Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Funjilaiko ku Kishimpi kya Matalenta

Funjilaiko ku Kishimpi kya Matalenta

“Umo wamupele matalenta atanu, mukwabo abiji, kabiji mukwabo talenta umo.”—MAT. 25:15.

1, 2. Mambo ka Yesu o aambijile kishimpi kya matalenta?

MU KISHIMPI kya matalenta, Yesu walumbululwile mwingilo uji na baana banji ba bwanga bashingwa. Twafwainwa kumvwisha mwatala kino kishimpi mambo kitukunza atweba bonse bena Kilishitu bakine, nangwa tuji na luketekelo lwa kuya mwiulu nangwa lwa kwikala pano pa ntanda.

2 Yesu waambile kishimpi kya matalenta pa kukumbula bwipuzho bwa mwipwizhe baana banji bwanga pa “kiyukilo kya kwikalapo [kwanji] ne kya mpelo ya buno bwikalo.” (Mat. 24:3) Onkao mambo, kino kishimpi kibena kufika mu ano moba kabiji ke lubaji lwa kiyukilo kya kwikalapo kwa kwa Yesu, Mfumu ubena kulama.

3. Twakonsha kufunjilako ka ku bishimpi biji mu Mateo kitango 24 ne 25?

3 Kishimpi kya matalenta ke kimo pa bishimpi bina bipasha biji mu Mateo 24:45 kufika ku 25:46. Bikwabo bisatu byo aambile ke kya kalume wakishinka kabiji wa maana, kya bazhike jikumi, ne kya mikooko ne bambuzhi. Bino byonse bishimpi biji mu mukumbu wa kwa Yesu wa bwipuzho bo bamwipwizhe pa kiyukilo kya kwikalapo kwanji. Mu bino byonse bishimpi bina, Yesu waambile pa byubilo bikapusanyako baana banji ba bwanga bakine mu moba akupelako. Yesu waambijile baana banji ba bwanga bashingwa kishimpi kya kalume, kya bazhike ne kya matalenta. Mu kishimpi kya kalume wakishinka, Yesu waambilenga pa kajibumba kacheche ka bena Kilishitu bashingwa bo bapa mwingilo wa kujisha ba ku nzubo yanji mu moba akupelako bafwainwa kwikala bakishinka kabiji ba maana. Mu kishimpi kya bazhike, Yesu waambilenga pa baana banji ba bwanga bonse bashingwa kuba’mba bafwainwa kwikala benengezhezha jimo kabiji balaba ne kukenkenta, byo bayuka kuba’mba Yesu ukeya pa juba ne kimye kyo babula kuyuka. Mu kishimpi kya matalenta, Yesu walumbulwile kuba’mba bashingwa bafwainwa kubambakana pa kwingila mingilo ya bwina Kilishitu. Kepo Yesu aambile kishimpi kyapeleleko kya bambuzhi ne mikooko pa kwamba pa baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda. Waambile’mba bafwainwa kwikala bakishinka ne kukwasha balongo bashingwa ba kwa Yesu bakiji pano pa ntanda. * Pano, twayai twisambe pa kishimpi kya matalenta.

NKAMBO WASHILA BAKALUME BANJI MALI AVULA

4, 5. Muntu nangwa’mba nkambo wimenako ñanyi, kabiji matalenta ajinga mali avula byepi?

4 Tangai Mateo 25:14-30. Mabuku etu alumbulula kufumatu ne kala kuba’mba muntu nangwa’mba nkambo ye batela mu kino kishimpi ke Yesu ne kuba’mba wayile ku kyalo kingi kimye kyo ayile mwiulu mu 33 C.E. Mu kishimpi kitanshi, Yesu walumbulwile kuba’mba wayile ku kyalo kingi “amba akatambule bufumu.” (Luka 19:12) Yesu kechi wafikiletu watambula Bufumu byo abwelele mwiulu ne. * Yesu “waikele ku kilujo kya Lesa, kufumatu akya kimye saka apembelela kufikatu ne kimye kya kwalula balwanyi banji ke jitebe ja kunyantapo maulu anji.”—Hebe. 10:12, 13.

5 Uno muntu ye baambapo mu kino kishimpi wajinga na matalenta atanu na asatu. Ano ajinga mali avula bingi mu oa moba. * Saka akyangye kuya ku kyalo kingi, washijile bakalume banji mali kuba’mba bobenga busulu kimye kyo afuminepo. Byonka byaubile uno muntu, ne Yesu naye wajinga na kintu kyanema bingi saka akyangye kuya mwiulu. Ñanyi kintu kyonka kyo? Mukumbu waimena pa mwingilo ye aingijilenga mu bwikalo bwanji.

