Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

 JISHIMIKILA JA BWIKALO

Kwamfikizha Mwingilo wa Kimye Kyonse

Kwamfikizha Mwingilo wa Kimye Kyonse

Kwambatu kine nji bingi na lusekelo pa myaka 65 yo naingila mu mwingilo wa kimye kyonse. Bino byambo kechi bibena kulumbulula’mba moba onse ajingatu a kubula bulanda nangwa kulefuulwa ne. (Sala. 34:12; 94:19) Pano bino, namwenamo bintu byavula bingi.

Mu 1950 pa 7 September bangichile kwikala wa mu kisemi kya Betele mu Brooklyn. Pa kyo kya kimye mu kisemi kya Betele mwajingatu balongo ne banyenga 355 bafumine mu byalo byapusana pusana, bajinga na myaka ya kusemwa kutendeka pa 19 kufika ku 80. Bavula bajinga bena Kilishitu bashingwa.

BYO NATENDEKELE KWINGIJILA YEHOBA

Juba jo nabatizhiwe saka nji na myaka 10

Bamama bobamfunjishe kwingijila Yehoba “Lesa wa lusekelo.” (1 Timo. 1:11) Batendekele kwingijila Yehoba saka nkijitu mwanyike. Nabatizhiwe saka nji na myaka 10 mu 1939 pa 1 July pa kubuñana kwa mwanzo (kwatelwanga’mba, zone assembly) kwaikejile mu Columbus ku Nebraska, mu U.S.A. Twapwijile bantu bavula bingi mu kishimikwa kya kusonkela mo twatelekelenga ku jashi ja kuba’mba, Buzha nangwa Kukasuluka, (“Fascism or Freedom”) jaambile mulongo Joseph Rutherford. Jashi byo jafikile pakachi, jibumba ja bantu jaishile pangye ya kishimikwa. Batwelele na bulume mo twajinga ne kulekesha kupwila ne kwitupanga mu taunyi. Twayile na kupwijila pa fwamu ya mulongo yajinga pepi na taunyi, popo twakapwishishe kupwila kwetu konse. Ne buji lelo kechi nalubamo juba jo nabatizhiwe ne.

Bamama bebikileko kunkomesha mu bukine. Nangwa kya kuba batata bajinga na muchima wawama, bino kechi bateleko muchima ku bya bupopweshi nangwa ku byo naubilenga mu kwingijila Lesa ne. Bamama ne Bakamonyi bakwabo ba mu Kipwilo kya Omaha bantundaikanga bingi.

NAPIMPWILE BYO NAKEBELENGA KUBA

Byo najinga pepi kupwisha sukulu, nafuukwilepo byo nafwainwe kuba mu bwikalo bwami. Mu kimye kya mayo inge twashinka sukulu naingilanga bupainiya bwa mu moba a kukokoloka (luno butelwa’mba, bupainiya bwa kukwasha), na bakwetu.

Balongo babiji bakyanyike bakatanda bapwishishe Sukulu wa Gileada wa nambala 7, ba John Chimiklis ne ba Ted Jaracz bebatumine kwikala bakalama benda mu mpunzha yetu. Nakuminye bingi pa kumvwa kuba’mba bajingatu na myaka mu ma 20. Amiwa najinga na myaka 18 kabiji najinga pepi kupwisha sukulu. Ne luno nkivuluka byangipwizhe Mulongo Chimiklis pa byo nalangulukilenga kuba mu bwikalo bwami. Byo namubujile wañambijile’mba: “Kyawama, tendeka mwingilo wa kimye kyonse. Kechi wayuka ko akufikizha ne.” Bino  byambo ne byubilo byawama bya bano balongo byatundaikile bingi. Byo napwishishe sukulu, natendekele bupainiya mu 1948.

KUYA PA BETELE

Mu July mu 1950, amiwa ne bansemi twayile ku kukonkana kwa byalo kwaikejile ku Yankee Stadium mu New York City. Pa kuno kukonkana, natainwe ku kusambakana kwa bakeba kwingijila pa Betele. Napaine nkalata, mo naambile’mba mbena kukeba kuya na kwingijilapo.

