Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Bemukasulwile na Mambo a Lusa Lukatampe lwa Lesa

Bemukasulwile na Mambo a Lusa Lukatampe lwa Lesa

“Bundengamambo kechi bwafwainwa kwikala na bunkambo pe anweba ne, mambo . . . muji mu lusa lukatampe lwa Lesa.”—LOMA 6:14.

NYIMBO: 2, 61

1, 2. Mambo ka kinembelo kya Loma 5:12 o kyanemena ku Bakamonyi ba kwa Yehoba?

FWANYIKIZHAI’MBA mukeba kunemba binembelo bya mu Baibolo byo bayuka Bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji byo bengijisha bimye byavula. Abya kinembelo kya Loma 5:12 kyakonsha kwikala kitanshi nyi? Langulukai pa bimye byo mwakyambapo bino byambo: “Byonkatu bundengamambo byo bwatwelele pano pa ntanda mu muntu umo, ne lufu nalo lwaishijile mu bundengamambo, byonkabyo lufu lwakumbene ku bantu bonse mambo bonse balengele mambo.”

2 Kino kinembelo kitaanwa bimye byavula mu buku wa Nanchi Baibolo Waamba’mba Ka? Kimye kyo mufunjisha baana benu ne bantu bakwabotu kwingijisha uno buku, mutanga kino kinembelo pa kwisamba pa ene mambo Lesa o alengejile ntanda, pa bukuzhi, ne byo kikala inge muntu wafwa, mu bitango 3, 5, ne 6. Bino inge mwatanga Loma 5:12, bimye binga byo mulanguluka pa bulunda bwenu na Yehoba, pa byubilo byenu, ne byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mukekale na bumi bwa myaka ne myaka?

3. Ñanyi kishinka kyo twafwainwa kuswa pa bundengamambo?

3 Atweba bonse twafwainwa kuswa kuba’mba twi bandengamambo. Tulubankanya pa juba pa juba. Bino Lesa uvuluka’mba twafuma ku lukungu, kabiji witubila lusa. (Sala. 103:13, 14) Yesu witufunjishe’mba pa kulomba, tusashijilenga Lesa amba: “Mwitulekeleko mambo etu.” (Luka 11:2-4) Onkao mambo, kechi twafwainwa kutwajijila kwizhachisha pa mambo o twalengele kala inge Lesa witulekelako mambo ne. Pano bino, twakonsha kumwenamo bingi inge ketulanguluke pa byo etulekelako mambo.

WITULEKELAKO MAMBO NA MAMBO A LUSA LWANJI LUKATAMPE

4, 5. (a) Ñanyi kintu kitukwasha kumvwisha mwatala kinembelo kya Loma 5:12? (b) Nga ‘lusa lukatampe’ lwatongolwa pa Loma 3:24 lulumbulula ka?

4 Pa kuba’mba tumvwishe mwatala byambo bya kwa Paulo biji pa Loma 5:12, twafwainwa kuyuka byanembwa mu bitango bikwabo biji mu uno buku, kikatakata mu kitango 6. Kino kisakwitukwasha kuyuka Yehoba byo akonsha kwitulekelako mambo. Mu kitango 3 muji byambo bya kuba’mba: “Mambo bonse baleenga mambo. . . , kabiji kino ke bupetu byo ebatela’mba baoloka na mambo a lusa lwanji lukatampe kupichila mu bukuzhi bwapaine Kilishitu Yesu.” (Loma 3:23, 24) Paulo watazhizhe mwepi byo anembele’mba ‘lusa lukatampe’? Buku umo waamba’mba kyambo kya Kingiliki kyaingijishe Paulo kilumbulula “kubila muntu byawama kyatutu, kwa kubula kuketekela’mba naye usakwimubila byawama.” Kafwako kintu kyakonsha kupana muntu pa kuba’mba bamubile luno lusa ne.

5 Shayuka aye John Parkhurst wanembele’mba: “Kino kyambo [kya Kingiliki] inge twikitazha kwi Lesa nangwa kwi Kilishitu, javula kilumbulula lusa lwabo lukatampe lo bamwesha kupichila mu kupulusha bantu kyatutu.” O ene mambo Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya o atuntulwila kino kyambo amba “lusa lukatampe.” Bino nanchi Lesa wamwesheshe byepi luno lusa lukatampe? Kabiji luno lusa lwakwatankana byepi na luketekelo lwenu ne na bulunda bwenu na Lesa? Twayai tumone.

