Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

LONDELAINGA LWITABILO LWABO | YOSEFWA

“Nanchi Amiwa Yami Lesa Nyi?”

“Nanchi Amiwa Yami Lesa Nyi?”

YOSEFWA waimana mu bujimi kimye kya mabanga. Apo kampe ubena kumona bisonga, bipangwa, bizhiba, ne nzubo ya kwa Felo ku bushiya bwa luvimba wa nzubo yanji. Fwanyikizhai kuba’mba ubena kumvwa kyongo kibena kufuma mu nzubo yanji, apo kampe kya mwananji, aye Manase saka akaya na nkasanji aye Efelaimu. Yosefwa watendeka ne kufwanyikizha kuba’mba mukazhanji ubena kuseka pa kumona baana byo babena kukaya. Yosefwa waseka. Wayuka’mba kine watokwa.

Yosefwa watumbile mwananji mubeji amba Manase, mambo jino jizhina jilumbulula’mba ulengela kuvulama. (Ntendekelo 41:51) Mapesho o bamupesheshe kwi Lesa amukwashishe Yosefwa kulubako ku bulanda bwa kuvuluka ku nzubo, bashanji, ne byamubile bakolojanji. Na mambo a kumushikwa, bakolojanji bamubile kintu kyalengejile bwikalo bwanji kupimpulwa. Bamupumine kyatama bingi ne kukeba kumwipaya, kabiji kyapeleleko bamupoteshe mu buzha ku basulu bapichilenga. Kufumatu kyokya kimye, wapichile mu bya malwa byapusana pusana mu bwikalo bwanji. Pa myaka nobe 12, wachinchikile mu buzha ne mu kaleya, kabiji pa kimye kimo bamukashile ne minyololo ya kyela. Pano pa kikye kimye, waikele kalama wa kibiji kwi Felo mu kyalo kya Ijipita. *

Pa myaka yavula, Yosefwa wamwene byafikile bintu byonse byaambijile jimo Yehoba. Bungauzhi bwaambile pa myaka itanu na ibiji ya kuvula kwa kajo mu kyalo kya Ijipita bwafikile, kabiji Yosefwa watangijile mwingilo wa kubungizha kajo mu kyalo. Mu kyonkakya kimye, waikele na baana babiji na mukazhanji, aye Asenata. Nangwa kya kuba wajinga na bino byonse, kechi walekele kuvuluka kisemi kyanji, nkasanji aye Benjamina ne bashanji ba Yakoba ne. Kyamweka Yosefwa kechi wayukile byaikelenga balongo banji ne. Kabiji walangulukilenga pa bakolojanji umvwe kya kuba balekele byubilo byabo bya bumbanzhi, ne pa kumonañana jibiji na kisemi kyanji.

Umvwe kichima, bukamfutumfutu nangwa lupato byakiletapo mabano mu kisemi kyenu, ko kuba’mba lukatazho lwenu lwipasha na lwajinga ne Yosefwa. Twakonsha kufunjilako ka ku lwitabilo lwa kwa Yosefwa pa byo aubile na kisemi kyanji?

“YAINGA KWI YOSEFWA”

Yosefwa watabankene na bya kuba kabiji myaka yaendelenga lubilo. Byonkatu Yehoba byo abujile Felo mu kiloto, myaka itanu na ibiji ya kubungizha kajo yapwile kabiji palondejile myaka ya kipowe kya nzala. Kajo kechi kamenene ne. Kipowe kya nzala kyakumbene mu byalo byonse byajinga kipi kipi. Nangwa byonkabyo, Baibolo waamba’mba “mu kyalo kyonse kya Ijipita mwajinga bashinkwa.” (Ntendekelo 41:54) Bena Ijipita bamwenejilemo bingi mu byaawile Yosefwa ne byo atangijile bulongo mwingilo wa kubungizha kajo.

Na mambo a kuba Yosefwa watwajijile kwipelula, Yehoba watwajijile kumwingijisha

Kyamweka bena Ijipita bamusanchijile bingi Yosefwa ne kumutakaika pa mwingilo mukatampe ye aingijile. Nangwa byonkabyo, Yosefwa kechi wakebelenga lukumo kwiya kwi aye ne, bino kwi Yehoba Lesa. Umvwe twaingila mingilo ikatampe mu mwingilo wa Lesa, twafwainwa kuyuka’mba ye walengela.

