1, 2. (a) Mambo ka o tubujila kukumya inge twaikala na bijikila? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ñanyi mashinda o tusakwisambapo mu uno mutwe?

TUBENA kwikala mu kimye kyakatazha bingi. Satana Diabola wazhingila bingi kabiji “upitañana nobe bokwe ubuluma ubena kukeba wa kuja.” (1 Pe. 5:8; Lum. 12:17) O ene mambo atweba bakalume ba Lesa o tubujila kukumya inge twaikala na bijikila. Bakalume ba Yehoba bajingako kala nabiji Mfumu Davida, nabo ‘baikalanga na bijikila’ bimye bimo. (Sala. 13:2) Vulukai kuba’mba mutumwa Paulo naye waikele na “kijikila pa mambo a bipwilo byonse.” (2 Ko. 11:28) Pano twakonsha kuba byepi inge twaikala na bijikila?

² Shetu wa mwiulu wakwashishe bakalume banji bajingako kala bajinga na bijikila, ne atweba lelo jino wakonsha kwitukwasha kukepeshako bijikila. Baibolo witutundaika’mba: “Saka mutaya bijikila [nangwa’mba “binyenge,” tubyambo twa munshi] byenu pe aye, mambo wimuta muchima.” (1 Pe. 5:7) Twakonsha kuba byepi bino? Twayai twisambe pa mashinda ana o twakonsha kubilamo bino, ko kuba’mba, kulomba na muchima yense, kutanga Mambo a Lesa ne kulanguluka langulukapo, kulomba mupashi wazhila wa Yehoba, ne kubuulako muntu ye mwaketekela. Byo tusakwisambanga pa ano mashinda ana, monaipo mashinda o mukeba kwingijisha mu bwikalo bwenu.

3. Mwakonsha ‘kutwika byepi Yehoba kisendwa kyenu?’

³ Kitanshi kyo twafwainwa kuba ke kulomba kwi Yehoba. Umvwe mwataanwa mu bintu bimulengela kwakamwa, kumvwa moyo, nangwa kwikala na bijikila, buulai Shenu wa mwiulu wimutemwa. Nyimbi wa masalamo aye Davida wasashijile Yehoba amba: “Anweba Lesa, telekai ku lulombelo lwami.” Kabiji mu yenka uno salamo waambile’mba: “Twika Yehoba kisendwa kyobe, ne aye ukakukosesha.” (Sala. 55:1, 22) Inge kya kuba mwaingila papelela bulume bwenu kupwisha lukatazho, kulomba kukemukwasha kuleka kwakamwa. Bino kulomba kwakonsha kwimukwasha byepi kubula kwikala na bijikila ne milanguluko yakatazha?—Sala. 94:18, 19, tubyambo twa munshi.

4. Mambo ka o kyanemena kulomba inge tuji na bijikila?

⁴ Tangai Filipai 4:6, 7. Yehoba ukumbula milombelo yetu yo tumusashijila na muchima yense. Ukumbula byepi? Witupa mutende wa kine ukokolosha michima yetu ne kwitukwasha kushinda binyenge ne milanguluko yakatazha. Bavula baswa kino na mambo a byo bapitamo. Kimye kyo bajinga na binyenge ne milanguluko yakatazha, Lesa wibakwashishe kwikala na mutende wakila milanguluko ya bantu. Ne anweba mwakonsha kwikala na uno mutende. Kabiji “mutende wa Lesa” wakonsha kwimukwasha kushinda makatazho. Mwafwainwa kuketekela mu mulaye wa Yehoba wa kuba’mba: “Kange wakamwe ne, mambo amiwa yami Lesa wobe. Amiwa nkakukosesha ne kukukwasha.”—Isa. 41:10.

5. Mambo a Lesa akonsha kwitulengela byepi kwikala na mutende?

⁵ Kya bubiji kitukwasha kwikala na mutende ke kutanga Baibolo ne kulanguluka langulukapo. Mambo ka kino o kyanemena? Mu Baibolo muji mafunde akonsha kwimukwasha kuchinuzhuka nangwa kukepeshako bijikila. Vulukai kuba’mba Baibolo witukwasha ne kwitukokolosha mambo muji maana afuma ku Mulenga wetu. Inge kemulanguluke pa maana a Lesa mute ne bufuku ne kumona byo mwakonsha kulondela mafunde aji mu Baibolo, mukakosa. Yehoba wakambizhe bakalume banji amba inge ke batange Mambo anji ‘bakachinchika ne kukosa,’ ne kubula “moyo nangwa kukakilwa.”—Yosh. 1:7-9.

