Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

LONDELAINGA LWITABILO LWABO | DAVIDA

“Nkondo yo ya kwa Yehoba”

“Nkondo yo ya kwa Yehoba”

DAVIDA waimene saka amona bashilikale byo banyemenenga nzhita ya bena Filishitiya. Mambo ka o banyemejilenga? Mambo baumvwine moyo. Davida waumvwine bano bashilikale saka batongola jizhina ja mwanamulume umo ye bachiinenga bingi. Kepo Davida amwene uno mwanamulume saka aimana mu kimpachiko. Davida kechi wakimwenepo kala mwanamulume wazama nobe uno ne.

Uno mwanamulume wajinga Goliata. Davida wamwene kyalengejile bashilikale kuchina uno muntu, mambo wajinga kitonzhi. Nangwatu inge wavula bivwalo byanji bya nkondo, wanemene kinemenezhi kya banabalume babiji. Bino wavwajile bivwalo bya nkondo byanema bingi, wajinga bingi na bulume, kabiji wayukile bingi kulwa nkondo. Goliata watendekele kwendeleka bashilikale ba bena Isalela. Akifwanyikizhai saka abijika na jiwi ja ntenzhi na kwendeleka nzhita ya Isalela ne mfumu wabo Saulo. Waichilenga mushilikale yense wakonsheshe kulwa nanji amba aye na kulwa nanji pa kuba’mba bapwishe nkondo pakachi kabo.—1 Samwela 17:4-10.

Bena Isalela baumvwine bingi moyo. Mfumu Saulo naye waumvwine moyo. Kabiji Davida waumvwine’mba uno kitonzhi waendeleka bena Isalela pa ñondo umo mutuntulu. Nzhita ya bena Filishitiya yaimene lubaji lumo ne ya bena Isalela ku lubaji lukwabo saka bomvwa myendeleko ya kwa Goliata. Davida wazhingijile bingi. Kyalengeshe bingi bumvu pa kumona mfumu wa bena Isalela ne nzhita yanji byo baubile moyo. Pa ino nzhita pajinga ne bakolojanji Davida basatu. Kwi Davida, Goliata kechi waendelekelengatu nzhita ya bena Isalela ne, bino waubilenga ne mwenga Yehoba, Lesa wa bena Isalela. Pano Davida wajingatu mwanyike. Nanchi wakonsheshe kubapo ka? Kabiji twakonsha kufunjilako ka ku lwitabilo lwa kwa Davida?—1 Samwela 17:11-14.

“IMANA UMUSHINGE MANYI, MAMBO AWE YE IYE!”

Patanshi, twayai tubweleko kunyuma ne kwisamba pa byamwekele mu bañondo ba kunyuma. Juba jimo bufuku, Davida saka abena kusopa mikooko ya bashanji mu mitumba kwipi na Betelema. Davida wajinga nsongwalume walamba ne kuchila, kabiji wajimukile bingi. Inge uji kwa bunke, waimbanga kijimba kya mizhinge. Bintu byawama byalenga Lesa byamufikile bingi pa muchima, kabiji wayukile bingi kwimba jisense mambo waimbanga jonse. Bino juba jimo mabanga, Davida bamukebelenga. Bashanji bamwichile’mba eye bukiji.—1 Samwela 16:12.

Wataaine bashanji ba Yese babena kwisamba na mwanamulume mukote. Uno mwanamulume wajinga Samwela, ngauzhi wa kishinka. Yehoba wamutumine kuya na kushinga manyi mwana umo pa baana ba kwa Yese, kuba’mba akaswane pa bufumu. Samwela wamwene bakolojanji Davida batanu na babiji, bino Yehoba wamwambijile’mba kafwapo nangwa umo ye asalapo ne. Davida byo afikile, Yehoba waambijile Samwela amba: “Imana umushinge manyi, mambo awe ye iye!” Samwela watolele lusengo wa manyi ne kushinga Davida manyi, bakolojanji saka batalako. Bwikalo bwa kwa Davida bwaalukile byo bamushingile manyi. Baibolo waamba’mba: “Mupashi wa Yehoba watendekele kupa Davida bulume kufuma pa joja juba kuya ne kulutwe.”—1 Samwela 16:1, 5-11, 13.