6. Twakonsha kumwenamo byepi pa muntu pa muntu mu lusa lukatampe lwa Lesa?

6 Bundengamambo “bwatwelele pano pa ntanda mu muntu umo,” aye Adama. Onkao mambo, “na mambo a mizhilulwila ya muntu umo, lufu lwalaminenga nobe mfumu.” Paulo wanungilepo’mba: “Lusa lukatampe [lwa Lesa]” lwaishile “kupichila mu muntu umo, aye Yesu Kilishitu!” (Loma 5:12, 15, 17) Bantu bonse bakonsha kumwenamo mu luno lusa lukatampe. Na mambo a “lukookelo lwa muntu umo [Yesu] bavula bakekala baoloka.” Kabiji lusa lukatampe lwa Lesa lwakonsha “kutangijila bantu ku bumi bwa myaka ne myaka mwi Yesu Kilishitu.”—Loma 5:19, 21.

7. Mambo ka bupe bwa Lesa bwa bukuzhi kyo bumweshesha lusa lwanji lukatampe?

7 Kafwako wakanjikizhe Yehoba kutuma Mwananji pano pa ntanda na kupana bumi bwanji kwikala bukuzhi ne. Bantu bonse ke bambulwa kulumbuluka kabiji bandengamambo. Onkao mambo, kafwako kyawama kyo baubile kyakonsheshe kulengela Lesa ne Yesu kupana bukuzhi ne kwibalekelako mambo ne. Byo betulekelako mambo ne kwitupa luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka ke lusa lukatampe bingi. Twafwainwa kunemeka bingi lusa lukatampe lwa Lesa ne kumwesha lusanchilo mu bwikalo bwetu pa juba pa juba.

SANCHILAINGA LESA PA LUSA LWANJI LUKATAMPE

8. Ñanyi ndangulukilo yabula kufwainwa bantu bamo yo bakonsha kwikala nayo pa bundengamambo bwabo?

8 Byo tuji baana ba kwa Adama babula kulumbuluka, tulubankanya bimye byavula. Bino kyakonsha kutama bingi inge ketulanguluke’mba: ‘Kechi nafwainwa kwakamwa inge nalenga mambo ne, mambo Yehoba uji na lusa lukatampe kabiji ukandekelako mambo.’ Kyatamakotu ke kya kuba’mba nangwatu kimye batumwa kyo bakijinga pano pa ntanda, kwajinga bena Kilishitu bamo balangulukanga bino. (Tangai Yuda 4.) Kampe kechi twakonsha kwamba bino byambo ne, pano bino, ino ndangulukilo yabula kufwainwa yakonsha kwiya mu muchima wetu ne kutendeka kujimba mizhazhi.

9, 10. Paulo ne bantu bakwabo bebakasulwile byepi ku bundengamambo ne lufu?

9 Paulo waambile’mba twafwainwa kukana ndangulukilo ya kuba’mba: ‘Mwine Lesa wayuka’mba amiwa ne mbulwa kulumbuluka. Inge natamisha ukandekelako mambo.’ Mambo ka? Mambo byonkatu byanembele Paulo, bena Kilishitu ‘bafwa ku bundengamambo.’ (Tangai Loma 6:1, 11.) Pano waambijile ka amba ‘bafwa ku bundengamambo’ bino saka bakijinga bomi pano pa ntanda?

