Pa 24 February 2022, nzhita ya kyalo kya Russia yalukukile kyalo kya Ukraine. Bantu bavula bingi baji mu kizumba kabiji babena kunyemena ku byalo bikwabo. a

 “Balozelenga mabomba kabiji bishimikwa byapilenga ne kukundauka. Twaumwine bingi moyo kabiji kyakatazha ne kulumbulula bintu byamwekelenga. Byo twaumvwine kuba’mba kuji mashitima abena kusenda bantu kwibatwala ku byalo bingi, twafuukwilepo kuya. Twashile byonse byo twajinga nabyo ne kusendatu ka kyola kacheche mwajinga mpao. Twasendeletu bitupa, muchi, mema ne tukajo tucheche. Twayile ku kiteshenyi kya shitima maboma saka abena kutubaika.”—Nataliia, wafuma mu muzhi wa Kharkiv, mu Ukraine.

 “Kechi twalangulukangapo’mba kukekalapo nkondo ne. Naumvwine kuvuma kwa maboma ku mbaji imo ya muzhi, kabiji mawindo a nzubo yetu alalaikilenga mambo mushiji wajikiminenga. Nafuukwilepo kufumamo mu muzhi, kabiji nasendelekotu bintu byanema mu bwikalo. Nafumine pa nzubo na kimye kya 8 koloko lukelo kabiji nakanjijile shitima kuya mu muzhi wa Lviv apa bino nakanjila sakya kuya ku Poland.”—Nadija, wafuma mu muzhi wa Kharkiv, Ukraine.

Mu kino kibaaba

•  Ñanyi kintu kine kyalengela bantu kunyema mu kyalo kyabo?

•  Babipuluka bakonsha kutaana kwepi luketekelo lwa kine?

•  Nanchi Baibolo wakonsha kukwasha babipuluka nyi?

 Ñanyi kintu kine kyalengela bantu kunyema mu kyalo kyabo?

 Bantu batendekele kunyema mu kyalo kya Ukraine na mambo a kwibalukuka ku nzhita ya ku kyalo kya Russia. Nangwa byonkabyo, Baibolo walumbulula bine bintu bilengela bantu kwikala babipuluka:

•   Makafulumende a bantu mwaya ntanda yonse akankalwa kulama bulongo bantu. Makafulumede javula engijisha bulume bwabo kumanyika bantu.—Musapwishi 4:1; 8:9.

•   Satana Diabola, “mfumu wa pano pa ntanda,” ye ulengela bantu kuba bintu byatama bingi kya kuba Baibolo waamba’mba: “Pano pa ntanda ponse paji mu bulume bwa kwa aye mubi.”—Yoano 14:30; 1 Yoano 5:19.

•   Kununga pa makatazho apitamo bantu pa myaka yavula bingi, tubena kwikala mu kimye kyo baambijile jimo mu Baibolo amba: “Mu moba a kupelako kukeya bimye byakatazha.” (2 Timoti 3:1) Kabiji Baibolo waambile’mba ano moba akayukanyikilwa ku makondo, binkunka, bipowe bya nzala ne myalo. Abino bintu byo bilengela bantu kunyema mu byalo byabo.—Luka 21:10, 11.

 Babipuluka bakonsha kutaana kwepi luketekelo lwa kine?

 Baibolo witubuula’mba Mulenga wetu aye Yehoba, b ke Lesa umwesha butemwe ne kifyele ku babipuluka ne bantu banyema mu mizhi yabo. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 10:18) Walaya kuba’mba ukengijisha kafulumende wanji wa mwiulu, utelwa’mba Bufumu bwa Lesa, kufumyapo makatazho onse alengela bantu kwikala babipuluka. Buno Bufumu bukafumyapo makafulumende a bantu. (Danyela 2:44; Mateo 6:10) Kabiji Yehoba ukengijisha Bufumu bwanji kufumyapo Satana Diabola. (Loma 16:20) Buno Bufumu ke kafulumende ukalamanga ntanda yonse ne kufumyapo mabano ajiko na mambo a mipaka yalenga bantu. Bantu bonse bakekalatu ke kisemi kimo kya ntanda yonse. Kafwako ukanyema pa muzhi wanji ne, mambo Baibolo walaya’mba: “Muntu yense ukekala munshi ya muñanzañanza wanji ne munshi ya kichi kyanji kya mukuyu, kabiji kafwako nangwa umo ukebalengesha moyo ne, mambo kanwa ka Yehoba wa mabumba ko kaamba.”—Mika 4:4.

 Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukapwisha makatazho a bipuluka o tubena kupitamo lelo jino. Yehoba ukengeijisha Bufumu bwanji kufumyapo makatazho alengela bantu kwikala bipuluka. Monai bintu bimo byo bakafumyapo:

•   Nkondo. “[Yehoba] upwisha nkondo.” (Salamo 46:9) Pa kuba’mba muyuke Lesa byo akapwisha nkondo, tangai kibaaba kya kuba’mba “Mutende Ukeya Byepi pa Ntanda?”

•   Lumanamo ne bukapondo. “[Yehoba] ukebapokolola ku lumanamo ne ku bukapondo.” (Salamo 72:14) Pa kuba’mba muyuke bantu byo bakonsha kupimpula miteeto yatama yajimba mizhazhi mu muchima, tangai bibaaba byalondankana biji na mutwe wa kuba’mba “Bya Kupwisha Lupato.”

•   Buyanji. “[Yehoba] ukapokolola muyanji ukeba bukwasho.” (Salamo 72:12) Pa kuba’mba muyuke Lesa byo akafumyapo bintu bileta buyanji, tangai kibaaba kya kuba’mba “Nanchi Kyakonsheka Kwikala mu Ntanda Mwabula Buyanji Nyi?”

•   Bipowe bya nzala. “Kajo kakavula bingi pano pa ntanda.” (Salamo 72:16) Pa kuba’mba muyuke Lesa byo akafumyapo bipowe bya nzala, tangai kibaaba kya kuba’mba “Mu Ntanda Mwabula Nzala”

 Nanchi Baibolo wakonsha kukwasha babipuluka nyi?

 Ee. Kununga pa kupa babipuluka luketekelo, Baibolo wakonsha kwibakwasha na makatazho o babena kupitamo pa kino kimye.

 Jifunde ja mu Baibolo: “Kange mubambishenga michima yenu na mambo a kintu nangwa kimo ne, bino mu bintu byonse mu lulombelo ne milombelo ya misashijilo pamo na kusanta, saka musolola kwi Lesa bintu byo mukeba; kabiji mutende wa Lesa wakila milanguluko ya bantu ukalama michima ne milanguluko yenu.”—Filipai 4:6, 7.

 Byo kilumbulula: Lombainga Lesa kwimupa mutende wa mu milanguluko ne mu muchima nangwa mubena kupita mu bintu bya mutundu ka. Monai kibaaba kya kuba’mba “Filipai 4:6, 7—‘Kange Mubambishenga Michima Yenu na Mambo a Kintu Nangwa Kimo Ne.’”