Yai panembwa’mba bijipo

APRIL 27, 2015
UNITED STATES

Ba Dorothy Covington Bafwile na Myaka 92, Bamwata Wabo Bajinga ba Shabyambo Batundaikanga Mutende

Ba Dorothy Covington Bafwile na Myaka 92, Bamwata Wabo Bajinga ba Shabyambo Batundaikanga Mutende

Ba Dorothy Mae Sennett Covington, basemenwe mu ma 1940. Kabiji mwaka wa 1950 momo batwelele mu mukwekele wa kukwasha Bakamonyi ba kwa Yehoba kwikala mutende. Bafwile pa 14 March mu 2015 na myaka 92 mu muzhi wa Cincinnati, ku Ohio.

Kulwisha Bwana bwa Bene Mwayila Mizhilo

Mu ma 1940, ba Dorothy bepaine kwikala shabyambo wa kukwasha ba Victor Schmidt Bakamonyi ba kwa Yehoba bajinga bashabyambo ba bakwashanga Bakamonyi kukasuluka mwayila luusa lo bebapa ku mizhilo. Kino kyajinga kimye Bakamonyi ba kwa Yehoba kyo bebamanyikilenga bingi mu United States mambo kino kimye kwajinga milukuchi ya bumulwila ntanda yalengejile kwaikala ne nkondo ya ntanda yonse ya bubiji Bakamonyi bebamanyikanga mambo bakananga kwimvwanga mu bya bumulwila ntanda ne kukana kutwela bushilikale. Buku wa The Lustre of Our Country waambile’mba: “Mu America, kafwako kimye kyo bamanyikile Bakamonyi na mambo a byo baitabilamo byonka byo bebamanyikile mu 1941 kufika mu 1943 ne.”

Bakamonyi bebalukukanga ku biwombe bya bantu kabiji bebakasanga mu United States monse, kumvwangakotu ne mu muzhi wa Cincinnati ku Ohio, uji kwipi na kyalo kya Indiana. Ba Victor Schmidt bayanga ku mapunzha onse a mu kino kyalo na kukwasha Bakamonyi ba kwa Yehoba bo bakasanga. Ba Dorothy nangwa kya kuba bakwashanga ba Victor Schmidt mu mwingilo wa bushabyambo, nabo bebalukukanga ku bantu kimye kyo bayanga mu mwingilo wa kusapwila.

Ba Dorothy kechi balubangamo kyamwekele kimye kyo bebalukukile ku bantu bavula ku Connersville mu Indiana ne. Byo papichile moba 17 kimye kochi mukatampe wa Supreme Court po azhachishe Bakamonyi baana basukulu mu 1940 bakaine kupana mushingi ku mbandela. Ano mambo alobele sukulu wa Minersville School District kulobela ba Gobitis. Mutonyi wa mu Connersville wakashile Bakamonyi batanu na umo bakaine kupana mushingi ku mbandela ya America. Monka mu muzhi wa Connersville, ba Victor Schmidt ne ba Hayden Covington bajinga ba shabyambo ba Bakamonyi ba kwa Yehoba kutendeka 1939-1963, momo bakwashishe Bakamonyi babiji bo bapelemo mambo a bunsatuki a kwibabepelatu.

Ba Victor Schmidt

Byo bapwishishe kutotolola ano mambo, ba Covington bakanjinjile ndeke ya kuya na kutotolola mambo akwabo ajinga ku Maine. Bino Victor Schmidt ne bakazhi babo bashajile kuba’mba bomvwe kochi byo asakuchiba ano mambo. Byo papichile kakimye kacheche bebalukukile ku kiombe kya bantu. Ba Victor ne benakwabo bebapumine kya kine kine, kyawaminekotu banyemene.

