KIMYE Yesu Kilishitu kyo ajinga mu Gadala, kampe ku kabeta ka bulenge musela wa Kalunga ka Ngalilea, waambijile mwanamulume wakebelenga kwikala mwananji wa bwanga amba: “Yanga ku nzubo ku balongo bobe, ne kwibabula byonse bintu bya kubila Yehoba ne lusa lo akumwesha.” Byambo byaambile Yesu bimwesha kuba’mba wayukile muteeto wa bantu wa kukeba kubulako balongo babo bintu bimo byanema.—Mako 5:19.

Ne lelo jino tumumona uno muteeto, nangwa kya kuba bantu ba mu bisho bimo bakilamo kuba bino kukila ba mu bisho bikwabo. Onkao mambo, umvwe muntu waikala mupopweshi wa Lesa wa kine Yehoba, javula ukeba kubulako balongo banji bintu byo aitabilamo. Pano wakonsha kutendeka byepi? Wakonsha kufika byepi pa michima balongo banji baya mu bupopweshi bukwabo, nangwa babula kwitabila mwi Lesa? Mu Baibolo muji lujimuno lwawama bingi.

Mu myaka kitota kitanshi, Andeleo wajinga pa bantu batanshi bayukile Yesu kuba’mba ye Mesiasa. Bañanyi bo abujileko panyuma ya kuyuka kino? “Patanshi uno [Andeleo] wataine Shimona mulongo wanji ne kumwambila amba: ‘Twatana Mesiasa’ (pa kulumbulula ko kuba amba, Kilishitu).” Andeleo watwajile Petelo kwi Yesu, kabiji panyuma ya bino Petelo waikele mwana wa bwanga wa kwa Yesu.—Yoa. 1:35-42.

Byo papichile myaka itanu na umo kimye Petelo kyo aikelenga mu muzhi wa Yopa, bamutumine kuya ku Kesalea ku nzubo ya kwa Koneleusa, wajinga mukulumpe wa bashilikale. Bañanyi Petelo bo ataine mu ino nzubo? “Koneleusa wibatengejilenga [Petelo ne bakwabo bo ayile nabo] kabiji waichile balongo banji bonse ne balunda nanji.” Onkao mambo, Koneleusa walengejile balongo banji kumvwa byambo byaambile Petelo ne kufuukulapo bya kuba kwesakana na byo baumvwine.—Byu. 10:22-33.

 Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Andeleo ne Koneleusa ku balongo babo?

Andeleo ne Koneleusa kechi baumvwinetu bino byambo babwela balubako ne. Andeleo wayukanyikishe Petelo kwi Yesu, kabiji Koneleusa wanengezhe kuba’mba balongo banji bomvweko byambo bya kwa Petelo. Bino Andeleo ne Koneleusa kechi bakanjikizhenga balongo babo nangwa kwibajimbaika kuba’mba bekale baana ba bwanga ba kwa Kilishitu ne. Tufunjilako ka? Ne atweba twafwainwa kuba byonka byo baubile. Twakonsha kubulako balongo betu bintu byo twafunda ne kwibakwasha kufunda bukine bwa mu Baibolo, kabiji twafwainwa kwibayukanyikisha ku bakwetu ba mu lwitabilo. Nangwa byonkabyo, tunemeka luusa lwabo lwa kusalapo, kabiji kechi twafwainwa kwibakanjikizhanga ne. Pa kuba’mba tuyuke byo twafwainwa kukwasha balongo betu, twayai tulanguluke pa byaubile bamulume ne mukazhi ba ku kyalo kya Germany, ba Jürgen ne ba Petra.

Ba Petra bafunjilenga Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, kabiji mu kuya kwa kimye babatizhiwe. Bamwatawabo abo ba Jürgen bajinga bashilikale. Patanshi, ba Jürgen kechi batemenwe byafuukwilepo bakazhi babo ne. Bino, mu kuya kwa kimye, baishile kuyuka kuba’mba Bakamonyi bafunjisha bukine bwa mu Baibolo. Onkao mambo, nabo baishile kwipana kwi Yehoba, kabiji lelo jino ke bakulumpe mu kipwilo. Baambilepo amba ka pa bya kufika mulongo wetu pa muchima uya mu bupopweshi bukwabo?

