1. Mambo ka kulondela Yesu o kwakonsha kwitulengela kufwenya kwipi ne Yehoba?

JAVULA tukeba kulondela byuba bantu baji na muchima ne byubilo byo tukumbwa. Pa bantu bonse bekala pano pa ntanda, kafwako ye twakonsha kulondela ne, kanatu Yesu Kilishitu. Mambo ka o kyaikela bino? Yesu mwine waambile’mba: “Awa wammona, wamona ne Batata.” (Yoa. 14:9) Yesu umwesha byubilo byonka bijipo ne Bashanji, onkao mambo inge twamona Mwana kijitu nobe twamona ne Shanji. Byo tubena kulondela Yesu, tufwenya kwipi ne Yehoba, Wakila pa bilengwa byonse. Mufuma bintu byawama bingi inge twalondela byubilo ne byaubanga Mwananji!

2, 3. (a) Mambo ka Yehoba o etupela byanembwa byaamba pa Mwananji, kabiji Yehoba ukeba’mba tubenga ka? (b) Ñanyi bintu byo tusakwisamba mu uno mutwe ne walondelapo?

² Pano twakonsha kuyuka byepi Yesu byo aji? Kyawamakotu tuji na byanembwa na mupashi wazhila bitubuula byajinga  Yesu. Yehoba witupele bino byanembwa byonka byo biji mu Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu, mambo ukeba’mba tuyuke biji Mwananji pa kuba’mba tumulondele. (Tangai 1 Petelo 2:21.) Mu Baibolo, kya kumwenako kya kwa Yesu bekipashañanya ku “ngayo.” Mu jishinda jikwabo, Yehoba ubena kwitwambila kulondela Yesu ne kunyanta mu ngayo yanji. Ibyo kuba’mba Yesu witushijile kya kumwenako kyalumbuluka kabiji kechi twalumbuluka ne. Pano bino, Yehoba kechi ukeba’mba twikale balumbuluka pa kulondela mu ngayo ya kwa Yesu ne. Nangwa byonkabyo, Shetu ukeba’mba tulondele Mwananji kwesakana na papelela bulume bwetu byo tuji bambulwa kulumbuluka.

³ Twayai twisambe pa byubilo byawama biji ne Yesu. Mu uno mutwe tusakwisamba pa kwipelula kwanji ne kifyele kyanji; mu mutwe walondelapo tukesamba pa kuchinchika kwanji ne milangwe yanji. Pa kyubilo kimo kimo, tusakukumbula ano mepuzho asatu: Kilumbulula ka? Yesu wikimwesheshe byepi? Twakonsha kumulondela byepi?

4. Mwakonsha kulumbulula byepi kwipelula?

⁴ Kwipelula kulumbulula ka? Mu ino ntanda muji bantu betota, bamo bakonsha kulanguluka’mba kwipelula kulumbulula bukooke nangwa kubula kwiketekela. Pano bino, javula kulumbulula kukosa ne kwiketekela. Kwipelula kukebewa kwikala wakosa ne kuchinchika. Kwipelula bekulumbulula’mba ke “kyubilo kyapusana na bwitote ne kwilundumika.” Mu Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu, kyambo kya kuba’mba “kwipelula” kyakonsha kulumbulula “muchima wa kwipelula.” (Fili. 2:3) Kwipelula kutendeka na byo twimona atweba bene. Dikishonale umo wa Baibolo waamba’mba, “Kwipelula ke kuyuka’mba twiba panshi ku meso a Lesa.” Inge twipelula kya kine ku meso a Lesa, tukachinuzhukanga kwimona nobe twakila bakwetu. (Loma 12:3) Kechi kyapela bantu bambulwa kulumbuluka kwipelula ne. Bino twakonsha kuyuka bya kwipelula inge twalanguluka pe Lesa byo etumona ne kulondela mu ngayo ya Mwananji.

5, 6. (a) Mikela malaika mwine mukatampe ye ñanyi? (b) Mikela wamwesheshe byepi amba wipelula?

⁵ Yesu wamwesheshe byepi kwipelula? Mwana Lesa watendekele kala kwipelula, waubile bino byo ajinga kilengwa kya mupashi kya bulume mwiulu ne byo ajinga muntu walumbuluka pano pa ntanda. Twayai twisambe pa mashinda mo amwesheshe kwipelula.

