1, 2. (a) Mambo ka bena Kilishitu o bafwainwa kwikela bakishinka kwi Lesa, kabiji kubula kwivwanga mu bya pano pa ntanda kumwesha byepi bukishinka? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Bantu ba mu ntanda batemwa ka, kabiji ñanyi bintu bifumamo?

BENA KILISHITU ba kine kimye kyonse batwajijila kwikala bakishinka ne kubula kwimvwanga mu bya bumulwila ntanda nangwatu kimye kya nkondo. Mambo ka? Mambo bonse bepana kwi Yehoba bamulayile kuba’mba bakamukokelanga, kumutemwa ne kwikala bakishinka kwi aye. (1 Yoa. 5:3) Twafwainwa kulondela mizhilo ya Lesa yaoloka kuji konse ko twikala. Kwikala bakishinka kwi Yehoba ne ku Bufumu bwanji kwanema bingi kukila bintu byonse. (Mat. 6:33) Pa kuba’mba bena Kilishitu bekale bakishinka, kechi bafwainwa kwivwanga mu milukuchi ya mu ino ntanda ne.—Isa. 2:4; tangai Yoano 17:11, 15, 16.

² Bantu ba mu ino ntanda bakizhamo kutemwa ne kutundaika kyalo kyabo, mukoka wabo, bisho byabo, ne jibumba ja mpila ja mu kyalo kyabo. Onkao mambo, bekyombesha bingi na bantu ba mu byalo bikwabo, kwibashikwa, kabiji kimo kimye ne kwipayañana. Umvwe bintu bya uno mutundu byamweka, ne atweba twakonsha kuyanjilamo na mambo a kuba’mba twikala mu  ino ntanda muji bantu baji na bino byubilo. Kabiji Lesa witulengele na maana a kuyuka inge muntu wauba nshiji nangwa ne. Onkao mambo, bintu bimo bifuukulapo makafulumende byakonsha kwitufichisha ku muchima mambo bimwesha patoka amba baubatu nshiji. (Nte. 1:27; Mpitu. 32:4) Umvwe bintu bya uno mutundu byaubiwa, twafwainwa kuba byepi? Inge twabula kujimuka, kyakonsha kwitupelela kwivwanga mu milukuchi ya mu ino ntanda.

3, 4. (a) Mambo ka bena Kilishitu o babujila kwimvwanga mu bya bumulwila ntanda? (b) Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

³ Bantu bavula batemwa kwivwanga mu bya ino ntanda mambo makafulumende ebatundaika amba kyo kintu kyawama kuba. Bena Kilishitu kechi bafwainwa kwivwanga mu bino ne. Kechi twivwanga mu bya bumulwila ntanda, nangwa kulwa nkondo ne. (Mat. 26:52) Kechi twafwainwa kongolwa ne kutendeka kutundaika lubaji lumo lwa ntanda ya kwa Satana kukila lubaji lukwabo ne. (2 Ko. 2:11) Kechi twi ba pano pa ntanda ne, onkao mambo kechi twivwanga mu bya pano pa ntanda ne.—Tangai Yoano 15:18, 19.

⁴ Na mambo a kuba’mba twi bambulwa kulumbuluka, atweba bamo kitukatazha kushinda milanguluko yo twajinga nayo kala. (Yele. 17:9; Efi. 4:22-24) Onkao mambo, mu uno mutwe tusakwisamba pa mafunde akonsha kwitukwasha kushinda ino milanguluko. Kabiji tusakwisamba ne pa byo twakonsha kufunda kwikala bakishinka ku Bufumu bwa Lesa kufuma panshi ya muchima.

5, 6. Yesu wamonanga byepi bantu bonse, kabiji mambo ka?

⁵ Inge mwakankalwa kuyuka bya kuba pa kuba’mba mubule kwivwanga mu bya pano pa ntanda, mwakonsha kwishikisha’mba, ‘Umvwe Yesu ye wajinga mu luno lukatazho, inge wauba byepi?’ Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, waikalanga na bantu bapusana pusana, ko kuba’mba Bayudea, bena Ngalilea, bena Samaliya, ne bakwabotu. Baibolo washimuna’mba bano bantu beshikilwe bingi. (Yoa. 4:9) Bafaliseo ne Basadusea kechi baumvwañananga ne (Byu. 23:6-9); bantu bashikilwe basonkeshi (Mat. 9:11); kabiji Bayudea bafunjile Mizhilo ya Mosesa bemonanga kunema kukila babujile kufunda. (Yoa. 7:49) Mu moba a kwa Yesu, bena Loma bo balamanga bena Isalela, kabiji bebashikilwe bingi ku bena Isalela. Nangwa kya kuba Yesu walwilangako bukine kabiji wayukile amba lupulukilo lwaishijile mu Bayudea, kechi watundaikanga baana banji ba bwanga kulengulula bakwabo ne. (Yoa. 4:22) Pakuba aye wibatundaikanga kutemwa bantu bonse.—Luka 10:27.

