1. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kwikala na byubilo bya Lesa?

YEHOBA witupa maana a kufwanyikizha bintu bibena kupitamo bakwetu. Kabiji kimye kimo twakonsha ne kufwanyikizha kintu kyo tukyangye kupitamo. (Tangai Efisesa 5:1, 2.) Twakonsha kwingijisha byepi bulongo kino kya bupe kitupa Lesa? Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tubule kuba kintu kya kwituletelela atweba bene?

2. Yehoba umvwa byepi ku muchima pa makatazho o tupitamo?

² Kwambatu kine, tumvwa bingi bulongo Lesa byo alaya bashingwa ba kishinka bumi bwa kubula kufwa mwiulu ne bumi bwa myaka ne myaka pano pa ntanda ku bantu ba kishinka ba kwa Yesu, ko kuba’mba “mikooko ikwabo.” (Yoa. 10:16; 17:3; 1 Ko. 15:53) Onkao mambo, aba bakekala mwiulu na bumi bwa kubula kufwa ne bakekala na bumi bwa myaka ne myaka pano pa ntanda, kechi bakapitapo jibiji mu makatazho ajiko lelo jino ne. Yehoba wayuka makatazho o tubena kupitamo, byonkatu  byo ayukile byapichilengamo bena Isalela byo bajinga bazha mu Ijipita. Kabiji “kimye kyonse kyo bapichilenga mu makatazho, kyamukolelenga bingi ku muchima.” (Isa. 63:9) Byo papichile myaka yavula, Bayudea baakaminwe bingi balwanyi bebakainyenga kushimukulula nzubo ya Lesa, bino Lesa wibabuujile’mba: “Yense ukwata pe anweba ukwata pa kantu ka pa jiso jami.” (Zeka. 2:8) Byonkatu inetu byo obila lusa mwananji, ne Yehoba naye byo byo obila lusa bantu banji. (Isa. 49:15) Tumwesha butemwe bwa Yehoba umvwe saka tufwanyikizha bibena kupitamo bakwetu uba nobe yetu tubena kupitamo.—Sala. 103:13, 14.

3. Ñanyi kintu kimwesha’mba Yesu wajinga na kifyele?

³ Yesu wayukanga makatazho apitangamo bantu, nangwatu oa o abujile kupitamo aye mwine. Bantu bachinanga bingi bantangi ba bupopweshi, bonka bebajimbaikanga ne kwibapa mizhilo yavula yalengele bantu. (Mat. 23:4; Mako 7:1-5; Yoa. 7:13) Yesu kechi bamuchinyanga nangwa kumutwala mungi ne, pano bino, wayukanga bintu byo biji nangwa kya kuba kechi wapichilemo ne. Onkao mambo, “byo amwene mabumba wiobijile lusa, mambo basubakene ne kupelelwa nobe mikooko yabula kafunga.” (Mat. 9:36) Byonkatu biji Shanji, Yesu naye wajinga na butemwe ne kifyele.—Sala. 103:8.

4. Yesu waubile byepi byo amwene bantu na kuyanda?

⁴ Yesu byo amwenenga bantu na kuyanda, wibakwashanga mambo wibatemenwe. Wamwesheshe butemwe bujipo ne Shanji. Kimye kimo, byo baingijile kimye kyabaya mu mwingilo wa kusapwila, Yesu ne batumwa banji bakebele kuyapo ku mpunzha kwa bunke kuba’mba bakakokolokeko. Nangwa byonkabyo, byo aumvwijile bantu lusa bamupembejilenga, Yesu “watendekele kwibafunjisha bintu byavula.”—Mako 6:30, 31, 34.

5, 6. Pa kuba’mba twikale na butemwe bujipo ne Lesa, twafwainwa kubilanga ka bakwetu? Lumbululai. (Monai kipikichala kitanshi.)

⁵ Jishinda jo tubilamo na bakwetu jo jimwesha’mba tuji na butemwe bujipo ne Lesa. Fwanyikizhai kino: Nsongwalume mwina Kilishitu ye tusakutongola’mba Alan ubena kulanguluka pa mulongo mukulumpe wabulanga kumwesha kabiji kyamukatazhanga bingi kutanga. Kabiji kimukatazha bingi kuya mu mwingilo wa ku nzubo ku nzubo. Alan wavuluka byambo byaambile Yesu amba: “Bintu byonse byo mukeba’mba bantu bemubile, ne anweba mwafwainwa kwibobila byonkabyo.” (Luka 6:31) Alan wiipuzha mwine amba, ‘Ñanyi bintu byo nkeba bakwetu kungubila?’ Mwine wikumbwila’mba, ‘Nkeba bakwetu kupama mpila ne amiwa!’ Bino uno mulongo mukulumpe kechi wakonsha kunyema ne kupama mpila ne. Onkao mambo, byambo byaambile Yesu bibena kumwesha’mba twafwainwa kwiipuzha atweba bene amba, ‘Ñanyi bintu byo nkeba bakwetu kungubila inge yami najinga mu lukatazho lo bajimo?’

