1, 2. (a) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukapuluke? (b) Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kutwajijila pa lwendo lwetu lwa ku lupulukilo?

INGE twaikala baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kikala nobe twaimana lwendo. Luno lwendo lwakonsha kwitutwala ku bumi, mwiulu nangwa pano pa ntanda. Yesu waambile’mba: “Awa ukachinchika kufika ne ku mpelo [ku mpelo ya bumi bwanji nangwa ku mpelo ya buno bwikalo] ye ukapuluka.” (Mat. 24:13) Kine, inge twakosela mu kwikala ba kishinka, twakonsha kupuluka. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kujimuka pa kuba’mba tubule kulabikwa nangwa kulubilamo. (1 Yoa. 2:15-17) Twakonsha kutwajijila byepi kwenda pa lwendo lwetu?

² Yesu byo aji wa kumwenako wetu witubuula jishinda. Lwendo lwanji lwanembwa mu Baibolo. Inge twatanga bino byanembwa, twakonsha kuyuka biji Yesu. Twakonsha kumutemwa ne kwikala na lwitabilo mwi aye. (Tangai 1 Petelo 1:8, 9.) Vulukai’mba mutumwa Petelo waambile’mba Yesu witushijile mwa kulondela kuba’mba tulondelenga bulongo mu ngayo yanji. (1 Pe. 2:21) Inge twalondela  bulongo mu ngayo yanji tukafikizha bulongo “kikonkwanyi” kya lwitabilo lwetu, ko kuba’mba kupuluka. * Mu mutwe wafumako twisambile pa byo twakonsha kulondela Yesu mu kwikala bepelula ne kwikala na kifyele. Pano twayai twisambe byo twakonsha kulondela mu ngayo yanji pa kwikala bachinchika ne kwikala na milangwe.

3. Kuchinchika kulumbulula ka, kabiji twikala byepi bachinchika?

³ Kuchinchika ke luketekelo lwakonsha kwitukosesha ne kwitutundaika. Kuchinchika bekulumbulula’mba ke “kutwajijila kukosa kimye kya lumanamo,” “kukosela mu kuba kyawama,” ne “kutwajijila kwikala na lwitabilo ne kunemekwa kimye kyo tubena kumanama.” Kuchinchika kwendela pamo na kwakamwa, luketekelo ne butemwe. Mu ñanyi jishinda? Kwakamwa Lesa kwitulengela kuchinchika ne kubula kuchina bantu. (1 Sam. 11:7; Maana. 29:25) Luketekelo lwa kine lwitukwasha kuchinchika meseko o tubena kupitamo luno ne kuketekela kimye kya kulutwe. (Sala. 27:14) Butemwe bwa kwipana bwitulengela kuchinchika nangwa tuji mu kizumba kikatampe. (Yoa. 15:13) Twikala bachinchika kupichila mu kuketekela mwi Lesa ne kulondela mu ngayo ya Mwananji.—Sala. 28:7.

4. Yesu wamwesheshe byepi kuchinchika “mukachi ka bafunjishi” mu nzubo ya Lesa? (Monai kipikichala kitanshi.)

⁴ Kimye kyo ajinga kalombwana wa myaka 12, Yesu wachinchikile pa kukosela kyaoloka. Monai kyamwekele kimye Yesu kyo akijinga mwanyike byo ajinga “mu nzubo ya Lesa saka aikala mukachi ka bafunjishi.” (Tangai Luka 2:41-47.) Aba bafunjishi kechi bayukiletu Mizhilo ya Mosesa ne, bino bayukile ne bisho bya bantu byapusenejilemo na ino mizhilo. Bino Yesu kechi wachiine ne kwikalatu nzoo ne; aye ‘wibepwizhenga mepuzho.’ Kechi wibepwizhenga mepuzho epuzhapo mwana mucheche ubena kukeba kuyukapo bimo ne. Kyamweka Yesu waipwizhenga mepuzho a kulangulukapo alengejile aba bafunjishi bafunjile kutulumana ne kutendeka kulangulukapo. Kabiji umvwe bano bafunjishi baesekele kujimbaika Yesu pa kumwipuzha mepuzho akatazha, bakankelwe. Bonse bamutelekelenga kubikapotu ne bafunjishi, “bakuminyenga bingi maana anji ne mikumbu yanji,” mikumbu yatundaikilenga bukine bwa Mambo a Lesa!

