Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA PA NKUPIKO | MAMBO KA YESU O AMANAMIJILE NE KUFWA?

Nanchi kya Kine Bino Bintu Byamwekele Nyi?

Nanchi kya Kine Bino Bintu Byamwekele Nyi?

Yesu mwina Nazala bamwipayile kimye kya mwela wa mebele mu 33 C.E. Bamupelemo mambo a bubela a kuba’mba nsatuki, kabiji bamupumine kyatama bingi ne kumupopa pa kichi kya lumanamo. Wafwile lufu lwatama bingi. Bino Lesa wamusangwile kabiji byo papichile moba 40 wayile mwiulu.

Jino jishimikila jiji mu mabuku ana a Mambo Awama aji mu Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu bitelwa’mba Lulayañano Lupya. Nanchi bino bintu kine byamwekele nyi? Buno ke bwipuzho bwanema bingi. Inge kechi byamwekele ne, ko kuba’mba lwitabilo lwa bena Kilishitu ke lwatutu, kabiji luketekelo lwa kwikala mu paladisa myaka ne myaka pano pa ntanda ke kilototu. (1 Kolinda 15:14) Pano bino, inge kya kuba bino bintu kine byamwekele, ko kuba’mba atweba bonse tuji na luketekelo lwa bwikalo bwawama kulutwe lo twafwainwa kubuulako ne bakwetu. Nanchi mashimikila a Mambo Awama a kine nyi, inyi a bubela?

BISHINKA BIMWESHAPO KA?

Kupusanako na mashimikila a kala a kusombatu, Mambo Awama aamba pa bintu bine byamwekele. Muji mashimikila alumbulula mazhina a mapunzha a kine ajingako, kabiji ajiko ne kino kimye. Aamba pa bantu bajingako bo baambapo ne ku bashayuka ba bintu byamwekele kala.—Luka 3:1, 2.

Yesu bamutongola ne ku bantu banembanga mabuku bajingako kala mu myaka kitota kitanshi ne kya bubiji. * Jishinda jo afwijilemo kwesakana na byaamba mabuku a Mambo Awama jakwatankana na mashinda bena Loma o baipayilangamo bantu pa kyo kya kimye. Mabuku a Mambo Awama akwatankana kabiji aamba ne pa bintu baana ba bwanga ba kwa Yesu byo balubankanyanga. (Mateo 26:56; Luka 22:24-26; Yoano 18:10, 11) Bino byonse bimwesha kuba’mba banembi ba Mambo Awama bajinga ba kishinka kabiji banembele bya kine pe Yesu.

NANCHI YESU WASANGWILWE NYI?

Nangwa kya kuba bantu bavula bayuka’mba Yesu wajingako kabiji wafwile, bamo bazhinauka lusanguko lwanji. Nangwatu batumwa banji kechi baitabijile sawakya mutanshi wa kuba’mba wasanguka ne. (Luka 24:11) Nangwa byonkabyo, bekilekele kuzhinauka kimye bano batumwa ne baana ba bwanga bakwabo kyo bamwene Yesu saka asanguka. Juba jimo kwajinga bantu bavula kukila pa 500 bamumwene.—1 Kolinda 15:6.

Baana ba bwanga babikile ne bumi bwabo mu kizumba pa kusapwila pa lusanguko lwa kwa Yesu ne ku bantu bonka bamwipayile. (Byubilo 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Nanchi baana ba bwanga bafwainwe kusapwila na kuchinchika inge kya kuba kechi bashiinwe’mba Yesu wasanguka nenyi? Lusanguko lwa kwa Yesu lo lwalengejile bena Kilishitu ba kala ne ba mu ano moba kusapwila na mukoyo.

Mashimikila a mu Mambo a Awama aamba pa lufu lwa kwa Yesu ne lusanguko o mashimikila a kine pa mashimikila onse anemba bantu. Kutanga ano mabuku kukemukwasha kushiinwa kuba’mba bino bintu kine byamwekele. Kuyuka ene mambo bino bintu o byamwekejile kukakosesha lwitabilo lwenu. Kibaba kyalondelapo kisakulumbulula bino.

^ par. 7 Tasitusa, wasemekelwe nobe mu 55 C.E., wanembele’mba “Kilishitu, kwafuma jizhina ja kuba’mba [bena Kilishitu], bamumanyikile bingi kwi Pontiusa Pilato kitumbafumu wa bena Loma mu kimye kya bukalama bwa kwa Tibeliusa.” Yesu bamutongola ne kwi Suetonius (mu myaka kitota kitanshi); Muyudea wanembanga pa bintu byamwekele kala aye Josephus (mu myaka kitota kitanshi); ne Pliny the Younger, wajinga ndamakyalo wa mu Bitinya (ku ntendekelo ya myaka kitota kya bubiji).