6. Byambo bya kwa Yesu byakonsha kwimukwasha byepi?

⁶ Mu Mambo a Lesa, tutaanamo byambo bya kwa Yesu bya lutekenesho. Byambo byanji ne mafunjisho anji byatekeneshanga bingi banteleki banji. Bantu bavula baishilenga kwi aye mambo wakwashanga bajinga na makatazho, kukosesha bakookele ne kutekenesha bapopomenwe. (Tangai Mateo 11:28-30.) Wakwashanga bantu kwikala na bulunda bwawama ne Lesa ne kwibalangulukilako. (Mako 6:30-32) Mulaye wa kwa Yesu ukingila ne luno. Byonkatu byo akwashishe batumwa banji, ne anweba byo byo akonsha kwimukwasha. Kechi kilumbulula’mba kanatu mwaikala ne Yesu pepi bino wimukwasha ne. Yesu byo aji Mfumu mwiulu, watwajijila kubila bantu lusa. Onkao mambo, inge mwaikala na bijikila, ‘ukemukwasha pa kimye kyafwainwa.’ Yesu wakonsha kwimukwasha bya kuba na bijikila ne kwimulengela kwikala na luketekelo ne kuchinchika.—Hebe. 2:17, 18; 4:16.

7. Tumwenamo byepi inge Lesa witupa mupashi wanji wazhila?

⁷ Twayai twisambe pa jishinda ja busatu jakonsha kwitukwasha kukepeshako bijikila.  Yesu walayile’mba Shetu wa mwiulu uketupa mupashi wanji wazhila inge twamulomba. (Luka 11:10-13) Uno mupashi witukwasha kwikala na bipangwa bya mupashi. Bino byubilo byawama biya na mambo a mupashi wa Lesa bimwesha byubilo bijipo na Lesa wa bulume bonse. (Tangai Ngalatiya 5:22, 23; Kolo. 3:10) Inge kemwibikeko kwikala na bipangwa bya mupashi, mukekala na bulunda bwawama na bakwenu. Onkao mambo, mukachinuzhuka bintu bileta bijikila. Twayai twisambeko pacheche pa bipangwa bya mupashi byo byakonsha kwimukwasha.

8-12. Bipangwa bya mupashi wazhila wa Lesa byakonsha kwimukwasha byepi kuchinuzhuka bintu bileta bijikila?

⁸ “Butemwe, lusekelo, mutende.” Inge mwibikako kunemeka bakwenu, kikemukwasha kuyuka bya kuba na bijikila. Mu ñanyi jishinda? Inge mwatemwa balongo ne kwibanemeka, mukachinuzhuka kuba bintu bileta bijikila, nabiji bukaji ne kwizhingijisha.—Loma 12:10.

⁹ “Kutekanya, lusa, buwame.” Mwakonsha kwikala mu mutende na bakwenu inge mwalondela lujimuno lwa kuba’mba: “Saka mwiubila lusa anwe bene na bene, mwikale na michima ya kifyele saka mwilekelako mambo anwe bene na bene.” (Efi. 4:32) Inge kemube bino, mukachinuzhuka kuba bintu byakonsha kuleta bijikila. Kabiji mukakonsha kuyuka bya kupwisha makatazho eya na mambo a bumbulwa kulumbuluka.

¹⁰ “Lwitabilo.” Lelo jino, bantu bekala na bijikila bya mali ne bunonshi. (Maana 18:11) Kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba kukemukwasha kuchinuzhuka bino bijikila ne kuketekela’mba ukemupa byo mukeba. Kino kyakonsha kubiwa byepi? Mwakonsha kukepeshako bijikila inge mwalondela lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Sekelainga mu bintu byonka byo muji nabyo. Mambo [Lesa] waamba’mba: ‘Kechi nkakusha ne, kabiji kechi nkakulekelela ne.’ Kuba’mba tukose ne kwamba’mba: ‘Yehoba ye nkwasho wami; kechi nakonsha kuchina ne, muntu angube ka?’”—Hebe. 13:5, 6.

