1, 2. Ñanyi mwingilo Yehoba ye apele Mosesa, kabiji wamulayile’mba ka?

MWAKONSHA kumvwa byepi inge Yehoba wimwambila kuya na kwambilako bantu banji ku kalama uji bingi na bulume pano pa ntanda? Mwakonsha kwakamwa, ne kulanguluka’mba kechi mwafikilamo ne. Mwakonsha kunengezha byepi byo mwafwainwa kuya na kwamba? Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mwambe byambo na kuchinchika byo mubena kwimenako Lesa wa bulume bonse?

² Abino byobyo kyajinga kwi Mosesa. Yehoba wabujile Mosesa wajinga “kimote kukila bantu bonse bajinga pano panshi” kuya kwi Felo na kupokolola bantu ba Lesa ku buyanji ne mu buzha mu Ijipita. (Bala. 12:3) Byo bamwambijile bino, Felo kechi wateleko muchima ne, kabiji witotele bingi. (Lupu. 5:1, 2) Bino Yehoba wakebelenga Mosesa kubuula Felo amba akasulule bantu milyonyi asatu bajinga mu buzha. Mosesa waipwizhe Yehoba amba: “Yami ñanyi kya kuba’mba ngye kwi Felo ne kufumya bena Isalela mu Ijipita?” Mosesa wimwene kuba’mba kechi wafikilamo ne. Lesa wamubujile’mba kechi ukekala bunke ne. Yehoba waambile’mba: “Nkekala nobe.”—Lupu. 3:9-12.

3, 4. (a) Ki ka kyalengejile Mosesa kuchina? (b) Mwakonsha kuba byepi inge kimukatazha kwamba pe Lesa ne pa Bufumu bwanji byonka byaumvwinenga Mosesa?

³ Ki ka kyalengejile Mosesa kuchina? Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, wachiinenga Felo. Mambo wayukile’mba kechi ukaswa kuba’mba bamutuma kwi Yehoba Lesa ne. Kabiji Mosesa  wachiinenga ne kuba’mba bena Isalela kechi bakaswa kuba’mba bamutongola kwi Lesa kwibatangijila kufuma mu Ijipita ne. Mosesa waambijile Yehoba amba: “Kechi bakangitabile ne, nangwa kumvwa jiwi jami ne; pakuba bakamba’mba: ‘Yehoba kechi wakumwekela ne.’”—Lupu. 3:15-18; 4:1.

⁴ Twakonsha kufunjilako bintu byanema bingi kwi Yehoba byo akumbwile Mosesa. Kya kine kuba’mba, kimo kimye kechi twakonsha kwamba na bakulumpe ba mu makafulumende ne. Nanchi kya kimukatazhapo kwamba pe Lesa ne pa Bufumu bwanji ku bantu, kikatakata bo musambakana nyi? Inge byobyo kiji, akilangulukai pa byo twakonsha kufunjilako ku byamwekejile Mosesa.

5. Ñanyi kintu Yehoba kyo abikile mu maboko a kwa Mosesa, kabiji kino kyamukwashishe byepi kushinda moyo? (Monai kipikichala kitanshi.)

⁵ Yehoba wamukwashishe Mosesa kuchinchika ku bintu bikamumwekela kulutwe nangwa kya kuba wachiinenga’mba bantu kechi bakaswa byo akebabula ne. Jishimikila janembwa mu Kulupuka jamba’mba: ‘Lesa waipwizhe [Mosesa] amba: “I kika kyo kiji mu kuboko kobe?” Wakumbwile’mba; ‘Kamama.’ Wamwambijile’mba: ‘Kataye panshi.’ Kepo ekatayile panshi, kabiji kaalukile ke muloolo, kabiji Mosesa wanyemeneko. Yehoba wamwambijile Mosesa amba: ‘Tanyika kuboko kobe umukwate ku kiminzo.’ Watanyikile kuboko kwanji ne kukwatako, ponkapo waalukile ke kamama mu kuboko kwanji. Kepo Lesa amwambijile’mba: ‘Baketabila’mba Yehoba wakumwekela.’” (Lupu. 4:2-5) Mu bulume bwa Lesa kamama kaalukile ke muloolo mu kuboko kwa kwa Mosesa. Yehoba wamwambijile’mba “kabiji usende kano kamama mu kuboko kobe, ka kubilako biyukilo.” (Lupu. 4:17) Kino kyalengejile Mosesa kushiinwa’mba Yehoba ye wa mutuma kuya na kumwambilako ku bantu banji ne kwi Felo.—Lupu. 4:29-31; 7:8-13.