Mu kuya kwa kimye, mu Ijipita namo mwaponene kipowe kya nzala. Bantu bajijile kwi Felo kabiji aye wibambijile’mba: “Yainga kwi Yosefwa kabiji mube byonse byo asakwimubuula.” Onkao mambo, Yosefwa washinkwile matala mwajinga kajo kabiji bantu batendekele kupota.—Ntendekelo 41:55, 56.

Bantu bajinga mu byalo byazhokolokele kino kyalo bayanjile bingi. Kabiji ne kisemi kya kwa Yosefwa kyajinga ku Kenana nakyo kyayanjilenga. Wakikulumpe aye Yakoba byo aumvwine amba ku Ijipita kuji kajo, watumine baana banji kuya na kupotako kajo.—Ntendekelo 42:1, 2.

Yakoba watumineko baana banji babalume jikumi, bino Benjamina washajile. Yakoba wavulukilenga kimye kyo atumine Yosefwa kuya na kumona bakolojanji. Kyo kyajinga kimye kyapeleleko kumonapo mwananji aye Yosefwa. Bakolojanji Yosefwa baletelekotu munkukumba wanji watabauka ne mashi konka. Babepele shabo wajinga mukote amba mwananji bamuja ku nyama mukaji wa mungye.—Ntendekelo 37:31-35.

“PONKAPOTU YOSEFWA WAVULUKILE”

Panyuma ya kwenda lwendo lwalepa, baana ba kwa Yakoba bafikile ku Ijipita. Kimye kyo baipwizhe ko bakonsha kupota kajo, bebabuujile kuya na kumona kilolo wa jizhina ja Zafenata-paneya. (Ntendekelo 41:45) Kimye kyo bamumwene, abya bamuyukile’mba Yosefwa nyi? Ine. Kwi abo wajingatu kilolo mukatampe wa mu Ijipita, ye balombelengako bukwasho. Pa kumwesha mushingi, baubile byonka byuba bantu inge baya kwi kilolo: “Baishile ne kumufukamina saka bakinka bilungi byabo panshi.”—Ntendekelo 42:5, 6.

Nga aye Yosefwa wibayukile nyi? Ee, wafikenejiletu wibayuka. Kabiji kimye kyo ebamwene na kumufukamina, wavulukile byo ebabuujile ku bwanyike. Jishimikila jaamba’mba “ponkapotu Yosefwa wavulukile biloto” byamuloteshe Yehoba kimye kyo akijinga mwanyike. Bino biloto byajinga bya kuba’mba kimye kimo bakolojanji bakamufukamina, ne kine bamufukamijile. (Ntendekelo 37:2, 5-9; 42:7, 9) Pano nga Yosefwa waubile byepi? Wibatambwijile nyi, inyi washinkenye nabo?

Yosefwa wayukile amba kechi wafwainwe kufikenatu kuba kyonse kyaiya mu milanguluko yanji ne. Yehoba mwine ye watangijilenga byonse byamwekelenga. Wafikizhenga kyaswa muchima wanji. Walayile kala amba baana ba kwa Yakoba ukebalengela kwikala kisaka kikatampe. (Ntendekelo 35:11, 12) Umvwe bakolojanji Yosefwa bakijinga na byubilo bya bukapondo, kwitemwa ne kubula bukishinka, bintu inge bibatamijile bingi. Kabiji inge Yosefwa wafikenejiletu kuba kiji kyonse kyo akebelenga, apo kampe inge mwafumine bintu byatama byakonsheshe kubika bumi bwa bashanji ne bwa nkasanji aye Benjamina mu kizumba. Nanchi bashanji ne nkasanji bakijinga bomi nyi? Yosefwa wifile pa kuba’mba eseke bakolojanji ne kuyuka byajinga byubilo byabo. Panyuma ya kuba bino, po po akonsheshe kuyuka byakebelenga Yehoba amba obe.

Bintu bya uno mutundu kampe kechi bikemumwekelapo ne. Nangwa byonkabyo, ano moba mu bisemi byavula mu ntanda muji mabano ne lupato. Umvwe kya kuba twaikala na luno lukatazho, kimye kimo twakonsha kubatu byonse byaiya ku muchima. Umvwe kintu kya uno mutundu kitumwekela, kyawama kulondela byaubile Yosefwa ne kuyuka bulongo Lesa byo abena kukeba amba tube na lolo lukatazho. (Byambo bya Maana 14:12) Vulukai kuba’mba kyanema bingi kwikala mu mutende na ba mu kisemi. Kabiji kwikala mu mutende na Yehoba ne Mwananji ke kintu kyakilamo kunema.—Mateo 10:37.

