1. (a) Mambo ka kulwa na Satana o kwanemena kikatakata lelo jino? (b) Twayuka byepi amba twakonsha kulwa na Satana ne kumushinda?

SATANA ubena kulwa na bashingwa bashalapo ne “mikooko ikwabo.” (Yoa. 10:16) Diabola ukeba konauna bakalume ba Yehoba bavula mu kakimyetu kacheche ko ashala nako. (Tangai Lumwekesho 12:9, 12.) Nanchi twakonsha kulwa na Satana ne kumushinda nyi? Ee! Baibolo waamba’mba: “Diabola mukanai ne aye ukemunyema.”—Yako. 4:7.

2, 3. (a) Kukana’mba Satana ufwako kulengela byepi kutundaika Diabola? (b) Mwayuka byepi amba Satana koaji?

² Bavula bakana’mba Satana ufwako. Kwi abo Satana ne bandemona bajitu nobe bintu byo banemba mu mabuku, byo batambisha mu mafilimu ne pa makayo a pa mavidyo. Bantu ba uno mutundu balanguluka’mba kafwako bantu ba maana baswa’mba bapashi batama kobaji ne. Nanchi mulanguluka’mba kimufichisha ku muchima Satana ne bandemona banji byo bayuka’mba kechi bebanemeka mu mashimikila nenyi? Kechi byo byo kiji ne! Pano bino, Satana wakonsha kupofula michima ya bantu bazhinauka’mba koaji. (2 Ko. 4:4) Kutundaika mulanguluko wa kuba’mba mipashi ifwako ke jishinda jimo Satana jo engijisha kutwajilamo bantu mungi.

 ³ Atweba bakalume ba Yehoba, kechi tuji pa boba bantu bo batwala mungi ne. Twayuka kuba’mba Satana koaji, mambo wisambile ne Evwa kupichila mu muloolo. (Nte. 3:1-5) Satana wazhinaukile Yehoba pa mambo a Yoba. (Yoba 1:9-12) Satana ye waesekele Yesu. (Mat. 4:1-10) Bufumu bwa Lesa byo bwatendekele kulama mu 1914, Satana ye watendekele “kuya na kulwa” na bashingwa bashalapo. (Lum. 12:17) Ino nkondo ko ikiji mambo Satana ubena kukeba konauna bukishinka bwa bashalapo ba mu ba 144,000 ne mikooko ikwabo. Pa kuba’mba tushinde ino nkondo, twafwainwa kumwimena Satana saka twakosa mu lwitabilo. Auno mutwe waamba pa mashinda asatu mo twafwainwa kubila bino.

4. Satana umwesha byepi amba witota?

⁴ Satana witota bingi. Pa kuba’mba kilengwa kya mupashi kizhinauke bumfumu bwa Yehoba ne kukeba’mba bekipopwelenga, kumwesha byo kitota ne kwilundumika. Onkao mambo, jishinda jimo jo twafwainwa kumwimena Satana ke kuleka kwitota ne kwikala bepelula. (Tangai 1 Petelo 5:5.) Kwitota ko ku ka? Nanchi kwatama nyi?

5, 6. (a) Nanchi kwitota konse kwatama nyi? Lumbululai. (b) Ñanyi musango wa kwitota kwatama, kabiji ñanyi bantu bo baambapo mu Baibolo bamwesheshe kino kyubilo?

⁵ Dikishonale umo walumbulula kwitota amba ke “kwiketekela ne kwinemeka muntu mwine” ne “kumvwa bulongo pa bintu byo mwauba nangwa byo mwaubila balunda nenu nangwa kwikala na bintu byawama.” Kafwako kyatama pa bino ne. Mutumwa Paulo waambijile bena Tesalonika amba: “Atweba twimutakaika mu bipwilo bya Lesa na mambo a kuchinchika kwenu ne lwitabilo lwenu mu bya kumanama ne mu makatazho o mubena kupitamo.” (2 Tesa. 1:4) Kumvwa bulongo pa mingilo ingila bakwetu kwitulengela ne atweba kumvwa bulongo pa byo twingila. Kechi twakonsha kumvwa bumvu na mambo a kisemi kyetu, bisho nangwa mpunzha ko twakomejile ne.—Byu. 21:39.