⁶ Nangwa kya kuba Alan ukiji mwanyike, wifwanyikizha byo afwainwe kumvwa inge ye wajinga mukulumpe. Umonapo kimye kya kwisamba na uno mulongo mukulumpe ne kuteleka inge ubena kwamba. Kepo aumvwisha’mba mulongo kimukatazha kutanga Baibolo ne kusapwila ku nzubo ku nzubo. Alan byo alanguluka pa makatazho abena kupitamo mulongo mukulumpe, ukebapo jishinda jakumukwashishamo, kabiji ukeba bingi kumukwasha. Ne atweba twakonsha kubanga byonka bino. Pa kuba’mba twikale na butemwe bujipo ne Lesa, twafwainwa kumonanga makatazho abena kupitamo bakwetu nobe yetu tubena kupitamo.—1 Ko. 12:26.

7. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tuyuke bulongo makatazho abena kupitamo bakwetu?

⁷ Kechi kyapela kuyuka makatazho abena  kupitamo bakwetu ne. Bantu bavula bapita mu makatazho o twabula kuyuka. Bamo balemana na mambo a kwikozha, kukolwa nangwa kukoma. Bakwabo nabo babena kupita mu makatazho a mu milanguluko na mambo a bijikila, makatazhotu akwabo nangwa makatazho eya na mambo a kwibamanyika. Pakuba bakwabo nabo baji mu bisemi muji baya ku bupopweshi bukwabo nangwa bansemi bashalatu bunke. Muntu yense uji na makatazho anji, yense uji na lukatazho lukyangye kupitamo mukwabo. Pano twakonsha kwikala byepi na butemwe bujipo ne Lesa? Twafwainwa kuba bino inge saka tutelekesha ne kuyuka bulongo makatazho abena kupitamo bakwetu. Kino kiketulengela kumwesha butemwe bwa Yehoba ne kukwasha bakwetu. Mwakukwashisha bantu mwapusana pusana, pano bino, twafwainwa kwibakwasha kwikala na lwitabilo lwakosa nangwatu mashinda akwabo.—Tangai Loma 12:15; 1 Petelo 3:8.

8. Ñanyi kintu kyakwashishe Yesu kumwesha lusa?

⁸ Mwana Lesa waambile’mba: “Mwine Wakila . . . ye wa lusa ku babula kusanta ne babi.” (Luka 6:35) Yesu wamwesheshe lusa lujipo ne Lesa. Ñanyi kintu kyakwashishe Yesu kwikala na kino kyubilo? Waubilanga bantu bintu byawama ne kuyukila jimo bya kwamba pa kuba’mba abule kukozha bantu ku muchima. Mwanamukazhi ye bayukile’mba ndengamambo waishile kwi aye saka ajila ne kuzobesha maulu a kwa Yesu na mipolo. Yesu wamwene’mba walapila kabiji wayukile byo kyafwainwe kukola ku muchima uno mwanamukazhi inge kya kuba wamupangile. Pakuba aye wamusanchijile ne kumulekelako mambo. Mufaliseo byo amwene’mba kino kintu kyatama, Yesu wamwambijile mu meso anteka.—Luka 7:36-48.

9. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kwikala na lusa byonka biji Lesa? Lumbululai.

⁹ Twakonsha kwikala byepi na lusa byonka biji Yehoba? Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Kalume wa Nkambo kechi wafwainwa kutoboka ne, kana kwikala wa lusa ku [nangwa’mba, “kuyuka mwa kubila na bantu.”] bonse.” (2 Timo. 2:24) Bantu bayuka mwa kubila bintu kechi boba bintu byakonsha kukozha bakwabo ku muchima ne. Akilangulukai byo twakonsha kubila bantu lusa mu bintu byalondelapo: Pa nkito, mukulumpe wetu wa nkito kechi ubena kwingila bulongo ne. Tukooba byepi? Mulongo waiya na kupwila saka papita ba ñondo bavula. Tukamwambila’mba ka? Mu mwingilo, mwina nzubo waamba’mba, “Kimye kya kwisamba nenu mfwakyo.” Nanchi tukalondela byo aamba nyi? Pa nzubo, mwinakwetu washikisha’mba, “Mambo ka o mwaji kubujila kumbuula bintu byo mwanengezha kuba pa Kibelushi?” Nanchi tukakumbula mu jishinda jafwainwa nyi? Kulangulukilako bakwetu ne kuyuka byo bakonsha kuba na byambo byetu, kuketukwasha kwamba ne kuba bintu bikamwesha’mba tuji na lusa lujipo ne Yehoba.—Tangai Byambo bya Maana 15:28.