6, 7. Matalenta emenako ka?

6 Yesu wanemekele bingi mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha. (Tangai Luka 4:43.) Na mambo a kusapwila kwanji, bantu bavula baikele baana banji ba bwanga. Bino wayukile kuba’mba mwingilo wa kibaya kabiji bantu bavula bakatako muchima ku mambo awama. O ene mambo,Yesu o aambijile baana banji ba bwanga amba: “Inunai meso enu mumone majimi byo atoka kala afwainwa kunowa.” (Yoa. 4:35-38) Yesu waambilenga pa mwingilo wakukonkanya bantu bamichima yakishinka bakwikala baana banji ba bwanga. Byonkatu byuba njimi, ne Yesu naye kechi walekejile kajo kafwainwa kunowa mu majimi ne. Onkao mambo, panyumatu ya lusanguko lwanji, saka akyangye kuya mwiulu, wapele mwingilo wanema bingi baana banji ba bwanga ne kwibakambizha’mba: ‘Yainga na kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga.’ (Mat. 28:18-20) Onkao mambo, wibapele kintu kyanema bingi, mwingilo wa bwina Kilishitu.—2 Ko. 4:7.

7 Pano tusakupwisha’mba ka? Yesu byo apelenga baana banji ba bwanga mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga, kyajingatu nobe wibapa “bintu byanji,” ko kuba’mba matalenta. (Mat. 25:14) Twakonsha kwamba’mba, matalenta emenako mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga.

8. Nkambo yabo wakebelenga ka nangwa kya kuba wibapele matalenta apusana?

8 Kishimpi kya matalenta kyaamba kuba’mba muntu wapele bakalume banji matalenta. Umo wamupele matalenta atanu, mukwabo abiji, kabiji mukwabo talenta umo. (Mat. 25:15) Nangwa kya kuba wapele bakalume banji matalenta apusana, uno nkambo yabo wakebelenga bonse kwingila na ngovu pa kwijingijisha oa matalenta, ko kuba’mba kwingila papelela bulume bwabo mu mwingilo wa kusapwila. (Mat. 22:37; Kolo. 3:23) Mu myaka kitota kitanshi, kutendekatu pa Pentekosita mu  33 C.E., baana ba bwanga ba kwa Kilishitu batendekele kuba busulu na matalenta o ebapele. Kwibikako kwabo mu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga bekulumbulula bingi bulongo mu buku wa mu Baibolo wa Byubilo. *Byu. 6:7; 12:24; 19:20.

KUBA BUSULU NA MATALENTA MU KIMYE KYA KU MPELO

9. (a) Bakalume babiji bakishinka baingijishe byepi matalenta abo, kabiji kino kimwesha ka? (b) Ñanyi mwingilo uji na ba mu “mikooko ikwabo”?

9 Mu kimye kya ku mpelo, kikatakata kutendeka mu 1919 kuya ne kulutwe, bena Kilishitu bashingwa bakishinka baji pano pa ntanda batwajijila kuba busulu na matalenta a Nkambo yabo. Byonkatu byajinga bakalume batanshi babiji, balongo ne banyenga bashingwa nabo bebikako kwingijisha bulongo bintu byo baji nabyo. Kechi twafwainwa kukebanga kuyuka watambwile matalenta atanu ne watambwile abiji ne. Mu kishimpi, bonse babiji bakalume banungilepo mali akwabo aesakana nao batambwile. Onkao mambo bonse baingijile na ngovu. Nga baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda bengila ñanyi mwingilo? Bengila mwingilo wanema bingi. Mu kishimpi kya mikooko ne bambuzhi, Yesu witufunjisha kuba’mba aba baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda bafwainwa kwikala bakishinka mu mwingilo wabo wa kukwasha balongo ba kwa Yesu bashingwa mu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha. Mu ano moba akatazha akupelako, ano mabumba abiji a bena kwingijila pamo mu “jitanga jimo” saka babambakana mu mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga.—Yoa. 10:16.

10. Ñanyi kiyukilo kikatampe kya kwikalapo kwa kwa Yesu?

