1. Ñanyi kintu Yehoba kyo abuula bapopweshi banji kubanga? (Monai kipikichala.)

 BAÑANYI bo twakonsha kwisamba nabo inge tubena kukeba lutekenesho ne bukwasho? Mukumbu twamuyuka. Twakonsha kulomba kwi Yehoba Lesa. Yehoba ukeba’mba tulombenga kwi aye. Kabiji Baibolo witubuula’mba: “Lombainga kimye kyonse.” Onkao mambo, twayuka’mba ukeba’mba tulombenga kwa kubula kuzhikilwa. (1 Tesa. 5:17) Twakonsha kulomba kwi Yehoba kwitukwasha mu bwikalo bwetu bonse. (Maana 3:5, 6) Na mambo a kuba Yehoba mpanyi, witubuula kulombanga kwi aye kimye kyonse kyo tukeba.

2. Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?

² Tumusanchila bingi Yehoba mambo wituswisha kulomba kwi aye. Na mambo a kuba twikala na bya kuba byavula, kitukatazha bingi kwikala na kimye kya kulomba. Kabiji kampe tulanguluka’mba twakonsha kwikalanga na bya kulombapo byavula. Twakonsha kutaana bintu byakonsha kwitutundaika ne kwitukwasha mu Binembelo. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byo twakonsha kuba pa kuba’mba twikalengapo na kimye kya kulomba byonka byaubanga Yesu. Kabiji tusakwisamba pa bintu bitanu byo twakonsha kuba pa kuba’mba tuwamisheko milombelo yetu.

3. Ñanyi kintu Yesu kyo afunjile pa milombelo?

³ Yesu wafunjile kuba’mba milombelo yetu yanema bingi kwi Yehoba. Kabiji saka akyangye kwiya pano pa ntanda wamonanga Shanji byo akumbulanga milombelo ya banabalume ne banabakazhi  ba kishinka. Yesu wajinga ne Shanji byo akumbwile milombelo ya kwa Hana, Davida, Elaija ne bantu bakwabo ba kishinka bavula. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Mfu. 19:4-6; Sala. 32:5) O ene mambo Yesu o atundaikijile baana banji ba bwanga kulombanga kimye kyonse ne kuketekala kuba’mba milombelo yabo isakukumbulwa.—Mat. 7:7-11.

4. Ñanyi kintu kyo tufunjilako ku milombelo ya kwa Yesu?

⁴ Baana ba bwanga ba kwa Yesu bafunjile kwi aye bya kulomba kwi Yehoba. Yesu walombanga javula inge ubena kusapwila. Wamonangapo kimye kya kulomba nangwa kya kuba wapayankene bingi kabiji bantu bavula kechi bamushilanga kanya ne. (Mako 6:31, 45, 46) Wabukile ku makya ne kuya kwa bunke na kulomba. (Mako 1:35) Kimye kimo walombele bufuku bonse saka akyangye kufuukulapo kintu kyanema kyo akebelenga kuba. (Luka 6:12, 13) Kabiji Yesu walombele javula bingi bufuku bwapeleleko saka akyangye kufwa ne kuba kintu kyanema pano pa ntanda.—Mat. 26:39, 42, 44.

5. Ñanyi bintu byaubanga Yesu byo twafwainwa kubanga?

⁵ Yesu byo aubanga bitufunjisha kuba’mba nangwa kya kuba tupayankana bingi, twafwainwa kwikalangapo na kimye kya kulomba. Byonka byaubanga Yesu ne atweba twafwainwa kwikalangapo na kimye kya kulomba. Kampe twakonsha kubuuka ku makya ne kulomba nangwa bufuku saka tukyangye kulaala. Inge twauba bino tumwesha lusanchilo kwi Yehoba pa buno bupe bwanema bo etupa. Nyenga Lynne uvuluka lusekelo lo ajinga nalo byo afunjile pa buno bupe bwa lulombelo. Waambile’mba: “Byo nayukile’mba nakonsha kwamba ne Yehoba kimye kyonse, natatwile kumumona’mba Mulunda nami kabiji nakebelenga kuwamishako milombelo yami.” Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, atweba bavula byo byo tumvwa. Onkao mambo, twayai twisambe pa bintu bitanu byo twafwainwa kwambapo mu milombelo yetu.

