Inge mukeba kuyuka bulongo muntu, patanshi mwafwainwa kukiyuka bintu byo aubapo mu bwikalo ne makatazho o apitamo. Kyo kimotu, pa kuba’mba muyuke Lesa bulongo, mwafwainwa kuyuka bintu byo auba ne byo bimukwasha mu bwikalo bwenu pa kino kimye ne byo bikemukwasha kulutwe na lwendo.

Yehoba Lesa ye Mulenga wa bintu byonse, kabiji “byubilo byanji bibula kumweka byamweka patoka kufumatu kimye kyo alengele ntanda, mambo bimwekela mu bintu byo alenga.” (Loma 1:20) Kabiji Baibolo waamba’mba: “Ye walengele ntanda na bulume bwanji, yenka waikajikile kyalo kwingijisha maana anji kabiji watanyikile jiulu na milangwe yanji.” (Yelemiya 10:12) Bintu byonse byalenga Lesa bimwesha’mba Lesa wituta bingi muchima.

Akilangulukai pa bumi bwitupa Lesa ne byo twalengwa mu “kipasha kyanji.” (Ntendekelo 1:27) Nangwa kya kuba kechi tuji nobe Lesa ne, bino tumwesha byubilo byo ajipo nabyo. Kabiji witulengele kuba’mba tufundenga pe aye ne kwikala na byubilo byawama. Inge twatwajijila kwikala na bino byubilo, twikala na lusekelo mu bwikalo bwetu. Kyakila pa bino byonse, witulengele ne kuba’mba twikalenga na bulunda bwakosa ne aye.

Bintu byalenga Lesa pano pa ntanda bimwesha’mba wituta bingi muchima. Mutumwa Paulo waambile pe Lesa amba: ‘Kechi waikeletu kwa kubula kwiyukisha aye mwine kwi atweba ne, waubile byawama kupichila mu kwitupa mvula ne kimye kipilamo kajo saka etupa kajo kavula ne kulengela michima yetu kusangalala.’ (Byubilo 14:17) Lesa walenga bintu byavula bingi bitukwasha kwikala na bumi. Witupa kajo kavula kapusana pusana pa kuba’mba tujenga ne kwikala na bumi bwawama.  Abino ke bichechetu bimwesha kuba’mba Lesa wakebelenga bantu kwikala bulongo pano pa ntanda.

Yehoba walengele ntanda kuba’mba bantu bakekalengamo myaka ne myaka. Baibolo waamba’mba: “Ntanda wiipana ku baana ba bantu” kabiji “kechi wiilengele kwikala yatutu ne, bino wiilengele’mba mukekalenga bantu.” (Salamo 115:16; Isaya 45:18) Bañanyi bakekalangamo kabiji myaka inga? Baibolo waamba’mba “baoloka bakaswana ntanda, kabiji bakekalangamo myaka ne myaka.”—Salamo 37:29.

Kabiji Yehoba walengele Adama ne Evwa ne kwibabika mu bujimi bwa Edena ne kwibabuula kuba’mba ‘bebujimenga ne kwibulama.’ (Ntendekelo 2:8, 15) Wibabuujile ne kuba’mba: “Semainga ne kusemununa, muyuzhe ntanda ne kwiijima.” (Ntendekelo 1:28) Onkao mambo, Adama ne Evwa bafwainwe kwikala myaka ne myaka pano pa ntanda. Bino kyataminekotu ke kya kuba’mba kechi bakookejile Lesa ne. Kabiji na mambo a kino, kechi bakekala pa boba “baoloka bakaswana ntanda” ne. Bino byonka byo tusakumona, bunsatuki bwa kwa Adama ne Evwa kechi bwalengejile Yehoba kusankilapo byo akebelenga ino ntanda kwikala ne. Patanshi twayai tumone kintu kikwabo Lesa kyo auba.

Baibolo ke Mambo a Lesa. Mambo ka Yehoba o etupeela Baibolo? Witupa Baibolo kuba’mba tufundenga pe aye. (Byambo bya Maana 2:1-5) Ibyo, Baibolo kechi wakumbula mepuzho onse o twakonsha kwipuzha pe Lesa ne. Kabiji kafwako buku wakonsha kukumbula mepuzho onse aamba pe Lesa. (Musapwishi 3:11) Pano bino, byanembwa mu Baibolo bitukwasha kuyuka Lesa bulongo. Twakonsha kuyuka Lesa byo aji inge twamona byo oba na bantu. Kabiji twayuka bantu Lesa bo atemwa ne bo ashikwa. (Salamo 15:1-5) Inge ke tufunde Baibolo, popo tukayuka Lesa byo amona bupopweshi bwapusana pusana, byubilo byatama ne bintu bya ku mubiji. Kabiji byaambanga Yesu Kilishitu ne byubilo byanji bitanwa mu Baibolo bimwesha Yehoba byo aji.—Yoano 14:9.

Yehoba ukeba’mba twikalenga bulongo. Kino ke kintu kikwabo kyalengela Yehoba kwitupa Baibolo. Yehoba witubuula mu Baibolo byo twafwainwa kwikala bulongo mu kisemi, kusekela na bintu byonka byo tuji nabyo ne bya kuba na bijikila. Byonka byo tusakumona mu kino Kyamba, Baibolo wakumbula mepuzho anema bingi nabiji a kuba’mba: Mambo ka buyanji o bwavujila bibye? Ñanyi bintu bikamweka kulutwe? Kabiji Baibolo waamba ne bintu Lesa byo auba pa kuba’mba afikizhe kyaswa muchima wanji.

