Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Nanchi Mwayuka Nyi?

Nanchi Mwayuka Nyi?

Bazha bebalamanga byepi mu moba a bukalama bwa bena Loma?

Kayukilo kavwalanga bazha ba bena Loma

Bufumu bwa bena Loma bwaikele na bazha bavula bingi na mambo a kushinda makondo nangwa kwiba bantu ne kwibalula ke bazha. Bantu bo bakwatanga ne kwibapotesha kechi bamonangapo mizhi yabo nangwa balongo babo jibiji ne.

Bazha bavula baingilanga mu mikochi ya mabwe bebengijisha kyatama bingi kukila boba baingilanga mu majimi ne mu mazubo. Kimo kimye bazha bebakanjikizhanga kuvwala munshingo lutambo wa kyela kya kapotwe ko bakashijile kayukilo ka kyela kya kapotwe. Pa kano kayukilo banembelepo mfweto yo bafwetanga muntu umvwe waya na kukwata muzha wanyemene. Bazha bajinga na kisela kya kunyema umvwe bebakwata bebabikanga kayukilo pa kilungi. Javula banembangapo F (fugitive) kulumbulula amba muzha wanyema.

Buku wa mu Baibolo wa Filemonyi, waamba pe Paulo byo abwezhezhe muzha wanyemene wa jizhina ja Onesimusa kwi nkambo yanji aye Filemonyi. Filemonyi wajinga na luusa lwa kukambula Onesimusa pa byo anyemene. Pano bino, Paulo wamulombele Filemonyi amba umvwe uji na butemwe, kabiji umvwe wanemeka bulunda buji pakachi kabo, ‘amutambwile bulongo’ muzha wanji.—Filemonyi 10, 11, 15-18.

Mambo ka kyalo kya Fenesya o kyaijile nkuwa na mambo a bulombo bwachiluluka bwajingamo?

Kyalo kya Fenesya kyamweka kyo kyalo kitelwa luno amba Lebanon, kabiji kyaile bingi nkuwa na mambo a bulombo bwachiluluka bwatelwanga’mba bulombo bwa mu Tila, mambo bwalengwanga mu muzhi mukatampe wa Tila. Mfumu Solomone wa bena Isalela ba kala wabikile bisapi bya “tonge wachiluluka” mu nzubo ya Lesa byalengelwe na sendwe wafumine ku Tila. (2 Byambo bya Moba 2:13, 14)

Mu oa moba, bulombo bwachiluluka bwa mu Tila bwajinga bingi na mutengo, kikatakata na mambo a kuba’mba mwingilo wa kulenga buno bulombo wabayile bingi. Patanshi, bamingilo bakwatanga bakolokofwa * ba mu mema bavula bingi mu tulunga twa mema. Pa kubatu’mba balenge bulombo bwa kusombesha kisapi kimo, bafwainwe kukwata bakolokofwa nobe 12,000. Kyalondelangapo bano bakolokofwa bebabaabula mu bibabwa apa bino bafumyako bulombo bwachiluluka. Basendwe balenganga bulombo bashikulanga buno bulombo ne kwibuvwanga na mukele apa bino bebubika pangye pa mute pabena kupita mwela pa moba asatu. Kufuma popo, bebubikanga mu shomeka mukatampe ne kwibuteka na mema a mu kalunga, saka bupya pache pache pa moba avula.

Pa myaka yavula bingi, bena Fenesya batwajijile kukomesha busulu bwabo bwa kulenga ne kupotesha bulombo bwachiluluka bwa mu Tila, kabiji batwajijile na buno busendwe bwabo mu byalo byonse byo bashindanga ne kulama. Bintu byo baingijishanga kala pa kulenga buno bulombo byatainwe mu mapunzha mwapela Kalunga ka Meditelanya kukafikatu ne ku muzhika wa muzhi wa Cádiz mu kyalo kya Spain.

^ par. 8 Bibabula bya bano bakolokofwa byalepa masentimita 5 kufika ku 8.