10, 11. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kwikala na maana ajipo ne Lesa? Lumbululai.

¹⁰ Kulangulukila jimo pa bintu byo tukyangye kupitamo kuketukwasha kumwesha maana a Yehoba ne kumwena jimo bintu bikafuma mu bintu byo tukeba kuba. Maana ke kyubilo kimo kikatampe kya Yehoba, kabiji inge wakeba kwiengijisha, wakonsha kumwena jimo bintu bikafumamo. Atweba kechi tuyukila jimo bya kulutwe ne, pano bino twakonsha kulangulukapo bingi pa bintu byo tukeba kuba. Bena Isalela bakankelwe kulanguluka pa bintu bikafumamo inge bakana kukookela Lesa. Nangwa kya kuba Lesa wibobijile bintu byavula, Mosesa wayukile’mba bakooba bintu byatama kwi Yehoba. Byo akonkenye bena Isalela bonse pamo, wibambijile byambo biji mu uno lwimbo amba: “Abo kyo kisaka kya bantu babula maana, kabiji kechi baji na milangwe ne. Nanchi inge  bajinga na maana! Inge balangulukishapo pa kino. Inge balangulukapo pa kintu kikebamwekela.”—Mpitu. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Pa kuba’mba twikale na maana ajipo ne Lesa, twafwainwa kulanguluka nangwa kufwanyikizha bintu bikafuma mu byo tukeba kuba. Inge twabajikila, twafwainwa kuyuka’mba mujojo wa kukeba kwilaala ubaya bingi. Kechi twafwainwa kufuukulapo nangwa kuba bintu byakonsha konauna bulunda bwetu bwawama ne Yehoba ne! Pakuba atweba twafwainwa kubila monka mwayila byambo byo banembele na lutangijilo lwa mupashi bya kuba’mba: “Muntu wajimuka umona bileta malwa kabiji ufyama, pakuba muntu wabula maana uyatu kabiji umona bya malwa.”—Maana. 22:3.

12. Bintu byo tulangulukapo byakonsha kwitonauna byepi?

¹² Muntu wajimuka wayuka’mba kulanguluka pa bintu bimo kujitu nobe mujilo. Inge mujilo bamwingijisha bulongo, wawama, nabiji kuteekelapo kajo. Bino umvwe mujilo babula kumwingijisha bulongo wakonsha kusoka nzubo ne kwipaya bantu bajimo. Kyo kimotu, kulanguluka pa bintu kwakonshatu kuwama inge kwitukwasha kufwenya kwipi ne Yehoba. Nangwa byonkabyo, kwakonsha kutama inge ke kwitulengele kulanguluka pa bintu byatama. Umvwe saka tulangulukatu pa byubilo byatama, kino kyakonsha kwitulengela kutendeka kwibyuba. Onkao mambo, kulanguluka pa bintu byatama kwakonsha kwitonawina bulunda bwetu ne Lesa!—Tangai Yakoba 1:14, 15.

13. Ñanyi bwikalo Evwa bo atendekele kufwanyikizha mu muchima wanji?

¹³ Twayai twisambe pa mwanamukazhi mutanshi, Evwa, wakebeshe bingi kuja ku kipangwa kyo bakainye kya “kuyuka byawama ne byatama.” (Nte. 2:16, 17) Muloolo wamwambijile’mba: “Kine kechi mukafwa ne. Mambo Lesa wayuka’mba mu juba jo mukajako ku kino kichi, meso enu akalaba kabiji mukekala nobe Lesa mu kuyuka byawama ne byatama.” Evwa “wamwene kino kichi amba kyawama kujako, kabiji kyamwekele bulongo ne kuwama bingi pa kwikitala.” Ki ka kyafuminemo? “Waapileko kipangwa ne kuja. Kabiji mwatawanji byo aishile, wamupelepo ne aye wajiile.” (Nte. 3:1-6) Evwa wamwene’mba bintu byamubuujile Satana byawama bingi. Aye kechi wakebele’mba bamubuule kyawama ne kyatama ne, wifuukwijilepo mwine. Ino ndangulukilo yatamine bingi! Kupichila mu bundengamambo bwa mwatawanji, Adama, “bundengamambo . . . bwatwelele pano pa ntanda . . . ne lufu nalo lwaishijile mu bundengamambo.”—Loma 5:12.

