1, 2. Mambo ka Paulo o anembejile nkalata ku bena Kilishitu Bahebelu?

MU MWAKA wa 61, bipwilo byonse mu Isalela byajinga mu mutende. Nangwa kya kuba mutumwa Paulo wajinga mu kaleya mu Loma, bino waketekejile’mba katatakatu bamukasulule. Mulunda nanji ye aendanga nanji aye Timoti, po po bamukasulwiletu mu kaleya, kabiji bonse babiji baketekejilenga kufwakesha balongo mu Yudea. (Bahebelu 13:23) Nangwa byonkabyo, byo papichiletu myaka itanu, bena Kilishitu bajinga mu Yudea, kikatakata boba bajinga mu Yelusalema bafwainwe kunyemamo. Mambo ka? Mambo Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba inge bamonatu Yelusalema bamuzhokoloka ku bashilikale, bafwainwa kunyemamo.—Luka 21:20-24.

² Papichile myaka 28 kufuma kimye Yesu kyo ajimwineko baana banji ba bwanga. Mu ino myaka yonse, bena Kilishitu mu Isalela batwajijile kwikala ba kishinka nangwa kya kuba bebamanyikilenga ne kupita mu meseko avula. (Bahebelu 10:​32-34) Bino Paulo wakebelenga amba benengezhezhe jimo ku bikamweka kulutwe. Bajinga pepi na kupita mu lweseko lukatampe lwa kweseka lwitabilo lwabo. (Mateo 24:​20, 21; Bahebelu 12:⁠4) Bafwainwe kuchinchika ne kwikala na lwitabilo lwakosa pa  kuba’mba bakookele byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba bafwainwa kunyemamo kabiji po paimenejile lupulukilo lwabo. (Tangai Bahebelu 10:​36-39.) Onkao mambo, Yehoba watangijile Paulo kunembela bano balongo ne banyenga. Ino nkalata luno itelwa’mba buku wa Bahebelu, kabiji wibanembejile kuba’mba ebakoseshe na mambo a bikebamwekela.

3. Mambo ka o twafwainwa kutelako maana ku buku wa Bahebelu?

³ Ne atweba bantu ba Lesa lelo jino twafwainwa kutako maana ku buku wa Bahebelu. Mambo ka? Mambo bintu lelo jino bijitu byonka byo byajinga ku bena Kilishitu mu Yudea. Tubena kwikala mu “bimye byakatazha,” kabiji bavula babena kuchinchika meseko akatampe nangwa kwibamanyika. (2 Timoti 3:​1, 12) Pano bino, atweba bavula tubena kwikala mu mutende kabiji kechi babena kwitumanyika ne. Onkao mambo, byonkatu byajinga bena Kilishitu mu moba a kwa Paulo, ne atweba twafwainwa kwikala balaba. Mambo ka? Katatakatu tukapite mu lweseko lukatampe lwa kweseka lwitabilo lwetu.​—⁠Tangai Luka 21:​34-36.

4. Ñanyi kinembelo kya mwaka wa 2016, kabiji mambo ka o kyayilamo?

⁴ Ki ka kiketukwasha kwinengezha ku bintu bikamweka kulutwe? Mu buku wa Bahebelu, Paulo watongola bintu byavula byakonsha kwitukwasha kukosesha lwitabilo lwetu. Kya kwituvululako kimo kyanema kiji mu Bahebelu 13:⁠1. Kitutundaika’mba: “Butemwe bwenu bwa kutemwa balongo butwajijile.” Kino kyepelo kyo kinembelo kya mwaka wa 2016.

5. Butemwe bwa kutemwa balongo bulumbulula ka?

⁵ Butemwe bwa kutemwa balongo bulumbulula ka? Kyambo kine kya Kingiliki kyaingijishe Paulo kilumbulula “kutemwa mulongo.” Buno ke butemwe bwawama kabiji bwakosa bwikala pakachi ka balongo mu kisemi nangwa balunda. (Yoano 11:36) Kechi twibepekezhatu kwikala balongo ne banyenga ne. Bino twi balongo ne banyenga. (Mateo 23:⁠8) Paulo waambile’mba: “Mu butemwe bwa kutemwa balongo, itemwainga anwe bene na bene. Ikalainga batanshi kunemeka bakwenu.” (Loma 12:10) Bino byambo bimwesha’mba butemwe bo twatemwa balongo bwakosa. Butemwe bwa kutemwa balongo kubikapo ne butemwe bwaimena pa mafunde a bwina Kilishitu, bukwasha bantu ba Lesa kwikala balunda ne kukwatankana.