⁶ Byubilo byanji. Nembi wa Baibolo aye Yuda wanembele pa byaubile Yesu saka akyangye kwikala mu bumuntu. (Tangai Yuda 9.) Byo aji Mikela malaika mwine mukatampe, Yesu ‘wikatezhenga ne Diabola’ kabiji ‘wipachikile’ na yewa mubi. Bepachikilenga pa mambo a “mubiji wa kwa Mosesa.” Vulukai’mba Mosesa byo afwile, Yehoba wazhiikile mubiji wanji ku mpunzha yabula kuyukanyikwa. (Mpitu. 34:5, 6) Kampe Diabola wakebelenga kwingijisha mubiji wa kwa Mosesa kutumbijikilamo bupopweshi bwa bubela. Kechi na mambo a milanguluko yatama yajinga ne Diabola ne, Mikela wachinchikile. Buku umo waamba’mba byambo bya Kingiliki byatuntululwa’mba “ekatezhenga” ne “kwipachika” “bebingijisha pa kwamba mambo” kabiji byakonsha kulumbulula’mba “Mikela ‘wazhinaukilenga luusa lwa kwa Diabola’ lwa kusenda mubiji wa kwa Mosesa.” Pano bino, Malaika Mukatampe wayukile’mba kechi wajinga na luusa lwa kumuzhachisha ne. Nangwa byonkabyo, washijile  ano mambo mu maboko a Mutonyi Mukatampe, aye Yehoba. Onkao mambo, Mikela wachinuzhukile kuba kintu kyo abujile luusa, nangwa kya kuba bamuzhingijishe. Kine wipelwile!

7. Yesu wamwesheshe byepi kwipelula mu ñambilo yanji ne mu byo aubanga?

⁷ Mu mwingilo wanji wa pano pa ntanda, Yesu waambilenga ne kubila bintu mu jishinda jamwesheshe’mba wipelula kya kine. Ñambilo yanji. Kechi wakebelenga bantu kumutumbijika ne. Pano bino, wapaine lukumo lonse kwi Shanji. (Mako 10:17, 18; Yoa. 7:16) Kechi walengulwilenga baana baji ba bwanga, nangwa kwibomvwisha kutama ne. Pano bino, wibanemekele bingi, kwibatakaika pa bintu byawama byo baubanga ne kumwesha’mba wibaketekejile. (Luka 22:31, 32; Yoa. 1:47) Byo aubanga. Yesu wasajilepo kwikala bwikalo bwa panshi bwa kubula kunemenwa na bintu bya ku mubiji byavula. (Mat. 8:20) Aye wipaine kwingila mingilo ya panshi. (Yoa. 13:3-15) Wamwesheshe kwipelula kupichila mu kukookela kwanji. (Tangai Filipai 2:5-8.) Kupusanako na bantu belundumika babula kukookela, Yesu wipelwile ne kunekenena kyaswa muchima wa Lesa kwi aye, ne “kukookela kufikatu ne ku lufu.” Nanchi kechi kyamwekeshatu patoka’mba Yesu, Mwana muntu ‘wakooka muchima’ nenyi?—Mat. 11:29.

8, 9. Twakonsha kumwesha byepi amba twipelula?

⁸ Twakonsha kwipelula byepi byonka byaubanga Yesu? Byubilo byetu. Kwipelula kwitulengela kuchinuzhuka kuba bintu byo twabula luusa. Inge twayuka’mba kechi tuji na luusa lwa kuchiba mambo ne, kechi tukapelawizha kulengulula bakwetu pa byo balubankanya nangwa kuzhinauka kyalengela’mba bobe kyokyo kintu ne. (Luka 6:37; Yako. 4:12) Kwipelula kwitukwasha kubula “kukizhamo kwimona koloka,” ne kubula kulengulula aba babula bulume bwa kuba bintu nangwa mingilo yo tuji nayo. (Sapwi. 7:16) Bakulumpe mu kipwilo bepelula kechi bemona’mba bakila bakwabo ba mu lwitabilo ne. Pano bino, bano bakafunga ‘balanguluka’mba bakwabo bebakila’ kabiji bepelula.—Fili. 2:3; Luka 9:48.

⁹ Akilangulukai pa ba W. J. Thorn, bajinga ba kañenda, nangwa’mba kalama wenda, kufuma mu 1894. Byo papichile myaka yavula, bebechile kuya na kwingijila ku Kingdom Farm mu New York kabiji baingijilanga mo balelelanga banzolo. Baambile’mba: “Inge natendeka kulanguluka’mba nanema, naikalanga panshi ne kwiambila’mba: ‘Obewa wi lukungutu. Mambo ka o ubena kwitotela?’” (Tangai Isaya 40:12-15.) Bepelwile bingi!

