Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Bungauzhi Bwafikile mu Moba a Kala

Bungauzhi Bwafikile mu Moba a Kala

Mutwe wafumako waamba pa mwanamulume wayile bingi nkuwa aye Croesus ye bajimbaikile ku ñanga waikalanga ku Delphi kuya na kulwa nkondo, bino kyafuminemo uno muntu bamushinjile ku mfumu wa Pelisha. Mu Baibolo, muji bungauzhi bwaamba pa mfumu wa Pelisha bwafikile mu kakimyetu kacheche.

Saka kwashala myaka 200 kulutwe mfumu saka akyangye kusemwa, ngauzhi Isaya walumbulwile uno muzhi wa Babilona byo bakamonauna kabiji waambile ne kuba’mba Kilusa ye ukonauna uno muzhi.

Isaya 44:24, 27, 28: “Yehoba waamba’mba, . . . ‘yenka wambila mema a mu bizhiba amba, “Umai, kabiji nkoomisha mikola yobe yonse”; yenka wamba pe Kilusa amba, “Ye kafunga wami, ye ukafikizha bintu byonse byo nkeba”; waamba pa Yelusalema amba, “Bakamushimukulula,” ne pa nzubo ya Lesa amba, “bakaala kitendekesho kyobe.”’”

Kwesakana na byaambile shayuka mu Ngiliki aye Herodotus, nzhita ya kwa Kilusa yasendwile mema a mu Mukola wa Ufelata wazhokolokele muzhi wa Babilona. Byaubile Kilusa, byalengejile nzhita yanji kukubula mu mema ne kutwela mu uno muzhi. Byo ashinjile uno muzhi, Kilusa wakasulwile Bayudea bonse bajinga mu buzha mu Babilona ne kwibambila kuya na kushimukulula Yelusalema, muzhi ye baonawine saka papita myaka 70.

Isaya 45:1: “Abino byo byaamba Yehoba pa mushingwa wanji Kilusa, yenka ye nakwata ku kuboko kwa ku kilujo kuba’mba ashinde bisaka bya bantu, ne kupwisha bulume bwa bamfumu, kuba’mba bamushinkwile binzhilo bibiji bikwata, pa kuba’mba bibelo bakabule kwibishinka.”

Nzhita ya mfumu wa Pelisha yatwelejile ku bibelo bikatampe bibiji bya muzhi byo bashile kyashi. Bena Babilona inge baji bayukile byalangulukilenga Kilusa, inge bashinkile bibelo byonse byajinga kwipi na mukola. Bino byo babujile kushinka bibelo, kino kyalengejile uno muzhi kumulukuka.

Abuno ke bungauzhi bumo pa bungauzhi bwavula buji mu Baibolo bwafika kala. * Kupusanako na bantu bambila jimo bintu bakamweka kulutwe, bapopwela balesa babubela, Lesa mwine mwina bungauzhi buji mu Baibolo waamba’mba: “Kufumatu ku ntendekelo amiwa ñambila jimo bintu bikamweka kulutwe, kabiji kufumatu ne kala kene amiwa ñamba bintu bikyangye kumweka.”—Isaya 46:10.

Lesa yenka wa kine wa jizhina ja Yehoba, ye yenkatu wakonsha kuba bino. Ajino jizhina jilumbulula’mba “Wikela Monse mo Akebela.” Jimwesha bulume bo aji nabo bwa kuyuka bintu biji kulutwe kwesakana na kyaswa muchima wanji. Kabiji jitulengela kushiinwa’mba bintu byonse byo etulaya bikafika.

BUNGAUZHI BUBENA KUFIKA MU ANO MOBA

Nanchi mwakonsha kutemwa kuyuka bungauzhi buji mu Baibolo bwamba pa bintu bibena kumweka mu ano moba nyi? Baibolo waambijile jimo kala kene pa “bimye byakatazha” kuba’mba bikeya “mu moba a kupelako.” Mpelo ya ñanyi bintu? Kechi mpelo ya ntanda nangwa bantu ne, bino ke mpelo ya lutobo, lumanamo ne buyanji bubena kupitamo bantu bavula lelo jino. Twayai twambe pa bungauzhi bubena kumwesha’mba tuji mu “moba a kupelako.”