Baibolo wapusana na mabuku onse. Mambo aye wanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa. Baibolo bamunembele ku banabalume 40 pa myaka kukila 1,600, pano bino byambo bijimo byaambatu pa kintu kimo, mambo Nembi mwine wa Baibolo ke Lesa. (2 Timoti 3:16) Kupusanako na mabuku akwabo ajingako kala, mamanyusikilipiti avula amwesha’mba Baibolo kechi wapimpulwa ne nangwa kya kuba bamunembele kala kene. Kabiji Baibolo watwajijila kwikalako nangwa kya kuba kwajinga bantu bamo bakainyenga kumutuntulula ne kumusampanya ne kukanya bantu kumutanga. Lelo jino, Baibolo ke buku wakumbana ntanda yonse. Baibolo byo atwajijila kwikalako ne mu ano moba kimwesha kuba’mba “byambo byamba Lesa wetu bikala myaka ne myaka.”—Isaya 40:8.

Baibolo witukwasha kuyuka’mba kyaswa muchima wa Lesa kikafika pano pa ntanda kulutwe. Byonka byo twaambapo kala, Lesa wakebelenga’mba bantu bakekalenga pano pa ntanda myaka ne myaka. Bino Adama byo asatukijile Lesa, waelele bumi bwa myaka ne myaka, bumi bwanji ne bwa baana babo. Baibolo waamba’mba: “Bundengamambo byo bwatwelele pano pa ntanda mu muntu umo, ne lufu nalo lwaishijile mu bundengamambo, byonkabyo lufu lwakumbene ku bantu bonse mambo bonse balengele mambo.” (Loma 5:12) Adama byo alengele mambo, kyamwekelengatu nobe Lesa kechi ukafikizha kyaswa muchima wanji ne. Yehoba waubilepo byepi?

Byaubile Yehoba bimwesha kuba’mba byubilo byanji kechi byaluka ne. Wakambwile Adama ne Evwa pa byo baubile, bino wanengezhezhe jishinda ja kupokolwelamo baana bo batendekele kusema. Yehoba byo aji bingi na maana wamwenepo jishinda ja kupwishishamo luno lukatazho ne kwamba byo akafumyapo bundengamambo. (Ntendekelo 3:15) Kabiji wamwene kuba’mba, Yesu Kilishitu ye ukapwishatu bundengamambo ne Lufu. Wafwainwe kuba byepi bino?

 Pa kuba’mba akuule bantu ku bundengamambo bwa kwa Adama ne Evwa, Yehoba watumine mwananji aye Yesu kwiya pano pa ntanda na kufunjisha bantu jishinda ja ku bumi ne “kupana bumi bwanji kwikala bukuzhi bwa kukuula bavula.” a (Mateo 20:28; Yoano 14:6) Kyayijilemo bingi Yesu kwikala bukuzhi mambo wajinga walumbuluka byonka byajinga Adama. Bino kupusanako ne Adama, aye watwajijile kwikala na lukookelo kufikatu ne ku lufu. Yesu kechi wafwainwe kufwa ne, mambo kechi walengelepo mambo ne. Onkao mambo, Yehoba wamusangwile ne kumupa bumi mwiulu. Yesu waubile byakankelwe kuba Adama ne kulengela bantu baji na lukookelo kwikala na luketekelo lwa bumi bwa myaka ne myaka kulutwe na lwendo. Baibolo waamba’mba: “Mambo byonkatu kubula kukookela kwa muntu umo byo kwalengela bavula kwikala bandengamambo, ne mu lukookelo lwa muntu umo bavula bakekala baoloka.” (Loma 5:19) Na mambo a kitapisho kya bukuzhi, Lesa ukafikizha kyaswa muchima wanji pano pa ntanda pa kuba’mba bantu bakekalenga myaka ne myaka.

Twakonsha kufunda byavula pe Yehoba inge twamona byo aubile na makatazho aishile na mambo a busantuki bwa kwa Adama. Kafwako kintu kyakonsha kukanya Yehoba kufikizha kyo akeba kuba ne. Kabiji byambo byanji byonse ‘bikoba kintu kyo ebitumijile.’ (Isaya 55:11) Tusanta bingi pa bintu bitubila Yehoba bimwesha’mba witutemwa. Baibolo waamba’mba: “Monka muno mo mwamwekela butemwe bwa Lesa kwi atweba, kuba’mba Lesa watumine Mwananji yenkawa umotu pano pa ntanda pa kuba’mba tukekale na bumi kupichila mwi aye. Buno butemwe kechi bulumbulula’mba atweba yetu twamutemenwe Lesa ne, bino aye ye witutemenwe ne kutuma Mwananji kwikala kitapisho kya mambo etu kuba’mba tupwane ne Lesa.”—1 Yoano 4:9, 10.

Lesa “kechi wakaine kupana Mwananji na mambo a atweba bonse ne,” bino witulaya kuba’mba “uketupa na muchima yense bintu bikwabo byonse.” (Loma 8:32) Lesa witulaya kwitubila ñanyi bintu? Twajijilai na kutanga kino Kyamba.