Davida wipelwile ne kutakaika Yehoba amba ye wamukwashishe kwipaya banyama bakaji ba mungye

Nanchi Davida wakebelenga kuja bufumu ponkapotu nyi? Ine, wapembejile mupashi wa Yehoba kumubuula inge kimye kyafika. Pano bino, Davida watwajijile kwingila mwingilo wanji wa bukafunga. Waingilanga uno mwingilo na muchima yense kwa kubula moyo. Kimye kimo, mikooko ya bashanji beilukukile ku bokwe ne pa kimye kikwabo ku mbeyala. Davida kechi waimene palepa na moyo bino keeseke kupanga bano banyama bakaji ne. Pakuba aye wayile konka kwajinga bano banyama ne kulwa nabo ne kupokolola mikooko ya bashanji. Pa bimye byonse bibiji, waipayile bano banyama bunke bwanji.—1 Samwela 17:34-36; Isaya 31:4.

Palutwe kacheche, Davida bamwichile jibiji. Mfumu Saulo waumvwine nkuwa ya kwa Davida. Nangwa kya kuba Saulo wakijinga na bulume bwa kulwa nkondo, bino Yehoba wamukaine mambo walengulwile mikambizho yanji. Yehoba wafumishepo mupashi wanji pe Saulo. Onkao mambo, Saulo waikele na mupashi watama, wa bukaji, kichima, ne bukapondo. Saulo inge bamulukuka ku uno mupashi, nyimbo yo yamutekeneshanga. Bakalume ba kwa Saulo bamo baumvwine’mba Davida wayukile bingi kwimba ne kulwa nkondo. Onkao mambo, Davida bamwichile kuba’mba ekale nyimbi wa kwa Saulo kabiji ye wamusendelanga ne bilwilo bya nkondo.—1 Samwela 15:26-29; 16:14-23.

Banyike bakonsha kufunjilako byavula ku lwitabilo lwa kwa Davida. Byo ajinga mwanyike, waubanga bintu byakoseshanga bulunda bwanji ne Yehoba. Kabiji wafunjile mingilo yamukwashishe kulutwe na lwendo. Bino kyakila pa byonse, walondelanga lutangijilo lwa mupashi wa Yehoba. Kine, tufunjilako byavula bingi kwi Davida.—Musapwishi 12:1.

“MUNTU NANGWA UMO KANGE AKAMWE NA MAMBO A UNO MUNTU NE”

Byo ajinga kalume wa kwa Saulo, Davida pa bimye bimo wabwelanga ku nzubo kwabo na kufunga mikooko ya bashanji. Kimo kimye waikalangako moba avula. Kimye kimo kyo abwelele ku nzubo, shanji aye Yese watumine Davida kuya na kumona byajinga bakolojanji basatu bajinga bashilikale ba kwa Saulo. Davida wakookejile, kabiji wasendele kajo ne kutwajila bakolojanji bajinga ku Kimpachiko kya Ela. Byo afikile, wakuminye pa kumona bashilikale ba bena Isalela saka bakakilwa na moyo wa kuchina bena Filishitiya, byonka byo twaji kwamba ku ntendekelo. Nzhita imo yaimene ku lubaji lumo lwa kimpachiko kabiji nzhita ikwabo yaimene ku lubaji lukwabo.—1 Samwela 17:1-3, 15-19.

Davida wakankelwe kulubakotu ku byo amwene. Wakuminye pa kumona nzhita ya Yehoba Lesa mumi na kuchina muntu upopwela bankishi. Davida wamwene’mba Goliata ubena kuba mwenga Yehoba. Onkao mambo, Davida watendekele kubuula bashilikale amba wakonsha kushinda Goliata. Eliaba, kolojanji Davida, waumvwine byaambilenga Davida. Eliaba wakajipijile bingi nkasanji, ne kumunena amba wanangiletu kutamba nkondo. Bino Davida wamukumbwile’mba: “Nanchi nauba ka? Naji kushikishangatu!” Davida watwajijile kwamba’mba wakonsha kushinda Goliata, kabiji muntu umo wabuujile Saulo byaambilenga Davida. Mfumu wakambizhe’mba Davida bamulete kwi aye.—1 Samwela 17:23-31.

Kepo Davida abuujile mfumu bino byambo pe Goliata, amba: “Muntu nangwa umo kange akamwe na mambo a uno muntu ne.” Saulo ne bashilikale banji bamuchiinenga bingi Goliata. Bafwainwa beesakenyenga kwi Goliata ne kumona kuba’mba aye wazamine kwibakila, kabiji muntu walepeshe mwi abo wapelangatu mu kyaji kya kwa Goliata. Balangulukilenga’mba kyapeela bingi Goliata kwibashinda bonse. Bino Davida kechi byo byo alangulukilenga ne. Byonka byo tusakumona, wamwenejilenga bintu mu jishinda japusanako. Onkao mambo, wipaine kulwa ne Goliata.—1 Samwela 17:32.

