1, 2. Mambo ka Yesu o atemejilwe Mata, kabiji ñanyi kintu kyo alubankenye kimwesha’mba wajinga mbulwa kulumbuluka?

INGE mwalanguluka pe Mata, nyenga ya kwa Lazalasa, mufwanyikizha’mba wajinga muntu wa mutundu ka? Baibolo waamba’mba Mata wajinga mulunda wawama wa kwa Yesu, kabiji amba naye wamutemenwe. Ibyo, kechi ye yenkatu mwanamukazhi Yesu ye atemenwe ne kunemeka ne. Kya kumwenako, nkasanji Mata, aye Maliya, naye wajinga mulunda wawama wa kwa Yesu. Kabiji Yesu watemenwe ne bainanji, abo ba Maliya. (Yoano 11:5; 19:25-27) Pano mambo ka Yesu o atemejilwe Mata?

² Yesu watemenwe Mata mambo wajinga na muchima wakooka kabiji wa bumpanyi, kabiji waingilanga bingi na ngovu. Bino kyakilamo kunema, Yesu wamutemenwe mambo wajinga na lwitabilo lwakosa. Waketekejile byonse byafunjishenga Yesu, kabiji kechi wazhinaukile nangwa pachechetu amba ye Mesiasa ne. (Yoano 11:21-27) Nangwa byonkabyo, Mata wajinga mbulwa  kulumbuluka. Naye walubankanyanga, byonka byo tulubankanya bonse. Kya kumwenako, kimye kimo Yesu kyo ebafwakashijile, Mata wazhingijile nkasanji, aye Maliya, ne kwambila Yesu amba amufundeko. Mata waambile’mba: “Nkambo, nanchi kechi mwatako muchima nkasami byo andekatu na kwingila mingilo bunke nenyi? Mwambilai eye ankwasheko.” (Tangai Luka 10:38-42.) Mambo ka Mata o aambijile bino, kabiji twakonsha kufunjilako ka ku byamukumbwile Yesu?

3, 4. Ñanyi kintu kyaubile Maliya kyalengejile Yesu kumutakaika, kabiji Mata wafunjijileko ka? (Monai kipikichala kitanshi.)

³ Yesu wasanchile bingi kuba’mba Mata ne Maliya bamwichile ku nzubo yabo, kabiji wakebelenga kwingijisha kyokya kimye kwibafunjisha bukine bwanema. Ponkapo, Maliya waikele kwipi ne Yesu, “saka ateleka ku byo aambilenga.” Wakebelenga kufunda byavula ku Mufunjishi Wayukisha. Mata inge wakebelenga, naye inge waikele saka ateleka kwi Yesu. Kabiji Yesu inge wamutakaikile pa kuleka byo aubilenga ne kuteleka kwi aye.

⁴ Pakuba Mata wapayankene na mingilo yavula bingi. Wapayankene na kunengezhezha Yesu kajo kawama ne bintu bikwabotu pa kuba’mba Yesu eyowe bingi. Mata byo amwene’mba Maliya kechi ubena kumukwashako ne, wazhingijile ne kwijizhanya kwi Yesu. Yesu wayukile’mba Mata ukeba kuba bintu byavula, onkao mambo, wamwambijile’mba: “Mata, Mata obewa wabambisha muchima ne kutabakana na bintu byavula.” Kabiji wamwambijile’mba kajo kachechetu ko kakebewenga. Kepo Yesu atakaikile Maliya na mambo a kuba wamutelekelenga. Waambile’mba: “Aye Maliya wasala kintu kyawama kabiji kechi bakamwangatakyo ne.” Byo papichile kimye, kampe Maliya walubilemo kajo ko ajiile pa joja juba, pano bino kechi walubilemo bintu byo afunjile kwi Yesu ne byo amutakaikile ne. Byo papichile myaka 60, mutumwa Yoano wanembele’mba: ‘Yesu watemenwe bingi Mata ne Maliya.’ (Yoano 11:5) Bino byambo bimwesha’mba Mata waswile byo bamufunjileko kwi Yesu kabiji waingijile Yehoba mu bukishinka mu bwikalo bwanji bonse.

