1, 2. (a) Us impɔtant tin wi nid fɔ du we wi yɛri bɔt sɔntin? Wetin mek? (b) Wetin wi go tɔk bɔt insay dis atikul?

WI ƆL nid fɔ lan aw fɔ chɛk wetin wi de yɛri ɛn no if na tru ɔ nɔto tru. (Prɔvabs 3:​21-23; 8:​4, 5) If nɔto dat, i go izi fɔ lɛ Setan ɛn di pipul dɛn na di wɔl ambɔg di we aw wi de tink. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:​6; Lɛta Fɔ Kɔlɔse 2:​8) Na tru se fɔ lɛ wi no if wetin wi no ɔ yɛri na tru, wi nid fɔ no ɔltin bɔt di tɔk. Prɔvabs 18:​13 tɔk se: “If yu ansa bifo yu yɛri wetin dɛn de tɔk, yu jɛs de sho se yu na fulman.”

² Insay dis atikul, wi go si wetin kin mek i nɔ izi fɔ lɛ wi no ɔltin bifo wi go no if wetin wi yɛri na tru ɔ nɔto tru. Wi go lan bak bɔt sɔm ɛgzampul ɛn advays [prinsipul] dɛn na di Baybul we go tich wi aw fɔ tek tɛm chɛk wetin wi de rid ɛn yɛri.

3. Wetin mek wi nid fɔ fala di advays we de na Prɔvabs 14:​15? (Luk di pikchɔ nia dis atikul in taytul.)

³ Tide, wi de yɛri bɔku tin frɔm difrɛn difrɛn say dɛn.  Wi kin gɛt dɛn frɔm di Intanɛt, tɛlivishɔn, ɛn ɔda say dɛn. Wi kin gɛt bak bɔku imel dɛn, tɛks mɛsej dɛn, ɛn stori dɛn frɔm padi dɛn. Sɔntɛnde, i kin tan lɛk se nyuz nɔ de dɔn. So wi rili nid fɔ tek tɛm. I go bi se wi padi dɛn nɔ min bad, bɔt ɔda pipul dɛn de we de skata lay lay nyuz bay wilful ɔ dɛn kin twis di tru. Us advays na di Baybul go ɛp wi fɔ chɛk wetin wi de yɛri? Prɔvabs 14:​15 tɔk se: “Na fulman nɔmɔ de biliv ɛnitin, udat gɛt sɛns de luk bifo i jomp.”

4. Aw Lɛta Fɔ Filipay 4:​8, 9 go ɛp wi fɔ pik wetin wi de rid? Wetin mek i rili impɔtant fɔ no di tru tin bɔt sɔntin? (Luk bak di bɔks we gɛt di taytul “ Sɔm Tin dɛn we Go Ɛp Wi fɔ No di Tru Tin Dɛn.”)

⁴ Fɔ mek wi disayd fɔ du di rayt tin, wi nid fɔ no di tru tin dɛn. So wi rili nid fɔ tek tɛm fɔ pik wetin wi de rid. (Rid Lɛta Fɔ Filipay 4:​8, 9.) Wi nɔ fɔ west wi tɛm fɔ de rid nyuz na Intanɛt sayt dɛn we nɔ de gi kɔrɛkt nyuz, ɔ rid imel dɛn we de prɛd lay lay tɔk dɛn. I rili impɔtant fɔ lɛ wi avɔyd wɛbsayt dɛn usay pipul dɛn we dɔn lɛf fɔ wɔship Jiova ɛn we de tɔk bad tin bɔt in pipul dɛn de post wetin dɛn tink. Dɛn want fɔ mek Gɔd in pipul dɛn nɔ gɛt bɛtɛ fet ɛn fɔ twis di tru tin dɛn we de na di Baybul. We wi nɔ no di tru tin bɔt sɔntin, i kin mek wi disayd fɔ du di rɔŋ tin. Nɔ ɛva tink se lay lay tɔk nɔ go afɛkt yu.—Fɔs Lɛta To Timoti 6:​20, 21.