Nangwa kya kuba batata kechi bankanyanga kwingila bupainiya ne kwikala nabo pa nzubo ne, bino bakebelenga kuba’mba mpanengako mali amo nalalanga ne a kajo ko najanga. Juba jimo kuntendekelo ya ñondo wa Aungust byo nayilenga na kukeba nkito, napichile po twatambwilanga makalata. Natainemo nkalata yafumine ku Brooklyn yafwachikileko ba Nathan H. Knorr mwajinga byambo bya kuba’mba: “Twatambwile nkalata yobe ya kukeba kwingijila pa Betele. Nayuka kuba’mba usakuswa kwiya na kwikala pa Betele kufikatu ne kimye Nkambo kyo akakusenda. Onkao mambo, nakeba kuba’mba ukeye ku Betele pa 7 September, 1950 ku 124 Columbia Heights, ku Brooklyn, mu New York.

Batata byo bafikile pa nzubo kufuma ku nkito, nebabujile kuba’mba natana nkito. Baambile’mba: “Kyawama, usakwingilanga pi? Nebakumbwile’mba ku, “Betele wa ku Brooklyn, ko nkatambulanga $10.00 pa ñondo pa ñondo.” Kino kibankankamikile, bino baambile’mba inge yo nkito yo wasalapo, ukebikeko pa kuba’mba ukamone byawama. Kechi papichile na kimye kyabaya ne, nabo babatizhiwe pa kushonkena kwaikejile ku Yankee Stadium mu 1953.

Na mukwetu mo twaingijilanga bupainiya, aye Alfred Nussrallah

Natemenwe bingi mambo betwichiletu kimye kimo ku Betele na mukwetu motwaingijilanga bupainiya aye Alfred Nussrallah. Kabiji ne kuya twaijiletu pamo. Pa kupitapo kimye aye wasongwele, aye ne benakwanji ba Joan bayile ku Sukulu wa Gileada, bebatumine kuya na kwingila bumishonale ku Lebanoni kabiji babwelele mu mwingilo wa kwenda mu United States.

MINGILO YA PA BETELE

Mwingilo mutanshi ye bampele wajinga wa kulenga mabuku. Buku mutanshi ye naingijilepo wajinga wa kuba’mba, What Has Religion Done for Mankind? Byo papichile bañondo nobe batanu na basatu, bantwajile ku Dipatimenti Itala pa Bibena Kwenda Mwingilo wa kusapwila ko betutangijilanga ku Mulongo Thomas J. Sullivan. Uno mulongo wawamine bingi kwingila nanji kabiji namwenejilemo bingi mu maana a kuyuka Lesa ne milangwe yo ajinga nayo na mambo a kwingila myaka yavula mu jino jibumba.

Byo naingijile nobe myaka isatu mu Dipatimenti Itala pa Bibena Kwenda Mwingilo wa kusapwila, ba Max Larson, bakalama batalanga pa biñambañamba bambujile’mba Mulongo Knorr ubena kukeba kwisamba nobe. Naakaminwe namba kampe paji byo natamisha. Muchima waikijile Mulongo Knorr byo angipwizhe inge mbena kulanguluka kufuma pa Betele katataka. Mambo wakebelenga wakwingila nanji mu ofweshi wanji pa moba acheche. Namubujile kuba’mba kechi mbena kulangulukapo kufuma pa Betele ne. Naingijile mu ofweshi wanji pa myaka 20.

Javula ñamba kuba’mba kechi nakoshenshe kupana mali a bintu byo nafunda pa kwingijila pamo na Mulongo Sullivan ne Mulongo Knorr, ne balongo bakwabotu ba pa Betele nabiji ba Milton Henschel, ba Klaus Jensen, ba Max Larson, ba Hugo Riemer, ne ba Grant Suiter ne. *

Balongo bo naingilapo nabo kala baingilanga bingi bulongo mingilo ya kutwala palutwe jino jibumba. Mulongo Knorr waingilanga bingi na ngovu kabiji  wakebeshanga bingi kumona kuba’mba mwingilo wa Bufumu waingijiwa bukiji mu mapunzha avula bingi. Bonse bo aingilanga nabo mu ofweshi wanji kechi kibakatazhanga kwisamba nanji ne. Nangwa inge tuji na mulanguluko wapusanako, twaambanga saka twakasuluka kabiji kechi witulengululanga ne.