2 Timoti 3:1-5: “Mu moba a kupelako . . . , bantu bakekala betemwatu abo bene, batemwa mali, bejantula, belundumika, ba mwenga, babula kukookela bansemi, babula kusanta, babula bukishinka, babula butemwe, babula kukeba kumvwañana, ba luntepentepe, babula kwikanya, bashinta, babula kutemwa kyawama, basolola bakwabo, babula kumvwa, betota, batemwa bya kisangajimbwe mu kifulo kya kutemwa Lesa, bamweka nobe baji na munema wa kunemeka Lesa, bino bakana bulume bwa uno munema.”

Nanchi mwaswa kuba’mba bantu baji na bino byubilo babena kuyatu na kuvujilako nyi? Abya mwashiinwa’mba bantu lelo jino betemwatu abo bene, batemwa mali ne kwilundumika nyi? Lelo jino bantu bavula bakebatu bakwabo kwibobila byo bakeba bino kechi bakeba kumvwañana na bakwabo ne. Ano moba baana kechi babena kukookela bansemi babo ne, kabiji bantu bavula batemwa bingi byakisangajimbwe kukila byo batemwa Lesa. Kwambatu kine, bintu mu ntanda bibena kuyatu na kutaminako.

Mateo 24:6, 7: “Mukomvwanga makondo ne nkuwa ya makondo. . . . Kisaka kikalukuka kisaka kikwabo ne bufumu bukalukuka bufumu bukwabo.”

Bantu kukila pa 100 milyonyi bafwile kimye kyo kwajinga nkondo ne malwañano mu mwaka wa 1914. Abano bantu bavujile bingi, mambo byalo bimo bantu kechi bafikapo ne ku kino kibelengelo ne. Fwanyikizhai bulanda bwajinga na bantu ne byo bayanjile. Nanchi byalo byakonsha kupwisha nkondo mu ntanda nyi?

Mateo 24:7: “Kukekala bipowe bya nzala.”

Kipamo kya World Food Programme kyaamba’mba: “Kajo kotujima mu ntanda kakonsha kuja bantu 815 milyonyi. Bino pa bantu batanu na bana, umo kafwakotu nangwa kimo kyo aja pa kuya na kulaala ne. Kabiji pa bantu basatu, umo wakolwa kikola kya nzala.” Kyatanwa kuba’mba baana babacheche 3 milyonyi bafwa na nzala pa mwaka pa mwaka.

Luka 21:11: “Kukekala bitentanshi bikatampe.”

Pa mwaka pa mwaka, kupita bitentanshi nobe 50,000. Bitentanshi nobe 100, byonauna bishimikwa byavula kabiji pa mwaka pa mwaka kupita kitentanshi kimo kikatampe bingi. Sawakya umo wamwesha’mba kutendeka mu mwaka wa 1975 kufika mu 2000 bitentanshi byaipaile bantu 471,000.

Mateo 24:14: “Ano mambo awama a Bufumu bakeasapwila pano pa ntanda ponse kwikala bukamonyi ku bisaka byonse bya bantu, apa bino mpelo ikafike.”

Luno Bakamonyi ba kwa Yehoba bapitaila pa 8 milyonyi, kabiji babena kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa mu byalo 240. Basapwila mambo awama mu mizhi muji bantu bavula, mu mapunzha a ku mizhi ne mu mapunzhatu akwabo a kwalepa. Bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba’mba inge twaingila uno mwingilo kwesakana na kyaswa muchima wa Lesa, “bino mpelo ikafike.” Akino kikalumbulula ka? Kikalumbulula mpelo ya bukalama bwa bantu, Bufumu bwa Lesa popo bukatendeka kulama ino ntanda. Ñanyi milaye ya Lesa ikafika mu Bufumu bwa Lesa? Mwane tangai mitwe yalondelapo.