Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

JISHIMIKILA JA BWIKALO

Kwikala “Bintu Byonse ku Bantu Bonse”

Kwikala “Bintu Byonse ku Bantu Bonse”

Juba jimo mu mwaka wa 1941, batata baambijile bamama amba: “Inge ubatizhiwetu, nsakukusha.” Nangwa byonkabyo, bamama bepaine kwi Yehoba Lesa ne kubatizhiwa. Kabiji batata baubijile monka mo baambijile. Pa kyokya kimye, saka njitu na myaka itanu na isatu.

NATENDEKELE kukeba kufunda Baibolo abino byonse saka bikyangye ne kumweka. Bamama batambwile mabuku alumbulula Baibolo, kabiji natemenwe bingi kwiatanga, kikatakata kutamba bipikichala. Batata kechi bakebelenga bamama kumfunjishako byo bafunjilenga ne. Pano bino, nakebeshe bingi kufunda, onkao mambo, naipuzhanga bamama mepuzho, kabiji bamfunjishanga inge batata bafwapo pa nzubo. Na mambo a kino, nafuukwilepo kwipana kwi Yehoba. Nabatizhiwe mu mwaka wa 1943 saka nji na myaka 10, mu muzhi wa Blackpool, mu England.

BYO NATATWILE KWINGIJILA YEHOBA

Kufuma kyokya kimye, amiwa ne bamama twayanga javula mu busapwishi. Twaingijishanga bijimba bya maselechi pa kusapwila mambo awama. Abino bijimba byabayile bingi kabiji byanemene 4.5 kg. Akifwanyikizhai byo kyankatazhanga kwikishikula saka njitu kalombwana.

Byo nafikizhe myaka 14, nakebelenga kwikala painiya. Bamama bambuujile’mba patanshi nafwainwa kuya na kwisamba na wa mwingilo wakwashanga balongo (luno utelwa’mba kalama wa mwanzo). Uno mulongo wambuujile’mba kyakonsha kuwama inge nafundako mingilo imo pa kuba’mba nkekwashishengamo mu mwingilo wami wa bupainiya. Kabiji naubile byonkabyo. Panyuma ya kwingila nkito pa myaka ibiji, nesambile na kulama wa mwanzo mukwabo pa mwingilo wa bupainiya. Aye wambuujile’mba: “Kijitu bulongo.”

Onkao mambo, mu April 1949, amiwa ne bamama twapoteshe bipe bimo bya mu nzubo, kabiji twafumine mu nzubo yo twasonkelanga ne kuvilukila ku muzhi wa Middleton, kwipi na Manchester, ko twakatendekejile bupainiya. Byo bapichile bañondo bana, nakebelepo mulongo wajinga painiya kuba’mba twingijilenga pamo. Ofweshi wa musampi witwambijile kuvilukila ku kipwilo kyalengelwe katataka mu mpuzha ya Irlam. Bamama nabo baingijilanga pamo bupainiya na nyenga wa mu kipwilo kikwabo.

Nangwa kya kuba najingatu na myaka 17, amiwa ne painiya mukwetu betupele mwingilo wa kutangijila kupwila mambo mu kino kipwilo kya katataka kechi mwajinga balongo bavula bafikijilemo kwingila ino mingilo ne. Palutwe kacheche, bantumine kuya ku Kipwilo kya Buxton, kyakebelenga bukwasho mambo kyajingatu na basapwishi bacheche. Abino byonse byo napichilengamo byannengezhezhenga kwingila mingilo ikatampe kulutwe na lwendo.

Kwingijisha bipabi pa kwita bantu ku jashi ja mvula bantu mu Rochester, New York, mu mwaka wa 1953

Mu 1951, nanembele pepala wa kwipwizhapo kuya ku Sukulu wa Baibolo wa Gileada wa Watchtower. Pano bino, mu December 1952, bangichile kuya na kutwela bushilikale. Nakaine kutwela bushilikale na mambo a kuba’mba najinga musapwishi wa mambo awama, bino kije kya mambo kyakaine’mba kechi nemusapwishi ne, onkao mambo, bankashile pa bañondo batanu na umo. Byo najinga mu kaleya, natambwijile nkalata ya kungita kuya ku Sukulu wa Baibolo wa Gileada wa nambala 22. Kabiji mu July 1953, nakanjijile bwato bwatelwanga’mba Georgic ne kuya ku New York.

Byo nafikile, nataainweko ne ku Kubuñana kwa Mwanzo kwa New World Society kwajingako mu 1953. Kufuma koko, nakanjijile shitima ne kuya ku muzhi wa South Lansing, mu New York, kwaikejile sukulu. Na mambo a kuba’mba po po nafuminetu mu kaleya, kechi najinga na mali ne. Byo napatukile mu shitima, nakanjijile sakya wayilenga ku South Lansing, kabiji nakongwele mali a kukanjijila uno sakya ku muntu mukwabo wakanjijile mu yenka uno sakya.

