1, 2. Mambo ka muntu wajinga wipelula o bamukanyijile kwi Lesa? (Monai kipikichala kitanshi.)

KIMYE Mfumu Saulo wa bena Isalela kyo atendekele kulama wipelwile kabiji bamunemekele bingi ku bantu. (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Bino byo aikeletu pa bufumu, waubile bintu byavula bingi byamwesheshenga bwitote. Ngauzhi wa Lesa aye Samwela byo abujile kuya ku Giligala pa juba jo atongwele, Saulo kechi watekenye ne. Bena Filishitiya benengezhezhenga kuya na kulwa nkondo, kabiji bena Isalela batendekele kumupalañana Saulo. Kyamweka walangulukilenga’mba, ‘Nafwainwa kubapo kimo bukiji bukiji.’ Onkao mambo, watapishe kitapisho kya kusoka kyo babujile kumuswisha. Yehoba kechi waumvwine bulongo ne.—1 Sam. 13:5-9.

² Samwela byo afikile ku Giligala, wamunenene Saulo pa kyo aubile. Bino Saulo kechi waswile byo bamolweleko ne, aye wapelengamo mambo bakwabo ne kumwesha nobe kechi watamishe ne. (1 Sam. 13:10-14) Kufumatu pa kikye kimye, Saulo watwajijiletu na kuba bintu byamulengejile kumufumya pa bufumu, kabiji  Yehoba walekele kumubila bibusa. (1 Sam. 15:22, 23) Nangwa kya kuba ku ntendekelo Saulo wajingatu bulongo, bino kulutwe byubilo byanji byatamine bingi.—1 Sam. 31:1-6.

3. (a) Bantu bavula balangulukapo amba ka pa kwipelula? (b) Ñanyi mepuzho o twafwainwa kukumbula?

³ Mu ino ntanda muji bantu batemwa kwikyombesha, bavula balanguluka’mba bafwainwa kukyombesha bakwabo pa kuba’mba bayukanyikwe. Kuba bino kwibalengela kuleka kwipelula. Mulwila ntanda umo wajinga kala shenyenye wa mafilimu, waambile’mba: “Kyambo kya kwipelula kechi kingila kwi amiwa ne, kabiji kechi nkekalapo na kino kyubilo ne.” Pano mambo ka kwipelula o kwanemena? Kwipelula kulumbulula ka? Kabiji twakonsha kutwajijila byepi kwikala bepelula nangwa kya kuba tubena kupita mu bintu byakatazha? Mu uno mutwe tusakukumbula mepuzho atanshi abiji. Bwipuzho bwa busatu bukakumbulwa mu mutwe walondelapo.

4. Mwakonsha kulumbulula byepi bwitote?

⁴ Baibolo waamba pa lupusano luji pa kwipelula ne kwitota. (Tangai Byambo bya Maana 11:2.) Davida walombele kwi Yehoba amba: “Kange muleke kalume wenu ekale na byubilo bya kwitota [ne].” (Sala. 19:13) Nga “byubilo bya kwitota” byo bi ka? Inge muntu wauba kintu kyo babula kumuswisha nangwa kuba kintu kwa kubula kupembelela kimye kyafwainwa, ko kuba’mba uji na byubilo bya kwitota. Na mambo a kuba’mba twaswana bundengamambo, bonse tumwesha byubilo bya kwitota bimye bimo. Inge twatwajijila na byubilo bya kwitota byonka byaubile Mfumu Saulo, Lesa kechi uketubila bibusa ne. Salamo 119:21 waamba pe Yehoba amba: “Anweba mukajipila betota.” Mambo ka?

5. Mambo ka bwitote o bwatamina?

⁵ Byubilo bya bwitote byakilamo kutama kukila kulubankanyatu. Patanshi, inge twabula kuyuka pa kupelela mu byo tuba, tukakankalwa kumwesha munema kwi Kalama wetu Yehoba. Kya bubiji, inge ketube bintu byo babula kwituswisha, javula kifumamo ke kupusenamo na bakwetu. (Maana 13:10) Kya busatu, inge kyamweka patoka’mba tuji na bwitote, kyakonsha kwitulengela kwilengulula nangwa kumvwa bumvu. (Luka 14:8, 9) Kafwako byawama bifuma mu kwitota ne. Byonka byaamba Binembelo, kwipelula kwawama bingi.

