wa kukwata masabi Petelo mo mo akwashishanga kisemi kyanji, kabiji wamutemenwe bingi uno mwingilo. (Yoa. 21:3, 9-15) Kabiji watemenwe bingi ne mwingilo wa kukwata bantu. Kabiji na bukwasho bwa Yehoba, Petelo wafunjile bya kwingila uno mwingilo bulongo.—Byu. 2:14, 41.

5. Kwesakana na byaamba Luka 5:8-11, mambo ka Petelo o aikejile na moyo, kabiji ki ka kyakonsha kwitukwasha kushinda moyo?

⁵ Tusapwila mambo twatemwa Yehoba. Kino kyo kitutundaika kwingila uno mwingilo. Kutemwa Yehoba kwakonsha kwitukwasha kushinda milanguluko ya kumona nobe kechi twafikilamo kwingila uno mwingilo ne. Yesu byo aichile Petelo kuba’mba ekale wa kukwata bantu, wamubuujile’mba: “Kileke kuba moyo.” (Tangai Luka 5:8-11.) Petelo  kechi waakaminwepa bintu byakonsheshe kumumwekela inge waikala mwana wa bwanga ne. Pano bino, wakuminye bingi pa kumona masabi avula bingi o bakwachile mu jishinda ja kukumya kimye Yesu kyo ebambijile’mba bate makonde. Petelo byo amwene kino, walangulukile’mba kechi wafikijilemo kwingijila pamo ne Yesu ne. Ne anweba mwakonsha kwakamwa inge mwalanguluka pa byavwangwamo mu kwikala mwana wa bwanga wa Kilishitu. Inge byo byo kiji, koseshai butemwe bo mwatemwa Yehoba, Yesu ne bantu. Kino kikemutundaika kuswa lwito lwa kwa Yesu lwa kwikala ba kukwata bantu.—Mat. 22:37, 39; Yoa. 14:15.

6. Ñanyi bintu bikwabo bitutundaika kusapwila?

⁶ Langulukai pa bishinka bimo bitulengela kusapwila. Tukeba kukookela mukambizho wa kwa Yesu wa kuba’mba: “Yainga na kufunjisha bantu . . . kwikala ke baana bami ba bwanga.” (Mat. 28:19, 20) Kabiji tusapwila mambo bantu ‘babena kusubakana ne kupelelwa’ kabiji babena kukeba kufunda bukine pa Bufumu. (Mat. 9:36) Yehoba ubena kukeba bantu ba mu bisaka byonse kuba’mba bayuke bukine ne kupuluka.—1 Timo. 2:4.

7. Kinembelo kya Loma 10:13-15 kimwesha byepi buneme bwa mwingilo wa kusapwila?

⁷ Tukatundaikwa kwingila uno mwingilo ukapulusha bantu inge twalanguluka pa uno mwingilo byo akwasha bantu. Kupusanako na bantu bakwata masabi a kupotesha ne kuja, atweba “tukwata” bantu kuba’mba bakapuluke.—Tangai Loma 10:13-15; 1 Timo. 4:16.

8-9. Muntu ukwata masabi wafwainwa kuyuka ka, kabiji mambo ka?

⁸ Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, mwina Isalela waingilanga mwingilo wa kukwata masabi wayukanga mutundu wa masabi o afwainwa kukwata. (Levi 11:9-12) Kabiji wayukanga kwatanwanga o o masabi. Masabi ekala paji mema o atemwa kabiji paji kajo kavula. Ukwata masabi wafwainwa kuyuka kimye kyawama kya kukwachilapo masabi. Kamonyi wa pa jikuji ja Pacific waambilepo pa kimye kyawama kya kukwachilamo masabi byo aichile mishonale kuba’mba bakaye bonse na kukwata masabi. Uno mishonale waambile’mba, “Nkeya kesha lukelo kimye kya 9 koloko.” Mulongo wamukumbwile’mba, “Kechi mwayuka biji mwingilo wa kukwata masabi ne. Tuya pa kimye kyafwainwa kukwachilamo masabi, kechi kimye kituwamina atweba bene ne.”

⁹ Ne bakwatanga bantu mu kimye kya bena Kilishitu batanshi bayanga ku mapunzha kwatanwanga bantu ne pa kimye kyo batanwanga ku o o mapunzha. Baana ba bwanga ba kwa Yesu basapwilanga mu mashinagoga, ku nzubo ku nzubo, ne pa bisankanyi. (Byu. 5:42; 17:17; 18:4) Ne atweba twafwainwa kuyuka kimye kitanwa bantu pa mazubo nangwa ku mapunzha ko batanwa. Onkao mambo, twafwainwa kupimpulanga kimye ne mashinda o twingijisha pa kusapwila.—1 Ko. 9:19-23.

10. Ñanyi bingijisho bitunengezhezha jibumba ja Yehoba?

