Kyakatazha bingi kuyuka bupe bwakonsha kutemwa muntu. Byuba muntu ye twapa bupe byo bimwesha inge wanemeka bupe bo twamupa nangwa ne. Bantu bamo bakonsha kunemeka bupe bo twibapa, bino bakwabo kechi bakonsha kwibunemeka ne.

Inge mwapa mwanyike tabuleti nangwa foni wakonsha kunemeka bingi buno bupe. Bino bakulumpe banemeka kipe kya buswanyi. Mu bisho bimo, bupe bo bapa banyike ne bakulumpe ke mali kabiji ano mali beengijisha ku bintu byo babena kukeba abo bene.

Nangwa kya kuba kyakatazha kuyuka bupe bwawama bo twafwainwa kupa muntu, bino bantu balanguluka pa bupe bwawama bo bafwainwa kupa muntu ye banemeka. Kulanguluka pa bintu byavwangwa mu bupe bo tubena kukeba kupa muntu kwakonsha kwitukwasha kusala bupe bwakonsha kulengela muntu kwibunemeka. Twayai twisambe pa bintu bina byakonsha kulengela muntu ye twapa bupe kwibunemeka.

Bintu bibena kukeba muntu. Mwanamulume umo wikala mu muzhi wa Belfast uji ku kabeta ka ku buyeke mu kyalo kya Ireland waambile pa nkinga yo bamupele saka aji na myaka 10 nangwa 11 amba bwajinga bupe bwanema bingi. Ki ka kyalengejile kunemeka buno bupe? Waambile’mba: “Mambo nakebelenga bingi nkinga.” Bino byambo byo aambile bimwesha’mba kukajilwa kintu ko kwakonsha kulengela muntu kunemeka bupe bo mwamupa. Onkao mambo, mwafwainwa kulanguluka pa bintu byakajilwa muntu ye mubena kukeba kupa bupe. Langulukai pa bintu byo akonsha kunemeka mambo muntu wakonsha kutemwa kumupa kintu kyo anemeka. Bansemi bakota bomvwa bingi bulongo kwikala pamo na kisemi mambo kumona baana ne bankana babo kwibaletela bingi lusekelo. Kuya nabo na kukokoloka ku mpunzha imo kwakonsha kwibasangajika bingi kukila kwibapa bupe buji bonse.

Inge mukeba kuyuka byakajilwa muntu kyanema bingi kuteleka ku byo abena kwamba. Baibolo  witutundaika, ‘kupelawizha kumvwa, ne kubanda kwamba.’ (Yakoba 1:19) Inge mubena kwisamba na balunda nenu nangwa balongo benu, mwakonsha kuyuka bintu byo batemwa ne byo bashikwa. Inge mwayuka bino, kikemukwasha kuyuka byo mwakonsha kwibakwasha.

Bintu byakajilwa muntu. Muntu wakonsha kunemeka bupe bo mwamupa inge bwamukwasha mu byo akajilwa. Pano mwakonsha kuyuka byepi byakajilwa muntu?

Inge mukeba kuyuka bintu byakajilwa muntu kyanema bingi kumushikisha. Bino kushikisha muntu ye babena kukeba kupa bupe kwibalengela kubula kwikala na lusekelo lufuma mu kupana. Kyo bakeba ke kupa muntu bupe bwawama bo abujilenga kuketekela. Nangwa kya kuba bantu bamo batemwa kwamba pa bintu byo batemwa ne byo babula kutemwa, bino kechi bakemubuula bintu byo bakajilwa ne.

Onkao mambo, mwafwainwa kuta muchima pa bwikalo bwa muntu. Mwafwainwa kuyuka inge uno muntu mwanyike, mukulumpe, kechi uji mu masongola ne, uji mu masongola, bekana, wafwilwa, wingila nangwa watambula kala penshonyi. Mwafwainwa kulanguluka pa bupe bwakonsha kukwasha muntu kwesakana na byo akajilwa.

