1, 2. Yehoba waamba byepi na bakalume banji?

YEHOBA watangijila bantu pa myaka yavula bingi. Mu moba a kala, Lesa waambanga kwi abo kupichila mu bamalaika, bimwesho nangwa biloto, kwi bamwesha bikamweka kulutwe. Kabiji Yehoba wibapele ne mingilo imo ya kwingila. (Bala. 7:89; Ezi. 1:1; Da. 2:19) Kimye kimo Yehoba waingijishanga bakalume banji kumwimenako ne kubula bantu byo bafwainwe kuba. Nangwa kya kuba bantu ba Yehoba batambwilanga byambo byanji mu mashinda apusana pusana, bino aba balondelanga mikambizho yanji wibapeshanga.

² Mu ano moba, Yehoba wingijisha Baibolo, mupashi wanji wazhila ne kipwilo pa kutangijila bantu banji. (Byu. 9:31; 15:28; 2 Timo. 3:16, 17) Mizhilo yotutambwila yapela kumvwa, mambo kiji nobe ‘matwi etu omvwa jiwi kunyuma yetu amba: “Jishinda jino jo mwafwainwa kuyamo.’” (Isa. 30:21) Kupichila mu “kalume wakishinka kabiji wa maana,” Yesu witubula byaamba Yehoba mu kipwilo. (Mat. 24:45) Twafwainwa kutako bingi muchima ku ino mizhilo ifuma kwi Yehoba ne ku byo etubula, mambo bumi bwa myaka ne myaka bwaimena pa kwikala ba lukokelo.—Hebe. 5:9.

3. Ñanyi kintu kyakonsha kwitulengela kubula kutako muchima ku mizhilo ya Yehoba? (Monai kipikichala kitanshi.)

³ Satana Diabola wayuka kuba’mba mizhilo ya Yehoba iketulengela kwikala na bumi, onkao mambo, ukeba’mba tubulenga  kumvwina ino mizhilo. Kunungapo, ‘muchima wetu wa bujimbijimbi’ wakonsha kwitulengela kubula kutako muchima ku mizhilo ya Yehoba. (Yele. 17:9) Mu uno mutwe, tusakumona byo twakonsha kushinda mikika imo yakonsha kwitulengela kubula kumvwanga jiwi ja Lesa. Twayai twisambe pa byo twafwainwa kumvwanga jiwi ja Yehoba ne kumulombanga pa kuba’mba etukwashe kutwajijila kufwenya kwipi ne aye kimye kyonse.

4. Satana weseka byepi kuvulañanya milanguluko ya bantu?

⁴ Satana wesekesha bingi kuvulañanya milanguluko ya bantu, kupichila mu byambo bya bubela ne mashinda anji a bujimbijimbi. (Tangai 1 Yoano 5:19.) Mapepala a byambo, mabuku, pa waileshi, pa TV ne pa intaneti baamba byambo bya bubela byakumbana mwaya ntanda yonse. Nangwa kya kuba mu bino byonse mutanwa byambo byo mwakonsha kutemwa, pano bino baamba pa bintu byapusana na byamba Yehoba. (Yele. 2:13) Kimye kimo baamba kuba’mba kijitu bulongo banabalume kwisongola mulwabo ne banabakazhi nabo byonkabyo. Kino kilengela bantu bavula kulanguluka kuba’mba Baibolo wakoseshatu bintu pa mambo a kwilaala kwa banabalume nangwa banabakazhi bonka bonka.—1 Ko. 6:9, 10.

5. Twakonsha kuchinuzhuka byepi kubula kukumpulwa na byambo bya bubela bya kwa Satana?

⁵ Aba batemwa bololoke bwa Lesa, bakonsha kuchinuzhuka byepi kukumpulwa na mashinda a bujimuku a kwa Satana? Bakonsha kusalulula byepi kyawama ku kyatama? Kupichila mu “Kwilama mwine ne kubila bintu monka mwayila byambo bya [Lesa]”! (Sala. 119:9 NW) Mu Baibolo muji mizhilo itukwasha kuyuka byambo bya kine ne byambo bya bujimbijimbi. (Mana. 23:23) Yesu waambile’mba, “muntu ukamwena bumi . . . mu byambo bifuma mu kanwa ka Yehoba.” (Mat. 4:4) Twafwainwa kuyuka bya kwingijisha mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwetu. Mosesa saka akyangye kunemba mizhilo ya Yehoba yaamba pa bukende, nsongwalume Yosefwa wayukile kuba’mba kuba bukende ke mambo kwi Lesa. Muka Potifwalo byo akebelenga kuba’mba obe nanji bulalelale, Yosefwa kechi wakebelenga kubula kukookela Yehoba ne. (Tangai Ntendekelo 39:7-9.) Nangwa kya kuba muka Potifwalo wamukanjikizhenga pa moba avula amba alale nanji, Yosefwa kechi waswishishe byambo byo aambilenga kumulengela kubula kumvwa jiwi ja Lesa ne. Ne atweba lelo jino twafwainwa kumvwinanga jiwi ja Yehoba, kechi kumvwinanga byambo bya bubela bya kwa Satana ne.