10 Nkambo yabo ukeba kumona nsubu. Byonka byo twajikwamba, baana banji ba bwanga bakishinka ba mu myaka kitota kitanshi banungilepo nsubu pa mali o ebashijile. Pano nga mu ano moba akupelako mu bena kufika kino kishimpi kya matalenta, nanchi baana banji ba bwanga babena kwingila uno mwingilo nyi? Baana ba bwanga bakishinka ba kwa Yesu babena kwingila na ngovu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga kukila ne byo kyajinga kala. Kukwatankana kwabo mu uno mwingilo kwalengela baana ba bwanga bengila mwingilo wa kutaya mbila ya Bufumu kuvujilako bingi pa mwaka pa mwaka. Balengela mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha kwikala kiyukilo kikatampe kimwesha kwikalapo kwa kwa Yesu Kilishitu ubena kulama mu Bufumu. Kwambatu kine, nkambo yabo uji bingi na lusekelo.

Kilishitu wapa bakalume banji mwingilo wanema bingi wa kusapwila (Monai jifuka 10)

ÑANYI KIMYE NKAMBO KYO AKEYA NAKUMONA BYO BAINGIJISHE MALI O EBASHIJILE?

11. Ki ka kitulengela kupwisha kuba’mba Yesu ukeya na kumona byo baingijishe mali o ebashijile mu kimye kya malwa akatampe?

11 Yesu ukeya na kumona byo baingijishe mali o ebashijile bakalume banji ku mpelo ya malwa akatampe aji kulutwe. Ki ka kitulengela kupwisha bino? Mu bungauzhi bwanji bwanembwa mu Mateo kitango 24 ne 25, Yesu waambile javula bingi pa kwiya kwanji. Kimye kyo aambilenga pa bunchibamambo bukobiwa mu kimye kya malwa akatampe, Yesu waambile’mba bantu bakamona “Mwana muntu saka eya mu makumbi a mwiulu.” Watundaikile baana banji ba bwanga babena kwikala mu ano moba akupelako kwikala balaba, byo ebambijile’mba: “Mambo kechi mwayuka juba Nkambo yenu jo akeshilamo ne,” ne kuba’mba “Mwana muntu ukeya pa kimye kyo mwabula kuketekela.” (Mat. 24:30, 42, 44) Onkao mambo, Yesu byo aambile’mba, “nkambo wa bano bakalume waishile na kumona byo baingijishe mali,” waambilenga pa kimye kyo akeya na kuzhachisha bantu ku mpelo ya buno bwikalo. *Mat. 25:19.

12, 13. (a) Nkambo yabo wibambijile’mba ka bakalume batanshi babiji, kabiji mambo ka? (b) Ñanyi kimye bashingwa kyo bakatambula tutetesho twapelako? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “ Batambula Mfweto Inge Bafwa.”) (c) Ñanyi mfweto ikatambula aba bakekala ku lubaji lwa mikooko pa kwibachibila mambo?

12 Kwesakana na byaamba kino kishimpi, nkambo byo aishile, wataine bakalume batanshi babiji, ye apele matalenta atanu ne ye apele abiji. Bajinga bakishinka mambo banungilepo matalenta akwabo aesakana na o ebashijile. Nkambo yabo wibatakaikile bano bakalume na byambo bimotu bya kuba’mba, “Wauba bulongo, obewa kalume wawama kabiji wa kishinka! Wajinga wa kishinka mu bintu bicheche. Nsakukutongola kutalanga pa bintu byavula.” (Mat. 25:21, 23) Pano twafwainwa kutengelanga ka kimye Nkambo, Yesu watumbijikwa kyo akeya na kuzhachisha bantu?

13 Bakalume batanshi babiji bemenako baana ba bwanga bashingwa bengila na ngovu. Bakatambula tutetesho twapelako malwa akatampe saka akyangye kutendeka. (Lum. 7:1-3) Yesu ukebafweta byo akebatwala mwiulu byonka byo ebalaile. Ukoba bino Amagedonyi saka ikyangye kutatula. Aba baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda bakwasha balongo ba kwa Kilishitu mu mwingilo wa kusapwila, bakekala ku lubaji lwa mikooko pa kwibachibila mambo, kabiji bakekala myaka ne myaka pano pa ntanda mu bukalama bwa Bufumu bwa Lesa.—Mat. 25:34.

KALUME WATAMA KABIJI WA MULEELE

14, 15. Nanchi Yesu waambile’mba balongo banji bashingwa bavula bakekala batama kabiji ba muleele nyi? Lumbululai.

14 Mu kino kishimpi, kalume wapeleleko wazhikile talenta wanji, kechi wamwingijishe mu busulu nangwa kumutwala ku banki ne. Uno kalume wajinga na muchima watama bingi, mambo waubijilemotu kya nshiji. Kechi wakebelenga kunungulula mali a nkambo yanji ne. Kyaijilemo nkambo yanji byo amutelele’mba, “kalume watama kabiji wa muleele.” Nkambo yanji wamwangachile talenta ne kupa wajinga na matalenta jikumi. Uno kalume watama ‘bamupangijile pangye mu mfishi.’ ‘Akwa ko ko aikele na kujila ne kushenka ku meno.’—Mat. 25:24-30; Luka 19:22, 23.