¹¹ “Kukooka muchima ne kwikanya.” Akilangulukai pa buneme bwa kwikala na bino byubilo. Mukachinuzhukanga byubilo byakonsha kwimuletela bijikila, kabiji mukamwenamo bingi mu kuchinuzhuka “mfika yonse po yapela, bukaji ne kubuuka bukaji, kubwazanga, [ne] mwenga.”—Efi. 4:31.

¹² Pano bino, mwafwainwa kwipelula pa kuba’mba mukookele “kuboko kwa Lesa kwa bulume” ne ‘kutaya bijikila byenu pe aye.’ (1 Pe. 5:6, 7) Inge mwipelula, Lesa ukemukwasha ne kwimubila bibusa. (Mika 6:8) Umvwe mwayuka bintu byo mwakonsha kuba ne kubula kuba, kechi mukakizhamo kwikala na bijikila ne, mambo mukaketekela mwi Lesa.

13. Yesu walumbulwilenga ka byo aambile’mba: ‘Kange mubambishenga michima ne’?

¹³ Pa Mateo 6:34 (tangai), paji lujimuno lwa kwa Yesu lwa kuba’mba: ‘Kange mubambishenga michima ne.’ Kyakonsha kukatazha bingi kulondela luno lujimuno. Yesu walumbulwilenga ka byo aambile’mba: ‘Kange mubambishenga michima ne’? Kechi walumbulwilenga’mba kalume wa Lesa wakonsha kwikalatu kwa kubula bijikila ne. Twamona kuba’mba Davida ne Paulo bajinga na bijikila. Onkao mambo, Yesu wakwashishenga baana banji ba bwanga kuyuka’mba kukizhamo kwikala na bijikila kechi kupwisha makatazho ne. Juba jonse jiji na makatazho ajo, onkao mambo, bena Kilishitu kechi bafwainwa kwakamwa pa makatazho a kala ne a kulutwe saka  baji na bya kwakamwa bya pa jojo juba ne. Mwakonsha kulondela byepi lujimuno lwa kwa Yesu ne kukepeshako bijikila?

14. Mwakonsha kuba byepi inge mubena kwizhachisha pa byo mwalubankenye kala?

¹⁴ Bamo bekala na bijikila na mambo a bintu byo balubankenye kala. Muntu wakonsha kutwajijila na kwizhachisha pa kintu kyo aubile kala papita ne myaka yavula. Bimye bimo, Mfumu Davida walangulukilenga’mba ‘bubi bwanji bwajinga pa mutwe wanji.’ Waambile’mba: “Bubi bwami bwankatezhenga.” (Sala. 38:3, 4, 8, 18) Davida wafwainwe kuba byepi na luno lukatazho? Kabiji waubilepo byepi? Waketekejile’mba Yehoba ukamubila lusa ne kumulekelako mambo. Waambile’mba: “Ye wa lusekelo awa ye balekelako mizhilulwila.”—Tangai Salamo 32:1-3, 5.

15. (a) Mambo ka o mwafwainwa kubujila kubambisha muchima na bintu bya pa juba pa juba? (b) Ñanyi bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mukepesheko bijikila? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Mashinda Amo Akonsha Kwimukwasha Kukepeshako Bijikila.”)

¹⁵ Bimye bimo mwakonsha kwikala na bijikila bya pa jonkajo juba. Kimye Davida kyo anembelenga Salamo 55, waakaminwe’mba basakumwipaya. (Sala. 55:2-5) Pano bino, kechi walekele bijikila byamulengela kuleka kuketekela mwi Yehoba ne. Davida walombelepo na mukoyo pa makatazho anji, kabiji wayukile ne buneme bwa kwingijilapo pa bintu byamuletejilenga bino bijikila, kechi kwikalatu ne. (2 Sam. 15:30-34) Mwafwainwa kufunjilako ku byaubile Davida. Kechi mwafwainwa kuleka bijikila bimupezha maana ne, bino mwafwainwa kubapo bimo pa lolo lukatazho ne kulomba kwi Yehoba.