5. Mu ñanyi mashinda Yesu mo amwesheshe kuchinchika kimye kya mwingilo wanji?

⁵ Kimye kya mwingilo wanji, Yesu wamwesheshe kuchinchika mu mashinda apusana pusana. Wasolwele patoka bantangi ba bupopweshi kwa kubula moyo na mambo a kutwala bantu mungi na mafunjisho a bubela. (Mat. 23:13-36) Wakainetu nsalansala byubilo byatama bya mu ino ntanda. (Yoa. 16:33) Watwajijile kusapwila kechi na mambo a bamukainyenga ne. (Yoa. 5:15-18; 7:14) Pa bimye bibiji kwa kubula moyo, watokeshe nzubo ya Lesa, pa kupangamo aba bazhilulwilenga mpopwelo.—Mat. 21:12, 13; Yoa. 2:14-17.

6. Yesu wachinchikile byepi pa juba japeleleko ja bwikalo bwanji pano pa ntanda?

⁶ Kikosesha bingi lwitabilo kumona kuchinchika kwa kwa Yesu mu kimye kya lumanamo. Akilangulukai byo achinchikile pa juba japeleleko ja bwikalo bwanji pano pa ntanda. Wayukile bintu byajinga kulutwe byaletele muntu wamusolwele. Nangwa byonkabyo, pa Kijiilo kya Lupitailo Yesu wabuujile Yudasa amba: “Akya kyo ubena kukeba kuba, kyube bukiji.” (Yoa. 13:21-27) Mu bujimi bwa Ngesemani, Yesu wisolwele kwa kubula moyo ku bashilikale baishile na kumukwata. Nangwa kya kuba bumi bwanji bwajinga mu kizumba, waambile pa kuba’mba azhikijile baana banji ba bwanga. (Yoa. 18:1-8) Byo bamwipwizhe ku  kije kya Saniedilini, waambile na kuchinchika amba ye Kilishitu kabiji Mwana Lesa, nangwa kya kuba wayukile’mba ñanga mwine mukatampe wakebelenga mwa kumutaaina na mambo kuba’mba bamwipaye. (Mako 14:60-65) Yesu walamine bulumbuluke bwanji kufikatu ne ku lufu pa kichi. Byo apemene japelako saka omvwa kukola, waambile na kuchinchika amba: “Byonse byaubiwa!”—Yoa. 19:28-30.

7. Anweba bakyanyike, mumvwa byepi kutelwa pa jizhina ja Yehoba, kabiji mwakonsha kumwesha byepi amba mwachinchika?

⁷ Twakonsha kulondela byepi Yesu mu kumwesha kuchinchika? Pa sukulu. Anweba bakyanyike mumwesha’mba mwachinchika inge mwiyukisha’mba mwi Bakamonyi ba kwa Yehoba, nangwa kya kuba kino kyakonsha kulengela bakwenu mo mufunjila nangwa bantu bakwabo kwimwendeleka. Inge mwauba bino mumwesha’mba mwatemwa bingi kutelwa pa jizhina ja Yehoba. (Tangai Salamo 86:12.) Bakonsha kwimukanjikizha kwitabila mu kwaluka kwa bilengwa amba kyo kishinka. Bino muji na bishinka bya kine bya kwimulengela kuketekela byo mwaitabilamo mu Baibolo amba bintu byalengelwe. Mwakonsha kwingijisha buloshuwa wa kuba’mba The Origin of Life—Five Questions Worth Asking pa kupana mukumbu wa kine ku boba bakeba kuyuka “pa mambo a luketekelo lo muji nalo.” (1 Pe. 3:15) Umvwe mwauba bino, mukomvwa bingi bulongo pa kuyuka’mba mwatumbijika bukine bwa Mambo a Lesa.