5. Us lay lay stori di Izrɛlayt dɛn bin yɛri? Aw dat bin afɛkt dɛn?

⁵ Lay lay stori dɛn kin mek bad tin apin. Insay Mozis in tɛm, dɛn bin sɛn 12 man dɛn fɔ go spay di land we Gɔd bin dɔn prɔmis dɛn. Tɛn pan dɛn man ya bin kam bak ɛn tɔk bad bad tin dɛn. (Di Nɔmba Dɛm 13:​25-33) Dɛn bin mek tin big ɛn Jiova in pipul dɛn bin rili fred ɛn dɛn at bin pwɛl. (Di Nɔmba Dɛm 14:​1-4) Wetin mek di pipul dɛn bin biev da kayn we de? Sɔntɛm, dɛn bin tink se na tru tin di spay dɛn bin tɔk bikɔs bɔku pan dɛn bin tɔk di sem tin. So dɛn nɔ bin gri fɔ lisin to di gud tin dɛn we di ɔda tu spay dɛn bin tɔk bɔt di land we Gɔd bin dɔn prɔmis dɛn. (Di Nɔmba Dɛm 14:​6-10) Bifo dɛn tray fɔ no di tru tin ɛn abop pan Jiova, dɛn bin disayd fɔ biliv di lay lay tin we di spay dɛn bin tɔk.

6. Wetin mek wi nɔ fɔ sɔprayz we wi yɛri tɔk dɛn bɔt Jiova in pipul dɛn we go mek wi shɔk?

⁶ Wi rili nid fɔ tek tɛm we wi yɛri sɔntin bɔt Jiova in pipul dɛn. Mɛmba se di Baybul kɔl wi ɛnimi we na  Setan, di wan we de tɔk se “wi kɔmpin Kristiɛn dɛn du bad.” (Rɛvɛleshɔn 12:​10) Jizɔs bin wɔn wi se wi ɛnimi dɛn go ‘tɔk bad tin bɔt wi we nɔto tru.’ (Matyu 5:​11) If wi tek dis wɔnin siriɔs, wi nɔ go shɔk we wi yɛri tɔk dɛn bɔt Jiova in pipul dɛn we nɔto tru.

7. Us kwɛstyɔn dɛn wi fɔ aks wisɛf bifo wi sɛn imel ɔ tɛks mɛsej?

⁷ Yu lɛk fɔ sɛn imel ɛn tɛks mɛsej to yu padi dɛn? We yu yɛri nyuz ɔ rid bɔt sɔntin we apin, yu kin fil lɛk nyuz ripɔta we want fɔ tɛl ɔlman bɔt wetin i dɔn yɛri? Bifo yu sɛn imel ɔ tɛks mɛsej, i go fayn fɔ mek yu aks yusɛf dɛn kwɛstyɔn dɛn ya: ‘A shɔ se wetin a yɛri na tru? A rili no ɔl wetin apin?’ If yu nɔ shɔ, i kin bi se na lay lay nyuz yu de prɛd. So if yu nɔ no if wetin yu yɛri na tru, nɔ sɛn di mɛsej. Dilit am!

8. Wetin di wan dɛn we nɔ lɛk Jiova in pipul dɛn dɔn du na sɔm kɔntri dɛn? Aw wi go avɔyd fɔ sɔpɔt dɛn?

⁸ Ɔda rizin de we mek i nɔ fayn fɔ sɛn imel ɔ tɛks mɛsej we wi nɔ tek tɛm tink bifo wi sɛn am. Na sɔm kɔntri dɛn, nɔto ɔltin dɛn kin alaw wi fɔ du ɔ dɛn kin ivin ban wi wok. Di wan dɛn we nɔ lɛk wi na dɛn kɔntri dɛn de kin tɔk lay lay tin dɛn bay wilful fɔ mek wi fred ɔ fɔ mek wi dawt wi kɔmpin dɛn. Tink bɔt wetin bin apin trade ɔnda di Sɔviɛt Yuniɔn. Di sikrit polis grup we dɛn bin de kɔl KGB, bin de skata lay lay nyuz se sɔm pan di brɔda dɛn we bin de bifo wi wok na di kɔntri dɔn kɔmɔt biɛn Jiova in pipul dɛn. * (Luk di futnot.) I sɔri fɔ no se, bɔku brɔda dɛn bin biliv dis lay lay nyuz ɛn dɛn bin lɛf Jiova in  ɔganayzeshɔn. Leta bɔku pan dɛn bin kam bak, bɔt sɔm nɔ ɛva kam bak. Dɛn bin alaw dis lay lay nyuz fɔ ambɔg dɛn fet. (Fɔs Lɛta To Timoti 1:​19) Aw wi go avɔyd dis kayn prɔblɛm? Nɔ skata bad nyuz ɔ nyuz we yu nɔ shɔ bɔt. Nɔ biliv ɔl wetin yu de yɛri. Bifo dat, mek shɔ se yu no ɔltin.

