1. Ñanyi jibumba japingile pa mukoka wa bena Isalela basatukile? (Monai kipikichala kitanshi.)

BANTU ba Yehoba lelo jino bamupopwela mu jishinda jimutokesha ku muchima. Mu moba a kala, mukoka wa bena Isalela, bajinga bantu basalululwa kwi Lesa. Pano bino, bamusatukijile. Kepo Yehoba asajile mukoka wakatataka mwajinga baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. Bo bajinga jibumba jamwimenangako Yehoba. Nangwa kya kuba Yelusalema bamonawine mu 70 C.E., jino jibumba japulukile. (Luka 21:20, 21) Mu ano moba akupelako, mukoka wakatataka wakwatankana mu kwimenako Yehoba. Uno mukoka kechi bakamonauna kimye ntanda ya kwa Satana kyo bakeyonauna ne. (2 Timo. 3:1) Twakonsha kuketekela byepi kino?

2. Yesu walumbulwile byepi bikekala “malwa akatampe,” kabiji akatendeka byepi?

² Yesu waambijile jimo bikamweka mu moba akupelako amba: “Kukekala malwa akatampe, akyangye kumwekapo kala kufumatu  ku ntendekelo ya ba pano pa ntanda kufika ne buji lelo, kabiji kechi akamwekapo jibiji ne.” (Mat. 24:3, 21) Ano malwa akatendeka kimye Yehoba kyo akonauna “Babilona Mukatampe,” bupopweshi bwa bubela bwa ntanda yonse, kabiji ukengijisha makafulumende a bumulwila ntanda. (Lum. 17:3-5, 16) Ki ka kikalondelapo?

3. Byo bakonauna bupopweshi bwa bubela, ki ka kikamwekela bantu ba Yehoba?

³ Byo bakonauna bupopweshi bwa bubela, Satana ne bantu banji ba mu ino ntanda bakalukuka bakalume ba Yehoba. Binembelo byaambijile jimo pe “Gogi wa mu ntanda ya Magogi” amba: “Ukeya nobe mvula mukatampe, nobe jikumbi jikavweta ntanda yonse, obewa ne mazhita obe onse ne mitundu yavula ya bantu yo ukekala nayo.” Na mambo a kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba bafwabyo bilwilo kabiji bantu ba mutende pano pa ntanda, kikamweka nobe kyapela bingi kwibalukuka. Pano bino, kwibalukuka kukaleta malwa akaimbo.—Ezi. 38:1, 2, 9-12.

4, 5. Nga Yehoba ukoba byepi inge bantu banji bebalukuka kwi Satana?

⁴ Nga Lesa ukobapo byepi inge bantu banji bebalukuka kwi Satana? Yehoba ukebalwilako bantu banji, ne kumwesha bulume bwanji byo aji Mfumu wa Bilengwa byonse. Yehoba mwine umona kulukuka bakalume banji kuba’mba kujitu pamo na kumulukuka aye mwine. (Tangai Zekaliya 2:8.) Inge kino kyaubiwa, Shetu wa mwiulu ponkapotu uketupokolola. Pa kyonkakya kimye, Yehoba ukaleta Amagedonyi, “nkondo ya aja juba jikatampe ja Lesa Wabulume Bonse.”—Lum. 16:14, 16.

⁵ Yelemiya waawile amba, Yehoba mwine ukalwa na mikoka ya bantu pa Amagedonyi. Waambile’mba: “‘Yehoba uji na mambo a kwiishiina mikoka ya bantu; ukebaleta mu kije bantu bonse; kabiji babi ukebapana ku mpoko, byo byaamba Yehoba. Yehoba wa mabumba waamba bino amba: Umvwai, kya malwa kikayanga na kununguluka kufuma mu mukoka umo ne kuya ku mikoka ikwabo, kabiji ne kinkunkwila kikatampe kibena kubuka kwine kwapela ntanda. Kabiji aba bo akepaya Yehoba bakalala konse konse ne kwapela ntanda; kechi bakebajila ne, nangwa kwibakonkanya amba twibazhike ne; bakekala ke mbolesho peulu ya mushiji.’” (Yele. 25:31-33) Amagedonyi ikapwisha bubi bonse pano pa ntanda. Ntanda ya kwa Satana bakeyonauna, pakuba bantu ba Yehoba kechi bakonaunwa ne.

6, 7. (a) Nga bano baji mu “jibumba jikatampe” bafuma pi? (b) Ñanyi kuyilako pa lutwe kwa kubiwa mu jibumba jetu?

