PA MWAKA pa mwaka bantu kukila pa 6 milyonyi baya mu jisaka ja bichi bya sida jaikela pa jikuji ja Shima mu kyalo kya Japan. Baya pa kishimikwa kikatampe kyo bamona’mba kyazhila bantu ba mu bupopweshi bwa ba Shinto mo bapopwelanga lesa wamukazhi juba, Amaterasu Omikami pa myaka yavula bingi. Bano bapopweshi patanshi betokesha bene kupichila mu kowa ku maboko ne kovwa mu kanwa. Apa bino baimana mu kishimikwa kya kupopwelamo, kabiji balondela kisho kyabo kya kufukama, kupopwela, ne kulomba kwi lesa wamukazhi. * Ba Shinto kechi bakanya bantu babo kuya mu bupopweshi bukwabo ne, kabiji ba Budda bamo ne bantu bebepekezha kwikala bena Kilishitu, ne bakwabotu bamba’mba kechi kyatama kwivwanga mu bisho bya ba Shinto byo boba pa kishimikwa kyo bamona’mba kyazhila ne.

Bantu ba mu bupopweshi bwavula mu ntanda baji na bishimikwa byo bamona’mba byazhila, * kabiji bantu bavula ko ko baya. Mu byalo bibepekezha’mba bena Kilishitu, muji machechi ne bishimikwa byo bamona’mba byazhila byavula bingi byo bapana kwi Yesu, Maliya, ne bantu bo bamona’mba bazhila. Bishimikwa bimo byaikela pa mapunzha pamwekejile bintu byanembwa mu Baibolo nangwa “bya kukumya” byo bamba’mba byaubiwa katataka nangwa po balamina bintu bya bupopweshi. Bantu bavula baya ku bishimikwa byazhila mambo baitabila kuba’mba milombelo yabo yakonsha kumvwanyika inge balombela pa mpunzha yazhila. Bakwabo balanguluka’mba kuya pa kishimikwa kyo bamona’mba kyazhila kumwesha’mba bepana kya kine kine.

Nanchi Lesa wakonsha kukumbula milombelo ne misashijilo inge bantu balombela mu bishimikwa byazhila nyi? Nanchi Lesa umvwa bulongo pa kumona bantu na kulombela mu bishimikwa byo bamona’mba byazhila nyi? Kabiji kyakilamo kunema, nanchi bena Kilishitu bafwainwa kupopwela Lesa mu bishimikwa byazhila nyi? Mikumbu ya ano mepuzho isakwitubuula byo twafwainwa kumonanga kupopwela pa bishimikwa byazhila ne kwitukwasha kuyuka bupopweshi butokesha Lesa ku muchima.

Byaambile Yesu kimye kyo esambilenga na mwanamukazhi mwina Samaliya bisolola Lesa byo amona kupopwela pa mapunzha azhila. Yesu byo apichilenga mu Samaliya, waikele ku mushima wajinga kwipi na muzhi wa Saikala kuba’mba akookolokepo. Watendekele kwisamba na mwanamukazhi waishile na kutapula mema mu mushima. Byo besambilenga, mwanamukazhi waambile’mba paji lupusano lukatampe mu mpopwelo pakachi ka Bayudea ne Bena Samaliya. Waambile’mba: “Bashakulu betu bapopwelanga pa uno mutumba, pakuba anweba bantu mwamba’mba mu Yelusalema yo mpunzha bantu ko bafwainwa kupopwelanga.”—Yoano 4:5-9, 20.

 Mutumba waambilengapo uno mwanamukazhi wajinga Mutumba wa Gelizimu, waikejile palepele makilomita 50 ku kabeta ka buyeke bwa Yelusalema. Ku uno mutumba ko kwajinga nzubo Bena Samaliya mo baikelanga na bijiilo, nabiji Kijiilo kya Lupitailo. Nangwa byonkabyo, Yesu kechi watele muchima pa lupusano lwajinga pakachi kabo ne, aye waambijile mwanamukazhi amba: “Obewa mwanamukazhi ngitabile, kimye kibena kwiya kyo mukabula kupopwela Batata pa uno mutumba nangwa mu Yelusalema.” (Yoano 4:21) Kyamweka uno mwanamukazhi wakuminye pa kumvwa bino byambo byaambile Muyudea. Mambo ka kupopwela Lesa mu nzubo ya Lesa yajinga mu Yelusalema o kwafwainwe kupwa?

Yesu watwajijile kwamba’mba: “Kimye kibena kwiya kabiji kyafika, bapopweshi ba kine kyo bakapopwelanga Batata na mupashi ne na bukine, mambo Batata babena kukeba bantu ba uno mutundu kwibapopwela.” (Yoano 4:23) Pa myaka yavula bingi, Bayudea bamonanga nzubo ya Lesa yabayile bingi yajinga mu Yelusalema amba yo mpunzha ya kupopwelamo Lesa. Bayanga ku ino nzubo jisatu pa mwaka pa mwaka na kupana bitapisho kwi Lesa wabo Yehoba. (Kulupuka 23:14-17) Bino Yesu waambile’mba bino kechi bikobiwanga ne, mambo “bapopweshi ba kine” bakapopwelanga “na mupashi ne na bukine.”