Kimye kimo Mulongo Knorr wañambijile kuba’mba nafwainwa kutangako muchima ku bintu bimweka nobe bicheche. Wambujile’mba byo ajinga kalama utala pa biñambañamba, Mulongo Rutherford wamutuminanga foni ne kwamba’mba: “Mulongo Knorr pa kufuma koko pa kwiya na kuja, unsendelepo bya kufuchilako ne mapesulu. Mbena kwiakeba mu ofweshi.” Mulongo Knorr waambile’mba, kintu kitanshi kyo naubile, nayile mobalaminanga bino bintu ne kutola bifuuto ne kubika mufwangalito. Mute pa kupwisha kuja bino natwala mu ofweshi wa Mulongo Rutherford. Kano kajinga ka mwingilo kacheche, bino ku Mulongo Rutherford wajinga mwingilo wanema bingi. Kepo Mulongo Knorr aañambijile kuba’mba “usongelengako mapesulu. Neatanenga mu ofweshi wami pa juba pa juba lukelo.” Pa myaka yavula namonanga kuba’mba mapesulu abo onse neasonga.

Mulongo Knorr wambujile kuba’mba nafwainwa kutelekeshanga inge babena kumbula bya kwingila. Juba jimo wambujile bya kwingila mwingilo umo, bino amiwa kechi naumvwishishe ne. Kyafuminemo namulengeshe bingi bumvu. Naumvwine bingi bibi ku muchima kya kuba nalembele ne nkalata ipi ya kumubula kuba’mba nelangulusha bingi pa kyo na kuba, kabiji nalanguluka kuba’mba kyakonsha kuwama inge bafumyamo mu ofweshi wenu. Lonkalwa lukelo, Mulongo Knorr waishile mu ofweshi monaingijilanga. Waambile’mba: “Robert nji nkalata yobe. Wakulubankanya kabiji nakwisamba kala nobe pa kino kintu, naketekela kimye kikwabo ukatako muchima. Pano twayai tute mu muchima pa nkito.” Namusanchijile bingi pa muchima wanji wa luusa.

NAKEBELENGA KUSONGOLA

Panyuma ya kwingila pa Betele myaka itanu na isatu, kechi nakebelenga kuleka kwingijila pa Betele ne. Nangwa byonkabyo, bintu byaalukile. Pa kukonkana kwa byalo kwa mu 1958 kwaikejile mu Yankee Stadium ne mu kibanza kya Polo Grounds, namonañene ne Lorraine Brookes, nyenga ye namonañene nanji mu 1955 kimye kyo aingilanga bupainiya mu Montreal, ku Canada. Natemenwe bingi pa kumona byo atemenwe mwingilo wa kimye kyonse ne pa muchima wanji wakwipana kuya na kwingijila konse jibumba ja Yehoba ko jamutuma. Lorraine wibikijile kikonkwanyi kya kuya ku Sukulu wa Gileada. Byo afikizhe myaka 22 bamwichile kuya na kutanwa ku sukulu wa nambala 27 mu 1956. Panyuma ya kupwisha uno sukulu, bamutumine kuya na kwingila mwingilo wa bumishonale mu Brazil. Lorraine ne amiwa twamonañene jikwabo mu 1958, kabiji waswile byo namwambijile kuba’mba nkeba kumusongola. Twalangulukilenga masongola kwikalako mu mwaka walondejilepo. Twaketejile kuba’mba tukatwajijila mu mwingilo wa bumishonale bonse.

Mulongo Knorr byo namubujile byo nalangulukilenga, wambujile kuba’mba kyakonsha kuwama inge  napembela myaka isatu, bino apa nkasongole ne kutwajijila kwingila pa Betele mu Brooklyn. Pa kyo kya kimye besongola pa kuba bekale mu Betele, umo wafwainwa kwingila myaka jikumi pa Betele nangwa kukilapo ne mukwabo myaka kukila pa isatu. Onkao mambo, Lorraine waswile kwingila myaka ibiji pa Betele wa mu Brazil ne mwaka umo pa Betele wa mu Brooklyn saka tukyangye kwisongola.