⁶ Jibumba ja Lesa japuluka ne kutwajijila na kukoma pano pa ntanda, mambo muji bantu bakishinka kwi Lesa. Baibolo waamba’mba: “Meso a Yehoba aji pa baoloka ne matwi anji omvwa milombelo yabo ya misashijilo.” (1 Pe. 3:12) Mu baoloka mwavwangwa ne “jibumba jikatampe” abo “bapita mu malwa akatampe.” (Lum. 7:9, 14) Bakapuluka kechi ‘jibumbatu’ ne, bino ke “jibumba jikatampe,” ko kuba’mba ke bantu bavula bingi. Nanchi mwifwanyikizha kwikala pa bantu bakapuluka “malwa akatampe” nyi?

⁷ Nga bano baji mu jibumba jikatampe bafuma pi? Babena kwibakonkanya mambo Yesu waambile’mba kyo kikekala kiyukilo kya kwikalapo kwanji. Waambile’mba: “Ano mambo awama a Bufumu akasapwilwa pano pa ntanda ponse kuba amba ba mu bisaka byonse bya bantu bakeomvwe, apa bino mpelo  ikafike.” (Mat. 24:14) Mu ano moba akupelako, uno ye mwingilo mukatampe ubena kwingila jibumba ja Lesa. Na mambo a mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha ubena kwingila Bakamonyi ba kwa Yehoba, bantu bavula bafunda kupopwela Lesa “na mupashi ne na bukine.” (Yoa. 4:23, 24) Kya kumwenako, myaka jikumi yapitapo, kufuma mu mwaka wa 2003 kufika mu 2012, bantu kukila pa 2,707,000 babatizhiwe, kumwesha kwipana kwabo kwi Lesa. Mwaya ntanda yonse, muji Bakamonyi kukila 7,900,000, kabiji kuji ne bantu bakwabo bavula bingi batanwako ku kupwila, kikatakata kimye kya Kivuluko kikalako pa mwaka pa mwaka. Kechi twitota na mambo a kuvula kwetu ne, mambo ‘Lesa ye wiikomesha.’ (1 Ko. 3:5-7) Nangwa byonkabyo, kimweshatu patoka kuba’mba jibumba jikatampe jibena kukoma ne kubayilako pa mwaka pa myaka.

8. Mambo ka jibumba ja Yehoba ja mu ano moba o jibena kukomena?

⁸ Bakalume ba Lesa babena kuvujilako bingi mambo Yehoba ubena kwibakwasha Bakamonyi banji. (Tangai Isaya 43:10-12.) Bungauzhi bwaambijile jimo kuba’mba: “Awa mucheche ukekala ke kisaka kyabaya, ne yewa wakepa ukekala ke mukoka wakosa; amiwa Yehoba yami nkapelawizha kwikifikizha mu kimye kyakyo.” (Isa. 60:22) Pa kimye kimo, bashingwa bashalapo bajingatu ‘bacheche,’ bino bavujijileko na mambo a bena Isalela ba ku mupashi Lesa bo aletele mu jibumba janji. (Nga. 6:16) Myaka yapitapo, bantu bavula baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda nabo baswa bukine.

9. Ki ka kyo twafwainwa kuba inge tukeba’mba tukamwenemo byawama mu milaye iji mu Mambo a Lesa?

⁹ Kikale twi bena Kilishitu bashingwa nangwa twi ba mu jibumba jikatampe, twakonsha kumwenamo byawama bingi mu milaye iji mu Mambo a Lesa. Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba tumwenemo, twafwainwa kubanga bikeba Yehoba. (Isa. 48:17, 18) Akilangulukai pa bena Isalela bajinga mu Mizhilo ya Mosesa. Kintu kimo kyalengejile kubikako Mizhilo ke kuzhikijila bena Isalela kupichila mu kwibapa malamuna awama ebafunjishanga bya kwikala na bisemi bya lusekelo, balunda bawama, bya kwikala bakishinka mu bya busulu, ne kubila bakwabo lusa. (Lupu. 20:14; Levi. 19:18, 35-37; Mpitu. 6:6-9) Ne atweba tumwenamo mu kuba bikeba Lesa, kabiji kuba kyaswa muchima wanji kechi kwitukatazha ne. (Tangai 1 Yoano 5:3.) Byonkatu bena Isalela byo bebazhikijile ku Mizhilo, ne atweba kulondela mizhilo ne mafunde a Yehoba Lesa kwituzhikijila ne kwitulengela kwikala na “lwitabilo lwakosa.”—Titu 1:13.