¹⁰ Muntu ukwata masabi wafwainwa kwikala na bingijisho byafwainwa ne kuyuka bya kwibingijisha. Ne atweba twafwainwa kwikala na bingijisho byo twingijisha pa kusapwila. Kabiji twafwainwa kuyuka bya kwibingijisha. Yesu wapele baana banji ba bwanga mikambizho ya kulondela pa kwingila mwingilo wa kukwata bantu. Wibabuujile bintu byo bafwainwe kusenda, ku mapunzha ko bafwainwe kusapwila ne bya kwamba. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Lelo jino, jibumba ja Yehoba janengezha bingijisho bingila bingi bulongo pa kusapwila. * Kabiji  betufunjisha ne bya kwingijisha bino bingijisho. Kino kitukwasha kuyuka bya kwingila bulongo mwingilo ne kwikala bafunjishi bafikilamo.—2 Timo. 2:15.

11. Mambo ka aba bengila mwingilo wa kukwata bantu o bafwainwa kuchinchikila?

¹¹ Bantu bakwata masabi a busulu bachinchika pa kwingila uno mwingilo. Mambo kechi bayuka kimye kisakwishilapo manyaki nangwa kipuupu ne. Javula bengila bufuku kabiji manyaki akonsha kwimana kyakubazhimukilatu. Bakwata bantu nabo bafwainwa kuchinchika. Inge twatendeka kusapwila ne kwisolola ku bantu amba twi Bakamonyi ba kwa Yehoba, ba mu kisemi kyetu bakonsha kwitwimena ku ntundwa, balunda netu bakonsha kutendeka kwitwendeleka, kabiji bamo bakonsha kulengulula byambo byo tusapwila. Bino kechi twafwainwa kukumya ne. Yesu waambile’mba ukatuma baana banji ba bwanga ku bantu bakakananga byambo byo bakasapwilanga.—Mat. 10:16.

12. Kwesakana na byaamba Yoshua 1:7-9, ki ka kyakonsha kwitukwasha kuchinchika?

¹² Mwafwainwa kuba byepi pa kuba’mba muchinchike? Kitanshi, shiinwai kuba’mba Yesu watwajijila kutangijila uno mwingilo saka aji mwiulu. (Yoa. 16:33; Lum. 14:14-16) Kikwabo, koseshai lwitabilo lwenu mu mulaye wa Yehoba wa kuba’mba ukemulama. (Mat. 6:32-34) Lwitabilo lwakosa lukemukwasha kuchinchika. Petelo ne balunda nanji bamwesheshe lwitabilo lwakosa byo bashile busulu bwabo  ne kulondela Yesu. Ne anweba mwamwesheshe lwitabilo lukatampe kimye kyo mwabuujile balunda nenu ne balongo benu kuba’mba mwatendeka kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba ne kupwila nabo. Kyamweka mwapimpula byubilo byenu ne bwikalo bwenu pa kuba’mba mulondelenga mizhilo yaoloka ya Yehoba. Kino kimwesha’mba muji na lwitabilo lwakosa ne kuchinchika. Byo mwatwajijila kuchinchika, mwakonsha kushiinwa kuba’mba ‘Yehoba Lesa wenu uji ne anweba konse konse ko mukaya.’—Tangai Yoshua 1:7-9.

13. Kulanguluka-languluka ne kulomba kwakonsha kwimukwasha byepi kuchinchika?

¹³ Ki ka kikwabo kyakonsha kwitukwasha kuchinchika? Kulomba. (Byu. 4:29, 31) Yehoba ukakumbula milombelo yenu kabiji kechi ukemulekelela ne. Ukemukwashanga kimye kyonse. Kabiji mwafwainwa kulangulukanga pe Yehoba byo akwashishe bantu banji ba kala. Kabiji langulukainga ne pa byo emukwasha kushinda makatazho amo ne kwimupa bulume bwa kupimpula bwikalo bwenu. Byonkatu Lesa byo atangijile bena Isalela kwabuka Kalunga Kachila, ukemukwasha ne anweba kwikala mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu. (Lupu. 14:13) Ikalai na lwitabilo lwajingapo na nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Yehoba uji ne amiwa; kechi nkachina ne. Muntu angube ka?”—Sala. 118:6.