10. Twakonsha kumwesha byepi kuba’mba twipelula mu ñambilo ne mu byo tuba?

¹⁰ Ñambilo yetu. Umvwe twakooka muchima, byambo byo twamba bikamweshanga’mba twipelula. (Luka 6:45) Pa kwisamba na bakwetu, tukachinuzhukanga kwamba pa bintu byo twauba nangwa mingilo yo tuji nayo. (Maana. 27:2) Tukamonangatu bintu byawama mu balongo ne banyenga yetu ne kwibasanchila pa mingilo yabo yawama, ne byo bakonsha kuba, ne bintu byo baubapo kala. (Maana. 15:23) Byo tuba. Bena Kilishitu bepelula kechi bakeba kutumbalala mu ino ntanda ne. Bakeba kupeezhako bwikalo kya kuba bakonsha ne kwingila mingilo ya panshi pa kuba’mba bengijile Yehoba papelela bulume bwabo. (1 Timo. 6:6, 8) Kyakilamo kunema, twakonsha kumwesha’mba twipelula inge twaikala ba lukookelo. Twafwainwa kwikala na muchima wakooka pa kuba’mba ‘tukookelenga ne kunekenena babena kwitutangijila’ mu kipwilo kulondela lutangijilo lufuma ku jibumba ja Yehoba.—Hebe. 13:17.

11. Lumbululai mwatala kyambo kya kifyele.

¹¹ Kifyele kilumbulula ka? Kyambo kya kuba’mba “kifyele” kilumbulula’mba “kulangulukilako bakwetu, nangwa kumwesha byubilo bya lusa.” Kifyele ke kyubilo kya butemwe kabiji kipasha na “byubilo bya kulangulukilako bakwetu” nabiji lusa. Binembelo byaamba pa “kifyele,” “lusa,” ne “butemwe.” (Luka 1:78; 2 Ko. 1:3; Fili. 1:8) Pa kwamba pa lusa byo belulumbulula mu Binembelo, buku umo wamba pa Baibolo waamba’mba: “Kino kyambo kilumbulula byakila pa byo tulangulukilako bantu bakajilwa. Kilumbulula kuta muchima ne kukwasha nangwa kubapo bintu bimo byakonsha kulengela bwikalo bwa bakwetu kwikala bulongo jibiji.” Kifyele kilengela muntu kubapo bintu bimo. Muntu uji na kifyele wakonsha kulengela bwikalo bwa bantu bakwabo kuwaminako.

12. Ñanyi bintu bimwesha’mba Yesu waumvwinanga lusa bakwabo, kabiji kifyele kyanji kyamulengelanga kuba ka?

¹² Yesu wamwesheshe byepi kifyele? Byubilo byanji bya kifyele. Yesu waubilanga lusa bakwabo. Byo amwene mulunda nanji aye Maliya ne bo ajinga nabo saka babena kujila mulongo wabo Lazalasa, Yesu “wajijile ne mipolo.” (Tangai Yoano 11:32-35.) Kyamweka na mambo a lusa lo ajinga nalo, byonkatu byo asangwile mwana wa mwanamukazhi wafwilwa, wamusangwile Lazalasa. (Luka 7:11-15; Yoa. 11:38-44) Na mambo a kino kyubilo kya lusa, Yesu inge walengejile Lazalasa kwikala na bumi mwiulu. Kimye kikwabo, Yesu “wamwesheshe kifyele” jibumba jaishile kwi aye. Na mambo a lusa “watendekele kwibafunjisha bintu byavula.” (Mako 6:34; Kingdom Interlinear) Kino kyamwekele kyapimpwile bwikalo bwa bonse baumvwijile mafunjisho anji! Monai’mba kifyele kya kwa Yesu kechi wikyumvwangatu ne; kyamulengelanga kubapo kimo kukwasha bakwabo.—Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mako 1:40-42.

13. Mu ñanyi jishinda Yesu mo aambijilenga na kifyele ku bakwabo? (Monai kipikichala kitanshi.)

¹³ Byambo byanji bya kifyele. Muchima wa kifyele wajinga ne Yesu wamulengelanga kwisamba na bakwabo na kifyele kikatakata aba bo bamanyikilenga. Mutumwa Mateo waingijishe kwi Yesu byambo biji mu Isaya bya kuba’mba: “Jitete jafyotoka kechi ukejichimuna ne, kabiji muzhinge ubena kufutumuka kechi ukamuzhimya ne.” (Isa. 42:3; Mat. 12:20) Yesu waambanga mu jishinda jakoseshe michima ya boba bajinga mu bukifwanyikizho nobe jitete jafyotoka nangwa muzhinge wa mu lampi wa manyi ubena kukeba kuzhima. Wasapwijilenga byambo bya luketekelo amba ‘akase pa bilonda bya balajika michima.’ (Isa. 61:1) Waichile “bakooka ne kunemenwa” kwiya ko aji ne kwibambila’mba “mukakokoloka.” (Mat. 11:28-30) Wabuujile baana banji ba bwanga amba Lesa ubila lusa bapopweshi banji bonse kuvwangakotu ne “baji nobe baana ba bacheche,” aba bamweka nobe kechi banema ku meso a ba pano pa ntanda ne.—Mat. 18:12-14; Luka 12:6, 7.

14. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale na kifyele ku bakwetu?