6, 7. Twafwainwa kuba byepi, pa kuba’mba tubule kumvwina byambo byatama bya kwa Satana?

⁶ Mu ntanda lelo jino mwayula bingi bupopweshi bwa bubela, kino kilengela bantu bavula kulanguluka’mba kafwako bupopweshi bwa kine. Nangwa byonkabyo, Yehoba wapana mizhilo yalumbuluka ku bantu bakeba kuyuka bukine. Twafwainwa kusalapo ye twafwainwa kumvwinanga. Kechi twafwainwa kuteleka ku mawi abiji pa kimye kimo ne, onkao mambo, twafwainwa ‘kuyuka jiwi’ ja kwa Yesu ne ku  mumvwinanga. Mambo Yehoba wamutongola kwitutangijila.—Tangai Yoano 10:3-5.

⁷ Yesu waambile’mba: “Taiko muchima ku bintu byo mubena kumvwa pa kino kimye.” (Mako 4:24) Bitujimunako Yehoba byawama bingi, pano bino twafwainwa kunengezha bulongo muchima kumvwina lujimuno lo tutambwila. Inge twabula kujimuka, twafwainwa kutendeka kumvwina byambo byatama bya kwa Satana ne kuleka kumvwina lujimuno lwawama lwitupa Lesa. Kange muleke nyimbo ya ku kyalo, mavidyo, byo batambisha pa TV, mabuku, balunda nenu, bafunjishi nangwa bo beta amba bashenyenye kutendeka kwi mutangijila mu bwikalo bwenu ne.—Kolo. 2:8.

8. (a) Muchima wetu wakonsha kwitulengela byepi kuba bintu bikeba Satana? (b) Ki ka kyakonsha kwitumwekela inge ketubule kumvwina lujimuno lwitupa Lesa?

⁸ Satana wayuka kuba’mba twi bandengamambo, kyokyo esekesha bingi na ngovu kwitulengela kuba bintu byatama. Satana inge witulukuka mu jino jishinda, kikatazha bingi kwikala ba kishinka. (Yoa. 8:44-47) Twakonsha kushinda byepi luno lweseko? Akilangulukai pa muntu ubena kulanguluka pa kintu kyatama, kino kyakonsha kumulengela kuba kyokyo kintu ne kulenga mambo akonsha kumulengela kwilangulusha. (Loma 7:15) Ñanyi kintu kyakonsha kulengela uno muntu kutanwa mu luno lukatazho? Kubula kumvwina jiwi ja Yehoba. Kampe uno muntu kechi wateleko muchima ku milanguluko yanji ne. Wakonsha kuleka kulomba, kuya na kupwila ne kuleka kusapwila. Kino kyakonsha kumulengela kuba byo abena kulanguluka ne kuba bintu byo ayuka kuba’mba byatama. Twakonsha kuchinuzhuka bino bizumba inge twatwajijila kumvwina lujimuno lwitupa Lesa ne kulondela byo etubula ne kushinda bukiji milanguluko yatama. Inge ke tumvwine jiwi ja Yehoba, kechi tukalondelanga byamba bantu basenduka mu lwitabilo ne.—Mana. 11:9.

9. Mambo ka o kyawamina kuyuka bukiji miteeto yetu yatama?

⁹ Muntu uji na kikola inge bekitana ne kumubuka bukiji, wikala na bumi. Kyo kimotu, twakonsha kuchinuzhuka bya malwa inge twayuka miteeto imo yakonsha kwitutwala mu lweseko. Inge twayuka ino miteeto, twafwainwa ponkapotu kuleka ino miteeto, Satana saka akyangye ‘kwitukwata amba tubenga kyaswa muchima wanji.’ (2 Timo. 2:26) Twafwainwa kuba byepi, inge twamona kuba’mba byo tubena kulanguluka byapusana na bikeba Yehoba amba tubenga? Kwa kubula kukankazhama ne, twafwainwa kubwela bukiji kwi aye, ne kutwajijila kumvwina lujimuno lwanji ne kwilulondela na muchima yense. (Isa. 44:22) Twafwainwa kuvulukanga’mba, kubula kufuukulapo bintu bulongo, kwakonsha kwitulengela kuba bintu byatama  ne kwilangulusha nangwa kya kuba twabwela kwi Yehoba. Kyawama kuchinuzhuka bintu byakonsha kwitulengela kuleka kwingijila Yehoba.