5. Mambo ka o kyakatezha ano moba kuta muchima ku bintu byanema, kabiji ñanyi bwipuzho bo tusakukumbula?

⁵ Twayuka’mba ano moba kuji bintu byavula byakonsha kwitulabika ne kwitulengela kukankalwa kwingijila Yehoba kukila ne byajingako mu kimye kyaambiwapo mu Baibolo. Kyamba kya Usopa kya September 15, 1958 kyajimwineko balongo ne banyenga kubula kulabikwa na byakulengalenga byakatataka ne kwibalengela kukankalwa kwingijila Yehoba. Nangwatu pa kyokya kimye, pa juba pa juba balenganga bintu bya katataka. Bintu nabiji magazini mo batentemesha bintu bya katataka, mawaileshi, mafilimu ne matelevizhonyi byavujile bingi. Kino Kyamba kya Usopa kyaambile’mba byo tukanangijilanga ku mpelo ya buno bwikalo, “bya kwitulabika bikavula bingi.” Lelo jino, kuji bintu byavula bingi byakonsha kwitulabika kukila ne byajingako kala. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale nobe Maliya ne kuta muchima pa kupopwela Yehoba?

6. Bantu ba Yehoba baingijisha byepi bya kulengalenga?

⁶ Bantu ba Yehoba baingijisha bya kulengalenga bya mu ino ntanda mu kusapwila  mambo awama. Kya kumwenako, Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse saka ikyangye kutendeka kufikatu ne kimye kyo yajingako, batambishenga mashikopo wa “Photo-Drama of Creation.” Baingijishe bipikichala ne tumafilimu twipi twa mawi kusapwila ku bantu bavula mu byalo byavula. Ku mpelo ya mashikopo wa “Photo-Drama,” balumbulwile mutende ukekalako kimye Yesu Kilishitu kyo akalamanga ntanda. Palutwe kacheche, bantu ba Yehoba baingijishe waileshi kusapwila mambo a Bufumu ku bantu bavula mwaya ntanda. Lelo jino, twingijisha makompyuta ne Intaneti kusapwila bantu konse ko bekala, kubikapotu ne bekala mu mapunzha a kwalepa.

7. (a) Mambo ka o kyatamina kukizhamo kwingijisha bya pano pa ntanda? (b) Ñanyi kintu kyo twafwainwa kujimuka nakyo? (Monai tubyambo twa munshi.)

⁷ Baibolo witujimunako kubula kukizhamo kwingijisha bya pano pa ntanda. Kino kyavwangwamo ne kutaya kimye kyabaya pa bintu bya mu ino ntanda. (Tangai 1 Kolinda 7:29-31.) Bintu bimo kechi byatama ne, pano bino byakonsha kwitonawina kimye. Kya kumwenako, apo kampe kuji bintu byo twatemwa kuba, nabiji kutanga mabuku, kutamba televizhonyi, kuya na kufwakasha ku mapunzha awama, kuya na kupotapotako tubintu mu mashitolo ne kumonamo tubiñambañamba twa katataka, nangwatu bikwabo bya kisangajimbwe. Kabiji bavula batemwa kwisamba na bakwabo pa intaneti, kwitumina tubyambo twa pa foni ne pa intaneti, nangwa kuteleka ku majashi a pa mwela ne mpila. Pano bino, bamo bakonsha kunonkwa buzha ku bino bintu. * (Monai tubyambo twa munshi.) (Musapwishi 3:1, 6) Inge twataya kimye kyabaya ku bintu byabula kunema, tukakankalwa kuta muchima ku kintu kyanemesha, ko kuba’mba kupopwela Yehoba.—Tangai Efisesa 5:15-17.

8. Mambo ka o kyanemena kuba’mba tubulenga kutemwa bintu bya mu ino ntanda?

⁸ Satana wingijisha mashinda onse kuba’mba etongole na bintu bya mu ntanda  yanji ne kwitulabika kuba’mba tukankalwe kwingijila Yehoba. Satana waubile bino mu myaka kitota kitanshi, kabiji mu ano moba po po akizhamo ne kukizhamo. (2 Timoti 4:10) Onkao mambo, twafwainwa kwipimapimanga ne kumona byo tulangulukapo pa bintu bya mu ino ntanda ne kupimpulako mubena kukebewa. Baibolo witubuula’mba kechi twafwainwa kutemwa bintu bya pano pa ntanda ne. Pakuba, twafwainwa kukosesha butemwe bo twatemwa Yehoba. Inge twauba bino, kiketupelela kukookela Yehoba ne kutwajijila kwikala balunda nanji.—1 Yoano 2:15-17.

9. Ñanyi kintu Yesu kyo afunjishe baana banji ba bwanga kutangizhako, kabiji aye wajinga byepi wa kumwenako?

⁹ Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga byonkatu byo afunjishe Mata, amba kechi bafwainwa kupayankana na mingilo yavula ne. Wibatundaikile kutangizhako mwingilo wa Yehoba ne Bufumu bwanji. (Tangai Mateo 6:22, 33.) Yesu aye mwine wajinga wa kumwenako wawama. Kechi wajinga na bintu byavula ne, kabiji kechi wajingapo ne na nzubo nangwa mpunzha ne.—Luka 9:58; 19:33-35.

