Mu lwelele muji mwela utelwa mu Kizungu amba Carbon. Buku wa kuba’mba Nature’s Building Blocks waamba’mba: “Uno Carbon wingila mwingilo mukatampe bingi ukwasha bantu ne bilengwa kwikala byumi.” Ku uno Carbon kufuma bintu byapusana pusana bingi, mambo wapeela kuvwangakanya na bintu bikwabo.

Byonka byo tusakumona, carbon inge wavwangakana na carbon mukwabo, mufuma mabwe ne bintu bikwabotu, bimo bimweka nobe machenyi, tumbalaminwe, malata, ne bikwabo nobe mipaipi. Kine, carbon ke jibwe ja kukumya bingi!

JIBWE JA DIAMOND

Tumabwe twa carbon tubula kumweka na meso, tulamankana ne kulenga mabwe aji na mbaji ina, kabiji kuno ko kufuma jibwe ja diamond. Pa kulamankana, tuno tumabwe tukwatankana na mabwe akwabo mu mbaji yonse ina. Kino kyo kilengela jibwe ja diamond kukosa kukila mabwe onse.

JIBWE JA GRAPHITE

Jino jibwe jilengwa inge tumaselo twa Carbon twalamankana. Bino na mambo a kuba kechi tukwatankana bulongo ne, jibwe jifumako kechi jakosa ne, kabiji jatezhima. Ku jino jibwe ko ko balenga tumichima twa mapensulu. *

JIBWE JA GRAPHENE

Tumaselo twa Carbon tulamankana ne kulenga jibwe jiji na mbaji itanu na imo, imweka nobe kilele kya buki. Jibwe ja graphene jakosa bingi. Mu tumichima twa mapensulu mwikala tumaselo twa graphene twavula.

 MASELO ATELWA’MBA FULLERENES

Tuno ke tumaselo twa carbon. Tumo tumweka nobe mpila, tukwabo nobe mipaipi ya mema. Ke tuntu tucheche bingi kya kuba muntu kechi wakonsha kwitumona na meso ne.

BILENGWA BYUMI

Mu mibiji ya bantu, ya banyama, ne mu bijimwa mutanwa tumaselo twa carbon tukwasha maselo akwabo kwingila bulongo. Tuno tumaselo tutaanwa mu kajo kamo ko tuja.