⁶ Mambo ka Yesu o abujilanga kumona amba bantu bamo banema kukila bakwabo? Ke na mambo a kuba aye ne Bashanji kechi bevwanga mu bya pano pa ntanda ne. Kimye Yehoba kyo aingijishe Mwananji kulenga bantu batanshi, wakebelenga amba bayuzhe ntanda na baana babo. (Nte. 1:27, 28) Lesa walengele bantu mu jishinda ja kuba’mba bakaseme mikoka ya bantu bapusana pusana. Onkao mambo, Yehoba ne Yesu kechi banemeka mutundu umo, kyalo, nangwa mulaka umo kukila mukwabo ne. (Byu. 10:34, 35; Lum. 7:9, 13, 14) Ne atweba byo byo twafwainwa kubanga.—Mat. 5:43-48.

7, 8. (a) Mwina Kilishitu wafwainwa kutundaikanga ka? (b) Ñanyi kintu kikapwisha makatazho bena Kilishitu kyo bafwainwa kuvulukanga?

⁷ Pano bino, kintu kimo kyo twafwainwa kubanga ke kutundaika bumfumu bwa Yehoba. Mu bujimi bwa Edena, Satana walengulwile bukalama bwa Yehoba. Onkao mambo, bantu bafwainwa kwifuukwilapo abo bene kukookela Lesa nangwa Satana. Nanchi mukokela Yehoba ne mafunde anji na muchima wenu yense nyi, inyi mukeba  kuba bintu monka mo mwibimwena anweba bene? Nanchi mwaitabila kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo makatazho abena kupitamo bantu bonse nyi? Inyi mulanguluka’mba bantu bakonsha kwilama abo bene?—Nte. 3:4, 5.

⁸ Mikumbu yenu ku ano mepuzho isakumwesha byo mwakonsha kukumbula bantu inge bemwipuzha byo mulangulukapo pa bipanyi bimo bya bamulwila ntanda. Bamulwila ntanda ne bantangi ba tumabumba twa bantu baeseka pa myaka yavula kupwisha makatazho mu ntanda. Kimo kimye ano mabumba ekala na muchima wawama wa kukeba kukwasha bantu. Pano bino, bena Kilishitu abo bayuka kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukapwisha makatazho a bantu ne kufumyapo nshiji. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela mwi Yehoba mu bintu byonse. Kyo kimotu ne mu kipwilo, tulondela lutangijilo lwa Yehoba, kukila kuba’mba mwina Kilishitu yense eubilenga bintu byo alanguluka’mba byawama. Kyo kyo mwaikela lukwatankano mu kipwilo kya Lesa.

9. Ñanyi lukatazho lwamwene Paulo mu kipwilo kya mu Kolinda mu myaka kitota kitanshi, kabiji bafwainwe kwilupwisha byepi?

⁹ Akimonai bena Kilishitu mu kitota kitanshi byo baubile pa lukatazho lumo lwakonsheshe kulengela balongo kwabenamo mu kipwilo. Balongo bamo mu Kolinda baambilenga pa muntu pa muntu amba: “‘Amiwa ne wa kwa Paulo,” “Amiwa ne wa kwa Apolosa,” “Amiwa ne wa kwa Kefasa,” kabiji amba “Amiwa ne wa kwa Kilishitu.’” Kechi twayuka kibalengejilenga kwamba bino ne, bino mutumwa Paulo wazhingijile bingi mambo baabenejilemo. Wibashikishe’mba: “Nanchi Kilishitu waabanwapo nyi?” Pano bakonsheshe kupwisha byepi luno lukatazho? Paulo wibajimwineko amba: “Anweba balongo bami, nemusashijila mu jizhina ja Nkambo yetu Yesu Kilishitu namba, saka mwamba na jiwi jimo kabiji mwi anweba kange mwikale mabano ne, bino mukwatankane na muchima umo ne na mulanguluko umo.” Ne lelo jino, mu kipwilo kya bwina Kilishitu kechi mwafwainwa kwikala mabano ne.—1 Ko. 1:10-13; tangai Loma 16:17, 18.