9. Wetin bak kin mek i nɔ izi fɔ mek wi no di tru bɔt sɔm nyuz dɛn?

⁹ Sɔntɛnde, wi kin yɛri nyuz we na smɔl pat nɔmɔ na tru. Ɔda nyuz dɛn nɔ kin tɔk bɔt ɔltin. Dis kin mek i nɔ izi fɔ lɛ wi no di tru tin. Wi nɔ fɔ ɛva biliv nyuz we na smɔl pat pan am nɔmɔ na tru! Wetin wi go du fɔ mek wi nɔ biliv dɛn kayn nyuz dɛn de?—Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:​14.

10. Wetin mek sɔm Izrɛlayt dɛn bin want fɔ fɛt dɛn brɔda dɛn? Wetin bin ɛp dɛn fɔ lɛ dɛn nɔ du dat?

¹⁰ Wi kin lan frɔm wetin bin apin to di Izrɛlayt dɛn we bin de na di wɛst say na di Jɔdan Riva insay Jɔshwa in tɛm (Jɔshwa 22:​9-34) Dɛn bin yɛri se di Izrɛlayt dɛn we bin de na di ist say na di Jɔdan Riva dɔn bil big ɔlta nia di riva. Sɔm pat pan di nyuz na bin tru, bɔt dat nɔto bin ɔl. Dis bin mek di Izrɛlayt dɛn na di wɛst say tink se dɛn brɔda dɛn na di ist say dɔn tɔn dɛn bak agens Jiova, so dɛn bin kam togɛda fɔ fɛt dɛn. (Rid Jɔshwa 22:​9-12.) Bɔt bifo di Izrɛlayt dɛn na di wɛst say go atak dɛn brɔda dɛn, dɛn bin sɛn sɔm man dɛn fɔ go no ɔl wetin apin. Wetin dɛn bin kam fɔ no? Dɛn bin kam fɔ no se di Izrɛlayt dɛn na di ist say nɔ bin bil di ɔlta fɔ mek sakrifays to lay lay gɔd dɛn. Dɛn bin bil am as sayn fɔ sho ɔlman se na Jiova dɛn de wɔship. I go bi se di Izrɛlayt dɛn bin gladi we dɛn nɔ fɛt dɛn brɔda dɛn, bɔt dɛn bin tek tɛm fɔ no ɔl wetin apin.

11. (a) Aw dɛn bin trit Mɛfiboshɛth di we we nɔ rayt? (b) Aw Devid bin fɔ dɔn trit Mɛfiboshɛth fia wan?

¹¹ Sɔntɛnde, wi at kin rili pwɛl bikɔs sɔm pipul dɛn de skata nyuz bɔt wi we nɔto ɔl pat pan am na tru. Na dat bin apin to Mɛfiboshɛth. Kiŋ Devid bin gi am ɔl di land we in granpa we na Sɔl bin gɛt. (Sɛkɛn Samiɛl 9:​6, 7) Bɔt leta Devid bin yɛri bad tin bɔt Mɛfiboshɛth. Devid nɔ bin chɛk if wetin i yɛri na tru ɔ nɔto tru, ɛn i bin tek ɔl di prɔpati dɛn we Mɛfiboshɛth bin gɛt ɛn gi ɔda pɔsin. (Sɛkɛn Samiɛl 16:​1-4) Leta we Devid bin tɔk to am, i bin kam fɔ no se i dɔn mek big mistek. I bin gi Mɛfiboshɛth sɔm pan in prɔpati dɛn bak. (Sɛkɛn Samiɛl 19:​24-29) If Devid bin fɔ dɔn tek tɛm no ɔltin bifo i du wetin i du kwik kwik wan, Mɛfiboshɛth nɔ bin fɔ dɔn sɔfa di kayn tin we bin apin to am we nɔ rayt.