10, 11. (a) Ñanyi biyukilo bimwesha kwitota? (b) Tufunjilako ka ku byamwekejile ba Kola, Datanyi ne Abilama?

¹⁰ Twakonsha kuyuka kuba’mba muchima wetu kimye kimo, wakonsha kwitutwala mungi. Miteeto yatama yakonsha kwitulengela kuba ñanyi bintu? Akilangulukai pa kwitota ne lunkumbwa. Ino miteeto yakonsha kwitulengela kubula kumvwinanga jiwi ja Yehoba mu bwikalo bwetu. Muntu witota ulanguluka kuba’mba wanema kukila bakwabo. Kino kyakonsha kumulengela kulanguluka’mba wakonsha kuba kintu kyonse kabiji kafwako wafwainwa kumubula byo afwainwa kuba ne. Kabiji kechi wakonsha kulondela mizhilo ne lujimuno lupana bena Kilishitu bakwabo, bakulumpe mu kipwilo nangwatu jibumba ja Lesa ne. Muntu uji na ino miteeto kechi umvwina jiwi ja Yehoba ne.

¹¹ Bena Isalela byo bajinga mu kiselebwa, ba Kola, Datanyi ne Abilama, basatukijile Mosesa ne Alona. Na mambo a kwitota, bano bansatuki batendekele kupopwela Yehoba mu jishinda jo bamwene bene kuba’mba jawama. Yehoba waubilepo byepi pa kino? Wibakambwile bonse. (Bala. 26:8-10) Ñanyi kintu kyanema kyo tufunjilako ku kino kyamwekele. Kusatukila Yehoba mufuma bintu byatama. Twayai tuvulukenga kuba’mba “awa witota kulutwe ukonaika.”—Mana. 16:18; Isa. 13:11.

12, 13. (a) Ambaipo byamwekele bifuma mu kwikala na lunkumbwa. (b) Lumbululai lunkumbwa byo lwakonsha kutendeka kukoma mu muntu.

¹² Akilangulukai pa muntu uji na lunkumbwa. Muntu uji na lunkumbwa javula kechi ulondela mizhilo ya Yehoba ne. Wakonsha kusenda bintu byabula byanji. Mukulumpe wa nzhita ya bashilikale ya bena Silya aye Nemani, byo bamubukile kikola kya mbumba kwi Ngauzhi Elisha, wapaine bya bupe. Bino Elisha wakaine kutambula bino bya bupe. Nangwa byonkabyo, kalume wa kwa Elisha aye Gehazi wakebeshenga bingi bino bya bupe. Gehazi waambile mu muchima waji amba: “Monka mwaikela Yehoba na bumi, amiwa kine nsakumulondela, nkatambuleko kintu kwi [Nemani].” Kwa kubula Elisha kuyuka, Gehazi wapupijile Nemani ne kumubepa kuba’mba bamutuma kutambula “talenta umo wa siliva ne bivwalo bibiji.” Na mambo a lunkumbwa, ki ka kyamwekejile Gehazi? Mbumba ya kwa Nemani yamutuntulukijile Gehazi!—2 Mfu. 5:20-27.

¹³ Lunkumbwa lwakonsha kutendeka pachepache, bino inge twabula kwilushinda bukiji, lwakonsha kubaya ne kutendeka kuba bintu byakonsha kwitulengela bwikalo kutama. Jishimikila ja mu Baibolo jaamba pe Akana jimwesha bulume buji mu kwikala na lunkumbwa. Akimonai Akana byo atendekele kwikala na lunkumbwa. Waambile’mba: “Byo namwene mu bipukulwa kivwalo kyawamisha kya buya kya ku Shinala, ne mashekele a siliva bitota bibiji, ne kyela kya ngolode kyanema mashekele makumi atanu, ponkapo nebikumbilwe ne kwibishikula ne kwibisenda.” Akana wafwainwe kushinda milanguluko ya lunkumbwa, pano bino waibile bipe ne kwibifya mu tente wanji. Byaubile Akana byo byayukanyikilwe, Yoshua wamwambijile’mba Yehoba ubena kuleta bya malwa pe obewa. Akana ne kisemi kyanji bebashile mabwe ne kufwa bafwile jonkaja juba. (Yosh. 7:11, 21, 24, 25) Inge twabula kujimuka, ne atweba twakonsha kwikala na lunkumbwa byonka byajinga Akana. Onkao mambo, twayai ‘tuchinuzhukenga lwiso lonse.’ (Luka 12:15) Bulalelale nabo lunkumbwa. Onkao mambo, inge twatendeka kwikala na milanguluko yatama, twafwainwa kupelawizha kupimpula ndangulukilo yakonsha kwitulengela kulenga mambo.—Tangai Yakoba 1:14, 15.