⁶ Kuji kwitota kumo kwakonsha konauna bulunda bwetu na bakwetu ne Yehoba. Akuno kwitota kwakonsha kwitulengela kuzhingila nangwa kukana kwitufundako. (Sala. 141:5) Uno musango wa kwitota bamulumbulula’mba ke “kwibika pa kifulo kyo wabula” nangwa’mba “kwilundumika kwa bantu balanguluka’mba bayuka bintu byavula kukila bakwabo.” Yehoba washikwa kwitota. (Ezi. 33:28; Amo. 6:8) Bino Satana usangalala bingi inge wamona bantu na kwitota, mambo naye byobyo aji. Satana byo asangalelepo na byubilo bya kwitota byamwesheshe banabalume nabiji Nimalode, Felo ne Abisalomo, abano bonse bafwile mu kakose ka bwitote! (Nte. 10:8, 9; Lupu. 5:1, 2; 2 Sam. 15:4-6) Kwitota ko kwalengejile Kaina kufwa. Bamujimwineko kwi Lesa, pano na mambo a kwitota wakaine kumvwina lujimuno. Wakaine kumvwina lujimuno lwa kwa Yehoba ne kwiletela mwine bya malwa.—Nte. 4:6-8.

7, 8. (a) Misalululo yo i ka, kabiji yakonsha kwikala byepi misango ya kwitota? (b) Lumbululai kwitota byo kwakonsha kulubankanya mutende uji mu kipwilo.

⁷ Lelo jino, bantu bamwesha kwitota mu mashinda avula atama. Kwitota kwendela pamo na misalululo. Dikishonale umo walumbulula’mba misalululo ke “kushikwa bantu ba mutundu umo” ne “kuyuka’mba bantu ba mitundu ingi, baji na byubilo ne maana apusana pusana, kabiji amba mitundu imo yanema kukila ikwabo.” Kwitota kwa mitundu kulengela milukuchi, nkondo ne kwipayatu bantu bavula.

⁸ Nangwa byonkabyo, bintu bya uno mutundu kechi byafwainwa kutanwa mu kipwilo kya bena Kilishitu ne. Kutoboka na bakwenu ba mu lwitabilo javula kutendeka na kwitota kabiji kwakonsha kupitayila pa kipimo.  Kwambatu kine, kino kyo kyamwekejile ne bena Kilishitu bamo ba mu myaka kitota kitanshi, Yakoba bo anembejile buno bwipuzho bwa kubula kupita mu mbaji amba: “Nanchi makondo ne malwañano biji mwi anweba, bifuma pi?” (Yako. 4:1) Ee, inge twashikwa bakwetu ne kulanguluka’mba twibakila twakonsha kwamba nangwa kuba bintu byakonsha kwibakozha ku muchima. (Maana. 12:18) Kwambatu kine, kwitota kwakonsha kulubankanya mutende uji mu kipwilo.

9. Baibolo witukwasha byepi kushinda misalululo ne mashinda akwabo a kwitota kwabula kufwainwa? (Monai kipikichala kitanshi.)

⁹ Atweba inge tulanguluka’mba twanema kukila bakwetu, twafwainwa kuvuluka’mba “muntu yense witota mu muchima ye wa bunya kwi Yehoba.” (Maana. 16:5) Twafwainwa kukebakeba ne kuyuka byo tulangulukila bantu ba mutundu ungi, bafuma mu byalo bingi nangwa bisho. Inge tuji na misalululo nangwa kunemeka kyalo kyetu, twalengulula kishinka kya kuba’mba “ku muntu umo ko ko alengele bisaka byonse bya bantu.” (Byu. 17:26) Onkao mambo, kujitu mutundu umo mambo bantu bonse bafumine ku mushakulu wetu umo Adama. Onkao mambo, kechi kyawama kulanguluka’mba mitundu imo yanema kukila ikwabo ne. Ndangulukilo ya uno mutundu, yafwainwa Satana ukeba konauna butemwe ne kukwatankana kwa bena Kilishitu. (Yoa. 13:35) Pa kuba’mba tulwe na Satana ne kumushinda, twafwainwa kukana mashinda onse a kwitota kwabula kufwainwa.—Maana. 16:18.

10, 11. (a) Mambo ka o kyafwainwa kupelela kutemwa bya ino ntanda? (b) Demasa wamwesheshe byepi kutemwa bya ino ntanda?

¹⁰ Satana ye “mfumu wa pano pa ntanda,” kabiji ntanda iji mu maboko anji. (Yoa. 12:31; 1 Yoa. 5:19) Onkao mambo, bintu bitundaika ino ntanda kechi byaesakana na mwayila mizhilo ya mu Baibolo ne. Kechi bintu byonse biji pa ntanda byatama ne. Kabiji twafwainwa kuyuka’mba Satana wakonsha kwingijisha ntanda yanji kuba’mba ayuke byo tukeba ne kwitulengela kulenga mambo nangwa kutemwa bintu bya pano pa ntanda, ne kulengulula kupopwela Yehoba.—Tangai 1 Yoano 2:15, 16.