10. Ñanyi kya kumwenako kyaingijishe mutumwa Paulo pa kuvululamo bena Kilishitu kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda?

¹⁰ Paulo wakambizhe bena Kilishitu bashingwa kuta muchima pa bya mwiulu, kechi bya pano pa ntanda. (Fili. 3:17-20) * Bafwainwe kwikala bantomesha bemenako Kilishitu. Bantomesha kechi bevwanga mu bintu bya bumulwila ntanda mu kyalo mo bebatuma ne. Bakookela kyalo ko bafuma. (2 Ko. 5:20) Bena Kilishitu baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda nabo bakookela Bufumu bwa Lesa. Onkao mambo, kechi bevwanga mu bya bumulwila ntanda ne.

11, 12. (a) Ñanyi bintu byakonsha kulengela mwina Kilishitu kukankalwa kulama bukishinka bwanji ku Bufumu bwa Lesa? (b) Ñanyi lukatazho lwajinga na nyenga umo, kabiji waubile byepi pa kuba’mba elushinde?

¹¹ Mu mapunzha avula mu ntanda, bantu betemwa na bakwabo inge bekala mu kimasamasa kimo, bafuma kumo, bamba mulaka umo, ne kisho kimotu. Onkao mambo, bena Kilishitu bafwainwa kwifunjisha kwikala na muchima wawama ne ndangulukilo yawama pa kuba’mba babulenga kwikala na misalululo. Bakonsha kuba byepi kino?

¹² Akilangulukai pa byamwekejile nyenga Mirjeta, * wikala mu kibunji kiji mu kyalo kyatelwanga kala amba Yugoslavia. Mu kukoma kwanji bamufunjishe amba wafwainwe kushikwa bantu ba mu kyalo kya  Serbia. Byo afunjile kuba’mba Yehoba kechi uji na misalululo ne, kabiji amba Satana ye ulengela bantu kushikwa bantu ba mitundu ikwabo, wibikileko kuleka ino misalululo. Pano bino, kimye kyabukile malwañano pakachi ka mikoka mu mpunzha mo aikalanga, misalululo yo ashinjile kala yabwelele jikwabo mu muchima wanji, kabiji kino kyamulengejile kukankalwa kusapwila ku bena Serbia. Wayukile’mba ino misalululo yatama kabiji kechi ikafumamo bunke bwayo mu muchima wanji ne. Onkao mambo, walombele kwi Yehoba kuba’mba amukwashe kushinda ino milanguluko. Kabiji walombele ne kuba’mba amukwashe kwikala painiya. Mirjeta waambile’mba: “Nataana kuba’mba kuta muchima pa mwingilo wa kusapwila kunkwasha bingi. Kimye kyo nji mu busapwishi, nebikako kumwesha byubilo bya butemwe bijipo na Yehoba, kabiji bindengela kuleka misalululo.”

13. (a) Ñanyi kintu kyamwekejile nyenga Zoila, kabiji waubilepo byepi? (b) Twafwainwa kufunjilako ka ku byaubile ba Zoila?

¹³ Langulukai ne pa byamwekejile nyenga Zoila. Uno nyenga wafumine ku Mexico, pano luno wikala ku Europe. Wamwene kuba’mba mu kipwilo mo ajinga mwajinga balongo bamo bafumine ku byalo bya ku Latin America baambanga byatama pa kyalo ko afumine, ne kuseleka bisho bijimo ne nyimbo. Inge kya kuba wajinga anweba, inge mwaubile byepi? Kwambatu kine, ino ñambilo yazhingijishe nyenga Zoila. Kyawaminekotu walombele kwi Yehoba pa kuba’mba bukaji bufwomoke. Ne atweba bamo kitukatazha bingi pa kuba’mba bukaji bufwomoke inge bakwetu baamba bintu byatama pa kyalo kyetu. Kechi twafwainwa kwamba nangwa kuba bintu bimwesha amba bantu bamo bawama kukila bakwabo ne. Kabiji kechi twafwainwa kuleta mabano pa balongo nangwa bantutu bakwabo ne.—Loma 14:19; 2 Ko. 6:3.

14. Ñanyi kintu kyafwainwa kwimukwasha kwikala na ndangulukilo yawama byonka biji Yehoba?