10 Paulo ne bakwabotu ba mu moba anji bamwenejilemo mu bukuzhi bwapaine Lesa. Onkao mambo, Yehoba wibalekejileko mambo, kwibashinga mupashi wanji wazhila ne kwibatela’mba baana banji ba ku mupashi. Aba batwajijile kwikala ba kishinka bajinga na luketekelo lwa kwikala mwiulu ne kulama pamo ne Kilishitu. Bino nangwatu byo bakijinga bomi saka bakingijila Lesa pano pa ntanda, Paulo wibatongwele’mba ‘bafwa ku bundengamambo.’ Waesakenye luno lufu ku lufu lwa kwa Yesu, mambo Yesu wafwile mu bumuntu ne kusangulwa mu mupashi ubula kufwa, mwiulu. Lufu kechi lwajinga na bunkambo pe Yesu ne. Kyo kimotu na kyamwekejile bena Kilishitu bashingwa, bafwainwe kwimonanga’mba ‘bafwa ku bundengamambo, bino amba bomi kwi Lesa kupichila mwi Kilishitu Yesu.’ (Loma 6:9, 11) Bwikalo bwabo bwapimpwilwe. Balekele kukookela bya kusakasaka bya mibiji yabo ya bumbulwa kulumbuluka. Ko kuba’mba bafwile ku bwikalo bwabo bwa kala.

11. Mu ñanyi jishinda atweba tuji na luketekelo lwa kwikala mu Paladisa mo ‘twafwijile ku bundengamambo’?

11 Nga atweba kiji byepi? Saka tukyangye kwikala bena Kilishitu, twalenganga mambo bimye byavula bingi, kimo kimye kwa kubula ne kuyuka byo twafichishanga Lesa ku muchima. Twajinga nobe “bazha ba bubipisho ne bazha ba mizhilulwila.” Twakonsha ne kwamba’mba twajinga “bazha ba bundengamambo.” (Loma 6:19, 20) Bino byo twafunjile bukine bwa mu Baibolo, twapimpwile bwikalo bwetu, kwipana kwi Lesa ne kubatizhiwa. Kufumatu kyokya kimye, tukebesha ‘kukookela na muchima yense’ mafunjisho a Lesa ne mizhilo yanji. ‘Betukasulwile ku bundengamambo,’ kabiji twaikele “ke bazha ba bololoke.” (Loma 6:17, 18) Onkao mambo, twakonsha kwamba’mba ‘twafwile ku bundengamambo.’

12. Atweba bonse twafwainwa kwifuukwilapo kuba ka?

12 Langulukai pa bino byambo byaambile Paulo byo bimukunza, bya kuba’mba: “Kange muleke bundengamambo bwimulamenga nobe mfumu mu mibiji yenu ifwa kuba’mba mukookelenga byo isaka ne.” (Loma 6:12) Inge ketube byonse bisakasaka mubiji wetu wa bundengamambo, ko kuba’mba tubena ‘kuleka bundengamambo kwitulama nobe mfumu.’ Na mambo a kuba twakonsha kuswisha bundengamambo kwitulama nangwa kubula kwitulama, bwipuzho ke bwa kuba’mba, Ñanyi bintu byo tulangulukapo mu muchima wetu? Kabiji twakonsha kwiipuzha’mba: ‘Nanchi nswisha mubiji nangwa milanguluko ya bundengamambo kundengela kuba bintu byatama nyi? Nangwa nanchi nafwa ku bundengamambo nyi? Abya nemumi kwi Lesa kupichila mwi Kilishitu Yesu nyi?’ Inge tusanchila Lesa pa lusa lwanji lukatampe lo amwesha pa kwitulekelako mambo, tukebikangako kumutokesha ku muchima.

NKONDO YO MWAKONSHA KUSHINDA

13. Ñanyi bishinka bitulengela kushiinwa’mba twakonsha kuleka byubilo byatama byo twaubanga kala?

13 Bantu ba Yehoba baleka byubilo byatama byo baubanga kala saka bakyangye kuyuka Lesa, kumutemwa ne kutendeka kumwingijila. Kala baubanga ‘bintu bilengesha bumvu’ byakonsheshe kwibalengela kufwa. (Loma 6:21) Bino baleka bino byubilo. Byo byajinga ne bavula mu Kolinda Paulo bo anembejile nkalata. Bamo bapopwelanga bankishi, bajinga bankende, banabalume belaalanga na banabalume bakwabo, bangivi, bapendwapendwa, ne byubilotu bikwabo. Bino ‘bebovwele ne kwibatokesha’ kabiji ‘bebazhijikile.’ (1 Ko. 6:9-11) Byo byo kyajinga ne mu kipwilo kya mu Loma. Paulo bamutangijile ku mupashi kwibanembela’mba: “Kange mupane mibiji yenu kwikala bilwilo bya bubi ne, bino ipanainga anwe bene kwi Lesa nobe bantu bomi basanguka mu bafu, ne kupana mibiji yenu kwi Lesa kwikala bilwilo bya bololoke.” (Loma 6:13) Paulo wayukile’mba bakonsha kwikala na byubilo byawama ne kutwajijila kumwenamo mu lusa lukatampe lwa Lesa.