6, 7. Mu kwipelula mwavwangwa ka?

⁶ Mu Baibolo, kwipelula kulumbulula kubula kwitota nangwa kwijantula. (Fili. 2:3) Muntu wipelula uyuka pa kupelela mu bintu byonse, ko kuba’mba uyuka papelela bulume bwanji, kabiji uswa byo alubankanya ne kumvwa inge bakwabo bamubuulako bya kuba. Muntu wipelula usangajika muchima wa Yehoba.

⁷ Kabiji Baibolo umwesha kuba’mba muntu wipelula wiyuka bulongo byo aji kabiji uyuka ne kuba’mba kuji bintu bimo byo akonsha kubula kuba nangwa byo babula kumuswisha kuba. Kwesakana na mulaka mutanshi, kwipelula kwavwangamo muntu kunemeka bakwabo ne kwibobila lusa.

8. Ñanyi biyukilo bimo bimwesha’mba muntu watendeka kwikala na bwitote?

⁸ Twakonsha kuyuka byepi amba twatendeka kuba bintu na bwitote? Langulukai pa bino biyukilo bicheche. Twakonsha kutendeka kulanguluka’mba twanema kukila bakwetu nangwa’mba mingilo yo twingila yanema kukila ingila bakwetu. (Loma 12:16) Twakonsha kutendeka kukeba kwitutakaika ku  bantu. (1 Timo. 2:9, 10) Nangwa kampe tukanjikizha bakwetu kulondela byo tukeba na mambo a kifulo kyo tuji nakyo nangwa na mambo a kuba tumvwañana na bakulumpe mu kipwilo, nangwa na mambo a ndangulukilo yetu. (1 Ko. 4:6) Javula kechi tuyuka ne kuyuka’mba twatendeka kwikala na bwitote ne.

9. Ñanyi bintu bilengela bamo kwikala na bwitote? Ambaipo bamo banembwa mu Baibolo.

⁹ Muntu yense wakonsha kumwesha bwitote inge keobe bisakasaka mubiji. Kwitumbijika, kichima ne kukizhamo kuzhingila byakonsha kulengela muntu kwikala na bwitote. Bantu banembwa mu Baibolo nabiji Abisalomo, Uzaya, ne Nebukaneza baswishishe ino “mingilo ya mubiji” kabiji Yehoba wibakambwile na mambo a kwitota kwabo.—2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Moba 26:16-21; Da. 5:18-21.

10. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuzhachisha bakwetu pa byo balanguluka? Ambaipo kimo kyamwekele kyanembwa mu Baibolo.

¹⁰ Kuji ne bintu bikwabo bilengela muntu kwikala na bwitote. Akilangulukai pa jishimikila janembwa mu Ntendekelo 20:2-7 ne jiji mu Mateo 26:31-35. Nanchi bwitote bwa kwa Abimeleki ne Petelo bwaishile na mambo a bisakasaka mubiji wa bundengamambo nyi? Abya bano bantu kechi bayukile byo baubilenga nenyi? Na mambo a kuba’mba kechi tuyuka bilanguluka bakwetu ne, kechi twafwainwa kwibazhachisha ne.—Tangai Yakoba 4:12.

11. Kwipelula kwitukwasha byepi kuyuka mwingilo wetu mu jibumba ja Lesa?

¹¹ Muntu wipelula uyuka mwingilo wanji mu jibumba ja Lesa. Na mambo a kuba’mba Yehoba ke Lesa uba bintu monka mo byalondankena, atweba bonse witupa mingilo yo twafwainwa kwingila. Twingila mingilo yapusana pusana mu kipwilo, bino atweba bonse twanema. Na mambo a lusa lwanji lukatampe, Yehoba witupa bya bupe, busendwe, ne bulume bwa kuba bintu. Twakonsha kwibingijisha kutumbijika Lesa ne kukwasha bakwetu. (Loma 12:4-8) Yehoba ukeba’mba twingijishenga bino bintu byo etupa kumunemekelamo ne kukwasha bakwetu.—Tangai 1 Petelo 4:10.