6. Kwesakana na byaamba Lumwekesho 4:10, 11, ñanyi bintu Yehoba byo afwainwa kutambwila?

⁶ Totainga Yehoba. Mu kimwesho, mutumwa Yoano wamwene bakulumpe 24 mwiulu saka bapopwela Yehoba. Batotelenga Yehoba kabiji baambilenga’mba aye ye wafwainwa kutambula “lukumo ne buneme ne bulume.”  (Tangai Lumwekesho 4:10, 11.) Bamalaika ba kishinka nabo baji na bishinka byavula bingi bibalengela kutota Yehoba. Bamuyuka bingi bulongo mambo bekala nanji mwiulu. Kabiji bayuka byubilo byanji mambo bebimona mu bintu byo oba. Kumona Yehoba byo oba kwibalengela kumutota.—Yoba 38:4-7.

7. Mambo ka o twafwainwa kutotela Yehoba?

⁷ Ne atweba twafwainwa kutotanga Yehoba mu milombelo yetu. Twakonsha kuba bino inge ketumubuule byo twamutemwa ne ene mambo o tumunemekela. Umvwe mubena kutanga ne kufunda Baibolo, monai byubilo bya Yehoba byo mukeba kwikala nabyo. (Yoba 37:23; Loma 11:33) Kepo mwakonsha kubuula Yehoba byo mumona bino byubilo. Kabiji twakonsha kumutota mambo witukwasha kabiji ukwasha ne balongo ne banyenga yetu ntanda yonse. Wituta bingi muchima kabiji wituzhikijila.—1 Sam. 1:27; 2:1, 2.

8. Ñanyi bintu bimo byo twakonsha kusanchilapo Yehoba? (1 Tesalonika 5:18)

⁸ Sanchilainga Yehoba. Mu lulombelo twafwainwa kusanchila Yehoba pa bintu byavula byo etubila. (Tangai 1 Tesalonika 5:18.) Twakonsha kumusanchila pa bintu byonse byawama byo etupa, mambo bupe bonse bwawama bufuma kwi aye. (Yako. 1:17) Kampe twakonsha kumusanchila pa kwitupa ino ntanda yawama ne bintu byawama byo alenga. Kabiji twakonsha kumusanchila pa bumi bo etupa, kisemi, balunda ne luketekelo lwetu. Kabiji twakonsha kumusanchila Yehoba pa kwituswisha kwikala balunda nanji.

9. Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kusanchila Yehoba?

⁹ Twafwainwa kwibikangako kulanguluka pa bintu byakonsha kwitulengela kusanchila Yehoba. Bantu bavula ano moba kechi basanta ne. Javula bantu balangulukatu pa byo bakeba kabiji kechi balanguluka pa byo bakonsha kusanta pa bintu byo baji nabyo ne. Umvwe ne atweba twaikala na umo muchima, tukalombangatu bintu byo tukeba. Pa kuba’mba kino kibule kwitumwekela, twafwainwa kutwajijila kwikala na kino kyubilo kya kusanta kabiji twafwainwa kusanchila Yehoba pa bintu byonse byo etubila.—Luka 6:45.

10. Kusanta kwakwashishe byepi nyenga kuchinchika? (Monai ne kipikichala.)

¹⁰ Kwikala na muchima wa kusanta kwakonsha kwitukwasha kuchinchika makatazho. Langulukai pa byapichilemo ba Kyung-sook bo baambapo mu Kyamba kya Usopa kya January 15, 2015. Bebataaine na kikola kya kansa wa ku mapwapwa. Baambile’mba: “Kino kikola kyampezhezhe bingi maana. Namwenengatu nobe bunga bwapwila pa mpuki kabiji najinga bingi na moyo.” Ñanyi kintu kibakwashishe kuchinchika? Baambile’mba jonse bufuku saka bakyangye kulaala bayanga pa musemi wa nzubo yabo ne kulomba na jiwi ja peulu ne kutongola bintu bitanu bibalengelanga kusanchila Lesa pa jojo juba. Kino kibatundaikanga bingi kabiji kibalengelanga kukebesha kumwesha byo bamutemwa Yehoba.  Bashiinwe kuba’mba Yehoba ulama bantu ba kishinka inge babena kupita mu makatazho kabiji kino kibalengejile kuyuka’mba bintu byawama mu bwikalo bwetu byavula bingi kukila makatazho o tupitamo. Byonka byo kyajinga kwi ba Kyung-sook, tuji na byavula bya kusanchilapo Yehoba nangwatu inge tubena kupita mu lukatazho lukatampe. Kusanchila Yehoba mu lulombelo kwakonsha kwitukwasha kuchinchika ne kutwajijila kwikala na lusekelo.