14, 15. Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha?

14 Kyo kimotu ne lelo jino. Balongo ne banyenga bamo bajinga nobe bena Kolinda. Ne abo bapimpwile byubilo byabo. Balekele byubilo byabo bya bundengamambo kabiji ‘bebovwele ne kwibatokesha.’ Kampe ne anweba kala mwajinga na byubilo byatama. Bino nanchi bulunda bwenu ne Lesa buji byepi pa kino kimye? Byo mwayuka kuba’mba Lesa wimubila lusa lwanji lukatampe ne kwimulekelako mambo, nanchi mwafuukulapo kuleka ‘kupana mibiji yenu kwikala bilwilo bya bubi’ nyi? Nanchi musakutwajijila ‘kwipana anwe bene kwi Lesa nobe bantu bomi basanguka mu bafu’ nyi?

15 Pa kuba’mba tube bino, twafwainwa kuchinuzhuka byubilo bya bundengamambo byajingapo na bamo mu Kolinda. Kuba bino kumwesha’mba twaswa lusa lukatampe lwa Lesa kabiji ‘bundengamambo kechi bubena kwitulama nobe mfumu’ ne. Nanchi twafuukulapo kutwajijila ‘kukookela na muchima yense’ kupichila mu kwibikako kuchinuzhuka bubi bo bamona bamo amba kechi bwabaya nenyi?—Loma 6:14, 17.

16. Twayuka byepi kuba’mba kwikala mwina Kilishitu kechi kulumbululatu kuleka byubilo byatama ne?

16 Akilangulukai byajinga mutumwa Paulo. Twayuka’mba aye kechi waubilenga byubilo byatama byatongolwa pa 1 Kolinda 6:9-11 ne. Nangwa byonkabyo, waambile’mba wajinga ndengamambo. Wanembele’mba: “Amiwa nemuntunshi ye bapotesha ku bundengamambo. Mambo kyo nguba kechi nekiyuka ne. Mambo akya kyo nkeba kuba kechi nekyuba ne, bino akya kyo nashikwa kyo kyo nguba.” (Loma 7:14, 15) Kino kimwesha’mba kwajinga bintu bikwabo Paulo byo amonanga’mba bundengamambo, kabiji wibikilengako kushinda bino bintu. (Tangai Loma 7:21-23.) Ne atweba twafwainwa kwibikako kuchinuzhuka byubilo byatama ne kutwajijila ‘kukookela na muchima yense.’

17. Mambo ka o mwafwainwa kwikela ba kishinka?

17 Akilangulukai pa bukishinka. Bena Kilishitu bonse bafwainwa kwikala ba kishinka. (Tangai Byambo bya Maana 14:5; Efisesa 4:25.) Satana ye “shanja bubela.” Ananyasa ne mukazhanji bafwile na mambo a kubepa bubela. Kechi twafwainwa kwikala ba bubela byonka byo bajinga ne. (Yoa. 8:44; Byu. 5:1-11) Bino nanchi bukishinka bulumbululatu kubula kubepa nyi? Umvwe kine tusanchila Lesa pa lusa lwanji lukatampe, tukekala ba kishinka ne mu mashinda akwabo.

18, 19. Twayuka byepi amba kwikala ba kishinka kechi kulumbululatu kubula kwamba bubela ne?

18 Kubepa ke kwamba bintu byabula bya kine. Nangwa byonkabyo, Yehoba ukeba bantu banji kwikala ba kishinka mu bintu byonse, kechi kubulatu kwamba bubela ne. Wakambizhe bena Isalela amba: “Mwafwainwa kwikala bazhila, mambo amiwa Yehoba Lesa wenu, nazhila.” Kepo aambile ne bintu bimo mo bafwainwe kumwesheshanga’mba bazhila. Lesa waambile’mba: “Kechi mwafwainwa kwiba ne, kechi mwafwainwa kujimbaikañana ne, kabiji kechi mwafwainwa kwibepelanga anwe bene na bene ne.” (Levi 19:2, 11) Kyatamakotu ke kya kuba’mba muntu ubula kukeba kwamba bubela wakonsha kujimbaikanga bakwabo.