6. (a) Ñanyi kintu kyo twikala nakyo mu maboko etu kimye kyo tubena kusapwila, kabiji mambo ka? (b) Lumbululai ‘mambo a Lesa byo aji na bulume’ ne byo ‘engila.’

⁶ Inge tubena kwisamba na bantu pa byambo bya Lesa, ñanyi kintu kyo twikala nakyo mu maboko? Twikala na Baibolo kabiji tukeba kumwingijisha bulongo. Yehoba wamba kwi atweba kupichila mu Baibolo nangwa kya kuba bantu bamo bamonatu Baibolo nobe bukutu. (2 Pe. 1:21) Mu Baibolo muji milaye yaamba pa bikoba Bufumu bwa Lesa. O ene mambo mutumwa Paulo o anembejile’mba: “Mambo a Lesa o omi kabiji aji bingi na bulume.” (Tangai Bahebelu 4:12.) Milaye ya Lesa yonse ya kine kabiji ikafika. Mambo Lesa ubena kwingila kuba’mba afikizhe byo afuukula. (Isa. 46:10; 55:11) Inge muntu wayuka kino kishinka pa mambo a Lesa, bintu byo atanga mu Baibolo byakonsha kwikala na bulume mu bwikalo bwanji.

7. Twakonsha ‘kufunjisha ne kulumbulula byepi bulongo mambo a bukine’?

⁷ Yehoba witupa Baibolo muji byambo byanji. Kino kingijisho, inge twikingijisha bulongo byo twamba bantu bakonsha kwibiketekela ne kuswa kuba’mba byafuma kwi Lesa. O ene mambo byo apwishishe kunembela Bahebelu, Paulo watundaikile Timoti, ‘Kuteshako muchima ku kufunjisha ne kulumbulula bulongo mambo a bukine.’ (2 Timo. 2:15) Twakonsha kulondela byepi lujimuno lwa kwa Paulo? Kupichila mu kutanga bulongo binembelo byakonsha kuzakula michima ya babena kwituteleka. Matalakiti afumine pa kushonkena kwa nkambi mu 2013 beanengezha kwitukwasha byo twafwainwa kuba bino.

8. Kalama wa mwingilo umo waambilepo amba ka pa matalakiti?

⁸ Ano onse matalakiti beanengezhatu mu jishinda jimotu. Onkao mambo, inge twafunda bya kwingijishapo imo, ko kuba’mba twayuka byakwingijisha onsetu. Nanchi apela kwingijisha nyi? Kalama wa mwingilo umo mu Hawaii, mu kyalo kya U.S.A., wanembele’mba: “Kechi twayukile bino bingijisho kuba’mba biketukwasha  mu mwingilo wa ku nzubo ku nzubo ne mu busapwishi bwa pa mvula bantu ne.” Mambo ka ano matalakiti kyo awamina? Waambile’mba, mambo aji na mepuzho ne mikumbu. Mwina nzubo kechi wakonsha kwakamwa byo akonsha kupana mikumbu ne, mambo mikumbu iji pa uno talakiti. Uno mulongo waambile’mba, na mambo a kuba’mba ano matalakiti anembwa mu jishinda jawama, alengela kutendeka kwisamba na bantu.

9, 10. (a) Matalakiti akonsha kwitulengela byepi kwingijisha Baibolo? (b) Ñanyi talakiti ye mwingijisha bulongo, kabiji mambo ka?