11. Mambo ka baana ba bwanga ba kwa Yesu o bafwainwe kuchinchika Yesu byo abwelele mwiulu?

¹¹ Lombainga Yehoba kuba’mba emukwashe kuchinchika inge mubena kusapwila. Yesu saka akyangye kubwela mwiulu, wavulwilemo baana banji ba bwanga mwingilo ye ebapele wa kusapwila “mu Yelusalema, monse mu Yudea ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.” (Byu. 1:8; Luka 24:46-48) Palutwe kacheche, bantangi ba Bayudea bakwachile batumwa abo ba Petelo ne Yoano ne kwibatwala ku Saniedilini. Bakambizhe bano banabalume ba kishinka kuleka kusapwila kabiji bebachiinye. (Byu. 4:18, 21) Ñanyi kintu kyaubile Petelo ne Yoano?

12. Kwesakana na byaamba Byubilo 4:29, 31 ñanyi kintu kyaubile baana ba bwanga?

¹² Nangwa kya kuba Petelo ne Yoano bebachiinyenga ku bantangi ba bupopweshi ba Bayudea, baambile’mba: “[Anweba] bene chibilai mo mwalangulukila, umvwe kyawama kwimumvwina anweba, kukila kumvwina Lesa. Pakuba atweba kechi twakonsha kuleka kwamba pa bintu byo twamwene ne kumvwa ne.” (Byu. 4:19, 20) Petelo ne Yoano byo bebakasulwile, baana ba bwanga balombele kwi Yehoba kuba’mba ebakwashe kuba kyaswa muchima wanji. Balombele’mba: “Kwashai bakalume benu kwambanga mambo enu na kuchinchika.” Yehoba wakumbwile lulombelo lwabo.—Tangai Byubilo 4:29, 31.

13. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku kyamwekejile ba Jin-hyuk?

¹³ Umvwe kya kuba kafulumende witukanya kusapwila, twafwainwa kutwajijila kusapwila byonka byaubile baana ba bwanga. Akilangulukai pa byapichilemo mulongo Jin-hyuk. Bamutayile pa kazhima na mambo a kukana kwikala mushilikale. Mu kaleya bamupele mwingilo wa kutwajila bakaili bamo kajo ne bintutu bikwabo byo bakebelenga. Uno mulongo bamuswishishetu kwisamba na bano bakaili pa bintu byo babena kukeba kwapwa, kechi kwisamba pa bya mu Baibolo ne. Walombele kuba’mba Lesa amukwashe kuchinchika ne kuyuka mwakwisambila bukine na bakwabo. (Byu. 5:29) Baambile’mba: “Yehoba wakumbwile milombelo mambo wandengejile kuchinchika ne kumpa maana a kuyuka mwakubila. Natendekele kufunjisha Baibolo bakaili. Nebafunjishanga maminiti atanu pa muntu pa muntu inge nebatwajila kajo nangwa bikwabo byo babena kukeba. Kepo bufuku nanembanga makalata akupa bano bakaili inge bwakya.” Ne atweba twafwainwa kuketekala’mba Yehoba uketukwasha kwingila bulongo mwingilo wetu wa kusapwila. Kabiji twafwainwa kulombanga kwi Yehoba byonka byaubile ba Jin-hyuk kuba’mba etupe maana ne kwitukwasha kuchinchika.

14. Ñanyi kintu kyafwainwa kwitukwasha inge tubena kupita mu makatazho? (Salamo 37:3, 5)

¹⁴ Lombainga kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kuchinchika makatazho. Atweba bavula tubena kumanama na mambo a kukolwa nangwa kwikala na bijikila, kufwisha mulongo nangwa mulunda netu, lukatazho mu kisemi, kwitukanya nangwatu makatazho akwabo. Bintu nabiji myalo ne makondo byalengela ano makatazho kubayilako kya kuba kechi  twayuka mwakubila ne. Buulai Yehoba byo mubena kumvwa ku muchima. Mubuulai bintu byonse byo mubena kupitamo byonkatu byo mwakonsha kubuula mulunda nenu. Ketekelai kuba’mba Yehoba ‘ukemukwasha.’—Tangai Salamo 37:3, 5.