Nanchi twafuukulapo kuchinuzhuka bubela ne bujimbijimbi nyi? (Monai jifuka 19)

19 Muntu wakonsha kubuula bakulumpe banji ba nkito nangwa bakwabo mo bengijila amba juba jikalondelapo kechi ukeya ku nkito ne, nangwa’mba ukakotoka bukiji mambo ukaya ku kipatela “na kumupima.” Bino kuno ku kipatela ko abena kutongola kampe mu shitolo wa muchi nangwa kuyatu kwi dokotala na kupana mali. Kine kintu kyo abena kubujila kukeba kuya ku nkito, ukeba kutwala kisemi kyanji na kufwakasha. Ibyo kuba’mba mu byambo byanji mwajingapo kishinka kimo kya kuya ku kipatela, bino nanchi mwakonsha kwamba’mba uno muntu wa kishinka mu byonse nyi? Inyi ubena kujimbaika bakwabo? Mwakonsha kuyukapo ne mbaji ikwabo ya mu bwikalo bantu mo babula kwamba bishinka. Bamo bajimbaika bakwabo na mambo a kuchina kwibakambula nangwa kukeba kujiila bakwabo makusu pa mutwe. Nangwa kya kuba kechi babepa bubela ne, nanchi mukambizho wa Lesa wa kuba’mba: “Kechi mwafwainwa kujimbaikañana ne,” bamukookela nyi? Kabiji akilangulukai pa byambo biji pa Loma 6:19, bya kuba’mba: “Panainga binungwa byenu bya mubiji kwikala nobe bazha ba bololoke bulengela kwikala bazhila.”

20, 21. Lusa lukatampe lwa Lesa lwafwainwa kwitutundaika kuba byepi?

20 Kishinka ke kya kuba’mba kumwesha lusanchilo kwi Lesa pa lusa lwanji lukatampe mwavwangwa byavula kechi kuchinuzhukatu bulalelale, kupendwapendwa, nangwa bundengamambo bukwabo bwaubanga bamo mu Kolinda ne. Kabiji kusanchila Lesa pa lusa lwanji lukatampe kechi kulumbululatu kubula kuba bulalelale konka ne, bino kwavwangamo ne kuchinuzhuka bya kisangajimbwe byatama. Kupana binungwa byetu bya mubiji kwikala bazha ba bololoke kechi kitukwashatu kuchinuzhuka kupendwapendwa ne, bino ne kubula kukizhamo kutoma maalwa. Twafwainwa kwibikako pa kuba’mba tushinde bino byubilo byatama, bino twakonsha kushinda.

21 Twafwainwa kwibikila kikonkwanyi kya kuchinuzhuka bundengamambo, ne bubi bo bamona bavula amba kechi bwabaya ne. Bino kechi kyapeela ne. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kwibikako byonka byaubile Paulo. Watundaikile balongo banji amba: “Kange muleke bundengamambo bwimulamenga nobe mfumu mu mibiji yenu ifwa kuba’mba mukookelenga byo isaka ne.” (Loma 6:12; 7:18-20) Byo tubena kwibikako kushinda bundengamambo bonse, tumwesha’mba tusanta pa lusa lukatampe lwa Lesa kupichila mwi Kilishitu.

22. Ñanyi mfweto ikatambula bonse basanchila Lesa pa lusa lwanji lukatampe?

22 Na mambo a lusa lwanji lukatampe, Lesa witulekelako bundengamambo bwetu kabiji ukatwajijila kwitulekelako mambo. Twayai tutwajijile kukana bubi bonse bo bamona bantu bamo amba kechi bwabaya ne. Paulo waambile pa mfweto yo tukatambula byo aambile’mba: “Byo bemukasulwile ku bundengamambo ne kwikala ke bazha ba Lesa, mubena kupanga bipangwa mu buzhile, kabiji ku mpelo mukekala na bumi bwa myaka ne myaka.”—Loma 6:22.