12, 13. (a) Wetin Jizɔs bin du we pipul dɛn bin lay pan am? (b) Wetin wi go du if pɔsin lay pan wi?

¹² Wetin yu go du if sɔmbɔdi de skata lay lay nyuz bɔt yu? Dis bin apin to Jizɔs ɛn Jɔn we bin de baptayz pipul dɛn. (Rid Matyu 11:​18, 19.) Wetin Jizɔs bin du? Jizɔs nɔ bin west in tɛm ɛn ɛnaji fɔ mek pipul dɛn nɔ biliv di lay lay tin dɛn we dɛn bin de yɛri bɔt am. Bifo dat, i bin ɛnkɔrej di pipul dɛn fɔ tray fɔ no ɔltin we na tru. Jizɔs bin  want dɛn fɔ pe atɛnshɔn pan wetin i bin de du ɛn wetin i bin de tich dɛn. I bin tɔk se: “Di tin dɛn we pɔsin de du go sho if na Gɔd in sɛns i tek du dɛn.”—Matyu 11:​19.

¹³ Wi kin lan wan impɔtant lɛsin frɔm Jizɔs. Sɔntɛnde, pipul dɛn kin tɔk tin we nɔ rayt ɔ dɛn kin tɔk bad tin dɛn bɔt wi, ɛn wi kin wɔri se dat kin mek wi gɛt badnem. Bɔt di we aw wi de liv, go mek ɔda pipul dɛn no udat wi rili bi. As wi lan frɔm Jizɔs in ɛgzampul, di fayn we aw wi de biev go sho se ɛni af-ɛn-af tru ɛn ɛni lay lay tɔk we pɔsin tɔk bɔt wi nɔto tru.

14, 15. Wetin mek wi nɔ fɔ abop pan wetin wi sabi?

¹⁴ Wi dɔn si se i nɔ kin izi fɔ no di tru bɔt sɔntin. Wan ɔda tin we kin ambɔg wi na bikɔs wi nɔ pafɛkt. I go bi se wi dɔn de sav Jiova fɔ lɔng tɛm ɛn wi go dɔn gɛt sɛns pan bɔku tin. Ɔda pipul dɛn go rɛspɛkt wi bikɔs wi ebul fɔ tink fayn. Yu tink se dis kin bi prɔblɛm fɔ wi?

¹⁵ Yɛs. Wi kin bigin fɔ abop pan wetin wi sabi. Wi go bigin fɔ alaw wi sɛns ɛn di we aw wi de fil fɔ kɔntrol di we aw wi de tink. Wi go stat fɔ biliv se wi ɔndastand sɔntin pan ɔl we wi nɔ no ɔltin. Dis kin rili bad! Di Baybul wɔn wi klia wan se wi nɔ fɔ abop pan wetin wi sabi.—Prɔvabs 3:​5, 6; 28:​26.

16. Insay dis ɛgzampul, wetin bin apin na wan rɛstɔrant? Wetin Tɔm bin tink?

 ¹⁶ Fɔ ɛgzampul, imajin se wan ivintɛm, wan machɔ ɛlda we nem Tɔm go na wan rɛstɔrant, dɔn i si wan ɔda ɛlda we nem Jɔn, sidɔm wit wan uman we nɔto in wɛf. I tan lɛk se dɛn rili de ɛnjɔy dɛnsɛf. Tɔm si we dɛn de laf ɛn ɛnjɔy we dɛn de tɔk dɛnsɛf. I bin rili wɔri ɛn bigin fɔ tink se: ‘Fɔ se Jɔn ɛn in wɛf go dayvɔs? Wetin go apin to dɛn pikin dɛn?’ Tɔm bin dɔn si we dis kayn tin apin to ɔda pipul dɛn trade. Aw yu go fil if yu na Tɔm?