¹⁴ Nanchi nkomeno yenu ne mpunzha ko mwasemekejilwe bimulengela kwikala na misalululo nyi? Nanchi mwakankalwa kuleka misalululo nyi? Bena Kilishitu kechi bafwainwa kwikala na misalululo ne. Pano mwakonsha kuba byepi inge mulanguluka kuba’mba bantu ba mu byalo bikwabo batama, kubikakotu ne bisho, milaka ne mitundu yabo? Inge byo byo kiji, mwafwainwa kulanguluka pe Yehoba byo amona bantu balanguluka amba kyalo kyabo kyawama kukila byalo bikwabo. Kyakonsha kuwama kupesapesa bulongo uno mutwe pa kupopwela kwenu kwa kisemi nangwa pa lufunjisho lwenu lwa pa bunke. Apa bino mukalombe kwi Yehoba kuba’mba mukamonenga bantu byonka byo ebamona.—Tangai Loma 12:2.

15, 16. (a) Twafwainwa kuketekela amba bantu bakoba byepi pa kumona bukishinka bwetu kwi Lesa? (b) Bansemi bakonsha kukwasha byepi baana babo kwikala bakishinka kwi Yehoba?

¹⁵ Na mambo a kuba tukeba kwingijila Yehoba na jiwi ja muchima jatoka, kimo kimye tukakebewa kufuukula bintu mu jishinda japusanako na balongo betu, balunda netu, bakwetu ku sukulu, ne bantu bakwabotu. (1 Pe. 2:19) Yesu witujimwineko amba bantu baketushikwa na mambo a kuba twapusanako. Twafwainwa kuvuluka’mba bavula betushikwa kafwako byo bayuka pa Bufumu bwa Lesa ne. Onkao mambo, kechi bayuka ene mambo o twafwainwa kwikela bakishinka ku Bufumu mu kifulo kya makafulumende a bantu ne.

¹⁶ Pa kuba’mba twikale bakishinka kwi Yehoba, twafwainwa kumukookela, nangwatu inge bantu babena kwituzakamisha. (Da. 3:16-18) Bantu bonse bachina bakwabo, kabiji kikatakata banyike kibakatazha bingi kukana kuba bintu bibena kuba bakwabo. Onkao mambo, inge baana benu babena kwibakatazha kuba’mba banemekenga  mbandela nangwa kusekelela bisho, mwafwainwa kupelawizha kwibakwasha. Pa kimye kya Kupopwela kwa Kisemi, mwafwainwa kwibafunjisha Yehoba byo amona bintu bya uno mutundu. Mwafwainwa ne kwibafunjisha byo bakonsha kulumbulula bulongo byo baitabilamo na mushingi. (Loma 1:16) Kabiji inge bintu byamweka kukatazha, mwakonsha kukwasha baana benu kupichila mu kwisamba na bafunjishi babo ne kwibalumbulwila byo twaitabilamo.

17. Ñanyi ndangulukilo yo twafwainwa kuleka, kabiji mambo ka?

¹⁷ Kechi kyatama kutemwa kyalo kyetu, kisho, mulaka, ne kajo ka mu kyalo mo twakomejile ne. Pano bino, kechi twafwainwa kwikala na ndangulukilo ya kuba’mba “kwetu ko kwawama” ne. Yehoba ukeba’mba tumwenenga lusekelo mu bintu byapusana pusana byo alengele. (Sala. 104:24; Lum. 4:11) Onkao mambo, kechi twafwainwa kulanguluka’mba jishinda jo tubilamo bintu jawama kukila ja bakwetu ne.

18. Mambo ka o kyawamina kumona bakwetu byonka bibamona Yehoba?

¹⁸ Lesa ukeba’mba bantu ba mitundu yonse bayukishe bulongo bukine ne kukekala na bumi bwa myaka. (Yoa. 3:16; 1 Timo. 2:3, 4) Inge twanemeka milanguluko ya bena Kilishitu bakwetu nangwa kya kuba yapusanako na yetu, kitulengela kukwatankana na bakwetu. Byo tuji bakishinka kwi Yehoba ne Bufumu bwanji, kechi twafwainwa kwivwanga mu milukuchi ya ino ntanda ne. Misalululo ne kwikyombesha kechi byafwainwa kwikala mukachi ketu ne. Tumusanchila bingi Yehoba mambo witufunjisha kutemwa mutende ne kwipelula, byubilo byabulamo mu ntanda ya kwa Satana. Twayai twibikeko kwikala na byubilo bya mutende byajingapo na nyimbi wa masalamo waimbile’mba: “Talai! Byo kyawamapo ne byo kitutokela ku muchima balongo kwikala pamo saka bakwatankana!”—Sala. 133:1.