Saulo wamukainye, amba: “Kechi wakonsha kulwa na uno mwina Filishitiya ne, mambo wimwanyike, kabiji aye watendekele bushilikale kufumatu ku bwanyike bwanji.” Bino nanchi Davida kine wajinga mwanyike nyi? Ine, pano bino kechi wafikizhe myaka ya kwikala mushilikale ne, kabiji wafwainwa wamwekanga bingi bwanyike. Kyamweka wajinga pepi kufikizha myaka 20, kabiji bavula bamuyukile’mba wayukile bingi bya kulwa.—1 Samwela 16:18; 17:33.

Davida wabuujile Saulo byo aipayile bokwe ne mbeyala. Nanchi witotelenga nyi? Ine. Davida wayukile wamukwashishe kwipaya bokwe ne mbeyala. Waambile’mba: “Yehoba yenka wampokolwele ku ngala ya bokwe ne ya mbeyala, ye usakumpokolola ku maboko a uno mwina Filishitiya.” Kepo Saulo aswishishe Davida, ne kumwambila’mba: “Yanga, kabiji Yehoba ekale ne obewa.”—1 Samwela 17:37.

Nanchi mwakonsha kutemwa kwikala na lwitabilo lwajingapo ne Davida nyi? Yukai kuba’mba, Davida waitabijile mwi Yehoba na muchima yense. Bintu byo ayukile ne byo apichilemo byamulengejile kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Lesa. Wayukile’mba Yehoba uzhikijila bantu banji kabiji ulama milaye yanji. Inge tukeba kwikala na lwitabilo lwa uno mutundu, twafwainwa kutwajijila kufunda pe Lesa mu Baibolo. Inge ketulondele byo tufunda mu bwikalo bwetu, tukamwenamo byawama kabiji lwitabilo lwetu lukakosa bingi.—Bahebelu 11:1.

“YEHOBA USAKUKUPANA MU MABOKO AMI”

Patanshi, Saulo watolele bivwalo byanji bya nkondo ne kupa Davida amba avwale. Abino bivwalo bipashishe na bya kwa Goliata, bebilengele na mukuba. Jilaya jajinga na byela byatentakana nobe mabamba. Davida wavwajile bino bivwalo ne kwendako pacheche, bino wakankelwe mambo byanemene. Kechi wapijilwe kuvwala bino bivwalo ne, mambo kechi wajinga mushilikale ne, kabiji bivwalo bya kwa Saulo byabayile mambo walepele bingi. (1 Samwela 9:2). Wibivujile ne kuvwala bivwalo byanji byo avwalanga pa kufunga mikooko.—1 Samwela 17:38-40.

Davida watolele kamama kanji ka bukafunga, wakobeka ne fukuta pa kipuzhi ne kusenda kinzhipunzhipu. Twakonsha kulanguluka’mba kinzhipunzhipu kafwako byo kyakonsha kuba ne, bino kyamukwashishe bingi. Kinzhipunzhipu kipashishe na malekenyi kabiji kyajinga kilwilo kyawama bingi ku bakafunga. Kafunga wabikanga jibwe mu kinzhipunzhipu ne kwikishumba na bulume bonse, kabiji inge waasa, jibwe jayanga na bulume bwa kwipaya kintu. Kino kilwilo kyaingilanga bingi bulongo kya kuba mazhita amo aikalanga na bashilikale ba kwasatu mabwe na binzhipunzhipu.

Davida wayile kwajinga mulwanyi wanji, saka asenda ne kinzhipunzhipu kyanji. Akifwanyikizhai Davida ubena kusashijila Yehoba amba amukwashe, saka abandama na kutola mabwe a nguzha atanu mu mukola wauma. Kepo ayile lubilo kwajinga Goliata.

Goliata walangulukile’mba ka pa kumona waishilenga na kulwa nanji? Baibolo waamba’mba: “Wamulengulwile mambo wajingatu mwanyike wachila bulongo ne kulamba.” Goliata waambijile Davida amba: “Nanchi amiwa nji nobe kabwa pa kuba’mba wiyenga kwi amiwa na bichi nyi?” Kyamweka Goliata wamwene kamama kajinga ne Davida, bino kechi wamwene kinzhipunzhipu kyo ajinga nakyo ne. Waambijile Davida mwenga mu jizhina ja balesa ba bena Filishitiya ne kuchipa amba usakupana mubiji wa kwa Davida ku bañonyi ne banyama ba mungye.—1 Samwela 17:41-44.