17. Insay dis ɛgzampul, wetin Tɔm bin kam fɔ no? Wetin wi lan frɔm dat?

¹⁷ Bɔt wet o. Pan ɔl we Tɔm de tink se Jɔn nɔ fetful to in wɛf, yu tink se i no di tru bɔt wetin i si? Leta da ivintɛm de, Tɔm bin kɔl Jɔn ɛn i kam fɔ no se da uman de na Jɔn in sista we kɔmɔt fa say. I dɔn te we Jɔn ɛn in sista nɔ si. Ɛn bikɔs na smɔl tɛm in sista bin gɛt, na dat mek i bin go mit am na di rɛstɔrant fɔ lɛ dɛn it. In wɛf nɔ bin ebul fɔ jɔyn dɛn. Tɔm bin gladi fɔ we i nɔ bin dɔn tɛl ɛnibɔdi wetin i bin tink! Wetin wi lan frɔm dis? I nɔ mata aw lɔng wi dɔn de sav Jiova, wi stil nid fɔ no di tru bɔt ɔltin bifo wi du ɛnitin.

18. Wetin go mek wi biliv bad tin bɔt wi brɔda dɛn?

¹⁸ I nɔ kin izi bak fɔ lɛ wi chɛk di tru bɔt sɔntin we di tin we apin gɛt fɔ du wit pɔsin we una tu nɔ rili gri. If yu kɔntinyu fɔ tink bɔt di prɔblɛm we una gɛt, dat go mek yu dawt yu brɔda. Dɔn if wi yɛri ɛni bad tin bɔt am, wi go want fɔ biliv wetin wi yɛri, pan ɔl we natin nɔ de fɔ sho se na tru. Us lɛsin wi lan frɔm dis? If wi alaw wisɛf fɔ fil bad bɔt wi brɔda dɛn, dat go mek wi biliv di rɔŋ tin bɔt dɛn pan ɔl we wi nɔ no di tru tin. (Fɔs Lɛta To Timoti 6:​4, 5) Wi nɔ fɔ alaw di bad we aw wi de fil lɛk fɔ milɛ ɛn fɔ jɛlɔs fɔ kɔntinyu fɔ de na wi at. Nɔ ɛva fɔgɛt se Jiova want wi fɔ lɛk wi brɔda dɛn ɛn fɔgiv dɛn frɔm wi at.—Rid Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:​12-14.

19, 20. (a) Us advays dɛn na di Baybul go ɛp wi fɔ chɛk wetin wi de rid ɔ yɛri kɔrɛkt wan? (b) Wetin wi go tɔk bɔt insay di nɛks atikul?

¹⁹ Tide, i nɔ rili izi fɔ no di tru bɔt ɔltin ɛn fɔ chɛk ɔl wetin wi de rid ɔ yɛri gud gud wan. Wetin mek? Na bikɔs bɔku pan di tin dɛn we wi kin rid ɔ yɛri na af-ɛn-af tru nɔmɔ, ɛn wi nɔ pafɛkt. Wetin go ɛp wi? Na di advays dɛn we de insay Gɔd in Wɔd! Fɔ ɛgzampul, wan pan di advays dɛn tɛl wi se if yu ansa bifo yu no di tru bɔt sɔntin dat min se yu na fulman. (Prɔvabs 18:​13) Wan ɔda advays ɛp wi fɔ si se wi nɔ fɔ biliv ɛnitin we wi yɛri if wi nɔ chɛk if na tru. (Prɔvabs 14:​15) I nɔ mata aw lɔng wi dɔn de sav Jiova, wi nɔ fɔ abop pan wi yon sɛns. (Prɔvabs 3:​5, 6) Di advays dɛn na di Baybul go protɛkt wi if wi yuz di tru tin dɛn we wi no fɔ biliv di rayt tin ɛn fɔ disayd fɔ du wetin rayt.

²⁰ Bɔt ɔda rizin de we mek i nɔ kin izi fɔ no di tru bɔt sɔntin. As mɔtalman dɛn, wi kwik fɔ jɔj sɔntin bay wetin wi de si. Insay di nɛks atikul, wi go tɔk bɔt sɔm we dɛn we wi kin mek dis mistek ɛn aw wi go avɔyd am.