KWINGIJILA MU KYALO KINGI

Byo twafunjile ku Sukulu wa Gileada bitukwashishe ‘kwikala bintu byonse ku bantu bonse’ mu mwingilo wa bumishonale. (1 Ko. 9:22) Atweba basatu, amiwa, ba Paul Bruun, ne ba Raymond Leach betutumine kuya ku kyalo kya Philippines. Twapembelejile bañondo bavula bingi pa kuba’mba betunengezhezhe mapepala a kuvilukila ku kyalo kingi, kepo twatatwile lwendo lwetu mu bwato. Twapichile mu muzhi wa Rotterdam, kwabuka Kalunga ka Meditelanya, mukola wa Suez Canal, Kalunga ka Indian, kupita mu kyalo kya Malaysia, ne mu muzhi wa Hong Kong. Twaendele na bwato pa kalunga pa moba 47. Kepo twafikile mu muzhi wa Manila pa 19 November, mu 1954.

Amiwa ne mishonale mukwetu aye Raymond Leach twaendele mu bwato pa moba 47 kuya ku Philippines

Byo twafikile, twatendekele kupimpula bwikalo kwesakana na byaikalanga bantu ku yoya nyaunda, ne kufunda mulaka ungi. Bino patanshi, atweba bonse basatu betutumine ku kipwilo kyajinga mu muzhi wa Quezon kwajinga bangikazhi bavula baambanga Kizungu. Byo papichile bañondo batanu na umo, twafunjileko byambo bicheche mu mulaka wa Tagalog. Mwingilo wetu walondejilepo witukwashishe bingi kufunda uno mulaka.

Juba jimo mu May 1955 byo twabwelele ku nzubo panyuma ya kusapwila, amiwa ne Mulongo Leach twataaine makalata mu kibamba kyetu. Ano makalata aambile’mba betutongola kwikala bakalama ba mwanzo. Najingatu na myaka 22, bino uno mwingilo naye wamfunjishe ‘kwikala bintu byonse ku bantu bonse’ mu mashinda akwabo.

Saka mbena kwamba jashi ja mvula bantu pa kubuñana kwa mwanzo mu mulaka wa Bicol

Kya kumwenako, jashi jitanshi jo naambile panyuma ya kwikala kalama wa mwanzo nejambijile pangye ya shitolo. Kepo bambuujile’mba kyajinga kisho kya bena Philippines mu oa moba kwambila majashi a mvula bantu pangye. Byo nafwakashijilenga bipwilo byapusana pusana mu mwanzo, naambijilenga majashi mu binzanza bikatampe, pa bisankanyi, pangye ya maofweshi a kafulumende, mu bibanza mo bakayilanga mpila ya ku maboko, mu mapunzha mwa kukokolokela, ne pa mansanga a mikwakwa. Juba jimo byo twajinga mu muzhi wa San Pablo, kwanokele mvula wa mikwe wandengejile kukankalwa kwamba jashi ja mvula bantu pa kisankanyi, onkao mambo, naambijile balongo batangijilanga kipwilo amba ngye na kwambila jashi mu Nzubo ya Bufumu. Byo twapwishishe, balongo bangipwizhe inge bakonsheshe kutuma sawakya wa kuba’mba kwajinga kupwila kwa mvula bantu, mambo kechi naambijile jashi pangye ne.

Javula nafikilanga mu mazubo a balongo. Nangwa kya kuba mazubo abo kechi abayile ne, bino ajinga a butooto. Javula nalaalanga pa mukeka ye naanshikanga panshi po baajile mapulanga. Kechi kwajinga mwa kowela mwabengakana ne. Pa kuya na kufwakesha bipwilo, nakanjilanga kimbayambaya nangwa sakya, kimo kimye ne bwato inge mbena kuya ku makuji akwabo. Mu myaka yonse yo naingila mwingilo wa kimye kyonse, nkyangye kupotapo motoka.

Kusapwila ne kufwakesha bipwilo kwankwashishe kufunda mulaka wa Tagalog. Kechi napichilepo mu sukulu wa kufunda mulaka ne, bino nafunjiletu kupichila mu kuteleka inge balongo babena kwamba mu busapwishi ne pa kupwila. Balongo bakebelenga bingi kumfunjisha, kabiji nebasanchila bingi pa byo bantekenye ne byo babulanga kumpita mu mbaji inge nalubankanya.