14. Baibolo witukwasha byepi kuchinuzhuka byubilo byatama?

¹⁴ Evwa byo alengele mambo mu bujimi bwa Edena, kechi waubile bulalelale  ne. Nangwa byonkabyo, Yesu witujimwineko kubula kulanguluka pa bintu byatama. Waambile’mba: “Yense utajisha mwanamukazhi kya kuba watendeka kumukumbwa, wauba nanji kala bukende monka mu muchima wanji.” (Mat. 5:28) Kabiji Paulo naye wajimwineko’mba: “Kange mulangulukilenga jimo kuba bisakasaka mibiji yenu ne.”—Loma 13:14.

15. Nsabo ya mutundu ka yo twafwainwa kwibikila, kabiji mambo ka?

¹⁵ Lukatazho lukwabo ke lwa muntu mwine kwifwanyikizha’mba wanonka kwa kubula kuta muchima kwi Lesa. Bunonshi bwa muntu bumulengela aye mwine ‘kulanguluka’mba yo nsakwa ya kumuzhikijila.’ (Maana. 18:11) Yesu waambile kishimpi kimwesha bintu byatama bimwekela muntu “wibikila nsabo aye mwine bino saka abula kwikala nonshi kwi Lesa.” (Luka 12:16-21) Yehoba usangalala bingi inge twauba bintu bimutokesha ku muchima. (Maana. 27:11) Kitusangajika bingi kuyuka’mba witutemwa na mambo a kwibikila “nsabo mwiulu!” (Mat. 6:20) Kabiji kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba kyo kintu kyo twafwainwa kunemeka bingi.

16. Ñanyi jishinda jimo jakonsha kwitukwasha kuyuka mwa kubila na bijikila?

¹⁶ Fwanyikizhai bijikila byo twakonsha kwikala nabyo inge twatesha muchima pa kwibikila “nsabo pano pa ntanda.” (Mat. 6:19) Yesu waingijishe kishimpi kumwesha’mba “bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne bulume bwa bujimbijimbi buji na bunonshi,” byakonsha konauna mambo a Bufumu. (Mat. 13:18, 19, 22) Nangwa kya kuba muntu ubena kulanguluka pa mali nangwa ne, bantu bamo bobatu saka balanguluka pa bintu byatama byakonsha kwibamwekela. Bino kutwajijila kwikala na bijikila, kwakonsha kwitulengelatu kukolwa ne kubula kuketekela mwi Yehoba. Twayai tuketekele mwi Yehoba ne kuvuluka’mba “bijikila biji mu muchima wa muntu byo bilengela muchima kupopomenwa, pakuba byambo byawama bimusangajika.” (Maana. 12:25) Byambo byawama bya lutundaiko bifuma ku muntu wayuka byo tubena kupitamo byakonsha kwitusangajika. Inge twabuula bansemi betu bijikila, benakwetu nangwa balunda netu ba kine bamwena bintu monka mumwena Lesa, bakonsha kwitukwasha kuyuka mwa kwibipwishisha.

17. Yehoba witukwasha byepi kuyuka mwa kubila na bijikila?

¹⁷ Kafwako muntu nangwa umo umvwisha bijikila byo twikala nabyo kukila Yehoba ne. Paulo wanembele’mba: “Kange mubambishenga michima yenu na mambo a kintu nangwa kimo ne, bino mu bintu byonse mu lulombelo ne milombelo ya misashijilo pamo na kusanta, saka musolola kwi Lesa bintu byo mukeba; kabiji mutende wa Lesa wakila milanguluko ya bantu ukalama michima ne milanguluko yenu kupichila mwi Kilishitu Yesu.” (Fili. 4:6, 7) Umvwe mwaikala na bijikila, langulukainga pa bukwasho Yehoba bo emupa pa kuba’mba mukoseshe bulunda bwenu ne aye, nabiji bukwasho bo tutambula ku balongo ne banyenga, bakulumpe mu kipwilo, kalume wa kishinka, bamalaika ne Yesu.

18. Maana etu a kufwanyikizha bintu akonsha kwitukwasha byepi?

¹⁸ Byonkatu byo twisambapo, kufwanyikizha bintu byawama kwakonsha kwitukwasha kwikala na byubilo bijipo ne Lesa nabiji butemwe. (1 Timo. 1:11; 1 Yoa. 4:8) Tukekala ba lusekelo inge saka tumwesha butemwe bwa kine ne kulanguluka pa bintu byakonsha kufuma mu bintu byo tuba, ne kuchinuzhuka bijikila byakonsha kupwisha lusekelo lwetu. Onkao mambo, twayai twingijishenga bulongo ano maana etupa Lesa a kufwanyikizha bikekala bwikalo bwetu bwa kulutwe ne kumwesha butemwe bujipo ne Yehoba, lusa, maana ne lusekelo.—Loma 12:12.