¹⁴ Twakonsha kulondela byepi Yesu mu kwikala na kifyele? Kifyele kyetu. Abino byubilo kechi biyatu bine ne, bino Baibolo witubuula’mba twafwainwa kwibikako kwikala nabyo. “Muchima wa kifyele” ke lubaji lwa bumuntu bupya mwina Kilishitu yense ye afwainwa kuvwala. (Tangai Kolose 3:9, 10, 12.) Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mwikale na kifyele ku bakwenu? Shinkwishai michima yenu. (2 Ko. 6:11-13) Telekeshai mukwenu inge ubena kwamba biji ku muchima ne bibena kumukatazha. (Yako. 1:19) Fwanyikizhainga byo abena kumvwa ne kwishikisha’mba: ‘Inge yami napichilenga mu bino, nakonsha kumvwa byepi? Ñanyi bintu byo nakonsha kukeba?’—1 Pe. 3:8.

15. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukwashe boba baji nobe jitete jafyotoka nangwa nobe muzhinge ubena kufutumuka?

 ¹⁵ Byubilo byetu bya kifyele. Kifyele kitulengela kubilapo bakwetu bintu bimo kikatakata boba baji nobe jitete jafyotoka nangwa nobe muzhinge ubena kufutumuka. Twakonsha kwibakwasha byepi? Loma 12:15 waamba’mba: “Jijilainga pamo na boba bajila.” Bantu bapopomenwa bakonsha kukeba kwibobila lusa kukila kwibabuula bya kuba. Nyenga umo wafwishishe mwananji wa mukazhi ye batekeneshe ku bakwabo ba mu lwitabilo waambile’mba: “Naumvwine bingi bulongo balunda byo baishile ku kijilo.” Kabiji twakonsha kumwesha kifyele kupichila mu kubila bakwetu bintu byawama. Nanchi mwayukapo mwanamukazhi wafwilwa uji na nzubo ibena kukeba kuwamisha nyi? Nanchi kujipo mwina Kilishitu wa kikulumpe ukeba kumukwashako mu ñendelo pa kuya na kupwila, mu busapwishi, nangwa pa kuya na kumona dokotala nyi? Nangwatu kyubilo kicheche kya lusa, kyakonsha kulengela bwikalo bwa mupopweshi mukwetu wakajilwa kuwama. (1 Yoa. 3:17, 18) Kyakila mu kunema, twakonsha kubila bakwetu kifyele kupichila mu kwingilako pakatampe mu mwingilo. Jino jo jishinda janema jo twakonsha kukwashishamo ba michima ya kishinka mu bwikalo bwabo!

16. Ñanyi byambo byo twakonsha kwamba pa kutundaika bapopomenwa?

¹⁶ Byambo byetu bya kifyele. Butemwe bwetu bwitulengela ‘kutekenesha bantu bapopomenwa.’ (1 Tesa. 5:14) Ñanyi byambo byo twafwainwa kwamba pa kutundaika bantu ba uno mutundu? Twakonsha kwibatundaika kupichila mu kwibata muchima. Twakonsha kwibasanchila na muchima yense pa kwibakwasha kuyuka’mba baji na byubilo byawama. Twakonsha kwibavululamo amba Yehoba byo ebakokejile ku Mwananji, ko kuba’mba banema kwi aye. (Yoa. 6:44) Twakonsha kwibabuula’mba Yehoba wata bingi muchima bakalume banji “balajika michima” nangwa “baji na bulanda.” (Sala. 34:18) Byambo byetu bya kifyele byakonsha kubuka aba bakeba lutekenesho.—Maana. 16:24.

17, 18. (a) Yehoba ukeba bakulumpe mu kipwilo kulama byepi mikooko yanji? (b) Ñanyi bintu byo tukesambapo mu mutwe walondelapo?

¹⁷ Yehoba ukeba anweba bakulumpe mu kipwilo kulama mikooko yanji na kifyele. (Byu. 20:28, 29) Vulukai’mba ke mutembo wenu wa kujiisha, kutundaika ne kutekenesha mikooko. (Isa. 32:1, 2; 1 Pe. 5:2-4) Onkao mambo, mukulumpe mu kipwilo uji na kifyele kechi ubuula mikooko byo akeba, kulenga mizhilo nangwa kwibalengela kumvwa nobe balenga mambo pa kuba’mba ebakanjikizhe kuba bintu byo bakonsha kubula kuba ne. Pano bino, ukebesha kwibaletela lusekelo, ne kuketekela’mba butemwe bo batemwa Yehoba bukebalengela kumwingijila papelela bulume bwabo.—Mat. 22:37.

¹⁸ Inge saka tulanguluka pa kwipelula ne kifyele kya kwa Yesu, biketulengela kulondela mu ngayo yanji. Mu mutwe walondelapo, tukesamba pa byubilo bibiji byawama bya kwa Yesu—kuchinchika ne milangwe.