Ba Jürgen baambile’mba: “Kechi twafwainwa kukanjikizhanga balongo betu ne kwibafunjisha bintu byavula pe Lesa pa kimye kimo ne. Kuba bino kwakonsha kwibalengela kukana kufunda. Kyakonsha kuwama inge ke twibabuleko byambo bicheche pa kimye pa kimye. Kabiji kyawama kuyukanyikisha balongo betu ku bakwetu ba mu lwitabilo bo baesakana nabo mu myaka kabiji batemwa bintu byo batemwa. Kuba bino kukebalengela kutendeka kutemwa bukine.”

Mutumwa Petelo ne balongo ba kwa Koneleusa bafikenejiletu kuswa byambo bya mu Baibolo. Bino bakwabo bajingako mu myaka kitota kitanshi bafunjilenga bukine, papichile kimye kyabaya pa kuba’mba baswe byo bafunjilenga.

Balongo ba kwa Yesu bavula baitabijile mwi aye kimye kyo asapwijilenga. Kya kumwenako, kyamweka mutumwa Yakoba ne mutumwa Yoano bajinga balongo ba kwa Yesu, mambo inabo aye Salome ne inanja Yesu bajinga bankasa ne kolo. Kyamweka Salome wajingapo pa ‘banabakazhi bakwabo bavula, bakwashishenga Yesu ne batumwa na kwibapa bintu byabo.’—Luka 8:1-3.

Nangwa byonkabyo, balongo ba kwa Yesu bakwabo kechi baitabijiletu ponkapo ne. Kya kumwenako, byo papichile mwaka umo panyuma ya lubatizhilo lwa kwa Yesu, jibumba ja bantu jakonkene mu nzubo na kuteleka kwi aye. “Bino balongo banji byo baumvwine kino, bayile amba bakamukwate mambo baambilenga amba: ‘Wakonya.’” Kabiji kimye kikwabo Yesu bankasanji byo bamwipwizhe ko ayilenga, kechi wibabujile ne. Mambo ka? Mambo “bankasanji kechi bamwitabijile ne.”—Mako 3:21; Yoa. 7:5.

Twakonsha kufunjilako ka kwi Yesu ku byo aubile na balongo banji? Kechi wazhingijile balongo banji bamwambijilenga’mba wakonya ne. Nangwatu panyuma ya kumwipaya ne kusangulwa, Yesu watundaikile balongo banji kupichila mu kumweka ku nkasanji aye Yakoba. Kuno kumweka kwafwainwa kwakwashishe bingi Yakoba ne bankasanji Yesu bakwabo kushiinwa kuba’mba kine wajinga Mesiasa. Onkao mambo, bajinga pamo na batumwa ne bakwabotu  bapwijile mu kibamba kya peulu mu Yelusalema kabiji batambwile mupashi wazhila. Mu kuya kwa kimye, Yakoba ne mukwabo nkasanji Yesu aye Yuda baingijile mingilo yanema bingi.—Byu. 1:2-14; 2:1-4; 1 Ko. 15:7.

Byonka byo kyajinga mu myaka kitota kitanshi, balongo betu bamo bakebewa kimye kyabaya pa kuba’mba batendeke kwenda mu jishinda ja ku bumi. Akilangulukai byo kyajinga kwi ba Roswitha bajinga Bakatolika babambakana bingi kimye bamwatawabo kyo babatizhiwe ne kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba mu 1978. Na mambo a kuba batemenwe bingi byo baitabijilemo, ba Roswitha kimye kitanshi baimenejile bamwatawabo kuntundwa. Bino pa kupitapo myaka, bekilekele kuba bino kabiji bamwene kuba’mba Bakamonyi bafunjisha bukine. Mu mwaka wa 2003 nabo babatizhiwe. Ki ka kyalengejile kuba’mba bapimpule milanguluko yabo? Kimye ba Roswitha kyo baimenejile bamwatawabo kuntundwa, bamwatawabo kechi bazhingijile ne. Kuba bino kwalengejile ba Roswitha kupimpula milanguluko yabo. Nga ba Roswitha bafundañanako amba ka? Baambile’mba: “Twafwainwa kutwajijila kutekenya balongo betu, mambo mu kwibatekenya mufuma byawama.”