12, 13. Mambo ka o twafwainwa kubujila kukumya inge mingilo yetu mu jibumba ja Lesa yapimpulwa?

¹² Bino mu kuya kwa kimye, mingilo yetu mu jibumba ja Lesa yakonsha kupimpulwa. Kino kyo kyamwekejile ne Yesu. Patanshi, bajingatu babiji ne Yehoba. (Maana 8:22) Mu kuya kwa kimye wakwashisheko Yehoba pa kulenga bilengwa bikwabo bya mupashi, jiulu ne ntanda, apa bino ne bantu. (Kolo. 1:16) Kabiji pa kupitapo kimye, Yesu bamutumine kwiya na kwingila mwingilo mukwabo pano pa ntanda, patanshi wajingatu mwana lukeke kabiji mu kuya kwa kimye wakomene. (Fili. 2:7) Panyuma ya lufu lwanji lwa bukitapisho, Yesu waikele jibiji kilengwa kya mupashi ne kubwela mwiulu na kwikala Mfumu wa Bufumu bwa Lesa mu 1914. (Hebe. 2:9) Kabiji luno kechi lo lupimpu lwapelako mu mwingilo wanji ne. Panyuma ya Bukalama bwa Myaka Kiumbi, Yesu ukabwezha Bufumu kwi Yehoba pa kuba’mba ‘Lesa akekale bintu byonse ku bantu bonse.’—1 Ko. 15:28.

¹³ Ne atweba twafwainwa kuketekela’mba mingilo yetu yakonsha kupimpulwa na mambo a bintu byo tufuukulapo. Kampe mwajinga bakatanda nangwa bazhike, bino mwatwela mu masongola kabiji mwatendeka kwikala na baana. Nangwa kampe mwapeezhako bwikalo bwenu pa kuba’mba mutendeke mwingilo wa kimye kyonse. Byonse byo mwafuukulapo kuba bileta mingilo. Onkao  mambo, mingilo yetu yakonsha kuvujilako nangwa kukepelako kwesakana na lupimpu lwaubiwa mu bwikalo bwetu. Nanchi mukiji banyike nyi, inyi mwakoma? Nanchi mukolwa kolwa nyi, inyi mujitu bulongo? Yehoba wayuka mingilo yo twakonsha kwingila bulongo atweba bonse. Kechi witupa mingilo yakila pa bulume bwetu ne, kabiji witusanchila bingi pa byo twibikako.—Hebe. 6:10.

14. Kwipelula kwitukwasha byepi kwiyowa mingilo yo twingila ne kumwenamo lusekelo mu byo tuba?

¹⁴ Yesu wamwenanga lusekelo mu mingilo yonse yo aingilanga, ne atweba twakonsha kumwena lusekelo mu mingilo yetu. (Maana 8:30, 31) Muntu wipelula utondwa na mwingilo ye engila mu kipwilo. Kechi uta muchima pa kukeba mingilo ikwabo nangwa kuta muchima pa mingilo ingila bakwabo ne. Bino utatu muchima pa ene mambo o engijila mwingilo wanji kabiji umwenamo lusekelo mambo umona uno mwingilo amba wafuma kwi Yehoba. Kabiji unemeka mingilo ingila bakwabo yo bebapa kwi Yehoba. Kwipelula kwitukwasha kunemeka bakwetu ne kwibatundaika.—Loma 12:10.

15. Twakonsha kufunjilako ka ku kwipelula kwa kwa Gidiona?

¹⁵ Gidiona wajinga muntu wipelwile bingi ye twafwainwa kufunjilako. Kimye kitanshi malaika wa Yehoba kyo aishile kwi aye, Gidiona wamwesheshe kwipelula byo alumbulwile kuba’mba mukoka ye afuminemo wajinga mukoka mucheche ne kuba’mba kechi wafikijilemo kwingila mwingilo ye bamupele ne. (Mito.  6:15) Bino Gidiona byo aswile mwingilo wamupele Lesa, wakebelenga kuyuka bulongo bya kwingila uno mwingilo, kabiji walombele kwi Yehoba amba amutangijile. (Mito. 6:36-40) Gidiona kechi wajinga na moyo ne, pakuba waubilenga bintu na maana kabiji wajimukile bingi. (Mito. 6:11, 27) Kechi wakebelenga kutumbalala na mambo a mwingilo ye aingijile ne. Byo apwishishetu kwingila uno mwingilo, wabwelele pa kifulo kyanji kya kala.—Mito. 8:22, 23, 29.