¹¹ Kwambatu kine, bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi batemenwe bya pano pa ntanda. Paulo wanembele’mba: “Demasa wangalukamo na mambo a kutemwa bya mu buno bwikalo.” (2 Timo. 4:10) Baibolo kechi watongola kintu kine kya pano pa ntanda kyatemenwe Demasa, kabiji kyamulengejile kusha Paulo ne. Kampe Demasa watendekele kutemwa bintu bya pano pa ntanda kukila kutemwa Lesa. Inge byobyo kyajinga, Demasa washajilepo pa mwingilo wanema wa kwingijila Lesa, pano wamwenejilemo ka? Nanchi ntanda yakonsheshe kupa Demasa bintu byanema kukila mapesho a Yehoba o afwainwe kutambula byo ajinga mulunda wa kwa Paulo nyi?—Maana. 10:22.

12. Mu ñanyi mashinda Satana mo akonsha kwitujimukila pa kwingijisha “bulume bwa bujimbijimbi buji na bunonshi”?

¹² Kintu kya uno mutundu kyakonsha kwitumwekela ne atweba. Byo tuji bena Kilishitu, tukeba bingi kumwena ba mu nzubo yetu bintu bya ku mubiji. (1 Timo. 5:8) Yehoba ukeba atweba kwikala bulongo, kabiji tuyuka kino inge twalanguluka pa mpunzha yawama yo anengezhejile Adama ne Evwa. (Nte. 2:9) Satana wakonsha kuyuka byo twatemwa pa kwingijisha “bulume bwa bujimbijimbi buji na bunonshi.” (Mat. 13:22) Bavula balanguluka’mba mali akonsha kwibaletela lusekelo nangwa’mba kwikala na bintu bya ku mubiji byavula byo bilengela muntu kwikala bulongo. Ndangulukilo  ya uno mutundu ke kwijimbaika, kabiji yakonsha kulengela muntu konauna kintu kyanemesha, bulunda bwetu ne Yehoba. Yesu wajimwineko baana banji ba bwanga amba: “Kafwako muntu wakonsha kwingijila bankambo babiji ne; mambo ukatemwapo umo ne kushikwa mukwabo, nangwa kukookela umo ne kukana mukwabo. Kechi mwakonsha kwingijila Lesa ne Nsabo pa kimye kimo ne.” (Mat. 6:24) Inge twatendeka kukebesha bya bunonshi, ko kuba’mba twaleka kwingijila Yehoba, kabiji kino kyo kikeba Satana amba tube! Kechi twafwainwa kuswisha mali nangwa bintu byo twakonsha kupota na mali konauna bulunda bwetu ne Yehoba ne. Pa kuba’mba tushinde Satana, twafwainwa kuyukanga pa kupelela na bintu bya ku mubiji.—Tangai 1 Timoti 6:6-10.

13. Ino ntanda yalubankanya byepi bantu mo bamwena masongola ne kwilaala?

¹³ Kakose kakwabo Satana ko engijisha mu ino ntanda ke bulalelale. Lelo jino, bantu bavula bamona’mba bukishinka bwa mu masongola ne masongola ene amba bintu bya kala kabiji bibalengela kubula kukasuluka. Mwanamukazhi umo waya nkuwa mu bya mafilimu waambile’mba: “Kechi wakonsha kwikala wa kishinka ku muntu umo ne.” Kabiji wanungilepo amba: “Kechi nayuka muntu wa kishinka nangwa ukeba kwikala wa kishinka ne.” Uno yenka mwanamukazhi waambile’mba: “Kechi nayuka kana byobyo kiji kisho kyetu kwikala na muntu umo mu bwikalo bwetu bonse ne.” Satana umvwa bingi bulongo inge bantu baya nkuwa batendeka kwamba bintu byatama pa masongola bupe bwa Lesa. Kwambatu kine, Diabola kechi usekelamo mu kutundaika luno lunengezho ne. Pa kuba’mba tulwe na Satana ne kumushinda, twafwainwa kunemeka lunengezho lwa Lesa lwa masongola.

14, 15. Twakonsha kuchinuzhuka byepi bulalelale?