8. Ñanyi bishinka byo tuji nabyo bya kwitulengela kusapwila na kuchinchika?

⁸ Mu mwingilo wetu. Byo tuji bena Kilishitu ba kine, twafwainwa ‘kwamba na kuchinchika na luusa lwitupa Yehoba.’ (Byu. 14:3) Ñanyi bishinka byo tuji nabyo bya kwitulengela kusapwila kwa kubula moyo nangwa na kuchinchika? Twayuka’mba bintu byo tusapwila bo bukine mambo byaimena pa Baibolo. (Yoa. 17:17) Twayuka’mba “twi ba mwingilo umo ne Lesa” ne kuba’mba mupashi wazhila witukwasha. (1 Ko. 3:9; Byu. 4:31) Twayuka’mba byo tusapwila na mukoyo, tumwesha byo twipana kwi Yehoba ne byo twatemwa bakwetu. (Mat. 22:37-39) Inge twatwajijila kuchinchika, kechi baketuzhindamikapo ne. Kabiji tukatwajijila kusolola patoka bubela bwa bupopweshi bwapofula bantu amba babule kuyuka bukine. (2 Ko. 4:4) Kabiji tukatwajijila kusapwila mambo awama kechi na mambo a bantu ba milengulwila, ba mwenga nangwa betukanya ne.—1 Tesa. 2:1, 2.

9. Twakonsha kuchinchika byepi kimye kyo tubena kumanama?

⁹ Inge tubena kumanama. Kuketekela mwi Lesa kwitulengela kwikala na lwitabilo ne kuchinchika byo tutalañana na bya malwa. Umvwe muntu ye twatemwa wafwa, twikala na bulanda, pano bino, kechi tuleka kwikala na luketekelo ne. Tutalatu na luketekelo kwi “Lesa wa lutekenesho lonse” kuba’mba etukoseshe. (2 Ko. 1:3, 4; 1 Tesa. 4:13) Umvwe ketupite mu misongo ikatampe nangwa kwikozha, twakonsha kumvwa kukola, bino kechi tusankilapo lwitabilo ne. Tukana kubukwa konse kwapusenamo na mafunde a mu Baibolo. (Byu. 15:28, 29) Umvwe twapopomenwa, ‘michima yetu ituzhachisha,’ bino na mambo a kuba twaketekela mwi Lesa “uji kwipi na boba balajika michima,” kechi tukooka ne. *—1 Yoa. 3:19, 20; Sala. 34:18.

10. Milangwe ilumbulula ka, kabiji mupopweshi wa Yehoba wa milangwe wamba ne kuba byepi?

¹⁰ Milangwe ilumbulula kufuukula bulongo, ko kuba’mba bulume bwa kuyuka mwapusena  kyawama ne kyatama kepo ne kusala jishinda jawama kulondela. (Hebe. 5:14) Beilumbulula’mba ke “bulume bwa kufuukula bulongo bintu bya ku mupashi.” Mupopweshi wa milangwe wamba ne kubila bintu mu mashinda atokesha Lesa ku muchima. Muntu wa uno mutundu usala byambo bikwasha bakwabo kechi bibakozha ku muchima ne. (Maana. 11:12, 13) Aye “ubanda kuzhingila.” (Maana. 14:29) Aye “uyatu kulutwe,” saka endatu mu jishinda jaoloka mu bwikalo bwanji bonse. (Maana. 15:21) Twakonsha kwikala byepi na milangwe? Twafwainwa kufundanga Mambo a Lesa ne kwingijisha byo tufunda. (Maana. 2:1-5, 10, 11) Kyawama bingi kulondela byaubilenga Yesu, muntu wajinga bingi na milangwe wajinga pano pa ntanda.