⁹ Ano matalakiti onse etulengela kutangapo kinembelo. Akilangulukai pa talakiti wa kuba’mba Nanchi Buyanji Bukapwa Nyi? Twakonsha kwipuzha mwina nzubo bwipuzho buji pa uno talakiti. Wakonsha kusalapo pa mikumbu isatu ya kuba’mba “ee nyi” “ine nyi” “kampe nyi.” Mukumbu yense mwina nzubo ye akonsha kukumbula mwakonsha kuzhikula mukachi ka talakiti ne kwamba’mba, “monai byaamba Baibolo.” Kepo mwatanga Lumwekesho 21:3, 4.

¹⁰ Byobyo twakonsha ne kuba inge tubena kwingijisha talakiti wa kuba’mba Nanchi Mulangulukapo Amba ka pa Baibolo? mukumbu yense mwina nzubo ye akonsha kukumbula uji pa talakiti ujitu bulongo. Zhikulai pa jipa jalondelapo ne kwamba’mba, “Baibolo waamba’mba ‘Binembelo byonse byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa.’” Mwakonsha kunungapo amba, “Uno mutwe, waambapo byavula bingi.” Mwafwainwa kuzhikula Baibolo ne kutanga bino byepelo mu 2 Timoti 3:16, 17.

11, 12. (a) Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kwingijisha matalakiti kimye kyo tuji mu mwingilo? (b) Matalakiti akonsha kwimukwasha byepi kwinengezha pa kubwela ku bantu?

¹¹ Byakumbula mwina nzubo byakonsha kwimukwasha kuyuka bintu bikwabo byo mwakonsha kwisamba nanji. Monse mo kyakonsha kwikela, tangaipo kinembelo mu Baibolo saka mukyangye kupana talakiti ku muntu. Nangwa kya kuba mwatangatu kinembelo kimo nangwa bibiji kimye kitanshi kyo mwafwakashisha bantu, mwakonsha kubwelako ne kutwajijila na mwisambo.

¹² Kunyuma ya talakiti kuji ka mutwe ka kuba’mba “Byo mwakonsha Kulangulukapo” ne binembelo byo mwakonsha kwisamba na muntu pa kubwelako. Talakiti wa Bintu Bikekala Byepi Kulutwe na Lwendo? bwipuzho bo mwakonsha kwisambapo inge mwabwela ku bantu ke buno “Lesa ukawamisha byepi ino ntanda?” Paji kinembelo kya Mateo 6:9, 10 ne Danyela 2:44.  Talakiti wa Umvwe Muntu Wafwa Wakonsha Kwikala Mumi Jibiji Nyi? bwipuzho bo mwakonsha kwisambapo inge mwabwela ku bantu ke buno “Mambo ka o tukotela ne kufwa?” Paji kinembelo kya Ntendekelo 3:17-19 ne Loma 5:12.

13. Lumbululai byo mwafwainwa kwingijisha matalakiti pa kutendeka mafunjisho a Baibolo.

¹³ Ingijishainga ano matalakiti kutendekelamo mafunjisho a Baibolo. Muntu inge waingijisha kodi ya QR iji kunyuma ya talakiti wakonsha kuya pa Keyala wetu po akonsha kutana bintu byakonsha ku mutundaika kutendeka kufunda Baibolo. Ano matalakiti aamba ne pa biji mu buloshuwa wa Mambo Awama Afuma kwi Lesa! Kabiji atongola ne lufunjisho lo mwafwainwa kuyapo. Talakiti wa kuba’mba Ñanyi Ubena Kulama Ntanda? yaamba pa biji mu lufunjisho 5 mu uno buloshuwa. Talakiti mukwabo wa kuba’mba Ñanyi Kintu Kyakonsha Kwituletela Lusekelo mu Kisemi? yaamba pa biji mu lufunjisho 9. Kwingijisha bulongo matalakiti kwesakana na byo beanengezha, ku kemukwasha kwingijisha bulongo Baibolo kimye kitanshi kyo mwafwakashisha bantu ne pa kubwela ku bantu. Kuba bino kuketukwasha kutendeka kufunjisha mafunjisho a Baibolo avula. Ñanyi bintu bikwabo byo twafwainwa kuba pa kuba’mba twingijishenga bulongo Mambo a Lesa kimye kyo tuji mu mwingilo?

14, 15. Mwakonsha kulondela byepi byaubanga Paulo mu mwingilo wa kusapwila?