Ba Monika babatizhiwe mu 1974, kabiji pakupitapo myaka jikumi, baana babo babalume babiji nabo baikele Bakamonyi. Nangwa kya kuba bamwatawabo abo ba Hans kechi bebemenejile kuntundwa ne, bino baishile kubatizhiwa mu 2006. Kwesakana na byo bapitamo, ba mu kino kisemi bafundañanako amba ka? Baambile’mba: “Mwafwainwa kutwajijila kwikala bakishinka kwi Yehoba ne kunemeka bintu byo mwaitabilamo.” Pano bino, batwajijile kutemwa ba Hans. Kabiji batwajijile kuketekela kuba’mba juba jimo ba Hans bakafunda bukine.

Kimye kimo Yesu walumbulwile kuba’mba bukine buji nobe mema apana bumi bwa myaka ne myaka. (Yoa. 4:13, 14) Tukeba balongo betu kutekeneshiwa kupichila mu kutoma mema awama a bukine. Kya kine, kechi tukeba kuba’mba balongo betu besakinye na mambo a kwibakanjikizha kutoma mema avula mu kimye kicheche ne. Ndumbulwilo ya lwitabilo lwetu yo yakonsha kulengela batekeneshiwa nangwa ne. Baibolo waamba’mba “muchima wa waoloka ulanguluka mwa kukumbwila” ne kuba’mba “muchima wa wa mana ubula kanwa kanji bya kwamba.” Twakonsha kwingijisha byepi luno lujimuno?—Mana 15:28; 16:23.

Mwanamukazhi wakonsha kukeba kubulako bamwatawanji bintu byo aitabilamo. Inge ‘walanguluka mwa kukumbwila,’ ukasalulula byambo byawama bya kwingijisha kabiji kechi wafwainwa kuja kabakubaku ne. Kechi wafwainwa kwimwesha nobe ye waoloka nangwa nobe ye wayuka byavula ne. Ñambilo yanji yawama yakonsha kutekeneshañana ne kuleta mutende. Ñanyi kimye bamwatawanji kyo bakasuluka kwisamba nabo? Ñanyi bintu byo batemwa kwambapo nangwa kutanga? Abya batemwa bya sayansi, bya bumulwila ntanda, nangwa bya makayo? Wakonsha kulengela byepi bamwatawanji kwikala na kilaka kya kukeba kufunda Baibolo akwe saka anemeka byo babena kulangulukapo? Kulanguluka bino kwakonsha kumukwasha kwamba ne kuba bintu na maana.

Kufika pa michima balongo betu babula Bakamonyi kechi kwaimenatu pa kwibalumbulwila bintu byo twaitabilamo ne. Byubilo byetu byafwainwa kuswañana na byo twamba.

Ba Jürgen batongolwa peulu baambile’mba: “Mwafwainwa kutwajijila kwingijisha mafunde a mu Baibolo pa juba pa juba. Kuba bino kukwasha mulongo wetu kulangulukapo ne kumona byubilo byenu byawama nangwa kya kuba kechi wakonsha kwamba ne.” Ba Hans babatizhiwe panyuma ya kupitapo myaka nobe 30 kufuma kimye kyabatizhiwe bakazhi babo, baswa kino kishinka. Baambile’mba: “Kwikala na byubilo bya bwina Kilishitu kwanema bingi, mambo kukwasha balongo betu kumona bukine byo bupimpula bwikalo bwetu.” Balongo betu bafwainwa kumona amba lwitabilo lwetu lwitupusanyako ku bantu mu jishinda jawama, kechi jatama ne.