Nzubo ya Lesa ya Bayudea kyajinga kishimikwa kyo bamonanga kimye kyonse kabiji yaikejile ku mpunzha imo. Bino mupashi ne bukine kechi bimweka na meso ne, kabiji kechi bikala pa mpunzha imo ne. Onkao mambo, Yesu walumbulwilenga’mba bupopweshi bwa bena Kilishitu kechi bwaimena pa mpunzha nangwa pa kishimikwa nabiji Mutumba wa Gelizimu, nzubo ya Lesa yajinga mu Yelusalema nangwa kishimikwa kikwabo kyazhila ne.

Yesu byo esambilenga na mwanamukazhi mwina Samaliya waambile ne kuba’mba “kimye” kya luno lupimpu lwa mpopwelo ya Lesa ‘kyaishilenga.’ Kino kimye kyafikile ñanyi kimye? Kyafikile kimye Yesu kupichila mu lufu lwa bukitapisho kyo alekeshe mpopwelo ya Bayudea yaimenejile pa Mizhilo ya Mosesa. (Loma 10:4) Kabiji Yesu waambile’mba: “Kimye . . . kyafika.” Mambo ka? Mambo byo ajinga Mesiasa, wakonkenyenga baana ba bwanga bakookejile mukambizho wanji wa kuba’mba: “Lesa Mupashi, ne boba bamupopwela bafwainwa kumupopwela na mupashi ne na bukine.” (Yoano 4:24) Kupopwela mu mupashi ne na bukine kulumbulula ka?

Yesu byo aambile’mba kupopwela mu mupashi, kechi waambilenga pa kwingijila Lesa na kizaku ne. Bino walumbulwilenga’mba kutangijilwa na mupashi wazhila wa Lesa kwitukwasha kumvwisha Binembelo. (1 Kolinda 2:9-12) Kabiji bukine Yesu bo aambilengapo ke kuyuka maana alumbuluka a mafunjisho a mu Baibolo. Onkao mambo, bupopweshi bwetu  buketabilwa kwi Lesa inge ke tulondele bitufunjisha Baibolo ne kutangijilwa na mupashi wazhila, kechi mpunzha ne.

Nanchi bena Kilishitu bakonsha kuyanga na kupopwela ku mapunzha azhila nyi? Inge twalanguluka mukambizho wa kwa Yesu wa kuba’mba bapopweshi ba kine bafwainwa kupopwelanga Lesa na mupashi ne na bukine, umwesha patoka kuba’mba kupopwela ku mapunzha azhila kechi kwanema kwi Shetu wa mwiulu ne. Kabiji Baibolo witubuula Lesa byo amona kwingijisha bankishi mu mpopwelo. Waamba’mba: “Chinai kupopwela bankishi” ne kuba’mba “chinuzhukainga kupopwela bankishi.” (1 Kolinda 10:14; 1 Yoano 5:21) Onkao mambo, mwina Kilishitu wa kine kechi wafwainwa kupopwela Lesa pa mpunzha yo bamona’mba yazhila nangwa po bapopwela bankishi ne. Na mambo a bimweka pa ano mapunzha azhila, bena Kilishitu ba kine kechi bafwainwa kupopwela pa ano mapunzha ne.

Kino kechi kilumbulula’mba Mambo a Lesa akanya kwikala na mpunzha yawama ya kulombelapo, kufunjilapo nangwa kulanguluka-languluka pa bintu byo tufunda ne. Mpunzha ya kupwilapo yawama bulongo ilengela kufunda ne kwisamba bulongo Mambo a Lesa. Kabiji kechi kyatama kulenga kintu kya kuvulukilako muntu, nabiji kushimika pa kilende kya muntu wafwa ne. Kuba bino kwakonsha kumwesha’mba tubena kuvuluka yewo muntu wafwa nangwa kumwesha’mba twamutemenwe bingi. Bino, kumona ino mpunzha amba yazhila nangwa kunemeka bipashañano kumwesha’mba kechi tubena kulondela byaambile Yesu ne.

Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuya ku mpunzha yazhila ne kuketekela’mba Lesa wakonsha kumvwa milombelo yenu ne. Kabiji Lesa kechi wakonsha kumvwa bulongo nangwa kwimupesha inge mwaya na kupopwela ku mapunzha azhila ne. Baibolo witubuula’mba Yehoba Lesa “Nkambo wa mwiulu ne pano pa ntanda, kechi wikala mu mazubo ashimikwa na maboko a bantu ne.” Kino kechi kilumbulula’mba Lesa kechi umvwa milombelo yetu ne. Twafwainwa kulomba kwi aye kabiji wakonsha kumvwa milombelo yetu mambo “kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.”—Byubilo 17:24-27.