14. Twafwainwa kuba byepi inge twamona kuba’mba tuji na kyubilo kya kwitota ne lunkumbwa?

 ¹⁴ Mufuma bintu byatama mu kwikala na kyubilo kya kwitota ne lunkumbwa. Kulanguluka pa bintu byatama byakonsha kufumamo, kwakonsha kwitukwasha kutwajijila na kumvwina bitubula Yehoba. (Mpitu. 32:29) Mu Baibolo, Lesa wa kine kechi witubulatu jishinda jawama ne, bino witulumbulwila ne bintu byawama bifumamo mu kulondela byo etubula, ne bintu byatama bifuma mu kuba byatama. Inge muchima wetu ke etulengele kulanguluka pa bintu byatama, kyawama bingi kulanguluka pa bintu byakonsha kufumamo, batemwe betu byo bakomvwa ne kyakilamo kunema ke kulanguluka pa bulunda bwetu ne Yehoba.

15. Twakonsha kufunjilako ka kwi Yesu?

¹⁵ Yehoba ukeba’mba twikalenga bulongo. (Sala. 1:1-3) Witupa mizhilo pa kimye kyafwainwa. (Tangai Bahebelu 4:16.) Yesu kimye kyonse wisambanga ne Yehoba mu lulombelo, nangwa kya kuba wajinga walumbuluka, walombanga moba onse. Yehoba watundaikanga Yesu ne kumutangijila mu mashinda a kukumya. Wamutumijile bamalaika na kumukwasha, wamupele mupashi wanji wazhila kumukwasha, kabiji wamutangijile pa kusala batumwa banji 12. Jiwi ja Yehoba jafumine mwiulu, ne kumukosesha ja kuba’mba umwena lusekelo mwi aye. (Mat. 3:17; 17:5; Mako 1:12, 13; Luka 6:12, 13; Yoa. 12:28) Byonka byaubanga Yesu, ne atweba twafwainwa kumubula Lesa biji ku michima yetu mu lulombelo. (Sala. 62:7, 8; Hebe. 5:7) Lulombelo lwitulengela kutwajijila kwisamba ne Yehoba, ne kwikala bwikalo buleta munema pa jizhina janji.

16. Yehoba witukwasha byepi kumvwa jiwi janji?

¹⁶ Yehoba kechi witukanjikizha kulondela byo etubula ne. Twafwainwa kulombanga mupashi wanji wazhila, kabiji uketupa uno mupashi wanji. (Tangai Luka 11:10-13.) Kyanema bingi ‘kuteshako muchima ku byo tumvwa.’ (Luka 8:18) Kyakonsha kutama bingi inge ketulombe Yehoba kwitukwasha kushinda byubilo byatama bino saka tutamba bya mulekese nangwa mavidyo muji bintu byatama. Pa kuba’mba tutambwilenga bukwasho bwanji, twafwainwa kutanwanga kimye kyonse ku kupwila. Mambo twayuka kuba’mba pa kuno kupwila koko tufunda bintu byakonsha kwitukwasha. Bakalume ba Yehoba bachinuzhuka bya malwa bifuma mu kubula kulondela bitubula Yehoba pa kupwila kwetu. Ne kifumamo ke kya kuba’mba, inge bajinga na milanguluko yatama bukiji bukiji bashinda ino milanguluko ne kwiileka.—Sala. 73:12-17; 143:10.

17. Mambo ka o kyatamina kwiketekela?

¹⁷ Tufunjilako bintu byanema bingi kwi Davida Mfumu wa bena Isalela. Byo ajinga mwanyike, Davida waipayile kiyangala mwina Filishitiya aye Goliata. Davida waikele mushilikale, mfumu, mupokolweshi kabiji wafuukulanga bintu bena Isalela byo balondelanga. Bino kimye Davida kyo atendekele kwiketekela, muchima wanji wamujimbaikile ne kulenga mambo ne Batesheba. Kabiji wanengezhe ne kuba’mba Uliya wajinga mwatawanji Batesheba bamwipaye. Byo bamufunjileko, Davida waswile mambo o aubile ne kukosesha bulunda bwanji ne Yehoba.—Sala. 51:4, 6, 10, 11.

18. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kutwajijila na kumvwina jiwi ja Yehoba?

¹⁸ Twayai tutwajijile kumvwinanga lujimuno luji pa 1 Kolinda 10:12 ne kubula kukizhamo kwiketekela. Baibolo waamba kuba’mba kechi tuji na bulume bwa ‘kwenda monka mwafwainwa ne,’ onkao mambo twafwainwa kusalapo kana kumvwinanga byamba Yehoba nangwa Satana. (Yele. 10:23) Twayai tutwajijile na kulomba kimye kyonse, kulondela lutangijilo lwa mupashi wazhila, ne kutwajijila na kumvwina jiwi ja Yehoba.