Mutumwa Petelo wafunjileko banabakazhi baji na bamwatawabo babula kwitabila kuba’mba: “Anweba banabakazhi nekenenainga bamwatawenu kuba amba aba babula kukokela mambo a Lesa, be akokele kupichila mu kumona byubilo byenu byawama ne mushingi mukatampe kwa kubula kwibasapwila. Kwiwamisha kwenu kechi kwikaletu kwa pangye ya mubiji, ko kuba amba kwichika nsuki, kuvwala bya kwikobaika bya ngolode nangwa bya kuvwala ne.  Bino kwiwamisha kwenu kwikale kwa mu muchima, kyo kivwalo kibula kubola kya muchima wakoka kabiji wazhindama, ye wa buneme kwi Lesa.”—1 Pe. 3:1-4.

Petelo wanembele’mba mwanamulume wakonsha kufunda bukine na mambo a byubilo byawama bya mukazhanji. Jino jifunde jalengela ba Christa kutwajijila kufika bamwata wabo pa muchima na byubilo byawama kufumatu kimye kyo babatizhiwe mu mwaka wa 1972. Nangwa kya kuba bamwatawabo kimye kimo bafunjilepo Baibolo na Bakamonyi, bino ne lunotu kechi baswa bukine ne. Batanwako ku kupwila kwa bwina Kilishitu kimo kimye ne kumvwañanatu bulongo na ba mu kipwilo. Kabiji ba mu kipwilo nabo banemeka luusa lwabo lwa kwifuukwilapo bya kuba. Pano nga ba Christa beseka byepi kwibafika pa muchima?

Ba Christa baambile’mba: “Nafuukulapo kutwajijila kwenda mu jishinda Yehoba jo akeba’mba ñendengamo. Kabiji nebikako kukwasha bamwatawami kupichila mu byubilo byami byawama ‘kwa kubula kwibasapwila.’ Nkokela byo bañambila kuba inge kechi bibena kulwañana na mafunde a mu Baibolo ne. Kabiji nanemeka bingi luusa lwabo lwa kwifuukwilapo abo bene, kabiji nshila byonse mu maboko a Yehoba.”

Byubilo bya ba Christa bimwesha buneme buji mu kubula kukosela kumo. Batwajijila na kuba bintu bikosesha bulunda bwabo na Lesa, nabiji kupwila ne kusapwila kimye kyonse. Pano bino, balangulukilako bamwatawabo, mambo bayuka kuba’mba bafwainwa kwibamwesha butemwe, kwikalako nabo pamo ne kwibobila bintu byo bakeba. Kubula kukosela kumo ne kulangulukilako balongo betu babula kwitabila kukwasha bingi. Baibolo waamba’mba: ‘Bintu byonsetu biji na kimye kyabyo.’ Kino kyavwangamo kimye kya kwikala pamo na ba mu kisemi kyetu, kikatakata benakwetu babula kwitabila. Kwikala pamo kulengela kwisamba bulongo. Byapitamo bavula bimwesha kuba’mba kwisamba bulongo kukepeshako mukose nangwa kulwa mukao.—Sapwi. 3:1.

Ba Holger baji na bashabo babatizhiwe panyuma ya kupitapo myaka 20 kufuma kimye kyabatizhiwe ba mu kisemi kyabo bakwabo, baambile’mba: “Kyanema bingi kumwesha kuba’mba mwatemwa balongo benu ne kuba’mba mwibalombelako.” Ba Christa banungapo kuba’mba ‘kechi nkaleka kuketekela kuba’mba bamwatawanji bakaswa bukine ne kutendeka kwingijila Yehoba ne.’ Byubilo byo tumwesha balongo betu babula kwitabila byafwainwa kumwesha’mba twaketekela’mba juba jimo bakaswa bukine.

Kikonkwanyi kyetu ke kukosesha bulunda bwetu bwa mu kisemi, kukwasha balongo betu kuyuka bukine ne kwibafika pa muchima na byambo bya mu Baibolo. Kabiji bintu byonse twafwainwa kwibyubanga na “kukoka muchima ne na mushingi mukatampe.”—1 Pe. 3:15.