Mu kuya kwa kimye, bampele mingilo ikwabo yandengejile kupimpulako bwikalo. Mu 1956, kimye Mulongo Nathan Knorr kyo etufwakashijile pa kushonkena kwa kyalo kyonse, bampele mwingilo wa kutala pa bya mabulañano. Kyo kyajinga kimye kitanshi kwingilapo uno mwingilo, onkao mambo, balongo bankwashishe bingi. Ne mwaka saka akyangye kupwa, banengezhezhe kushonkena kukwabo kwa kyalo kyonse, kabiji Mulongo Frederick Franz kufuma ku ofweshi mukatampe wa ntanda yonse witufwakashijile. Byo najinga kalama wa kushonkena, nafunjile byavula ku Mulongo Franz byo epelwile ne kwikala kwesakana na byaikalanga bantu bo ataaine. Balongo baumvwine bingi bulongo pa kumona Mulongo Franz na kwamba jashi saka avwala bivwalo bivwala bena Philippines bitelwa’mba barong Tagalog.

Natwajijile kupimpulako bwikalo bwami byo bampele mwingilo wa bukalama bwa nkambi. Mu oa moba, twatambishanga filimu wa kuba’mba The Happiness of the New World Society ku mvula bantu. Bimye bimo, bilongolo bitukatazhanga bingi. Abino bilongolo byaiyanga ku kyeya kyafumanga ku kiñambañamba kyo twatambishishangako filimu (projector). Twaikalanga na mwingilo wa kuwamisha kino kiñambañamba inge twapwisha kutamba filimu. Kechi kyapeelanga kunengezha ino mitanchi ya kutambisha filimu ne, bino kituletelanga bingi lusekelo pa kumona bantu bavula bataanwangako byo bafundanga pa jibumba ja Yehoba.

Bapulishiti ba Bakatolika bakanjikizhanga bakulumpe ba mu kafulumende amba babule kwituswisha kubuñana. Bimye bimo inge tubena kupwila kwipi na machechi abo, baimbanga ngengele ya chechi pa kuba’mba kwikale kyongo atweba tubule kupwila bulongo. Bino mwingilo watwajijile kuya palutwe kabiji mu mapunzha avula, bantu baikelenga bapopweshi ba Yehoba.

MINGILO YANDENGEJILE KUPIMPULAKO BWIKALO

Mu 1959, bantumijile nkalata ya kungita kuya na kwingijila pa ofweshi wa musampi. Pa musampi napo nakafunjijilepo byavula. Mu kuya kwa kimye, bampele mwingilo wa kufwakesha misampi mu byalo bikwabo. Kimye kimo byo nafwakashijilenga kyalo kya Thailand, namonañene na mishonale wa mukazhi wa jizhina ja Janet Dumond. Twatendekele kwitumina makalata, kabiji byo papichile kimye, namusongwele. Twaingijila pamo mwingilo wa Lesa pa myaka 51.

Amiwa ne ba Janet pa jikuji mu kyalo kya Philippines

Mu ino myaka yonse, nafwakashishe bantu ba Yehoba mu byalo 33. Nsanta bingi mambo mingilo yo naingijile patanshitu yankwashishe kuyuka bya kwingila na bantu bapusana pusana. Kufwakesha balongo kwankwasha kuyuka bya kumvwañana na bantu bapusana pusana ne kumona Yehoba byo atemwa bantu ba mitundu yonse.—Byu. 10:34, 35.

Twibikako bingi kusapwila kimye kyonse

NATWAJIJILA KUPIMPULA BWIKALO

Kwingijila pamo na balongo mu Philippines kwituletela bingi lusekelo. Basapwishi luno bavula bingi kukila byo bajinga kimye kitanshi kyo naishile na kwingijilamo. Amiwa ne ba Janet twatwajijila kwingijila pa ofweshi wa musampi wa mu kyalo kya Philippines uji mu Muzhi wa Quezon. Nangwa kya kuba papita myaka 60 na kwingijila mu kyalo kingi, nenengezha kupimpula bwikalo kwesakana na byonse bikeba Yehoba. Lupimpu lubena kubiwa mu jibumba ja Lesa lubena kukebewa’mba twinengezhezhenga jimo kupimpula bwikalo bwetu mu mwingilo wa Lesa ne mu kukwasha balongo.

Kituletela bingi lusekelo pa kumona Bakamonyi ba kwa Yehoba byo bavujilako

Twibikako kwingila mingilo yonse yo tumona’mba kyo kyaswa muchima wa Yehoba, kabiji kituletela bingi lusekelo. Twibikako ne kupimpulako bwikalo bwetu kuba’mba tukwashe bulongo balongo betu. Ee kine, umvwe Yehoba waswa, tusakutwajijila kwibikako kwikala “bintu byonse ku bantu bonse.”

Ne luno tubena kwingijila pa ofweshi wa musampi mu Muzhi wa Quezon