Mu myaka itanshi ibiji yo naipangwizhe, twisambangatu kwingijisha makalata. Lamya wajinga bingi na mutengo kabiji pa kyo kya kimye kechi kwajinga kutuma byambo pa intaneti ne. Masongola etu aikeleko pa 16 September, mu 1961, kabiji twajinga na jishuko mambo Mulongo Knorr ye waambile jashi ja masongola etu. Kya kine myaka yo twapembejile yamwekele bingi kubanda. Bino luno papita ne myaka kukila pa 50 kufuma po twisongwejile, kabiji inge twalanguluka pa byawama byafumamo, tumona kuba’mba twaubile bingi bulongo kupembela.

Pa juba ja masongola etu. Kufuma ku kipiko: Ba Nathan H. Knorr, ba Patricia Brookes (bankasabo ba Lorraine), Lorraine ne Amiwa, ba Curtis Johnson, ba Faye ne ba Roy Wallen (bamama ne batata)

MINGILO YO NAINGILA

Mu 1964 bampele mwingilo kwendela misampi. Pa kyo kya kimye banabakazhi kechi bayanga na bamwatabo pa kuya na kufwakesha misampi ne. Mu 1977 popo baalwile mutanchi, banabakazhi pobatendekele kuya pamo na bamwatawabo. Mu uno mwaka amiwa ne Lorraine twayile ne ba Edith ne ba Grant Suiter na kufwakesha maofweshi a misampi, ku Germany, ku Austria, ku Greece, ku Cyprus, ku Turkey, ne ku Israel. Nafwakesha byalo 70 mwaya ntanda yonse.

Pa lwendo lumo lwa kuya ku Brazil mu 1980, twakafikile ne ku muzhi wa Belém uji pakachi ka ntanda (pa equator) kwaingijilanga ba Lorraine bumishonale. Kabiji twaimene ne pakachi na kupempula balongo pa Manaus. Pa kimye kya jashi mu kibanza, twamwene balongo ne banyenga beikela kwabunke babujilenga kuba byuba bena Brazil, banabakazhi kwifyompa pa mabuta ne balongo kwiimuna mu maboko. Mambo ka o baubijile bino.

Bano ke balongo betu Bakamonyi ba kwa Yehoba baji na kikola kya mbumba bekala mu nkonkoso ku mpunzha ya Amazon kubula kuleka kunoka mvula. Beikejile mambo bachiinenga kusambwila bakwabo kikola. Nangwa byonkabyo, kechi tukalubamo lusekelo lo bajinga nalo ne, kabiji kino kitufikile bingi pa muchima. Kino kyamwesheshe kuba’mba byambo byaambile Isaya bya kine bya kuba’mba: “Bantu bami ba mwingilo bakembanga na mambo a lusekelo lwa mu michima yabo.”—Isa. 65:14.

TWAMWENAMO BYAWAMA

Ba Lorraine ne amiwa javula tulanguluka pa myaka kukila pa 60 yo twaingijila Yehoba. Tuji bingi na lusekelo, Yehoba witupesha bingi mambo twaswile kwitutangijila kwi aye kupichila mu jibumba janji. Nangwa kya kuba kechi ñenda mu byalo byonka byo naubanga mu myaka ya kunyuma ne, natwajijila kwingila pa juba pa juba mwingilo wa kukwasha Jibumba Jitangijila mu Kavoto ka Lutangijilo ne Kavoto ka Mwingilo. Nsanta bingi pa jishuko ja kwingila mingilo ya kutundaika bwanabwankazhi bwa ntanda yonse. Kwituletela bingi lusekelo kumona balongo ne banyenga bakyanyike babena kwingila mwingilo wa kimye kyonse baji na muchima wa kwipana wajingapo ne Isaya waambile’mba, “Amiwa bano! Ntumai.” (Isa. 6:8) Bano balongo ne banyenga bamwesha bukine bwa byambo byañambijile kalama wa mwanzo bya kuba’mba: “Tendeka mwingilo wa kimye kyonse. Kechi wayuka ko akakufikizha ne.”

^ par. 20 Mashimikila a bwikalo a bano balongo bamo aji mu ano magazini a Kyamba kya Usopa: Ba Thomas J. Sullivan (August 15, 1965); ba Klaus Jensen (October 15, 1969); ba Max Larson (September 1, 1989); ba Hugo Riemer (September 15, 1964); ne ba Grant Suiter (September 1, 1983).