¹⁴ Paulo wajinga na muchima wa kukwasha “bantu bavula” mu mwingilo waji. (Tangai 1 Kolinda 9:19-23.) Mambo ka o aubilanga bino? Paulo wakebeshanga ‘kukwasha Bayudea . . . , baji mu mizhilo . . . , babula mu mizhilo . . . , ne bantu babula kukosa.’ Kya kine, wakebelenga bingi kukwasha ‘bantu bonse kuba’mba umvwe kyakonsheka apulushepo bamo.’ (Byu. 20:21) Twakonsha kubanga byepi byonka byaubanga Paulo, pa kwinengezha kuya mu mwingilo ne pa kusapwila bukine ku “bantu bonse” mu nyaunda yetu?—1 Timo. 2:3, 4.

¹⁵ Mashinda akwabo atanwa mu Mwingilo Wetu wa Bufumu pa ñondo pa ñondo. Esekainga kwiengijisha. Inge mitwe imo yakonsha kulengela bantu kubula kutako muchima, mwafwainwa kunengezha bulongo ne kwamba pa bintu byakonsha kulengela bantu kutako muchima. Akilangulukai pa bintu byo biji mu nyaunda mo mwikala, pa bantu bekalamo, ne pa bintu byo batemwa kuba. Kepo mwafwainwa kulanguluka pa kinembelo kyaamba pa lolo lukatazho lo baji nalo. Kalama wa mwanzo ne mukazhanji baambilepo pa byo bengijisha bulongo Baibolo mu mwingilo. Waambile’mba: “Bantu bavula botutana pa mazubo betuswisha kutangapo kinembelo kimo inge tusakwamba byambo bicheche ne kufika pa kishinka. Pa kupwisha kwiimuna kwesakana na mwayila kisho saka twa zhikula ma Baibolo, tutanga kinembelo kimo.” Akilangulukai pa mitwe, mepuzho ne binembelo byo banengezhezha jimo mu mafuka alondelapo ne kumona byo mwafwainwa kwingijisha ano mashinda mu nyaunda yenu.

16. Ambai byo twakonsha kwingijisha kinembelo ya Isaya 14:7 mu mwingilo wa kusapwila.

¹⁶ Inge mwikala mu nyaunda muji bumbanzhi ne bukapondo mwakonsha kutendeka mwisambo na muntu ne kumwambila’mba: “Akifwanyikizhai kuba’mba mwatanga sawakya mu pepala wa byambo wa kuba’mba: ‘Pano ntanda yonse yakokoloka ne kuzhindamatu nzo; pano bantu ke batendeke ne kwimba.’ Abino byo byaamba Baibolo pa Isaya 14:7. Mu Baibolo muji milaye yavula Lesa yo etulaya pa bintu byawama byo aketubila kulutwe.” Apa bino mwatanga kinembelo kimo mu Baibolo kyaamba pa ino milaye.

17. Twakonsha kulumbulwila byepi bantu byambo biji mu Mateo 5:3 pa kwisamba nabo?

¹⁷ Nanchi mu nyaunda mo mwikala kyakatazha kutana mwa kwikela nyi? Inge byobyo  kiji, mwakonsha kutendeka mwisambo kupichila mu kwipuzha’mba: “Muntu wafwainwa kwikala na mali avula byepi pa kuba’mba kisemi kyanji kikale kya lusekelo?” Inge muntu wakumbula, mwakonsha kwamba’mba: “Bantu bavula baji bingi na mali avula, pano bino bisemi byabo kechi bitondwa na bino bintu ne. Ki ka kyo bafwainwa kuba?” Kepo mwatanga Mateo 5:3 ne kutendeka lufunjisho lwa Baibolo.