10. Ñanyi kya kumwenako kyawama kitushijile Yesu?

¹⁰ Yesu kechi waswishishe kintu nangwa kimo kumulabika ne kumulengela kukankalwa kusapwila ne. Kya kumwenako, byo papichiletu kimye kicheche kufuma po atendekejile kusapwila, bantu ba mu Kapenama bakebelenga’mba Yesu ekalemo kimye kyabaya mu muzhi wabo. Waubile byepi? Watele muchima pa mwingilo wanji. Waambile’mba: “Nafwainwa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa ne ku mizhi ikwabo, mambo kino kyo kyo bantumijile.” (Luka 4:42-44) Yesu waendanga miseke yalepa na kusapwila mambo awama ne kufunjisha bantu bavula. Wajinga muntu walumbuluka, pano bino, wakookanga kabiji wakebanga kukookoloka mambo waingilanga bingi.—Luka 8:23; Yoano 4:6.

11. Yesu waubile byepi mwanamulume umo byo amwambijile’mba amukwasheko pa lukatazho lwanji? Ñanyi lufunjisho Yesu lo afunjishe baana banji ba bwanga?

¹¹ Palutwe kacheche, kimye kyo afunjishenga baana banji ba bwanga lufunjisho lwanema, mwanamulume umo wamuchibikizhe ne kwamba’mba: “Mufunjishi, ambilai mulongo wami twabane nanji bya buswanyi.” Yesu kechi waesekele kupwisha lukatazho lwa uno mwanamulume ne. Kechi walabikilwe ne kuleka kufunjisha baana banji ba bwanga ne. Pakuba, waingijishe kino kimye kwibafunjisha amba inge batesha muchima pa kukeba kwikala na bintu byavula, bakalabikwa ne kuleka kwingijila Lesa.—Luka 12:13-15.

12, 13. (a) Ñanyi bintu byaubile Yesu byasangajikile Bangiliki bamo mu Yelusalema? (b) Yesu waubile byepi Filipa byo amwambijile amba amonañane na bano Bangiliki?

¹² Moba a kupelako a kwa Yesu pano pa ntanda akatezhe bingi. (Mateo 26:38; Yoano 12:27) Wayukile’mba ukamanama kyatama ne kufwa. Kabiji wayukile’mba wajinga na mingilo ikwabo ya kwingila saka akyangye  kufwa. Kya kumwenako, pa Mulungu pa Nisanyi 9, Yesu watwelele mu Yelusalema saka akanjila pa mbongolo. Bantu bavula bamutambwijile amba ye Mfumu wabo. (Luka 19:38) Juba jalondejilepo, Yesu watwelele mu nzubo ya Lesa ne kupangamo banabalume ba lwiso baibilanga bantu kupichila mu kwibapotesha bintu pa mutengo mukatampe.—Luka 19:45, 46.

¹³ Bangiliki bamo baishile mu Yelusalema ku Kijiilo kya Lupitailo bamwene byaubile Yesu ne kukumya bingi. Onkao mambo, baipwizhe mutumwa Filipa inge bakonsha kumonañana ne Yesu. Pano bino, Yesu kechi wakebelenga bantu ba kumukwasha ne kumuzhikijila ku balwanyi banji ne. Wayukile kintu kyanemesha. Watele muchima pa kuba kyaswa muchima wa Yehoba kwi aye, ko kuba’mba kupana bumi bwanji kwikala ke kitapisho. Onkao mambo, wavulwilemo baana banji ba bwanga amba ukafwa kabiji ne bonse bamulondela bafwainwa kwipana kufwa. Waambile’mba: “Awa watemwa bumi bwanji ukebonauna, pakuba awa washikwa bumi bwanji pano pa ntanda ukebulama ne kwikala na bumi bwa myaka ne myaka.” Bino, Yesu wibalayile ne kuba’mba ‘Shanji ukanemeka’ bonse balondela Yesu ne kwibapa bumi bwa myaka ne myaka. Filipa wafwainwa wabuujile bano Bangiliki bino byambo byawama.—Yoano 12:20-26.

14. Nangwa kya kuba Yesu watangizheko mwingilo wa kusapwila mu bwikalo bwanji, ñanyi bintu bikwabo byo aubanga?

¹⁴ Yesu byo ajinga pano pa ntanda, mwingilo wanji mukatampe wajinga wa kusapwila mambo awama. Nangwa kya kuba watele muchima pa kusapwila, kechi walangulukangatu pa mwingilo kimye kyonse ne. Kya kumwenako, kimye kimo watainwe ku masongola ko aalwile mema kwikala binyu byawama. (Yoano 2:2, 6-10) Kabiji wajanga kajo ku mazubo a balunda nanji ne a bantu bakwabo batemenwe mambo awama. (Luka 5:29; Yoano 12:2) Kyakilamo kunema, Yesu waikalangapo na kimye kya kulomba, kulanguluka languluka ne kukookoloka.—Mateo 14:23; Mako 1:35; 6:31, 32.