6. Butemwe bwa kutemwa balongo bulumbulula ka ku bena Kilishitu ba kine?

⁶ Byambo bya kuba’mba “butemwe bwa kutemwa balongo” bitaanwa javula mu mabuku a bwina Kilishitu. Kala ku Bayudea, kyambo kya “mulongo” javula kyalumbululanga wa kilongo kabiji kimo kimye ne muntu wabula wa mu kisemi. Bino kechi bekingijishanga kutongola muntu wabujile Muyudea ne. Pano bino, kwi atweba bena Kilishitu ba kine, “mulongo” wetu ke mwina Kilishitu wa kine yense nangwa kya kuba wikala mu kyalo kingi. (Loma 10:12) Yehoba witufunjisha kwitemwa atwe bene na bene nobe balongo. (1 Tesalonika 4:⁠9) Pano mambo ka o kyanemena kutwajijila kutemwa balongo?

7. (a) Ñanyi kishinka kyanema kitulengela kutemwa balongo? (b) Ambai kishinka kikwabo kitulengela kukosesha butemwe pakachi ketu.

⁷ Kishinka kyanema kitulengela kutemwa balongo betu ke kya kuba’mba Yehoba  byo byo etubuula. Kechi twakonsha kutemwa Yehoba inge twakana kutemwa balongo betu ne. (1 Yoano 4:​7, 20, 21) Kishinka kikwabo ke kya kuba’mba tukeba bakwetu, kikatakata inge tubena kupita mu makatazho. Paulo byo anembele nkalata ku bena Kilishitu Bahebelu, wayukile’mba katatakatu bamo bakashe mazubo abo ne bintu byabo. Yesu walumbulwijile jimo akya kimye byo kikakatazha. (Mako 13:​14-18; Luka 21:​21-23) Onkao mambo, akya kimye saka kikyangye kufika, bena Kilishitu bafwainwe kukosesha butemwe pakachi kabo.​—⁠Loma 12:⁠9.

8. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba lonka luno malwa akatampe saka akyangye kutendeka?

⁸ Malwa akatampe akyangye kumwekapo kala mu bwikalo bwa bantu katatakatu akafike. (Mako 13:19; Lumwekesho 7:​1-3) Tukakebewanga kulondela lujimuno lwa kuba’mba: “Anweba bantu bami, twelai mu mazubo enu a mukachi, ne kushinka binzhilo byenu. Mukafyamemo pa kakimye kacheche posotu ne bukaji byo bukapita.” (Isaya 26:20) Ano ‘mazubo a mukachi’ akonsha kwimenako bipwilo byetu. Amwa mo mo tupopwela Yehoba na balongo betu ne banyenga. Bino kechi twafwainwa kupelelatu pa kupwila pamo kimye kyonse ne. Paulo wavulwileko bena Kilishitu Bahebelu amba bafwainwe kwitundaikanga abo bene na bene kwimwesha butemwe ne kwiubila byawama. (Bahebelu 10:​24, 25) Twafwainwa kukosesha butemwe bwetu lonka luno mambo buketukwasha kuchinchika meseko onse o twakonsha kupitamo kulutwe.

9. (a) Ñanyi mashinda o tuji nao a kumwesheshamo balongo betu butemwe? (b) Ambaipo byamwekele bimwesha’mba bantu ba Yehoba bemwesha butemwe.

⁹ Tuji na mashinda avula a kumwesheshamo butemwe ku balongo betu lelo jino, malwa akatampe saka akyangye kutendeka. Balongo betu bavula babena kuyanda na mambo a bitentanshi, miyulo, binkunkwila, nangwa bya malwa biponakotu bine. Balongo bamo bebamanyika. (Mateo 24:​6-9) Kabiji kuji ne makatazho a pa juba pa juba a kubula mali eya na mambo a kwikala mu ntanda yatama. (Lumwekesho 6:​5, 6) Bino makatazho onse apitamo balongo betu etupa jishuko ja kumwesha byo twibatemwa. Nangwa kya kuba bantu ba mu ino ntanda kechi bamwesha butemwe ne, bino atweba twafwainwa kutwajijila kutemwa balongo. (Mateo 24:12)​—⁠Monai byambo bikwabo.

10. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo?