‘NSAKWIMWESEKA’

Yosefwa waesekele bakolojanji mu mashinda apusana pusana pa kuba’mba ayuke byubilo byabo. Watendekejilepo kwibakajipila ne kwibapamo mambo amba bajinga bamwendela ntanda. Pa kukeba kwipokolola mu mambo, bamubuujile biji kisemi kyabo, ne kuba’mba bajinga na nkasabo washajile ku nzubo. Yosefwa kechi wibamwesheshe amba waumvwa bulongo pa kumvwa bino ne. Nanchi kine nkasanji wakijinga mumi nyi? Yosefwa wayukile bya kuba. Wibabuujile’mba: “Nsakwimwesekela ku kino.” Kepo ebambijile’mba wakebelenga kumona uno mukala wabo. Palutwe kacheche, wibaswishishe kubwela ku nzubo na kusenda uno nkasabo umvwe kya kuba umo pe abo washala mu kaleya mo bajinga.—Ntendekelo 42:9-20.

Bano bakolojanji byo besambilenga pa byonse byamwekelenga, bepeelengamo mambo abo bene pa byo baubile myaka 20 ya kunyuma, bino kechi bayukile amba Yosefwa ubena kumvwa ne. Beambijile bene na bene amba: “Kine tubena kumanyikwa na mambo a nkasetu, mambo twamumwene saka aji na bulanda, bino byo etusashijile’mba tumubile lusa, kechi twaumvwine ne. O ene mambo luno lumanamo o lwaishila pe atweba.” Yosefwa waumvwine byo baambilenga, kabiji wafumineko ko bajinga pa kuba’mba babule kumona amba ubena kujila. (Ntendekelo 42:21-24) Pano bino, wayukile amba muntu inge waumvwa bibi pa byo aubile, kechi kyo kimwesha amba kine walapila ne. Onkao mambo, watwajijile na kwibeseka.

Wibabuujile kubwela ku nzubo, kabiji wakashile Shimeona mu kaleya. Wabikile ne mali mu masaka abo mo balongele kajo pa kuba’mba basende ku nzubo. Bakolojanji babwelele ku nzubo, kabiji bakanjikizhe Yakoba kuba’mba ebaswishe kusenda mwananji ye atemenwe bingi aye Benjamina ne kuya nanji ku Ijipita. Kimye kyo bafikile ku Ijipita, babuujile kalume wa kwa Yosefwa pa mali o bataaine mu masaka abo, ne kuba’mba basa kubwezha mali onse. Buno bukishinka bwabo bwawamine bingi, pano bino Yosefwa wakebelenga kuyukilapo ne bikwabo pa byubilo byabo. Wibanengezhejile kijiilo kikatampe, kabiji wibikileko bingi kuba’mba afye bulanda bo aumvwine pa kumona Benjamina. Panyuma ya bino, wibabuujile kubwela kwabo saka basenda kajo kavula bingi. Bino pa kikye kimye, wafile katomeno ka siliva mu jisaka ja kwa Benjamina.—Ntendekelo 42:26–44:2.

Kepo Yosefwa aingijishe kitewa kyo atele’mba bakolojanji bafwemo. Watumine kalume wanji kupupila bakolojanji ne kwibakwata, kabiji wibapelemo mambo a kwiba katomeno. Byo bekataaine katomeno mu jisaka ja kwa Benjamina, bebasendele bonse ne kwibabwezha kwi Yosefwa. Kino kyajinga kimye Yosefwa kyo akonsheshe kuyuka bulongo byubilo bya bakolojanji. Yuda waambijilengako balongo banji. Walombele kuba’mba bebobile lusa, ne kwipana kuba’mba bonse 11 basakwikala bazha mu Ijipita. Yosefwa wakaine ne kwamba’mba bonse babwelemo kwabo, bino Benjamina bunke ekale muzha mu Ijipita.—Ntendekelo 44:2-17.

Yuda wakumbwile na byambo bya bulanda amba: “Washalatu bunke mu joja jivumo, kabiji bashanji bamutemwa bingi.” Bino byambo byafwainwa byamufikile Yosefwa pa muchima. Mambo ye wajinga mubeji wa kwa Lechela, mukazhi wa kwa Yakoba ye atemenwe bingi, pano bino wafwile kimye kyo apapilenga Benjamina. Yosefwa wavulukanga bingi bainanji ba Lechela, byonka byaubanga bashanji. Apo kampe kino kyo kyalengejile Yosefwa kutemwa bingi Benjamina.—Ntendekelo 35:18-20; 44:20.