Byo bebepwizhe saka kwashalatu milungu isatu kufwa, Ba Dorothy baambile’mba, byo papichile bañondo jikumi kufuma pobachibijile ano mambo, Bakamonyi 75 bebakashile mu Connersville na onka ano mambo antutu amo akwibabepela amba bansatuki. Ba Dorothy baambile’mba: “Atweba Bakamonyi bavula betukashile, kabiji pa kyo kya kimye mu muzhi wa Connersville momo bakanyikanga bingi Bakamonyi.”

Ba Hayden Covington ne ba Victor Schmidt, ne bakwabotu batwajijile kuzhikijila luusa lwa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Ba Covington ne ba Schmidt bakwashishe Bakamonyi bo bakashile ku Connersville kwibakasulula, kabiji ba Covington bakwashishe ba Schmidt mu mambo avula bingi mu ino mpunzha. Na mambo akwikwasha mu bya mambo, ba Dorothy ne ba Hayden baikele balunda bakine kine. Baishile kwisongola mu 1949.

Pa Ofweshi Mukatampe wa Bakamonyi

Ba Dorothy ne ba Hayden Covington

Ba Dorothy bavilukijile ku New York na kukwasha ba Hayden mu mwingilo ye baingijilenga pa ofweshi mukatampe wa Bakamonyi ba kwa Yehoba ku Brooklyn, mu New York. Kabiji batwajijile kwingila mwingilo wa kusapwila. Ba Hayden bakwashishe bavula bingi mu bya mambo. Ba Covington bebayukile kuba’mba bajinga bashenyenye mu bya mambo kabiji baingilanga bingi na ngovu mwingilo wabo wa kukwasha Bakamonyi ba kwa Yehoba kukasuluka. Batotolwele mu kochi wa mukatampe Supreme Court kukila pa bimye 40, kabiji mu makochi acheche kukila pa 100 na kutotolola mambo o babwezhanga ku kochi.

Ba Dorothy bayanga ne ba Hayden ku kochi mukatampe wa Supreme Court inge babena kutotolola mambo a Bakamonyi ba kwa Yehoba. Baambile’mba: “Ba Hayden bebikileko bingi kuba’mba batambule luusa kimo kimye lo tubula kunemeka. Kyo baubile kyawama bingi pa kukwasha bantu mu bumi bwabo, kechi mu United States monka ne, ne mu mapunzha akwabotu.”

Kisemi ne Mwingilo wa Kusapwila

Mu 1959, ba Dorothy ne ba Hayden basemene mwana wamukazhi ye batumbile’mba Lynn, kabiji byo papichile myaka isatu basemene mwana wamulume ye batumbile’mba Lane. Mu 1972 bavilukileko ku New York ne kubwela na kwikala ku Ohio. Baana babo byo bakome, ba Dorothy bafunjishanga baana babo Baibolo ne kwingila kimye kyabaya mu mwingilo wa busapwishi.

Ba Hayden bafwile pa 21 November, 1978. Ba Dorothy batendekele kwingila mwingilo wabo wa kutaipa, baingijile ku tumpanyi twavula tunemba mapepala a byambo. Baingijileko ne ku kampanyi ka The Cincinnati Enquirer. Mwingilo ye baingilanga wa kutaipa na mashinyi a Linotype wakokeshanya bingi kabiji javula uno “mwingilo waingilanga banabalume.” Mambo uno mwingilo wavwangilemo kushikula mashinyi pa kutaipa. Byo batambwile peshonyi mu 1988, ba Dorothy batwajijile na mwingilo wa kufunjisha bantu Baibolo. Bebayukile bingi mambo baingilanga na mukoyo, kabiji bayukile bingi Baibolo, kimye kyonse pa kukumbula mepuzho o bebepuzhanga baingijishanga Binembelo.

Ba Dorothy mwanabo wamulume Lane naye wafwile, bashajiletu na baana babo babakazhi, ba Lynn Elfers; ne bako babo ba Gary Elfers; ne bankana babo babiji; ne bankasabo babakazhi ba Ruth Sennett Naids.