11. Yesu wamwesheshe byepi milangwe mu ñambilo yanji?

¹¹ Yesu wamwesheshe milangwe mu bintu byo aambilenga ne kuba. Mu ñambilo yanji. Wafuukulanga bintu bulongo kimye kyo asapwilanga mambo awama, saka asala “byambo byawama” byalengejile bo aambilengako kukumya. (Luka 4:22; Mat. 7:28) Waingijishanga Mambo a Lesa, kutanga, kwambapo, nangwa kutongolatu binembelo byakoseshanga kishinka kyo aambilengapo. (Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Kabiji Yesu walumbululanga Binembelo mu jishinda jatundaikanga michima ya bamutelekanga. Panyuma ya kusanguka, byo esambilenga na baana ba bwanga babiji mu jishinda pa kuya ku Emasa, “wibalumbulwijile bintu byaambilenga pe aye mu Binembelo byonse.” Kepo baana ba bwanga baambile’mba: “Nanchi michima yetu kechi ibalukutenga . . . byo aji kwitulumbulwilanga Binembelo nenyi?”—Luka 24:27, 32.

12, 13. Ñanyi bintu byamwekele bimwesha’mba Yesu wabandanga kuzhingila kabiji wakookele muchima?

¹² Mu muchima ne mu byubilo byanji. Milangwe yakwashanga Yesu kulama muchima wanji, ne kumulengela ‘kubanda kuzhingila.’ (Maana. 16:32) Wajinga ‘kimote.’ (Mat. 11:29) Kimye kyonse wibatekenyanga baana banji ba bwanga nangwa kya kuba balubankanyanga. (Mako 14:34-38; Luka 22:24-27) Wajinga watekanya nangwatu kimye kyo bamubanga bintu byatama.—1 Pe. 2:23.

¹³ Kabiji milangwe yakwashishe Yesu kwikala na muchima wakooka. Wayukile Mizhilo ya Mosesa byo yajinga; kabiji wayukile mwatajile Mizhilo ne kubila bintu monkamo. Akimonai jishimikila jiji mu Mako 5:25-34. (Tangai.) Mwanamukazhi wajinga na kikola kya kupita mashi wayile mu jibumba ne kukwata ku kivwalo kya kwa Yesu, kabiji wabukilwe. Kwesakana na Mizhilo uno mwanamukazhi wajinga wa muzhilo, onkao mambo, kechi wafwainwe kukwata muntu nangwa umo ne. (Levi 15:25-27) Bino Yesu, wayukile’mba “bine byanema bya mu Mizhilo” byavwangamo “lusa ne bukishinka,” kechi wakajipijile uno mwanamukazhi na mambo a kukwata ku kivwalo kyanji ne. (Mat. 23:23) Bino wamwambijile mu jishinda jawama’mba: “Mwanami, lwitabilo lobe lwakulengela kubukwa. Yanga mu mutende, kabiji kikola kyobe kyatama kipwe.” Kituletela bingi lusekelo kuyuka’mba milangwe yalengejile Yesu kumwesha lusa lwa uno mutundu!

14. Ñanyi kintu Yesu kyo asajile kuba, kabiji watwajijile byepi na mwingilo wanji?

¹⁴ Mu bwikalo bwanji. Yesu wamwesheshe milangwe byo asajile bwikalo bwawama ne kwibukosela. Wipaine kusapwila mambo awama, ne kwialengela kwikala mwingilo wa mu bwikalo bwanji. (Luka 4:43) Yesu watwajijile na mwingilo wanji, ne kufuukula bintu byamukwashishe kuta muchima pa uno mwingilo ne kumwingila yense. Na maana wasajilepo kwikala bwikalo bwapela pa kuba’mba engijishenga kimye kyanji ne bulume bwanji ku uno mwingilo. (Luka 9:58) Wamwene buneme bwa kufunjisha bakwabo pa kuba’mba bakatwajijile na mwingilo panyuma ya lufu  lwanji. (Luka 10:1-12; Yoa. 14:12) Walayile baana banji ba bwanga amba ukatwajijila mu uno mwingilo “kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.”—Mat. 28:19, 20.