Davida wamukumbwile na byambo bimwesha’mba wajinga bingi na lwitabilo. Fwanyikizhai uno nsongwalume ubena kwambila Goliata amba: “Obewa waiya kwi amiwa na mpoko ne jifumo ne mpula, bino amiwa naiya kwi obewa mu jizhina ja Yehoba wa mabumba, Lesa wa nzhita ya bena Isalela, yenka ye wakosamika.” Davida wayukile’mba bulume bwa bantu ne bilwilo bya nkondo kechi byanemene ne. Goliata kechi wanemekele Yehoba Lesa ne, kabiji Yehoba wafwainwe kumubapo kimo. Byonkatu byaambile Davida, “nkondo yo ya kwa Yehoba.”—1 Samwela 17:45-47.

Davida wamwene’mba Goliata kitonzhi kabiji wajinga na bilwilo bikatampe. Pano bino, kechi wachiine ne. Saulo ne bashilikale banji baubile moyo mambo beesakenyenga abo bene kwi Goliata. Davida kechi byo aubile ne. Aye byo atajilenga Goliata, wamwesakenye kwi Yehoba. Goliata walepele mamita 2.9. Onkao mambo, walepele kukila banabalume bonse. Bino nanchi wakonsheshe kwesakana na Nkambo walengele bintu byonse, aye Yehoba nyi? Goliata wajingatu muntu, kabiji kwi Yehoba wajingatu nobe teete, kabiji Yehoba wamwipayile mu kakimye kachechetu.

Davida wayile lubilo kwajinga uno mulwanyi wanji aku na kutola jibwe mu fukuta wanji. Wabikile jibwe mu kinzhipunzhipu kyanji ne kwikishumba kya kuba kekilulume ne kululuma. Goliata watendekele kuya kwi Davida, kampe ne mushilikale wamusendelanga jikebo saka aya palutwe yanji. Goliata walepele kya kuba nangwatu mushilikale wamusendelanga jikebo waipipile kabiji kechi wakonsheshe kusuntula jikebo kufika pajinga mutwe wa kwa Goliata ne. Kabiji Davida washikiletu ku mutwe wa kwa Goliata.—1 Samwela 17:41.

Davida wayukile’mba muntu nangwa ekale kiyangala, kwi Yehoba Lesa kafwako byo aji ne

Kepo Davida aashile jibwe. Akifwanyikizhai jino jibwe byo japichile na bulume. Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, Yehoba ye walengejile’mba jifikiletu ponka pashikile Davida. Jibwe jafikijiletu mu kilungi kya kwa Goliata ne kutwela mukachi. Ponkapo, uno kiyangala waponejile panshi. Mushilikale wasendanga jikebo janji wanyemene na moyo. Davida wayile paponejile Goliata ne kusomona mpoko ya kwa Goliata ne kumuchibako mutwe.—1 Samwela 17:48-51.

Saulo ne bashilikale banji byo bamwene bino, po po baikele na bulume. Batendekele kupangisha bena Filishitiya. Kyamwekeletu byonka byaambile Davida kwi Goliata amba: “Yehoba . . . usakwimupana mu maboko etu.”—1 Samwela 17:47, 52, 53.

Lelo jino, bapopweshi ba Lesa kechi balwa makondo ne. Kimye kyo balwanga makondo kyapichile kala. (Mateo 26:52) Nangwa byonkabyo, twafwainwa kulondela lwitabilo lwa kwa Davida. Byonka byo aubile, ne atweba twafwainwa kushiinwa’mba kine Yehoba koaji, kabiji ye yenkatu ye twafwainwa kwingijila ne kunemeka kwapwa. Makatazho amo akonsha kumweka kubaya kukila bulume bwetu, pano bino, ano makatazho akepa bingi inge twiesakanya ku bulume bwa Yehoba. Inge twasalapo kwingijila Yehoba Lesa ne kuketekela mwi aye byonka byaubile Davida, kafwako lukatazho nangwa lumo luketulengela moyo ne. Kafwako kintu nangwa kimo Yehoba kyo akonsha kukankalwa kushinda ne.