15. Mutumwa Paulo waambile’mba bena Kilishitu bwafwainwa kuba ka, kabiji aye mwine wajinga byepi wa kumwenako wawama?

¹⁵ Mutumwa Paulo waambile’mba bena Kilishitu baji nobe bantu babena kunyema kapela, kabiji amba pa kuba’mba bashinde mu kano kapela, bafwainwa kusankilapo byonse byakonsha kwibalengela kukankalwa kunyema bulongo. (Tangai Bahebelu 12:1.) Paulo aye mwine wajinga wa kumwenako wawama. Umvwe wakebelenga, inge waikele nonshi ne kwikala ntangi wa bupopweshi wa Bayudea waya nkuwa, pano bino wibisankijilepo ne kuta muchima pa “bintu byanemesha.” Waingijile bingi mu mwingilo wa kusapwila ne kuya mu mapunzha avula nabiji ku Silya, Asha Maina, Makedonya ne ku Yudea. Paulo watele muchima pa mfweto ya bumi bwa myaka ne myaka mwiulu. Waambile’mba: “Mvulama bintu bya kunyuma ne kukanamina bintu bya kulutwe, mbena kunyema namba nkatambule kilambu.” (Filipai 1:10; 3:8, 13, 14)  Paulo kechi wasongwele ne, kabiji kino kyamukwashishe ‘kwingijila Nkambo kwa kubula bya kumutabakanya.’—1 Kolinda 7:32-35.

16, 17. Umvwe tuji mu masongola nangwa ne, twakonsha kulondela byepi kya kumwenako kya kwa Paulo? Ba Mark ne ba Claire baubile byepi bino?

¹⁶ Byonka byaubile Paulo, bakalume ba Yehoba bamo basalapo kubula kusongola nangwa kusongolwa pa kuba’mba bengileko pakatampe mu mwingilo wa Yehoba. (Mateo 19:11, 12) Bantu babula kusongola nangwa kusongolwa javula kechi bekala na mingilo ya mu kisemi yavula byonka biji baji mu masongola ne. Bino, umvwe tuji mu masongola nangwa ne, atweba bonse twakonsha ‘kutaya byonse bitunemena’ byakonsha kwitulabika ne kwitulengela kukankalwa kwingijila Yehoba. Twafwainwa kupimpulako byubilo byetu ne kubula kutaya kimye pa kuba’mba twingileko pakatampe mu mwingilo wa Yehoba.

¹⁷ Kya kumwenako, ba Mark ne ba Claire, bakomejile mu kyalo kya Wales, batendekele bupainiya byo bapwishishetu masukulu. Panyuma ya kwisongola, batwajijile mu bupainiya. Pano bino, bakebelenga kwingilako pakatampe. Ba Mark balumbulula’mba: “Twapeezhezheko bwikalo bwetu kupichila mu kupotesha nzubo yetu yajinga na bibamba bya kulaalamo bisatu, ne kuleka makito etu pa kuba’mba tutwele mu mwingilo wa buntungi mu byalo byapusana pusana.” Pa myaka 20 yapitapo, bakwasha kushimika Mazubo a Bufumu mu byalo byavula mu Africa. Bimye bimo baikalangatu na mali acheche, bino Yehoba wibakwashanga kimye kyonse. Ba Claire baamba’mba: “Kituletela bingi lusekelo kwingijila Yehoba moba onse. Twaikala na balunda bavula monse mo twapita, kabiji kafwako kintu nangwa kimo kyo tukajilwa ne. Bintu bicheche byo twasankilapo kechi byaesakana na lusekelo lo tutaana mu kwingijila Yehoba kimye kyonse ne.” Bavula baji mu mwingilo wa kimye kyonse byo byo bomvwa. *—Monai tubyambo twa munshi.

18. Ñanyi mepuzho o twakonsha kwishikisha?

¹⁸ Nanchi mwalanguluka’mba ne anweba paji byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mwingilenga mwingilo wa Yehoba na kizaku nyi? Nanchi kujipo bintu bibena kwimulabika ne kwimulengela kukankalwa kwingila mwingilo wanemesha nyi? Umvwe ko biji, mwakonsha kuba byepi? Kampe mwakonsha kuwamishako jishinda jo mutangilamo ne kufunda Baibolo. Mutwe walondelapo ukalumbulula byo mwakonsha kuba bino.