15. Lulombelo lwakonsha kwitukwasha byepi ‘kuchinchika mu bya malwa’? Lumbululai.

¹⁵ Kulomba na mukoyo kuketukwasha ‘kuchinchika mu bya malwa.’ (Loma 12:12) Yehoba wayuka bintu bibena kupitamo bapopweshi banji kabiji “umvwa kujila kwabo kwa kukeba bukwasho.” (Sala. 145:18, 19) Painiya uji na myaka 29 aye Kristie waitabila bino byambo. Watendekele kukolwa kikola kya kubula kuketekela. Kabiji kino kyamulengejile kwakamwa. Palutwe kacheche, bamubuujile’mba bainanji bebataana na kikola kyakonsha kwibalengela kufwa bukiji. Kristie waambile’mba: “Pa juba pa juba nalombanga na mukoyo kwi Yehoba kuba’mba ankoseshe. Nebikangako bingi kutaanwa ku kupwila kimye kyonse ne kwikala na lufunjisho lwa pa bunke.” Kabiji waambile’mba: “Kulomba kwankwashishe bingi kuchinchika bino bimye byakatazha. Nayukile kuba’mba Yehoba uji ne amiwa. Kabiji kuyuka bino kwantekeneshe bingi nangwa kya kuba ino misongo kechi yapwiletu ponkapotu ne. Yehoba wakumbulanga milombelo yami ne kunkwasha kubula kwikala na bijikila.” Tuvulukenga’mba “Yehoba wayuka bya kupokolola mu meseko bantu bamwakamwa.”—2 Pe. 2:9.

16. Mambo ka o tukebela’mba Yehoba etukwashe kushinda meseko?

¹⁶ Lombainga Yehoba kuba’mba emukwasha kushinda meseko. Na mambo a kuba’mba twibambulwa kulumbuluka twafwainwa kwibikangako bingi kushinda bintu byakonsha kwitulengela kuba kintu kyatama. Satana ubena kwingila bingi na ngovu kwitulengela kukankalwa kushinda. Jishinda jimo jo engijisha ke bya kisangajimbwe byatama. Bino bya kisangajimbwe byatama byakonsha kwitulengela  kwikala na milanguluko yatama. Kabiji ino milanguluko yakonsha kwitulengela kubula kwikala batoka kwi Yehoba ne kulenga mambo.—Mako 7:21-23; Yako. 1:14, 15.

17. Umvwe twalomba’mba Yehoba etukwashe kushinda meseko ñanyi bintu byo twafwainwa kuba? (Monai ne kipikichala.)

¹⁷ Twafwainwa kulomba Yehoba kuba’mba etukwashe pa kuba’mba tushinde meseko ne kubula kuba bintu byatama. Yesu byo afunjishenga pa lulombelo waambile’mba twafwainwa ne kusashijila’mba: “Tukwashai pa kuba’mba tubule kuponena mu lweseko, kabiji tupokololai kwi aye mubi.” (Mat. 6:13) Yehoba ukeba bingi kwitukwasha, pano bino twafwainwa kumulomba pa kuba’mba etukwashe. Umvwe twamulomba’mba etukwashe, twafwainwa kwibikako bingi kubula kubanga bintu byakonsha kwitulengela kuponena mu lweseko. Kechi twafwainwa kutanganga ne kutelekanga ku bintu byatama biji mu ino ntanda ya kwa Satana ne. (Sala. 97:10) Umvwe saka tutanga ne kufunda Baibolo, milanguluko yetu ikekala yawama. Kabiji kutaanwa ku kupwila ne kusapwila kimye kyonse kukazhikijila milanguluko yetu. Yehoba witulaya’mba kechi uketuleka kupita mu lweseko lwakila bulume bwetu ne.—1 Ko. 10:12, 13.

18. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kuba atweba bonse mu lulombelo?

¹⁸ Ano moba akatazha, o moba o twafwainwa kulomba na mukoyo atweba bonse pa muntu pa muntu kwi Yehoba pa kuba’mba tutwajijile kwikala ba kishinka. Ikalaingako na kimye kya kulomba pa juba pa juba. Yehoba ukeba atweba ‘kumubuula biji ku michima yetu.’ (Sala. 62:8) Totainga Yehoba ne kumusanchila pa bintu byonse byo emubila. Umvwe muji mu mwingilo wa kusapwila lombai pa kuba’mba emukwashe kuchinchika. Musashijilai kuba’mba emukwashe kuyuka mwakubila na makatazho onse ne kushinda meseko onse. Kange muleke kintu nangwa muntu kwimulengela kuzhikilwa kwa kubula kwikalapo na kimye kya kulomba kwi Yehoba ne. Pano bino, Yehoba ukumbula byepi milombelo yetu? Tukesamba pa buno bwipuzho bwanema mu mutwe walondelapo.