16, 17. Muntu wipelula wakonsha kuyilako byepi palutwe mu mwingilo wa Lesa?

¹⁶ Kwipelula kechi kulumbulula’mba twafwainwa kuleka kukanamina mingilo ikwabo mu kipwilo ne. Binembelo bitutundaika atweba bonse kuyilako palutwe mu mwingilo wa Lesa. (1 Timo. 4:13-15) Bino nanchi kino kyalumbulula’mba twakonsha kuyilakotu palutwe inge betunungilapo mingilo ikwabo nyi? Ine. Yehoba wakonsha kwitukwasha kuyilako palutwe mu mwingilo yenka ye twingila. Twakonsha kutwajijila kuwamishako busendwe bwitupa Lesa pa kuba’mba tumwingijilenga bulongo ne kukwasha bakwetu.

¹⁷ Muntu wipelula saka akyangye kuswa mwingilo mukwabo, patanshi ukeba kuyuka byavwangwamo mu yewo mwingilo. Apa bino walangulukapo bulongo inge wakonsha kumwingila nangwa ne. Wakonsha kwishikisha’mba, ‘Nanchi nkakonsha kwingila bulongo mwingilo wanungwapo kwa kubula kulekelela mingilo yami ya kala nyi? Nanchi pajipo mingilo imo yo nakonsha kupako bakwetu pa kuba’mba ñingile bulongo mwingilo wa katataka nyi?’ Inge wakumbula’mba ine ku ano mepuzho, kampe kyakonsha kuwama kuleka muntu mukwabo waingila yewo mwingilo wanungwapo. Kulombapo ne kulangulukapo bulongo kuketukwasha kubula kukanamina mingilo yavula yo twakonsha kukankalwa kwingila.

18. (a) Kwipelula kuketulengela kuba byepi inge betupa mingilo? (b) Kinembelo kya Loma 12:3 kitukwasha byepi kwikala bepelula?

¹⁸ Byaubile Gidiona bituvululamo amba kechi twakonsha kwingila bulongo mingilo yetu kwa kubula lutangijilo lwa Yehoba ne mapesho anji ne. Baibolo witubuula’mba twafwainwa ‘kwenda na Lesa wetu saka twipelula.’ (Mika 6:8) Onkao mambo, kimye kyonse kyo betupa mwingilo mu kipwilo, twafwainwa kulombapo ne kulangulukapo pa bitubuula Yehoba kupichila mu Mambo anji ne jibumba janji. Twafwainwa kupimpulako milanguluko yetu pa kuba’mba tulondelenga bitubuula Yehoba. Twayai tuvulukenga’mba kwipelula kwa Yehoba ko ‘kwitulengela kutumbalala,’ kechi bulume bwetu ne. (Sala. 18:35) Kwenda na Lesa saka twipelula kuketukwasha kubula kwitumbijika nangwa kwilengulula.—Tangai Loma 12:3.

19. Ñanyi bishinka bitulengela kwikala bepelula?

¹⁹ Muntu wipelula utumbijika Yehoba, mambo Yehoba ye Mulenga wetu kabiji ye Nkambo Mfumu wa bilengwa byonse. (Lum. 4:11) Kwipelula kwitukwasha kutondwa na mingilo yo tuji nayo mu jibumba ja Lesa ne kwiingila bulongo. Kwipelula kwitukwasha kunemeka bakwetu ne kulengela bantu ba Yehoba kukwatankana. Kwipelula kwitulengela kutangizhako bikeba bakwetu, kabiji kwitukwasha kuyuka pa kupelela ne kubula kulubankanya. Bino bishinka byamwesha’mba kwipelula kwanema bingi ku bantu ba Lesa bonse, kabiji Yehoba wanemeka bingi bantu bebikako kwikala bepelula. Pano twakonsha kumwesha byepi kwipelula umvwe tuji na makatazho? Mutwe walondelapo uketukwasha kutwajijila kwikala bepelula mu bimye bya makatazho.