BYAMBAPO BAIBOLO
Kusanta
Kusanta kwawama bingi mambo kulengela muntu kwikala na lusekelo ne na bumi bwawama. Onkao mambo, bantu bafwainwa kwikala na muchima wa kusanta.
Mambo ka o kyawamina kwikala na muchima wa kusanta?
BATALA PA BUTUNTULU BWA MUBIJI BYO BAAMBAPO.
Kibaaba kimo mu pepala wa kuba’mba Harvard Mental Health Letter, kyaambile’mba: “Kusanta kulengela bantu kwikala na lusekelo. Kabiji kukwasha bantu kukepeshako bijikila, kwikala na lusekelo mu byonse byo babena kupitamo, kwikala na bumi bwawama, kuchinchika mu makatazho, ne kwikala na balunda bawama.”
BYAMBA BAIBOLO.
Baibolo witutundaika kwikala na muchima wa kusanta. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Saka musanta.” Paulo wasantanga. ‘Wasanchilanga Lesa kwa kubula kuzhikilwa’ na mambo a bantu baitabijile mambo awama o ebasapwijile. (Kolose 3:15; 1 Tesalonika 2:13) Kwambatu pa kanwa amba nasanta kechi ko kulengela muntu kwikala na lusekelo ne, bino kilengela ke kwikala na muchima wa kusanta. Kino kitukwasha kubula kwikala na kichima, kizhingijisha, nangwa kulanguluka’mba bantu bafwainwatu kwitubila bintu byo betubila. Inge ketulanguluke bino, kechi tukekala na balunda ne, kabiji kechi tukekalanga na lusekelo ne.
Mulenga wetu witubula bya kwikala na muchima wa kusanta, mambo aye usanchila ne bantutu. Kinembelo kya Bahebelu 6:10 kyaamba’mba: “Lesa waoloka kabiji kechi wakonsha kuvulama mingilo yenu ne butemwe bo mwamwesha jizhina janji ne.” Mulenga wetu umona kubula kusanta amba kujitu pamo na kubula koloka.
“Saka musekela kimye kyonse. Mu bintu byonse saka musanta.”—1 Tesalonika 5:16, 18.
Kusanta kwitukwasha byepi kwikala balunda bawama?
BANTU BOMVWA BULONGO KWIBASANCHILA.
Inge twasanchila muntu pa bupe bo etupa, byambo byawama byo etwambila, nangwa pa byo etukwasha, tumulengela kumvwa bulongo, kabiji tumwesha’mba twamunemeka bingi. Nangwatu muntu ye twabula kuyuka bulongo, inge twamusanchila pa bintu byo etubila, umvwa bingi bulongo.
BYAMBA BAIBOLO.
“Saka mupana, ne anweba bantu bakemupa. Baketulwila pa kivwalo kyenu kipimo kyawama kyo bashindaika bulongo ne kusunkenya kabiji kyayulatu tee.” (Luka 6:38) Kino kyamwekejile Rose, nsongwakazhi washinka matwi, wikala mu kyalo kya Vanuatu, kiji ku South Pacific.
Rose wayanga na kupwila pamo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, pano bino, kechi waumvwanga byo bafunjishanga ne, mambo mu kipwilo kechi mwajingapo muntu wayukile mulaka wa kwamba na maboko ne. Kabiji aye mwine naye kechi wayukile uno mulaka ne. Bino mu kipwilo byo mwaishile balume ne bakazhi bayukile uno mulaka, bamwene luno lukatazho ne kutendeka sukulu wa mulaka wa kwamba na maboko. Rose wasanchile bingi. Waambile’mba: “Nsanta bingi mambo nji na balunda bavula bantemwa.” Bano balume ne bakazhi kibaletela bingi lusekelo pa kumona Rose byo asanta ne byo eyowa pa kupwila. Kabiji Rose usanchila ne ba mu kipwilo pa byo bebikileko kufunda mulaka wa kwamba na maboko pa kuba’mba besambenga nanji.—Byubilo 20:35.
‘Awa upana kitapisho kya kusanta utumbijika Lesa.’—Salamo 50:23.
Mwakonsha kwikala byepi na muchima wa kusanta?
BYAMBA BAIBOLO.
Byo tulangulukapo byo bitulengela kumvwa byo tumvwa ku muchima. Davida walombele kwi Lesa amba: “Ndanguluka languluka pa mingilo yenu yonse; Ndangulukapo bingi pa mingilo ya maboko enu.” (Salamo 143:5) Mu bwikalo bwanji bonse, Davida walangulukanga kimye kyonse pa byubilo bya Lesa. Kino kyamulengejile kwikala na muchima wa kusanta.—Salamo 71:5, 17.
Baibolo witubuula’mba: ‘Langulukainga pa bintu bya kine, bileta butemwe, bitelwa bulongo, byawamisha, ne bintu byafwainwa kutotwa ku bantu.’ (Filipai 4:8) Byambo bya kuba’mba “langulukainga pa,” bimwesha kuba’mba twafwainwa kulangulukanga pa bintu, mambo kyo kiketukwasha kwikala na muchima wa kusanta.
“Kulanguluka languluka kwa mu muchima wami kukamwesha milangwe.”—Salamo 49:3.
Mwakonsha Kutemwa
LABAINGA!
Bya Kusanta
Balume ne bakazhi inge bonse bebikako kumona byubilo byawama bya bena kwabo, bulunda bwabo bukosa bingi. Ki ka kyakonsha kwimukwasha kwikala na muchima wa kusanta?