¹⁰ Nangwa kya kuba tupita mu makatazho, twakonsha kutwajijila byepi kutemwa balongo? Twakonsha kumwesha byepi amba tuji na buno butemwe bwa kutemwa balongo betu? Panyuma ya kwamba’mba, “butemwe bwenu bwa kutemwa balongo butwajijile,” mutumwa Paulo watongawile mashinda  avula bena Kilishitu o bakonsha kubilamo kino. Twayai twisambe pa ano mashinda atanu na jimo.

11, 12. Kutambwila benyi kulumbulula ka? (Monai kipikichala kitanshi.)

¹¹ “Kange muvulamenga kutambwila benyi ne.” (Tangai Bahebelu 13:⁠2.) Byambo bya kuba’mba “kutambwila benyi” bilumbulula ka? Byambo byaingijishe Paulo bilumbulula “kubila lusa benyi.” Bino byambo byakonsha kwituvululamo byaubile Abalahama ne Lota. Bano bantu babiji baubijile lusa benyi bo babujile kuyuka. Palutwe kacheche, Abalahama ne Lota baishile kuyuka’mba bano benyi bajinga bamalaika. (Ntendekelo 18:​2-5; 19:​1-3.) Bino bya kumwenako byatundaikile bena Kilishitu Bahebelu kumwesha butemwe kupichila mu kutambwila benyi.

¹² Twakonsha kutambwila byepi benyi? Twakonsha kwitako balongo ne banyenga ku nzubo kwetu na kujiila pamo kajo nangwa kwitundaika. Nangwa kya kuba kalama wetu wa mwanzo ne mukazhanji kechi twibayuka bulongo ne, twakonsha kwibetako ku nzubo kimye kyo babena kufwakesha kipwilo kyetu. (3 Yoano 5-8) Kechi twafwainwa kuteka kajo kavula nangwa kutayapo mali avula ne. Kyo tukeba ke kutundaika balongo betu, kechi kwibamwesha bintu byo tuji nabyo ne. Kabiji kechi twafwainwa kwitatu boba bakonsha kwitwitako ne atweba ne. (Luka 10:42; 14:​12-14) Kyanema ke kya kuba’mba kechi twafwainwa kupayankana kya kuba twalubako ne kutambwila benyi ne.

13, 14. Twakonsha ‘kuvulukanga byepi aba baji mu kaleya’?

¹³ “Vulukainga aba baji mu kaleya.” (Tangai Bahebelu 13:⁠3.) Paulo byo anembele bino, waambilenga pa balongo bo bakashile mu kaleya na mambo a lwitabilo lwabo. Paulo watakaikile kipwilo mambo kyaubijile “lusa boba bajinga mu kaleya.” (Bahebelu 10:34) Balongo bavula bakwashishe Paulo pa myaka ina yo ajinga mu kaleya, bino kwajinga bakwabo baikalanga kwalepa. Bakonsheshe byepi kukwasha Paulo? Bakonsheshe kuba bino kupichila mu kutwajijila kumulombelako.​—⁠Filipai 1:​12-14; Bahebelu 13:​18, 19.

¹⁴ Lelo jino, Bakamonyi bavula bebakasa mu tuleya na mambo a lwitabilo lwabo. Balongo ne banyenga bekala kipi kipi na bano balongo bakonsha kwibakwasha na bintu byo babena kukajilwa. Bino atweba bavula twikela kwalepa na kuji bano balongo baji mu tuleya. Twakonsha kwibakwasha byepi ne kubula kwibalubako? Butemwe bwa kutemwa balongo buketutundaika kutwajijila na kwibalombelako. Kya kumwenako, twakonsha kulombelako balongo, banyenga ne baana baji mu kaleya mu kyalo kya Eritrea, kubikapotu ne mulongo Paulos Eyassu, Isaac Mogos, ne Negede Teklemariam, bakiji mu kaleya papita ne myaka 20.

15. Twakonsha kunemeka byepi masongola etu?

¹⁵ “Masongola aneme ku bonse.” (Tangai Bahebelu 13:⁠4.) Kabiji twakonsha kumwesha’mba twatemwa balongo kupichila  mu kwikala na byubilo byawama. (1 Timoti 5:​1, 2) Kya kumwenako, inge twauba bulalelale na mulongo nangwa nyenga, twakonsha kutamisha bulongo bwetu na uno muntu ne kisemi kyanji. Balongo bakonsha kuleka kwituketekela. (1 Tesalonika 4:​3-8) Akilangulukai byakonsha kumvwa mukazhi inge wayuka’mba bamwatawanji batamba bya mulekese. Abya wakonsha kumvwa’mba bamwatawanji bamutemwa kabiji banemeka masongola nyi?​—⁠Mateo 5:⁠28.