18. Pa kutekenesha bantu, mwakonsha kwingijisha byepi Yelemiya 29:11?

¹⁸ Nanchi bantu mu nyaunda mo mwikala babena kuyanda ne kumanama na bya malwa nyi? Mwakonsha kutendeka mwisambo wenu kupichila mu kwamba’mba: “Naiya kuba’mba twisambepo pa byambo bya lutekenesho. (Tangai Yelemiya 29:11.) Abya mwamona bintu bisatu Yehoba byo akeba kwitubila nyi? ‘Mutende,’ ‘luketekelo’ ne bwikalo bwawama bwa ‘kulutwe.’ Nanchi kino kechi kilumbulula kuba’mba Yehoba ukeba kwitubila bintu byawama mu bwikalo bwetu nenyi? Kino kyakonsha kubiwa byepi?” Kepo mwasala mutwe waesakana na byo mubena kwambapo mu buloshuwa wa Mambo Awama.

19. Ambai byo mwakonsha kulumbulula kinembelo kya Lumwekesho 14:6, 7, pa kwamba na bantu batemwa bya bupopweshi.

¹⁹ Nanchi mwikala mu nyaunda bantu mo batemwa bya bupopweshi nyi? Inge byobyo kiji, mwafwainwa kutendeka mwisambo kupichila mu kwipuzha’mba: “Inge malaika waambile kwi anweba, mwakonsha kumuteleka nyi? (Tangai Lumwekesho 14:6, 7.) Byo kiji kuba’mba uno malaika waambile’mba ‘akamwai Lesa,’ kyawama bingi kuyuka uno Lesa ye ambilengapo. Uno malaika waambile’mba ‘popwelainga awa walengele jiulu ne ntanda.’ Uno Lesa jizhina janji ñanyi?” Mwafwainwa kutanga Salamo 124:8, paamba kuba’mba: “Bukwasho bwetu buji mu jizhina ja Yehoba, yenka walengele jiulu ne ntanda.” Apa bino mwambepo ne bikwabo pe Yehoba Lesa.

20. (a) Twakonsha kwingijisha byepi kinembelo kya Byambo bya Mana 30:4 pa kufunjisha bantu pa jizhina ja Lesa? (b) Ñanyi kinembelo kyo mwingijisha kimukwasha kwingila bulongo mu mwingilo wa kusapwila?

²⁰ Mwakonsha kutendeka mwisambo na mwanyike kupichila mu kumwambila’mba: “Nakeba nkutangilepo kinembelo kiji na mepuzho awama bingi. (Tangai Byambo bya Mana 30:4.) Kafwako muntu uji bino ne, onkao mambo kino kinembelo kibena kwamba pa Mulenga wetu. Twakonsha kuyuka byepi jizhina janji? Nsakukumwesha jino jizhina mu Baibolo.”

21, 22. (a) Kinembelo kyasalwa bulongo, kyakonsha kupimpula byepi bwikalo bwa muntu? (b) Mwafuukulapo kutwajijila kuba ka mu mwingilo wa kusapwila?

²¹ Inge twasala bulongo binembelo, kechi tuyuka bantu byo bafwainwa kubapo pa binembelo byo twi batangila ne. Bakamonyi babiji mu kyalo kya Australia bakonkonsheshe ku kibelo kya nzubo ya mwanamukazhi. Nyenga umo wamwipwizhe amba, “Nanchi mwijiyuka jizhina ja Lesa nyi?” kepo atangile Salamo 83:18. Uno mwina nzubo waambile’mba “Nakuminye bingi!” Wanungilepo’mba, “Byo bafumine pa nzubo, nayile na motoka ku shitolo ko bapotesha mabuku palepa makilomita 56 na kupesa pesa byatuntululwa mu ma Baibolo apusana pusana ne kukeba mu dikishonale. Byo nashiinwe kuba’mba jizhina ja Lesa ke Yehoba, natendekele kulanguluka ne pa bintu bikwabo byo nabujile kuyuka.” Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, aye ne ba mwatawanji batendekele kufunda Baibolo, kabiji palutwe kacheche bonse babatizhiwe.

²² Mambo a Lesa apimpula bwikalo bwa bantu beatanga ne kwikala na lwitabilo mu milaye ya Yehoba. (Tangai 1 Tesalonika 2:13.) Byambo bya mu Baibolo biji bingi na bulume kukila byambo byo twafwainwa kwamba. Onkao mambo, kimye kyonse twafwainwa kwingijishanga Mambo a Lesa. Mambo aji na bulume!