15. Twakonsha kumwesha byepi milangwe mu ñambilo yetu?

¹⁵ Monai jishinda jikwabo mo twakonsha kulondela Yesu. Mu ñambilo yetu. Pa kwisamba na bakwetu ba mu lwitabilo, twamba bintu bikomesha kechi bitozha bantu ne. (Efi. 4:29) Inge twabuulako bakwetu pa Bufumu bwa Lesa, mu byambo byetu tulungamo “mukele.” (Kolo. 4:6) Tweseka kuyuka bintu bikeba bena mazubo ne byo batemwa ne kusala byambo byafwainwa. Tuvuluka’mba byambo byawama byakonsha kulengela bantu kwitutambwila ne kutako muchima. Kabiji pa kulumbulula bintu byo twaitabilamo, tutanga mu Baibolo. Onkao mambo, twingijisha Baibolo ne kutanga inge kekikebewe. Twayuka’mba byambo biji mu Baibolo biji bingi na bulume kukila kintu kyo twakonsha kwamba atweba bene.—Hebe. 4:12.

16, 17. (a) Twakonsha kumwesha byepi amba tubanda kuzhingila kabiji twakooka muchima? (b) Twakonsha kutwajijila byepi kwingila mwingilo wetu?

¹⁶ Mu muchima ne mu byubilo byetu. Milangwe itulengela kulama muchima wetu ne kwitulengela “kubanda kuzhingila.” (Yako. 1:19) Inge bakwetu betufichisha ku muchima, twesekesha kuyuka kyalengela’mba bambe byobyo nangwa kuba byobyo. Maana a uno mutundu akonsha kufwomona bukaji ne kwitukwasha ‘kulekelako bakwetu mambo.’ (Maana. 19:11) Kabiji milangwe itukwasha kwikala na muchima wakooka. Kino kitulengela kuyuka pa kupelela mu byo tuketekela bakwetu ba mu lwitabilo, saka tuvuluka’mba nabo bakonsha kupita mu makatazho o twabula kuyukisha bulongo. Tukebesha kuteleka ku milanguluko yabo ne kulondela byo baamba inge kijitu bulongo.—Fili. 4:5.

¹⁷ Mu bwikalo bwetu. Byo tuji baana ba bwanga ba kwa Yesu, twayuka’mba kafwako jishuko jikwabo jakila pa kwingilako mwingilo wa kusapwila mambo awama ne. Tutwajijila kwingila uno mwingilo kupichila mu kufuukula bintu byakonsha kwitukwasha kuta muchima pa uno mwingilo. Tusalapo kutangizhako bintu bya ku mupashi ne kwikala bwikalo bwapela pa kuba’mba tuteshe muchima ku mwingilo wanema wa kusapwila mpelo saka ikyangye kufika.—Mat. 6:33; 24:14.

18. Twakonsha kutwajijila byepi pa lwendo lwetu lwa ku lupulukilo, kabiji mwafuukulapo kuba ka?

¹⁸ Nanchi kechi kitusangajika muchima pa kwisamba pa byubilo bimo byawama bya kwa Yesu nenyi? Akifwanyikizhai mfweto yakonsha kufuma mu kufunjilapo byubilo byanji bikwabo ne kufunda kwikala byonka byo ajinga. Onkao mambo, twayai tufuukulepo kulondela bulongo mu ngayo yanji. Umvwe saka tuba bino, tukatwajijila pa lwendo lwetu lwa ku lupulukilo ne kufwenya kwipi ne Yehoba, yenka Yesu ye alondejilenga bulongo.