14. Mwafunjilako ka ku jishimikila ja nyenga Masae ne nyenga Tomoyo?

¹⁴ Kikwabo kyakonsha kwitukwasha kuchinchika ke kufunda pe Yehoba byo akwashishe bantu bajinga na moyo kwikala bachinchika. Langulukai pa jishimikila ja nyenga wa jizhina ja Masae. Wajinga bingi na bumvu kabiji walangulukanga’mba kechi wakonsha kwingila mwingilo wa kusapwila ne. Walangulukanga’mba kechi wakonsheshe kwisamba na bantu bo abula kuyuka ne. Onkao mambo, waingijile na ngovu kukosesha butemwe bo atemwa Lesa ne bantu. Walangulukilepo bingi pa bimye byo tujimo ne kulombapo kuba’mba ekale na kizaku kya kusapwila. Washinjile moyo kabiji wanembeshe ne bupainiya bwa kimye kyonse. Yehoba wakonsha kukwasha ne basapwishi ba katataka ‘kuchinchika.’ Langulukai pa byajinga nyenga wa jizhina ja Tomoyo. Kimye kyo atendekele kusapwila ku nzubo ku nzubo, mwina nzubo mutanshi ye ataaine wamupachijile’mba: “Kechi nkeba Bakamonyi ba kwa Yehoba pano ne!” wabwela washinka ne kinzhilo na bukaji. Tomoyo kechi wachiine ne, waipwizhe mukwabo ye aingijilenga nanji amba: “Mwaumvwa byo baamba nyi? Kechi naambapo kyambo ne, bino bafikenatu kungyuka’mba ne Kamonyi wa Yehoba. Naumvwa bingi bulongo.” Tomoyo luno ke painiya wa kimye kyonse.

15. Inge kya kuba kusapwila kwitukatazha, twakonsha kwikala byepi nobe bantu bakwata masabi, kabiji kino kyanemena ka?

¹⁵ Bantu bengila mwingilo wa kukwata masabi bebikako kuba bintu byo bafwainwa kuba. Bafwainwa kubuuka ku manyanshi, kwingila juba jonse, ne kuchinchika inge kya kuba kechi kwakya bulongo ne. Ne atweba twafwainwa kwikala nobe bano bantu bakwata masabi pa kuba’mba tuchinchike ne kwingila bulongo mwingilo wetu.—Mat. 10:22.

16. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kuba bintu byakatazha?

¹⁶ Javula twatemwa kwingijisha jishinda japeela pa kuba bintu. Nangwa byonkabyo, bimye bimo bintu byanema bingi byo twafwainwa kuba byakatazha. Onkao mambo, twafwainwa kwingila na ngovu. Yehoba wakonsha kwitukwasha kupichila mu kwitupa mupashi wanji wazhila.—Nga. 5:22, 23.

17. Kwesakana na byaamba 1 Kolinda 9:25-27, mutumwa Paulo waambile’mba waubanga byepi pa kuba’mba obenga bintu byawama?

 ¹⁷ Mutumwa Paulo waingilanga na ngovu. Bino waambile’mba ‘wapumapumanga’ mubiji wanji pa kuba’mba obenga bintu byawama. (Tangai 1 Kolinda 9:25-27.) Watundaikile bakwabo kwikanya bene ne kuba bintu byonse “na mushingi ne mo byalondankena.” (1 Ko. 14:40) Twafwainwa kwingila na ngovu pa kuba’mba tutwajijile kupopwela Yehoba. Kino kyavwangamo kusapwila kimye kyonse ne kufunjisha bantu mambo awama.—Byu. 2:46.

18. Twafwainwa kuba byepi inge tukeba Yehoba kwitumona’mba twingila bulongo mwingilo wa kusapwila?

¹⁸ Bantu bakwata masabi bakonsha kwamba’mba baingila bulongo inge bakwata masabi avula. Pakuba atweba kechi tumona’mba twaingila bulongo na mambo a kuvula kwa bantu bo twaleta mu jibumba ja Lesa ne. (Luka 8:11-15) Inge twatwajijila kusapwila mambo awama ne kufunjisha bantu, Yehoba uketumona’mba tubena kwingila bulongo. Mambo ka? Mambo kimwesha’mba tubena kumukookela aye ne Mwananji.—Mako 13:10; Byu. 5:28, 29.

19-20. Ñanyi kintu kikwabo kitutundaika kusapwila luno?

¹⁹ Mu byalo bimo, bantu bebaswishatu kukwata masabi pa bañondo bamo. Mu bino byalo, bakwata masabi bengila na ngovu kukwata masabi avula bañondo bo bebaswisha saka bakyangye kupwa. Byo tuji ba mwingilo wa kukwata bantu, kuji kintu kimo kitutundaika kwingila uno mwingilo. Kino kintu ke kishinka kya kuba’mba mpelo ya buno bwikalo ijitu pepi. Twashalatu na kimye kicheche kya kwingila uno mwingilo wa kupulusha bantu. Kange mukankazhamenga nangwa kupembela’mba bintu bikawame mu bwikalo bwenu apa bino mukengile uno mwingilo ne.—Sapwi. 11:4.

²⁰ Ibikaiko kwikala na kizaku, fundai byavula mu Baibolo, chinchikai, kabiji ingilainga na ngovu. Ingijilainga pamo na bantu kukila pa 8 milyoni babena kwingila mwingilo wa kukwata bantu, kabiji mukekala na lusekelo lufuma kwi Yehoba. (Ne. 8:10) Fuukulaipo kutwajijila kwingilako pakatampe mwingilo wa kusapwila kufikatu ne kimye Yehoba kyo akamba’mba kyapwa. Mutwe walondelapo ukamba pa mashinda asatu akonsha kwitukwasha kutwajijila kwingila mwingilo wa kusapwila pa Bufumu.