Nakomejile mu muzhi wa Rmaysh uji kwipi na mupaka waabanya kyalo kya Israel ne Lebanon, kimye kyo kwajinga nkondo mu kino kyalo. Mvuluka byamwekele kimye bantu babujile mambo kyo bafwile ku tupata ne bamo byo balemene. Bwikalo bwakatezhe bingi, bumbanzhi ne bukapondo byavujile bingi.

Kisemi kyetu kyayanga mu Chechi yo betela amba Maronite, Chechi wa Bakatolika uji ku byalo bya ku musela. Batata baingilanga bingi pa kubatu amba betunengezhezhe byonse byo twakebanga mu kisemi mo twajinga jikumi na babiji, bino bamaama kechi bakebanga mwana nangwa umo kushala ku chechi ne. Pa kupitapo kimye, natendekele kulanguluka’mba ba mu chechi bajitu nobe bantu bonse, bakankalwa kukwasha bantu bakoka.

Byo nakijinga mwanyike, natendekele kufunda Kung fu, bulwi bwa kutaya makofi ne bibaka. Bafunjishe kyakosa bingi kabiji nayukile bingi bya kutaya makofi ne bibaka ne kuyuka bya kwingijisha bilwilo. Nalangulukanga’mba, ‘kechi nakonsha kukanya nkondo ne, pano bino nakonsha kwibikako kukanya bantu kuba bukapondo.’ Inge namona bantu babena kulwa ne balamwinanga. Nazhingilanga bingi bukiji. Bantu bekala ku kabeta ka ku bulenge mu kyalo Lebanon banchiinanga bingi, na mambo a kukeba kupwisha bukapondo ne nshiji.

Mu 1980, nakwatankene na kajibumba kafunjishanga bya kutaya makofi ne bibaka mu Beirut. Pa juba pa juba bantu baponeshanga mabomba ne tupata, bino kechi nekilekele kufunda bya kutaya makofi ne bibaka ne. Mu bwikalo bwami najangatu ne kulaala, kabiji nakebelengatu kwikala nobe Bruce Lee mwina China waikala ku America wayile bingi nkuwa wafyatulanga mafilimu a bya kutaya makofi ne bibaka. Nakopejile byo alamanga nsuki, byo aendenga ne byo abijikanga inge ubena kutaya makofi ne bibaka. Kechi nasekanga ne.

Kikonkwanyi kyami kyajinga kya kutumbalala mu kyalo China. Juba jimo bufuku, byo nafunjilenga ne kwinengezha saka kyangye kuya ku China, naumvwine muntu wakonkonsha ku kinzhilo. Mukwetu  waishile na Bakamonyi ba kwa Yehoba babiji. Saka navwala bivwalo bifita bya kufunjilamo ne masulwila ami pa mubiji, ne baambijile’mba: “Kafwako kyo nayuka pa Baibolo ne.” Kechi nayukile’mba kufumatu pa kyokya kimye, bwikalo bwami bukapimpulwa ne.

Bakamonyi bamwesheshe mu Baibolo, ene mambo bantu kyo bakankelwa kufumyapo bumbanzhi ne bukapondo mu ino ntanda. Balumbulwile’mba Satana Diabola ye ubena kulengela ano makatazho. (Lumwekesho 12:12) Natemenwe bingi byubilo byawama byamwesheshe bano Bakamonyi. Kabiji natemenwe bingi byo bamfunjishe kuba’mba Lesa uji na jizhina. (Salamo 83:18) Bamwesheshe ne kinembelo kya 1 Timoti 4:8, paji byambo bya kuba’mba: “Mambo mu kukosesha mubiji ukamwenamotu bintu bicheche, pakuba mu munema wa kunemeka Lesa ukamwenamo bintu byonse, mambo muji mulaye wa kwikala na bumi mu kino kimye ne mu kimye kya kulutwe.” Bino byambo byandengejile kupimpula bwikalo bwami.

Kyataminekotu ke kya kuba’mba, nalekele kumonañana na Bakamonyi ba kwa Yehoba, na mambo a kwibakanya kuba mu kisemi kyami. Nangwa byonkabyo, nafuukwilepo kuleka kufunda bya kutaya makofi ne bibaka ne kukeba kufunda Baibolo. Bakolojami kechi batemenwe byo nafuukwilepo ne. Pano bino nakebeshe bingi kutana Bakamonyi bakumfunjishanga Baibolo.

Natwajijiletu na kukeba Bakamonyi bakufunjisha Baibolo, bino kechi natainepo nangwa umo ne. Pa kino kimye, batata bafwile kino kyandetejile bingi bulanda kubikapotu ne makatazhotu akwabo a mu kisemi. Natendekele kwingila ku kampanyi kashimika bya kushimika shimika, kabiji juba jimo ba Adel bo naingilanga nabo bangipwizhe kyo namwekejilenga bulanda. Batendekele kwamba pa luketekelo lwa mu Baibolo lwa lusanguko. Pa bañondo batanu na bana, bafunjishenga Baibolo saka batekanya ne na butemwe bukatampe.

Kufunda Baibolo kwandengejile kulangulukapo bingi ne kupimpula bwikalo bwami. Pano bino, kechi kyapelele kuba bino ne. Kechi nabandanga kuzhingila ne. Nafunjile mu Baibolo kubula kuzhingila bukiji ne kubula kuba bikeba muchima wami. Pa Mateo 5:44 Yesu wapaine lujimuno’mba: “Temwainga balwanyi benu ne kulombelako aba bemumanyika.” Kabiji Loma 12:19 witujimuna’mba: “Kechi mushinkanyenga ne . . . mambo kyanembwa amba: ‘“Kushinkanya ko kwami; Amiwa nkashinkanya nabo byo byaamba Yehoba.’” Bino binembelo ne binembelotu bikwabo byankwashishe kubula kuzhingila bukaji ne kwikala muntu wa mutende.

Ba mu kisemi kyami banemeka bingi Bakamonyi ba kwa Yehoba nangwa kya kuba kimye kitanshi bakainye kufunda nabo Baibolo. Nkasami wamulume umo watendekele kupopwela Yehoba kabiji bamaama baambanga bintu byawama byo twaitabilamo ku bakwabo kufikatu ne byo bafwile.

Kabiji natokwa bingi pa kusongola mwanamukazhi wawama muchima Anita, ye ñingila nanji mu mwingilo wa bupainiya bwa kimye kyonse. Kufumatu mu mwaka wa 2000, mukazhami Anita ne amiwa twikala mu muzhi wa Eskilstuna mu kyalo kya Sweden mo tufunjisha Baibolo bantu bamba mulaka wa Arabic.

Kimye kyonse ndangulukapo bingi pa bantu bamanama na mambo a bumbanzhi. Pano bino kuyuka kilengela bumbanzhi ne kuyuka kuba’mba katatakatu Lesa akebufumyepo, kundengela kwikala na lusekelo lwa kine ne kwikala mu mutende.—Salamo 37:29.