Yuda wasashijile Yosefwa amba abule kukwata Benjamina mu buzha. Wipaine ne kuba’mba aye ekale muzha mu kifulo kya kwa Benjamina. Wapezhezheko na bino byambo bya lusashijilo amba: “Nakonsha kubwela byepi kwi batata kwa kubula mwanyike? Kechi nakonsha kuchinchika pa kumona kino kya malwa kibafikila batata ne!” (Ntendekelo 44:18-34) Bino byambo byamwesheshe amba kine wapimpula byubilo byanji. Kechi wamwesheshetu kuba’mba walapila ne, bino wamwesheshe ne byubilo byawama bya kubila bakwabo lusa, kifyele ne kwipana.

Yosefwa wamwene’mba kine bakolojanji balapijile pa byo bamubile

Yosefwa wakankelwe kuchinchika. Wakebelenga kulupula bulanda bonse bwajinga mu muchima wanji. Wapangilemo bakalume banji bonse ne kujila jibingo kya kuba jafika ne ku kipango kya kwa Felo. Kepo esolwele ku balongo banji amba: “Amiwa yami Yosefwa mulongo wenu.” Balongo banji bakankamenetu. Wibapakachijilemo ne kwibalekelako mambo pa byonse byo bamubile. (Ntendekelo 45:1-15) Mu jino jishinda, wamwesheshe muchima uji na Yehoba wa kulekelako mambo na muchima yense. (Salamo 86:5) Nanchi ne atweba byo byo tuba nyi?

“UKIJI MUMI”!

Kimye kyo bamubuujile Felo byonse byamwekelenga mu nzubo ya kwa Yosefwa, waambijile Yosefwa amba aye na kusenda bashanji ne kisemi kyabo kyonse ne kwibaleta ku Ijipita. Kechi pabanjile ne, Yosefwa wamonañene ne bashanji jibiji. Yakoba wajijile ne kwamba’mba: “Pano nakonsha kufwa; namona kilungi kyobe ne kuyuka’mba ukiji mumi.”—Ntendekelo 45:16-28; 46:29, 30.

Yakoba waikele myaka 17 mu Ijipita. Mu ino myaka, waawile ne bungauzhi mo apesheshe baana banji 12. Wapele Yosefwa, mwananji wa bu 11, bibese bibiji bya mapesho byo bapananga ku mubeji. Mwi aye mo mwafumine mikoka ibiji ya bena Isalela. Bino waubile byepi kwi Yuda, mwananji wa buna wamwesheshe byubilo byawama kimye kyo alapijile mu bukishinka? Wamupesheshe bingi. Mu kisemi kyanji mo mwasemekejilwe Mesiasa.—Ntendekelo, bitango 48, ne 49.

Kimye Yakoba kyo afwile saka aji na myaka 147, bakolojanji Yosefwa baakaminwe amba kampe Yosefwa usakukeba kushinkanya nabo. Bino Yosefwa wibakumbwile na byambo bya lutekenesho. Wayukile amba Yehoba ye walengejile kisemi kyabo kyonse kuya ku Ijipita, onkao mambo, bakolojanji kechi bafwainwe kutwajijila kumvwa bibi pa byamwekele ne. Pa kikye kimye, wibashikishe buno bwipuzho bwawama amba: “Nanchi amiwa yami Lesa nyi?” (Ntendekelo 15:13; 45:7, 8; 50:15-21) Yosefwa wayukile amba Yehoba ye Nchibamambo waoloka. Onkao mambo, Yosefwa kechi wajingapo na luusa lwa kukambula bantu Yehoba bo alekejileko mambo ne.—Bahebelu 10:30.

Nanchi kimo kimye kimukatazha kulekelako bakwenu mambo nyi? Kyakonsha kukatazha bingi kikatakata umvwe muntu witufichisha ku muchima kya nshiji. Bino inge muntu walapila na muchima wanji yense, ne atweba twamulekelako mambo kya kine, kiketukwasha kubwezha mutende pakachi ketu ne aye. Umvwe twauba bino, tukalondela lwitabilo lwa kwa Yosefwa ne byubilo bya Shetu wa lusa, aye Yehoba.

^ par. 4 Monai mitwe ya “Londelainga Lwitabilo Lwabo” mu Kyamba kya Usopa kya August 1, 2014; November 1, 2014; ne kya February 1, 2015.