¹⁴ Umvwe tuji mu masongola nangwa ne, twafwainwa kukana mashinda onse a bulalelale. Nanchi kuba bino kwapela nyi? Ine! Inge mwi banyike, kampe mwakonsha kumvwa bakwenu mo mufunjila saka betota amba boba bulalelale nangwa kwitumina bipikichala bya mulekese pa mafoni nangwa tubyambo twa pa foni tutundaika bulalelale, kabiji bino byubilo ke kulala muzhilo ukanya kusampanya bipikichala bya mulekese ku banyike. Baibolo waamba’mba: “Awa uba bulalelale umulenga mambo mubiji wanji mwine.” (1 Ko. 6:18) Kumanama ne lufu byaiyako na mambo a bikola biya na mambo a bulalelale. Banyike bavula bataya kisungu bejizhanya bingi pa byo baubile. Bya kukayakaya bya mu mafilimu bitulengela atweba kulanguluka’mba kafwako kyakonsha kwitumwekela inge twalala mizhilo ya Lesa. Kulanguluka bino kwakonsha kwitulengela kufwa mu kakose ka “bujimbijimbi bwa bundengamambo.”—Hebe. 3:13.

¹⁵ Inge lweseko lwa kukeba kuba bulalelale lwimukosela, mwakonsha kuba byepi? Yukai lukatazho lwenu. (Loma 7:22, 23) Lombai kwi Lesa emupe bulume. (Fili. 4:6, 7, 13) Chinuzhukai bintu byakonsha kwimulengela kuba bulalelale. (Maana. 22:3) Kabiji inge mwaikala mu lweseko, lukanai ponkapotu.—Nte. 39:12.

16. Yesu waubile byepi byo bamwesekele kwi Satana, kabiji twakonsha kufunjilako ka ku kino?

¹⁶ Yesu ye muntu wawama ye twafwainwa kufunjilako pa kukana meseko. Yesu kechi bamujimbaikile ku milaye ya kwa Satana ne, nangwa kwikalapo na kimye kya kulangulukangatu pa bintu byawama nangwa byatama byakonsha kufumamo ne.  Pakuba aye wafikenejiletu kukumbula’mba: “Kyanembwa’mba.” (Tangai Mateo 4:4-10.) Yesu wayukile Mambo a Lesa, kabiji kino kyamulengejile aye ponkapo kutongola kinembelo kimye kyo bamwesekelenga kwi Satana. Pa kuba’mba tulwe na Satana ne kumushinda, kechi twafwainwa kuswa lweseko lwa kuba bulalelale ne.—1 Ko. 6:9, 10.

17, 18. (a) Ñanyi bilwilo bikwabo bingijisha Satana, kabiji mambo ka o twafwainwa kubujila kukumya? (b) Ki ka kikamumwekela Satana, kabiji kino kimutundaika byepi anweba kuchinchika?

¹⁷ Kwitota, kutemwa bintu bya ku mubiji ne bulalelale ke bilwilo bisatu bingijisha Satana. Kuji ne bikwabotu. Bena Kilishitu bamo bebakanya ku ba mu kisemi, kwibendeleka ku bakwabo mo bafunjila nangwa kwibakanya mwingilo wa kusapwila ku bakulumpe ba mu kafulumende. Kechi twakamwa na kuno kumanyikwa ne, mambo Yesu witujimwineko amba: “Bantu bonse bakemushikwa na mambo a jizhina jami, pakuba awa ukachinchika kufika ne ku mpelo ukapuluka.”—Mat. 10:22.

¹⁸ Twakonsha kulwa byepi na Satana ne kumushinda? Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Umvwe mwachinchika, mukapulusha bumi bwenu.” (Luka 21:19) Muntu kechi wakonsha kwitumanyika kikupu ne. Kafwako wakonsha kwitwangata bulunda bwetu ne Lesa ne, kanatu twamuswisha. (Loma 8:38, 39) Nangwatu kalume wa Yehoba inge wafwa, Satana kechi ushinda ne, mambo Yehoba ukamusangula! (Yoa. 5:28, 29) Kafwako kintu Satana kyo akamwenamo kulutwe ne. Pa konauna ino ntanda ibula kunemeka Lesa, Satana bakamutaya mu kalengwa kabula kupela pa myaka 1,000. (Lum. 20:1-3) Ku mpelo ya Bukalama bwa kwa Yesu bwa Myaka Kiumbi, Satana “bakamukasulula mu kaleya kanji” pa kakimye kacheche pa kuba’mba eseke japelako kutwala bantu balumbuluka mungi. Apa bino Diabola bakamonaune. (Lum. 20:7-10) Kafwako kintu Satana kyo akamwenamo kulutwe ne, pakuba atweba tukamwenamo bintu byawama! Mwimenai Satana saka mwakosa mu lwitabilo. Mwakonsha kulwa na Satana ne kumushinda!