16. Kulanguluka pa jizhina ja Lesa byo jilumbulula kwakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwenu?

¹⁶ Mwina Kilishitu wakonsha kwikala na bijikila inge kya kuba wakizhamo kwakamwa pa makatazho akeya kulutwe. Bino, kechi mwafwainwa kwikala na bijikila nangwa kwakamwa pa bintu byo mwabula kuyuka byo bikekala ne. Mambo ka? Mambo javula bintu kechi bitamishatu kwesakana na byo twalangulukilenga ne. Kabiji kafwako kintu kikankalwa Lesa kwingijilapo ne, onkao mambo, mwafwainwa kutaya bijikila byenu pe aye. Jizhina janji jilumbulula’mba “Ulengela Bintu Kwikalako.” (Lupu. 3:14) Kulanguluka pa jizhina ja Lesa byo jilumbulula kwitukwasha kushiinwa’mba Lesa ukafikizha kyaswa muchima wanji kuba’mba akwashe bakalume banji. Mwafwainwa kuketekela’mba Lesa wakonsha kufweta bakalume banji ba kishinka ne kwibakwasha kubula kwakamwa pa makatazho a kala, a pa kino kimye, ne a kulutwe.

17, 18. Kukasuluka kwamba biji ku muchima kwakonsha kwimukwasha byepi kukepeshako bijikila?

¹⁷ Jishinda ja buna jakonsha kwimukwasha  kukepeshako bijikila, ke kukasuluka kwamba biji ku muchima, ko kuba’mba kubuulako muntu ye mwaketekela. Mwinakwenu, mulunda nenu, nangwa mukulumpe mu kipwilo wakonsha kwimukwasha kuyuka bya kuba na bijikila. Baibolo witubuula’mba: “Bijikila biji mu muchima wa muntu byo bilengela muchima kupopomenwa, pakuba byambo byawama bimusangajika.” (Maana 12:25) Kwamba biji ku muchima kwa kubula kufya, kukemukwasha kuyuka bya kuba na bijikila. Baibolo waamba’mba: “Kwa kubula kwisamba, bintu byo balangulukila jimo bivulañana, bino paji babulañana maana bavula, bintu bilumbuluka.”—Maana 15:22.

¹⁸ Kabiji Yehoba ukwasha bena Kilishitu kukepeshako bijikila kupichila mu kupwila. Kimye kya kupwila, mwakonsha kupwanañana na bena Kilishitu bakwenu bemuta muchima kabiji bakeba kwimutundaika. (Hebe. 10:24, 25) Kuno ‘kwikosesha atwe bene na bene’ kukemukwasha kukosesha bulunda bwenu na Lesa ne kushinda bijikila.—Loma 1:12.

19. Mambo ka o mwafwainwa kuketekela’mba bulunda bwenu na Lesa bukemukosesha?

¹⁹ Mukulumpe mu kipwilo umo ku Canada wafunjile buneme bwa kutaya bijikila byanji pe Yehoba. Nkito yo engila ya bufunjishi pa sukulu ne ya kufundako bantu imukookesha bingi, kabiji uji ne na kikola kya kupopomenwa. Uno mulongo uba byepi na ano makatazho? Waambile’mba: “Kyakila pa byonse, nataana kuba’mba kukosesha bulunda bwami na Yehoba kunkwasha kuchinchika. Kabiji lutundaiko lwa balongo mu kipwilo lunkwasha bingi mu bimye bya makatazho. Nkasuluka kubuula bakazhi bami byonse biji ku muchima. Bakwetu bakulumpe mu kipwilo ne kalama wa mwanzo bankwasha bingi kuyuka bya kuba na bijikila byami. Nayile ne ku kipatela kuba’mba bankwashe, kabiji natendekele kwingijisha bulongo kimye kyami pa kuba’mba nkookolokengapo ne kukaya makayo akosesha mubiji. Pachepache, bijikila byami byatendekele kukepako. Inge namona’mba kafwako kyo nakonsha kubapo pa bintu bimo, ndomba kwi Yehoba ne kwibisha mu maboko anji.”

20. (a) Twakonsha kutaya byepi bijikila byetu pe Lesa? (b) Ñanyi kintu kyo tukesambapo mu mutwe walondelapo?

²⁰ Mu uno mutwe, twafunda buneme bwa kutaya bijikila byetu pe Lesa kupichila mu kulomba na muchima yense ne kutanga Mambo anji ne kulanguluka langulukapo. Kabiji twafunda ne buwame bwa kwikala na bipangwa bya mupashi, kubuulako muntu ye twaketekela biji ku muchima wetu, ne lutundaiko lo tutambula kimye kyo tupwila pamo na bena Kilishitu bakwetu. Mutwe walondelapo ukamba pe Yehoba byo etukwasha kupichila mu kwitupa luketekelo lwa kuba’mba uketufweta.—Hebe. 11:6.