16. Kusekela mu bintu byo tuji nabyo kwitukwasha byepi kutemwa balongo?

¹⁶ “Sekelainga mu bintu byonka byo muji nabyo.” (Tangai Bahebelu 13:⁠5.) Kuketekela Yehoba kuketukwasha kusekela mu bintu byo tuji nabyo. Kino kitukwasha byepi kutemwa balongo? Inge twasekela mu bintu byo tuji nabyo, tukavulukanga’mba balongo betu ne banyenga bena Kilishitu banema kukila mali nangwa bintu bikwabo. (1 Timoti 6:​6-8) Kechi tukejizhanyanga pa balongo nangwa pa bwikalo bwetu ne. Kabiji kechi tukobilanga kichima bakwetu nangwa kwikala na lwiso ne. Pakuba, inge twasekela mu bintu byo tuji nabyo, tukekala bampanyi.​—⁠1 Timoti 6:​17-19.

17. ‘Kukosa’ kwitukwasha byepi kumwesha byo twatemwa balongo?

¹⁷ ‘Kosai.’ (Tangai Bahebelu 13:⁠6.) Kuketekela mwi Yehoba kwitulengela kukosa pa kuba’mba tuchinchike meseko akatampe. Kuno kukosa kwitukwasha kwikala na ndangulukilo yawama. Kabiji inge twaikala na ndangulukilo yawama, twakonsha kumwesha butemwe kupichila mu kutundaika ne kutekenesha balongo ne banyenga. (1 Tesalonika 5:​14, 15) Nangwatu mu kimye kya malwa  akatampe, twakonsha kukosa, mambo twayuka’mba kupokololwa kwetu kujitu pepi.—Luka 21:​25-28.

18. Twakonsha kukosesha byepi butemwe bo twatemwa bakulumpe mu kipwilo kyetu?

¹⁸ “Vulukainga aba bemutangijila.” (Tangai Bahebelu 13:​7, 17.) Bakulumpe mu kipwilo kyetu bengijisha kimye kyabo na kwitwingijila. Inge twalanguluka pa byonse byo boba, butemwe bo twibatemwa bubayilako kabiji twibasanchila. Kechi tukeba’mba lusekelo lwabo lupwe nangwa kwibalefula na mambo a bintu byo tuba ne. Pano bino, tukeba kwibakookela na muchima yense. Inge twauba bino ‘twibalangulukilako mu butemwe na mambo a mwingilo wabo.’​—⁠1 Tesalonika 5:⁠13.

19, 20. Twakonsha kutwajijila byepi kutemwa balongo?

¹⁹ Bantu ba Yehoba bayukanyikilwa ku kutemwa balongo babo. Abino byo byo kyajinga ne mu moba a kwa Paulo. Bino Paulo watundaikile balongo kukizhamo kumwesha butemwe. Waambile’mba: “Mukijishemotu kuba kino.” (1 Tesalonika 4:​9, 10) Kyamwekatu patoka’mba twafwainwa kutwajijila kutemwa balongo.

²⁰ Onkao mambo, byo tusakumonanga kinembelo kya mwaka mu Nzubo yetu ya Bufumu uno mwaka, twayai tulangulukenga pa ano mepuzho a kuba’mba: Nafwainwa kuba byepi pa kuba’mba nkizhemo kutambwila benyi? Nakonsha kukwasha byepi balongo betu baji mu tuleya? Nanchi nanemeka lunengezho lwa Lesa lwa masongola nyi? Ki ka kyakonsha kunkwasha kusekela mu bintu byo nji nabyo? Nakonsha kukizhamo byepi kuketekela mwi Yehoba? Nakonsha kukizhamo byepi kukookela boba babena kutangijila? Inge twibikako kwingijila pa ino mbaji itanu na imo, kinembelo kya mwaka kechi kikekalatu nobe kiyukilo pa lubumbulu ne; bino kiketuvululangamo byambo bya kwa Paulo bya kuba’mba: “Butemwe bwenu bwa kutemwa balongo butwajijile.”—Bahebelu 13:1.