Pa kuba’mba muyuke byakajilwa muntu, mwafwainwa kwipuzha bantu bajingapo na luno lukatazho. Bakonsha kwimubuula bintu byakajilwa muntu byabula kuyuka bantu bakwabo. Kuba bino kukemukwasha kupa muntu bupe kwesakana na bintu byo akajilwa.

Kuyuka byakajilwa muntu. Baibolo waamba’mba: “Byambo byaambiwa pa kimye kyafwainwa, byawama bingi.” (Byambo bya Maana 15:23) Kino kinembelo kyamwesha’mba kwamba byambo pa kimye kyafwainwa kwakonsha kukwasha muntu. Byo byo kyakonsha kwikala ne na bintu byo tuba. Byonkatu byambo byo baamba pa kimye kyafwainwa byo bilengela muntu kumvwa bulongo, ne bupe bwa pa kimye kyafwainwa bulengela muntu ye mwapa kumvwa bingi bulongo.

Fwanyikizhai kuba’mba mulunda nenu ubena kusongolwa nangwa kusongola. Mwanyike ubena kupwisha sukulu. Balume ne bakazhi babena kutengela kwikala na mwana. Abino ke bimye bichechetu bantu javula po bapana bya bupe. Banengezhezha jimo bupe bo bafwainwa kupa muntu pa bino bimye. *

Nangwa byonkabyo, kechi mwafwainwa kupanatu bupe pa bimye bya kusekelela ne. Mwafwainwa kupana bupe kimye kijitu kyonse. Bino mwafwainwa kujimuka bingi pa kuba bino. Akilangulukai pa kino, inge mwanamulume wapa mwanamukazhi bupe kwakubula kumubula ene mambo o aubila bino, mwanamukazhi wakonsha kulanguluka’mba wa mutemwa. Bino inge mwanamulume watemwa uno mwanamukazhi, buno bupe bukayilamo bingi. Pano bino inge wa mupatu, mwanamukazhi ukatendeka kulanguluka byapusanako. Onkao mambo, twayai twisambe pa byakonsha kulengela muntu kupana bupe.

Kyalengela muntu kupana bupe. Byonkatu byo twisamba mu jishimikila jafumako, kyanema kuyuka bisakulanguluka muntu ye tukeba kupa bupe. Kabiji muntu ubena kupana bupe naye wafwainwa kulanguluka pa ene mambo o abena kupaina bupe. Bantu bavula bakeba bantu kunemeka bupe bo bapana, bino bavula bapana bupe kya kwibakanjikizha pa bimye bimo mu mwaka. Kabiji bantu bakwabo baketekela kwibapa bupe bwanema nangwa kwibapapo bimo.

Ki ka kyakonsha kulengela bupe bo mwapana kunema? Baibolo waamba’mba: “Bintu byonse byo muba mwibyubenga na butemwe.” (1 Kolinda 16:14) Inge butemwe ne kuyuka byakajilwa muntu  byo bimulengela kupana bupe, buno bupe buletela lusekelo muntu ye mwapa. Kabiji ne anweba mukekala na lusekelo lufuma mukupana. Inge mwapana kufuma panshi ya muchima, mulengela Shetu wa mwiulu kusangalala. Mutumwa Paulo wasanchijile bena Kilishitu bajinga mu Kolinda pa bumpanyi bwabo ne byo bakwashishe bena Kilishitu ba mu Yudea. Paulo wibambijile’mba, “Lesa watemwa muntu upana na lusekelo.”—2 Kolinda 9:7.

Kulanguluka pa bino byonse byo twaambapo kwakonsha kulengela bupe bo tupana kuletela bantu lusekelo. Abino byo twambapo ne bintutu bikwabo byakwatankana na bupe bukatampe Lesa bo apa bantu. Mwane tangai mutwe walondelapo pa kuba’mba muyuke buno bupe bwanema bingi.