10. Mambo ka o twafwainwa kwikela na kimye kya kufunda Baibolo ne Kupopwela kwa Kisemi mu mulungu mu mulungu?

¹⁰ Lubaji lwa jibumba ja Yehoba ja pano pa ntanda jibena kukomenako mu mashinda apusana pusana. Kya kumwenako, tubena kutwajijilatu na kumvwisha bukine bwa mu Baibolo. Twafwainwa kuketekela kino, mambo “jishinda ja baoloka jauba nobe kyeya kya kumakya, kyenda kisama ne kusamisha, kufika ne pa kushinkimana juba.” (Mana. 4:18) Pano bino, kampe twakonsha kwiipuzha’mba: ‘Nanchi mbena kwendela pamo na bukine bwa mu Binembelo bo babena kuya na kutokesha nyi? Nanchi ntanga Baibolo pa juba pa juba nyi? Nanchi nkebesha kutanga mabuku etu nyi? Abya nji na juba jo ngikala na Kupopwela kwa Kisemi mu mulungu mu mulungu nyi?’ Atweba bavula twakonsha kuswa kuba’mba kechi kyakatazha kuba bino bintu ne. Kikebewatu ke kumonapo kimye kya kwibyuba. Kabiji kyanema bingi kuyuka maana alumbuluka a mu Binembelo, kwiengijisha ne  kukomenako mu maana a kuyuka Lesa, kikatakata mu ano moba, malwa akatampe byo abena kufwenya pepi.

11. Mu ñanyi jishinda bijiilo bya kala ne kupwila kwa ano moba, kubuñana ne kushonkena mo bitukwashisha?

¹¹ Jibumba ja Yehoba jitutundaika kumvwina lujimuno lwa mutumwa Paulo lwa kuba’mba: “Saka twita muchima atwe bene na bene kuba amba twitundaikenga kumwesha butemwe ne kuba mingilo yawama. Kange tuleke kupwila pamo byonka byuba bantu bamo ne, poso kwitundaika atwe bene na bene ne kwibikishakotu byo tubena kumona aja juba saka jifwenya pepi.” (Hebe. 10:24, 25) Bena Isalela ba kala baikalanga na bijiilo bya pa mwaka pa mwaka ne kusambakana pamo mu kupopwela Lesa ne kutambula mikambizho yanji. Kunungapo, bijiilo bikwabo, nabiji Kijiilo kya ku Mimba kyajingako mu moba a kwa Nehemiya byajinga bimye bya lusekelo. (Lupu. 23:15, 16; Ne. 8:9-18) Ne atweba tumwenamo bingi mu kupwila kwetu, kubuñana ne kushonkena. Twayai tutanwengako kimye kyonse pa kuba’mba twikale na lwitabilo lwakosa ne kwikala na lusekelo.—Titu. 2:2.

12. Twafwainwa kumonanga byepi mwingilo wetu wa kusapwila?

¹² Byo tuji mu jibumba ja Yehoba, twi balusekelo bingi pa kwingilako “mwingilo wa kusapwila mambo awama a Lesa.” (Loma 15:16) Kwingila “mwingilo wa kusapwila” kwitulengela kwikala “bamwingilo umo” ne Yehoba, “Lesa Wazhila.” (1 Ko. 3:9; 1 Pe. 1:15) Kabiji kusapwila mambo awama kulengela jizhina ja Yehoba kuzhijikwa. Ke jishuko jikatampe bingi ja kwitupa mwingilo wa kusapwila “mambo awama a lukumo lwa Lesa wa lusekelo.” —1 Timo. 1:11.

13. Nga bumi ne bulunda bwetu na Lesa, byaimena pa kuba ka?

¹³ Lesa ukeba atweba kutwajijila kwikala na bulunda bwawama ne aye ne kutundaika mingilo ya mu jibumba janji. Mosesa waambijile bena Isalela amba: ‘Naita jiulu ne ntanda bikale ke bakamonyi ba kwimushinawina ja lelo byo namwesha ku meso enu mweo ne lufu, ne mapesho ne mafingo, onkao mambo, salululai mweo, namba anweba ne baana benu mukekalenga na bumi. Kasa mutemwa Yehoba Lesa wenu ne kukokela jiwi janji ne kumukakachila, mambo pa kuba byobyo mukamona mweo, ne moba enu akavula, namba mukekalenga mu kyalo kyo alayile na luchipo kupana ku bashakulu benu, ba Abalahama, ne Izaka, ne Yakoba.’ (Mpitu. 30:19, 20) Bumi bwetu bwaimena pa kuba kyaswa muchima wa Yehoba, kumutemwa, kukokela jiwi janji ne kumukakachila.