15 Kalume umo pa bano bakalume basatu wafile talenta wamupele nkambo yanji, nanchi Yesu waambilenga kuba’mba mu baana banji ba bwanga bonse bashingwa, umo pa basatu ukekala watama kabiji wa muleele nyi? Ine mwane. Akilangulukai pa bino bishimpi. Mu kishimpi kya kalume wakishinka kabiji wa maana, Yesu waambile pa kalume watama wapuminenga bakwabo. Yesu kechi waambilenga kuba’mba kukekala jibumba ja bakalume batama ne. Bino wajimwinengako kalume wakishinka amba kechi wafwainwa kwikala na miteeto ya yewa kalume watama ne. Kabiji kyo kimotu ne mu kishimpi kya bazhike jikumi, namo Yesu kechi waambilenga’mba kichika kya baana banji ba bwanga bakekala nobe bazhike batanu babula maana ne. Bino wajimwinengakotu balongo banji ba ku mupashi pa kyakonsha kwibamwekela inge balabikwa ne kubula kwinengezhezha jimo. * Kwesakana na bino byo twaambapo, kyayilamo kupwisha kuba’mba mu kishimpi kya matalenta namo Yesu kechi waambilenga kuba’mba mu moba akupelako balongo banji bashingwa bavula bakekala batama, kabiji ba muleele ne. Bino, Yesu wajimwineko baana banji ba bwanga bashingwa kuba’mba bafwainwa kutwajijila ‘kuba busulu’ na matalenta o bebapele ne kwingila na ngovu kabiji kechi bafwainwa kwikala na miteeto ne byubilo byajingapo na yewa kalume watama ne.—Mat. 25:16.

16. (a) Tufunjilako ka ku kishimpi kya matalenta? (b) Uno mutwe watokeshapo byepi pa kishimpi kya matalenta? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “ Kuyuka Mwatala Kishimpi kya Matalenta.”)

16 Ñanyi bishinka bibiji byo tufunjilako ku kishimpi kya matalenta? Kitanshi, Nkambo aye Kilishitu, wapa bakalume banji bashingwa mwingilo ye anemeka bingi wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga. Kya bubiji, Kilishitu ukeba atweba bonse kwingila na ngovu mu mwingilo wa kusapwila. Inge byobyo tubena kuba, twafwainwa kuketekela kuba’mba Nkambo uketufweta pa lwitabilo ne bukishinka bwetu ne pa kwikala balaba.—Mat. 25:21, 23, 34.

^ par. 3 Kalume wa kishinka kabiji wa maana bamulumbulula bya kumuyuka mu Kyamba kya Usopa kya July 15, 2013, pa mapa 21-22, mafuka 8-10. Bazhike jikumi balumbulula bya kwibayuka mu mutwe wafumako mu yenka uno magazini. Kishimpi kya mikooko ne bambuzhi bekilumbulula mu Kyamba kya Usopa kya Kibemba kya October 15, 1995, pa mapa 23-28 ne mu mutwe walondelapo mu uno magazini.

^ par. 4 Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “ Kishimpi kya Matalenta byo Kyakwatankana na kya Mpondo.”

^ par. 5 Mu moba ajingako Yesu, talenta umo waesakene na mandenali 6,000. Inge muntu ufola ndenali umo pa juba, ko kuba’mba wafwainwa kwingila myaka 20 pa kuba’mba ekale na talenta umo.

^ par. 8 Batumwa byo bafwile, Satana waletele bunsatuki bwatwajijile pa myaka yavula bingi. Mu yoya myaka kechi kwajingapo bebikilengako kwingila mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga bakine ba kwa Kilishitu ne. Bino, bintu byaalukile mu kimye kya “kunowa” mu moba akupelako. (Mat. 13:24-30, 36-43) Monai Kyamba kya Usopa kya July 15, 2013, pa mapa 9-12.

^ par. 11 Monai Kyamba kya Usopa kya July 15, 2013, pa mapa 7-8, mafuka 14-18.

^ par. 15 Monai jifuka 13 mu mutwe wafumako wa kuba’mba: “Nanchi Musakutwajijila ‘Kulaba ne Kukenkenta’ Nyi?” mu kyonka kino Kyamba kya Usopa.