14. Mulongo umo waambilepo’mba ka pa jibumba ja Lesa?

¹⁴ Mulongo Pryce Hughes wafunjile bukine mwaka wa 1914 saka akyangye kufika, watwajijile kwikala wakishinka kwi Yehoba ne ku jibumba janji. Washimikizhe’mba kintu kyanema kyo afunjile ke kutwajijila kwikala mu jibumba ja Yehoba ne kubula kulondela maana a bantu. Kino kyamukwashishe kuchinchika meseko mu bwikalo bwanji. Uno mulongo wanunegilepo’mba pa kuba’mba muntu atalwe bulongo kwi Yehoba wafwainwa kutwajijila kulondela byanengezha Lesa kupichila mu jibumba janji.

15. Ambai kya kumwenako kya mu Binembelo kimwesha byo twakonsha kumonanga lupimpu lwa mu Binembelo.

¹⁵ Pa kuba’mba Yehoba etupeshe, twafwainwa kutundaikanga jibumba janji ne kulondela lupimpu lubiwa mu ñumvwino yetu ya bukine bwa mu Binembelo ne mashinda a kwingijisha pa kusapwila. Akilangulukai pa kino: Yesu byo afwile, bena Kilishitu Bayudea bavula kibakatezhe bingi kuleka  kulondela Mizhilo. (Byu. 21:17-20) Nangwa byonkabyo, Paulo wibolweleko ne kwibakwasha kuba’mba kitapisho kya kwa Yesu kyo kyakebewanga pa kuba’mba mambo abo alekelwe, kechi milambo ya banyama ne. (Hebe. 10:5-10) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bena Kilishitu bamo Bayudea baumvwijile byo bebolweleko ne kupimpula milanguluko yabo. Ne atweba twafwainwa kutangako muchima kufunda Mambo a Lesa ne kumona kuba’mba twalondela lupimpu lubiwa mu jibumba ja Yehoba.

16. (a) Mambo ka bwikalo kyo bukawamina mu ntanda ipya? (b) Ñanyi bintu byo mubena kutengela mu ntanda ipya?

¹⁶ Bonse batwajijila kwikala bakishinka kwi Yehoba ne ku jibumba janji bakeyowanga mapesho anji. Bashingwa bakishinka bakekala na jishuko ja kulama pamo ne Kilishitu mwiulu. (Loma 8:16, 17) Inge tuji na luketekelo lwa kukekala pano pa ntanda, fwanyikizhainga byo kikawama kwikala mu Paladisa. Byo tuji lubaji lwa jibumba ja Yehoba, pa kino kimye tuji na mwingilo wawama bingi wa kubuulako bakwetu mulaye wa Lesa wa ntanda ipya. (2 Pe. 3:13) Salamo 37:11 waamba’mba: “Bakimote bakaswana ntanda. Kabiji bakasangalela mu kuvula kwa mutende.” Bantu “bakashimika mazubo abo ne kwikalamo” kabiji bakasangalela mu “mingilo ya maboko abo.” (Isa. 65:21, 22) Kechi kukekala buyanji, kumanama ne nzala ne. (Sala. 72:13-16) Babilona Mukatampe kechi ukajimbaikapo bantu jibiji ne, mambo kechi ukekalako ne. (Lum. 18:8, 21) Bafwa bakasangulwa kabiji bakekala myaka ne myaka. (Isa. 25:8; Byu. 24:15) Kuji bintu byawama bingi bibena kutengela bantu bavula bepana kwi Yehoba. Pa kuba’mba tuketekele ino milaye ya mu Binembelo, twafwainwa kukoseshanga bulunda bwetu na Lesa, ne kutwajijila kwendela pamo na jibumba janji.

17. Pa kuba’mba tukapuluke mpelo ya buno bwikalo, twafwainwa kuba ka?

¹⁷ Mpelo ya buno bwikalo byo ibena kufwenya pepi, twayai tutwajijile kukosa mu lwitabilo ne kumusanchila Lesa pa kwitunengezhezha jishinda ja kumupopwelamo. Uno ye muchima wajingapo na nyimbi wa masalamo Davida. Waimbile’mba: “Kuji kintu kimo kyo nalomba kwi Yehoba, kyo kyonka kyo nkakebanga: Namba, ngikale mu nzubo ya Yehoba moba onse a mweo wami, mmonenga buya bwa Yehoba, ne kulangulukalanguluka mu nzubo yanji yazhila.” (Sala. 27:4) Twayai atweba bonse tukakachile kwi Lesa ne kutwajijila kwendela pamo na jibumba ja Yehoba.